BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP - VÕ VĂN HƯNG NGHIÊN CỨU QUY HOẠCH, ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN LÂM TRƯỜNG BẾN HẢI, TỈNH QUẢNG TRỊ GIAI ĐOẠN 2007 - 2015 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Hà Tây – 2007 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP VÕ VĂN HƯNG NGHIÊN CỨU QUY HOẠCH, ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN LÂM TRƯỜNG BẾN HẢI, TỈNH QUẢNG TRỊ GIAI ĐOẠN 2007-2015 Chuyên ngành: LÂM HỌC Mã số: 60.62.60 LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC LÂM NGHIỆP Người hướng dẫn: PGS.TS TRẦN HỮU VIÊN Hà Tây – 2007 ĐẶT VẤN ĐỀ Tỉnh Quảng Trị có tổng diện tích tự nhiên 474.415 ha, có gần 70 % diện tích tự nhiên đất quy hoạch cho lâm nghiệp Vì vậy, ngành lâm nghiệp có vị trí quan trọng q trình phát triển kinh tế - xã hội chung toàn Tỉnh Sau ngày giải phóng Miền Nam, thống đất nước, địa bàn tỉnh Quảng Trị thành lập LTQD với nhiệm vụ chủ yếu nhanh chóng phủ xanh đất trống đồi núi trọc bị chiến tranh tàn phá, khai hoang mở rộng diện tích canh tác, phát triển sản xuất nơng-lâm nghiệp; làm nịng cốt việc xây dựng số vùng kinh tế mới, khôi phục, ổn định đời sống nhân dân sau chiến tranh; kết hợp phát triển kinh tế với bảo đảm an ninh, quốc phịng Trong q trình xây dựng phát triển, từ thực đường lối đổi Đảng Nhà nước, LTQD địa bàn Tỉnh nói riêng tồn quốc nói chung có chuyển đổi quan trọng tổ chức quản lý nội dung, phương thức hoạt động, nâng cao hiệu sản xuất, kinh doanh, cải thiện đời sống người lao động Các LTQD đóng góp định vào nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, quan tâm đầu tư xây dựng sở hạ tầng, giải việc làm, cải thiện đời sống cho đồng bào dân tộc, góp phần ổn định trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội Tuy nhiên, chuyển sang kinh tế thị trường LTQD bộc lộ nhiều nhược điểm vấn đề sử dụng đất đai, quản lý đất đai, tài nguyên rừng chưa đạt hiệu cao; tình trạng lấn chiếm, tranh chấp đất đai hộ dân với lâm trường xảy nhiều nơi; việc ứng dụng khoa học công nghệ vào sản xuất chậm đổi mới, chủ yếu sử dụng giống cũ, giống thoái hoá; kỹ thuật canh tác, trang thiết bị phục vụ sản xuất lạc hậu; sản phẩm lâm trường chưa đa dạng, chất lượng thấp Sản xuất, kinh doanh đạt hiệu không cao, số lâm trường làm ăn có lãi chưa nhiều, mức nộp ngân sách hàng năm cịn thấp Đời sống cán bộ, cơng nhân viên cải thiện, song so với yêu cầu chưa cao Bộ máy quản lý lâm trường có giảm nhiều so với trước, cồng kềnh, hiệu điều hành chưa đáp ứng với yêu cầu Để giải thực trạng trên, ngày 16/6/2003 Bộ Chính trị có Nghị số 28–NQ/TW ngày 03/12/2004 Chính phủ có Nghị định số 200/2004/NĐ-CP xếp, đổi phát triển lâm trường quốc doanh theo phương hướng phải phân biệt rõ nhiệm vụ sản xuất kinh doanh nhiệm vụ cơng ích Vì vậy, lâm trường quốc doanh phải xếp, đổi theo hình thức chuyển thành công ty TNHH thành viên để thực nhiệm vụ SXKD chuyển thành Ban QL rừng phòng hộ, đặc dụng để thực nhiệm vụ cơng ích bị giải thể Trước yêu cầu trên, việc nghiên cứu đổi phát triển lâm trường địa bàn tỉnh Quảng Trị cần thiết, nhằm góp phần vào nghiệp bảo vệ phát triển rừng theo xu hướng phát triển bền vững, đáp ứng với yêu cầu thực tiễn sản xuất kinh doanh, tác giả thực đề tài "Nghiên cứu quy hoạch, đổi phát triển lâm trƣờng Bến Hải tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2007 - 2015" Chƣơng 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Nhận thức chung quy hoạch lâm nghiệp Quy hoạch nói chung quy hoạch lâm nghiệp nói riêng hoạt động định hướng nhằm xếp, bố trí sử dụng đất cách hợp lý vào thời điểm phù hợp với mục tiêu tương lai Vấn đề quy hoạch sử dụng đất có ý nghĩa quan trọng kinh tế xã hội Nếu quy hoạch sử dụng đất hợp lý kinh tế xã hội phát triển bền vững, điều kiện ngược lại phát triển kinh tế xã hội gặp cản trở, khó khăn Ngày nay, điều kiện nhu cầu xã hội đất đai canh tác, đất xây dựng sở hạ tầng, nguyên liệu gỗ, củi, vv … ngày cao, tạo áp lực ngày lớn vào tài nguyên rừng đất rừng vấn đề quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp cách bền vững trở nên quan trọng cấp thiết trở thành nguyên tắc hàng đầu chiến lược phát triển kinh tế xã hội quốc gia nói riêng tồn cầu nói chung 1.1.1 Quy hoạch đất lâm nghiệp giới Từ lâu, vấn đề quy hoạch lâm nghiệp nước giới quan tâm Từ kỷ thứ XIX, kinh tế tư chủ nghĩa bắt đầu phát triển với tốc độ nhanh vấn đề quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp đề cập đến thực cách triệt để, nghiêm túc, nhằm thoả mãn nhu cầu thực tế khách quan xã hội loài người Thời kỳ có cơng trình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp, phần lớn cơng trình nghiên cứu xuất phát Mỹ Năm 1929, Bang Wiscosin đạo luật sử dụng đất đai có quy định nguyên tắc sử dụng đất lâm nghiệp, xây dựng kế hoạch sử dụng đất cho vùng Oneide Wiscosin, kế hoạch xác định diện tích cho sử dụng lâm nghiệp, nơng nghiệp nghỉ ngơi giải trí Năm 1946, Jack G.V cho đời chuyên khảo phân loại đất đai với tên “phân loại đất đai cho quy hoạch sử dụng đất” Đây tài liệu đề cập đến đánh giá khả đất đai cho quy hoạch sử dụng đất Năm 1966, Hội đất học Hội nông dân học Mỹ cho đời chuyên khảo hướng dẫn điều tra đất, đánh giá khả đất ứng dụng quy hoạch sử dụng đất [17] Năm 1967, Hội đồng nông nghiệp Châu Âu phối hợp với FAO tổ chức nhiều hội nghị phát triển nông thôn quy hoạch sử dụng đất Các hội nghị khẳng định quy hoạch vùng nơng thơn quy hoạch ngành sản xuất nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi, chế biến nhỏ quy hoạch sở hạ tầng, đặc biệt giao thông phải dựa sở quy hoạch đất đai [17] Năm 1972 tác giả Haber (Đức) cho xuất tài liệu “Khái niệm sử dụng đất khác nhau", coi lý thuyết sinh thái quy hoạch sử dụng đất dựa quan điểm mối quan hệ hợp lý tính đa dạng hệ sinh thái ổn định chúng với suất khả điều chỉnh Vấn đề lập kế hoạch sử dụng quản lý tài nguyên đất nhà khoa học quốc gia đặc biệt quan tâm Khởi đầu, công tác lập kế hoạch đựợc xây dựng cách tiếp cận chiều từ xuống Tuy nhiên phương pháp sớm bộc lộ nhược điểm nó, thiếu vắng đóng góp cộng đồng dân cư sở dẫn đến hiệu thực tế không cao Về sau, nghiên cứu quy hoạch quản lý rừng cộng đồng Nepal chứng tỏ ưu cách tiếp cận mới, cách tiếp cận lấy người dân làm trung tâm công tác xây dựng thực kế hoạch phát triển cộng đồng Dựa kết thực tiễn Ấn Độ Cuối năm 70 đến đầu năm 80 kỷ trước, nhiều quốc gia giới phương pháp điều tra, đánh giá truyền thống dần thay phương pháp điều tra đánh giá có tham gia người dân (PRA) đánh giá nhanh nông thôn (RRA) Phương pháp nhanh chóng thể ưu hiệu trội việc điều tra, đánh giá, lập kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất nói chung đất lâm nghiệp nói riêng Năm 1985, Hội nghị RRA Đại học KhonKean (Thái Lan) từ “Sự tham gia/người tham gia” sử dụng với tiếp tục RRA Năm 1994 có hội thảo quốc tế PRA Ấn Độ, đến có 30 nước áp dụng PRA vào phát triển lĩnh vực: - Quản lý tài ngun thiên nhiên - Nơng nghiệp - Các chương trình xã hội xố đói giảm nghèo - Y tế an tồn lương thực Tại chương trình Hội thảo quốc tế Việt Nam (1998) đề cập cách chi tiết khái niệm tham gia đề xuất chiến lược QHSDĐ giao đất Ngày nay, PRA RRA hồn thiện thể vai trị khơng thể thiếu hoạt động lập kế hoạch, quy hoạch sử dụng đất 1.1.2 Quy hoạch đất lâm nghiệp Việt nam 1.1.2.1 Một số kết QHSDĐ lâm nghiệp Trước đây, điều kiện khoa học kỹ thuật chưa phát triển, ông cha ta đúc rút nhiều kinh nghiệm việc sử dụng đất, chọn loài trồng, luân canh gối vụ, thể qua câu nói truyền miệng “đất ấy”, “khoai đất lạ, mạ đất quen”,vv… - Trong thời kỳ pháp thuộc: Công tác quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp quan tâm Thời kỳ có cơng trình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp chủ yếu cơng trình người Pháp, với mục đích phục vụ cho việc khai thác thuộc địa - Giai đoạn 1955 đến 1975: Cả hai miền Nam - Bắc ý vào phân loại đất đai Đặc biệt, miền Bắc công tác điều tra phân loại đất tổng hợp cách có hệ thống - Giai đoạn từ năm 1975-1990: Trong giai đoạn này, số liệu nghiên cứu phân loại đất miền Bắc miền Nam thống - Giai đoạn từ năm 1990 đến nay: Công tác quy hoạch sử dụng đất, đặc biệt quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp thực coi trọng nhằm bảo vệ tài nguyên rừng có, phát triển vốn rừng đưa nghề rừng trở thành ngành kinh tế quan trọng cấu phát triển kinh tế đất nước + Căn vào mức độ tính chất quy hoạch phân chia thành loại sau:  Quy hoạch sơ bộ: Xây dựng kế hoạch dài hạn mang tính chiến lược, đánh giá tình hình hoạt động dự báo xu phát triển chung ngành phạm vi giới, quốc gia hay lãnh thổ Đây nội dung mạng tích chất định hướng cho quy hoạch phát triển ngành thời kỳ quy hoạch, làm sở cho việc triển khai bước  Quy hoạch tổng thể: Nhằm đánh giá xác tiềm thơng qua yếu tố cần thiết cho mục tiêu phát triển ngành Quy hoạch tổng thể sở cho việc lập kế hoạch dài hạn, trung hạn, ngắn hạn hoàn thiện chế sách, tổ chức quản lý sản xuất ngành lâm nghiệp Quy hoạch phát triển bao gồm cơng trình mang tính chất chun ngành cơng trình địi hỏi phối hợp liên ngành nhằm tránh chồng chéo, hạn chế lẫn ngành  Quy hoạch chi tiết: Là dự án đầu tư xây dựng cho cơng trình cụ thể, cấp thẩm quyền phê duyệt ghi vào kế hoạch chuẩn bị đầu tư + Theo cấp quản lý, quy hoạch lâm nghiệp chia thành cấp sau:  Quy hoạch lâm nghiệp cho cấp quản lý sản xuất kinh doanh: Bao gồm quy hoạch tổng công ty lâm nghiệp, công ty lâm nghiệp, lâm trường, khu rừng phòng hộ, bảo tồn,… Các nội dung quy hoạch lâm nghiệp cho cấp quản lý sản xuất kinh doanh khác tuỳ theo điều kiện cụ thể đơn vị thành phần kinh tế tham gia vào sản xuất lâm nghiệp  Quy hoạch lâm nghiệp cho cấp quản lý lãnh thổ: Ở nước ta, cấp quản lý lãnh thổ bao gồm đơn vị quản lý hành chính: Từ tồn quốc tới tỉnh (Thành phố trực thuộc Trung ương); huyện (thành phố trực thuộc Tỉnh, thị xã, quận) xã (phường) Để phát triển đơn vị phải xây dựng phương án quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội, quy hoạch phát triển ngành sản xuất quy hoạch dân cư, … Đối với đơn vị sản xuất kinh doanh rừng lâm trường, quy hoạch lâm nghiệp giữ vai trị quan trọng, kế hoạch, phương án thực kinh doanh thời gian định Hiện nay, tất lâm trường thực quy hoạch lâm nghiệp cách xây dựng phương án kinh doanh rừng đơn giản theo Chỉ thị số 15/LS-CNR ngày 19 tháng năm 1989 Bộ Lâm nghiệp công tác xây dựng phương án điều chế rừng đơn giản cho lâm trường [3] Các bước thực sau: - Thu thập tài liệu (bản đồ, tài nguyên, số quy luật lâm sinh thông số tăng trưởng quần thể, cấu trúc, khả tái sinh, dân số lao động chỗ) - Xác định tiêu sản xuất kinh doanh (chỉ tiêu khai thác, nuôi dưỡng làm giàu rừng, trồng rừng, tiêu sản xuất nông nghiệp nông lâm kết hợp) - Xác định tiêu phát triển kinh tế xã hội cho đơn vị quy hoạch - Kế hoạch hóa phương án quy hoạch rừng Trong thời kỳ có nhiều hội thảo, nhiều cơng trình nghiên cứu quy hoạch sử dụng đất lâm nghiệp phạm vi địa phương tồn quốc, đáng ý : Năm 1996, cơng trình QHSDĐ nơng nghiệp ổn định vùng trung du miền núi nước ta tác giả Bùi Quang Toản đề xuất sử dụng đất nông nghiệp vùng đồi núi trung du Năm 1996, vấn đề sử dụng đất đai gắn liền với việc bảo vệ độ phì nhiêu đất mơi trường sinh thái vùng đồi núi Trung du phía Bắc Việt Nam, Lê Vĩ đề cập tới khía cạnh sau: + Tiềm đất vùng trung du + Hiện trạng sử dụng đất vùng trung du + Các kiến nghị sử dụng đất bền vững Năm 1997, Đặng Văn Phụ; Hà Quang Khải chương trình tập huấn hỗ trợ lâm nghiệp xã hội (LNXH) Trường đại học Lâm nghiệp đưa khái niệm hệ thống sử dụng đất đề xuất số hệ thống kỹ thuật sử dụng đất bễn vững điều kiện Việt Nam Năm 1999, P.GS.TS Trần Hữu Viên T.S Lê Sỹ Việt nêu rõ: xã đơn vị quản lý hành nhỏ nhất, đơn vị quản lý tổ chức sản xuất lâm nghiệp thành phần kinh tế tập thể tư nhân Công tác quy hoạch cần giải nội dung sản xuất, giải pháp kinh tế, kỹ thuật thật chi tiết, tỷ mỹ cụ thể Vấn đề QHSDĐ đất cấp vĩ mơ có tham gia người dân nghiên cứu ứng dụng năm gần Nghiên cứu đầy đủ QHSDĐ cấp xã tác giả Vũ Nhâm thực năm 1998 Chương trình phát triển nông thôn miền núi giai đoạn 1996 - 2000 phạm vi tỉnh: Lào Cai, Tuyên Quang, Hà Giang, Yên Bái, Phú Thọ tiến hành thử nghiệm quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp cấp xã sở xây dựng kế hoạch phát triển cấp thôn hộ gia đình 91 Bình qn hàng năm đóng góp cho ngân sách nhà nước 2.000 triệu đồng, lợi nhuận bình quân 2.200 triệu đồng Từ kết phân tích hiệu kinh tế mơ hình (phần 4.4.5.5) cho thấy từ sau năm 2015 loài trồng cho sản phẩm thu hoạch (Cây Cao su, rừng nguyên liệu) phát huy hiệu kinh tế cao cho Công ty lâm nghiệp Bến Hải 4.2.2.2 Hiệu xã hội - Tạo đủ công ăn việc làm cho tồn cán cơng nhân viên Công ty Lâm nghiệp Bến Hải với mức lương từ 1,5 - 2,0 triệu đồng/người/tháng Góp phần ổn định rừng, ổn định kinh tế, giữ vững an ninh trị, trật tự an tồn xã hội địa bàn - Các hoạt động kinh doanh Công ty lâm nghiệp Bến Hải thu hút hàng trăm lao động địa phương, từ góp phần nâng cao thu nhập cho người dân địa phương, nâng cao trình độ dân trí, văn hố cho người dân nói chung cho đồng bào dân tộc người nói riêng Qua nâng cao ý thức bảo vệ quản lý rừng người dân - Góp phần xây dựng phát triển sở hạ tầng địa bàn góp phần khơng nhỏ nghiệp phát triển kinh tế - xã hội huyện Vĩnh Linh nói riêng tỉnh Quảng Trị nói chung - Qua việc xây dựng phương án kinh doanh rừng bền vững giúp cho người dân đổi tư sản xuất, chuyển dịch cấu trồng nâng cao hiệu sản xuất Thay đổi toàn diện mặt kinh tế - xã hội khu vực Mặt khác cịn nâng cao trình độ quản lý đạo sản xuất cho lực lượng cán thông qua lớp tập huấn Góp phần cho nghiệp cơng nghiệp hố, đại hố nơng – lâm nghiệp nơng thơn 92 - Tham gia đẩy nhanh tiến độ phủ xanh đất trống đồi trọc Dự án triệu rừng Chính Phủ 4.2.2.3 Hiệu mơi trường Bảo vệ phát triển vốn rừng phòng hộ thuộc địa bàn quản lý Công ty lâm nghiệp Bến Hải Ngoài việc phát triển trồng rừng sản xuất ngồi giá trị kinh tế thu cịn góp phần cải tạo đất, môi trường sinh thái Đảm bảo phát triển bền vững thông qua sử dụng hiệu tài nguyên đất, ổn định hệ sinh thái rừng, góp phần giảm nhẹ hiểm hoạ thiên tai, hạn chế xói mịn rửa trơi bề mặt, bảo vệ mơi trường sinh thái tính đa dạng sinh học 4.3 Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu xếp, đổi phát triển lâm trƣờng Bến Hải 4.3.1 Giải pháp đất đai giao khoán đất, rừng 4.3.1.1 Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đóng mốc giới Thực Thơng tư số 04/2005/TT – BTNMT ngày 18/7/2005 Bộ Tài nguyên Môi trường hướng dẫn biện pháp quản lý, sử dụng đất đai xếp, đổi phát triển LTQD; nhằm tạo điều kiện cho Công ty lâm nghiệp Bến Hải quản lý, sử dụng đất có hiệu quả, cần nhanh tập trung thực - Xử lý, giải dứt điểm trường hợp tranh chấp vi phạm pháp luật đất đai (đất lâm trường bị lấn chiếm, có tranh chấp, vi phạm), giải dứt điểm trường hợp cụ thể theo quy định pháp luật đất đai quy định pháp luật khác có liên quan - Đề nghị UBND tỉnh Quảng Trị sớm có định phê duyệt kết rà sốt lại diện tích, ranh giới loại đất giao cho Công ty Lâm nghiệp Bến Hải Cấp kinh phí đo đạc, cắm mốc giới đạo sở Tài nguyên Môi trường, Nông nghiệp PTNT, Tài sớm tổ chức thực việc đo đạc, 93 lập hồ sơ địa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, cắm mốc giới ngồi thực địa cho Cơng ty lâm nghiệp Bến Hải nhằm thực tốt việc quản lý sử dụng mục đích đất giao - Diện tích đất Lâm trường bàn giao cho UBND tỉnh (diện tích đất khơng nằm quy hoạch Cơng ty lâm nghiệp Bến Hải) đề nghị UBND tỉnh Quảng Trị giao cho quyền huyện, xã để có sở thực việc giao đất, giao rừng cho người dân địa bàn phát triển sản xuất; bàn giao thực địa cho Ban QL rừng PH đầu nguồn sông Bến Hải để sớm vào hoạt động 4.3.1.2 Áp dụng khốn kinh doanh rừng Cơng ty LN Bến Hải Việc giao khốn đất rừng sách hưởng lợi cho người nhận khốn có ý nghĩa quan trọng phát triển Công ty lâm nghiệp Bến Hải đời sống người nhận khốn Vì phải thực tốt việc khốn đất, khốn rừng, sách hưởng lợi đến tận cán công nhân viên Công ty người dân, cộng đồng dân cư theo tinh thần Nghị định 135/2005/NĐ-CP giao khoán đất rừng sản xuất; Quyết định 178/TTg sách hưởng lợi 4.3.2 Giải pháp tổ chức quản lý 4.3.2.1- Các giải pháp tổ chức thực * Kiện toàn tổ chức máy quản lý: Căn mơ hình quản lý nêu trên; Nghị định số 95/2006/NĐ-CP ngày 08/9/2006 Chính phủ chuyển đổi Công ty Nhà nước thành Công ty TNHH thành viên; Luật doanh nghiệp quốc hội khóa X, kỳ họp thứ 10 thơng qua ngày 25/12/2005 định hướng phát triển hoạt động sản xuất kinh doanh, Cơng ty xây dựng mơ hình tổ chức hoạt động sản xuất kinh doanh sau: 94 Sơ đồ 4.1 Tổ chức máy Công ty lâm nghiệp Bến Hải Chủ tịch hội đồng thành viên kiêm giám đốc Cơng ty Phó giám đốc Phịng Kế hoach Tài Phịng Tổ chức - Lao động Phịng Quản lý BVR Phịng Kinh doanh Xí nghiệp I Xí nghiệp II Phân trường Bãi Hà Xí nghiệp chế biến gỗ Ghi chú: Quan hệ trực tuyến Quan hệ phối hợp - Lãnh đạo Công ty: Chủ tịch hội đồng thành viên kiêm Giám đốc Cơng ty, 01 Phó giám đốc Công ty giúp việc cho Giám đốc Công ty - Các phịng nghiệp vụ: Có nhiệm vụ tham mưu cho Ban giám đốc Công ty mặt kế hoạch sản xuất kinh doanh, việc áp dụng biện pháp khoa học kỹ thuật, quy trình sản xuất, cơng tác quản lý tài 95 chính, việc xây dựng áp dụng định mức kinh tế kỹ thuật, công tác thị trường tiêu thụ sản phẩm Đề xuất giải pháp, đạo, phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh biện pháp quản lý Các phịng nghiệp vụ Cơng ty gồm có: + Phịng Tổ chức - Lao động : người + Phịng Tài - Kế hoạch: người + Phòng quản lý BVR: người + Phòng Kinh doanh: người - Các đơn vị sản xuất: Căn tình hình quy hoạch đất đai giao cho Công ty sau xếp chuyển đổi, nhiệm vụ sản xuất kinh doanh chủ yếu trồng rừng kinh tế, trồng rừng Cao su, khai thác nhựa Thông, khai thác rừng trồng chế biến gỗ, lâm sản Vì bố trí đơn vị sản xuất theo địa bàn sau: + Đơn vị sản xuất vùng phía Bắc: Xí nghiệp  Địa điểm: Xã Vĩnh Chấp - Vĩnh Linh Bao gồm số lao động cũ đội 1, đội 26/3, tiểu khu quản lý bảo vệ rừng Ngồi có số lao động vùng Bãi Hà cũ chuyển  Nhiệm vụ chính: Khai thác nhựa thơng, trồng rừng, chăm sóc, bảo vệ rừng kinh tế, sản xuất giống loại  Bố trí số lượng lao động: 20 người + Đơn vị sản xuất vùng phía Nam: Xí nghiệp  Địa điểm: Xã Vĩnh Sơn - Vĩnh Linh  Bao gồm số lao động cũ đội 2, tiểu khu quản lý bảo vệ rừng  Nhiệm vụ chính: Khai thác nhựa thơng, trồng rừng kinh tế bảo vệ rừng trồng  Bố trí số lượng lao động: 15 người 96 + Đơn vị Phía Tây: Phân trường Bãi Hà  Địa điểm: Xã Vĩnh Hà - Vĩnh Linh  Nhiệm vụ chính: Quản lý bảo vệ rừng, phát triển kinh tế hộ  Bố trí số lượng lao động: người + Đơn vị chế biến gỗ: Xí nghiệp chế biến gỗ  Địa điểm: Thị trấn Hồ Xá - Vĩnh Linh  Bao gồm số lao động cũ xưởng CBKD lâm sản xưởng CBKD hàng mộc  Nhiệm vụ chính: Chế biến kinh doanh gỗ, xuất nhập gỗ lâm sản khác, sản xuất hàng mộc gia dụng, hàng mộc xuất khẩu, xuất đồ gỗ loại chế biến xuất nhập nhựa Thơng  Bố trí số lượng lao động: 12 người Tổng số cán bộ, công nhân lao động bố trí hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty lâm nghiệp Bến Hải 70 người * Tổ chức lại sản xuất: Đồng thời phải tổ chức xếp lại lao động, sử dụng lao động có trình độ tay nghề, có sức khỏe, lực Xác định công tác đầu tư phát triển sở để đưa Công ty ngày lớn mạnh, tạo thêm nhiều công ăn việc làm cho người lao động, tăng cường tích luỹ cho doanh nghiệp, đóng góp ngày lớn cho ngân sách Nhà nước Trong kinh doanh tập trung khai thác nhựa thông, tận thu sản phẩm từ rừng, kết hợp sản xuất Nông - Lâm kết hợp Năm 2007 tiếp tục triển khai thực hiên dự án trồng rừng kinh tế cung cấp nguyên liệu cho nhà máy MDF Quảng Trị với diện tích 4.300 ha, với quy trình trồng rừng cơng nghệ cao cho suất chất lượng tốt, tổ chức thực tốt việc cải tạo rừng tự nhiên nghèo kiệt để trồng Cao su Ngồi Cơng ty lâm nghiệp Bến Hải trọng công tác nhập gỗ, chế biến gỗ loại, mở mang kinh doanh dịch vụ khác nhằm tạo việc làm, tăng thu nhập cho doanh nghiệp 97 4.3.2.2 Đào tạo nguồn nhân lực Đào tạo nguồn nhân lực Công ty lâm nghiệp Bến Hải có ý nghĩa vơ quan trọng, giúp cho việc sản xuất KD có hiệu quả, hoạt động cần ưu tiên - Đào tạo lại, tập huấn nâng cao trình độ quản lý, chun mơn kỹ thuật cho cán bộ, công nhân viên Công ty - Đào tạo lại đội ngũ cán thông qua việc cử cán tham gia khoá tập huấn huấn luyện theo chuyên đề nước - Tổ chức đào tạo thường xuyên thông qua chuyên đề cho đội ngũ cán lâm nghiệp cấp huyện cấp xã 4.3.2.3 Chuyển dịch cấu sản xuất Một vấn đề quan trọng sau xếp, đổi Lâm trường Bến Hải Công ty lâm nghiệp Bến Hải phải hình thành vùng sản xuất lâm sản hàng hố tập trung, chun canh, thâm canh quy mơ lớn gắn với chế biến thị trường tiêu thụ Nếu trước Lâm trường Bến Hải tập trung thực trồng rừng phòng hộ, chưa trọng trồng rừng ngun liệu Cơng ty lâm nghiệp Bến Hải thực tất khâu sản xuất, kinh doanh lâm nghiệp mà phép sản xuất kinh doanh tổng hợp ngành nghề khác như: nông nghiệp, công nghiệp, ngư nghiệp, dịch vụ sản xuất du lịch khai thác tiềm đất đai, tài nguyên rừng, lao động, kỹ thuật Trong khâu tạo rừng nguyên liệu, Công ty cần coi trọng việc chuyển đổi cấu trồng theo hướng hình thành vùng ngun liệu tập trung có suất chất lượng cao Ngoài cần mạnh dạn chuyển đổi số diện tích rừng tự nhiên nghèo kiệt thuộc đối tượng sản xuất sang trồng Cao su Trong khâu chế biến, Công ty phải xác định quy mô công nghệ chế biến lâm sản phù hợp (chế biến nhựa thông chế biến lâm sản khác) với khả 98 cung cấp nguyên liệu Công ty sản xuất ra, sở khác nhân dân vùng sản xuất Tránh tình trạng thiếu thừa ngun liệu mà theo có khả gây thiệt hại kìm hãm việc phát triển vùng nguyên liệu kìm hãm, làm giảm sức cạnh tranh sản phẩm chế biến Chú trọng kết hợp sơ chế chỗ với tái chế, tinh chế nhà máy, xây dựng mối quan hệ bền vững với làng nghề truyền thống, màng lưới vệ tinh chế biến lâm sản Trong trồng rừng chế biến không quan tâm đến gỗ mà phải ý đến sản phẩm lâm sản ngồi gỗ (nhựa thơng, …) Sản xuất, tiêu thụ lâm sản gỗ hướng phát triển thiếu hoạt động sản xuất, kinh doanh Công ty 4.3.2.4 Mở rộng hoạt động dịch vụ sản xuất kinh doanh Công ty lâm nghiệp Bến Hải phải mở rộng hoạt động dịch vụ đầu vào đầu trình sản xuất lâm nghiệp, nhằm phục vụ thu hút ngày nhiều lực lượng xã hội Các dịch vụ bao gồm cơng việc như: khuyến lâm, khuyến nông, hướng dẫn kỹ thuật, làm đất, cung ứng giống, phân bón, thuốc phịng, trừ sâu bệnh hại rừng, khai thác, vận chuyển, chế biến, tiêu thụ lâm sản, vốn đầu tư theo yêu cầu Bên nhận khốn nhân dân vùng Trong đó, quan tâm khâu sản xuất cung ứng giống, vật tư; chế biến tiêu thụ lâm sản - Tích lũy để tái đầu tư mở rộng phát triển sản xuất: Công tác đầu tư phát triển sản xuất sở để tạo cho Cơng ty phát triển ngày lớn mạnh, tạo thêm nhiều việc làm cho người lao động, tăng thu nhập cho người lao động đảm bảo lợi nhuận, lợi ích cho Cơng ty, đóng góp nhiều cho ngân sách Nhà nước Vì Cơng ty phải tổ chức sản xuất hợp lý, xây dựng định mức kinh tế kỹ thuật phù hợp, giảm chi tiêu không cần thiết, đặc biệt cán quản lý phải làm việc có hiệu suất cao, người lao động phải tăng suất lao động Làm tốt vấn đề Cơng ty tích lũy để tái đầu tư mở rộng hoạt động sản xuất kinh doanh 99 - Liên doanh, liên kết mở rộng thị trường kinh doanh: Cần tìm kiếm đối tác để huy động vốn, áp dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ tiên tiến vào hoạt động sản xuất lĩnh vực chế biến sản phẩm nhựa Thông, chế biến gỗ loại sản phẩm khác phù hợp loại hình hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty - Mở rộng thị trường kinh doanh: Làm tốt công tác tiếp thị thị trường, tuyên truyền, quảng bá loại sản phẩm mà Công ty sản xuất - thị trường tỉnh, cần mở rộng thị trường tỉnh bạn, nước liên doanh, liên kết với thị trường nước ngồi Muốn phải: + Tìm kiếm đối tác, đàm phán, thương lượng, ký kết + Tổ chức sản xuất mạng lưới vận chuyển giao hàng + Kiểm tra đôn đốc thực hợp đồng kinh tế + Xử lý thông tin thị trường, giá cả, quảng cáo khuyến nhằm đẩy mạnh tiêu thụ sản phẩm + Xây dựng mạng lưới đại lý, cửa hàng + Tổ chức hội nghị khách hàng 4.3.3 Giải pháp lao động Trên sở rà soát lại số cán bộ, nhân viên lao động có đến thời điểm xếp đổi mới; Công ty Lâm nghiệp Bến Hải xây dựng phương án bố trí cán bộ, nhân viên, lao động Công ty theo hướng sử dụng tối đa phù hợp với lực, sở trường người lao động Đối với lao động dôi dư trình xếp, tổ chức lại giải sách theo quy định Nghị định số 41/2002/NĐ-CP ngày 11/4/2002 Chính phủ Thơng tư số 19/2004/TT-BLĐTBXH ngày 22 tháng 11 năm; Nghị định số 155/2004/NĐCP ngày 10 tháng năm 2004 sách người lao động dôi dư xếp lại doanh nghiệp Nhà nước 4.3.3.1 Về xếp lao động - Tổ chức lao động: Tổng số cán bộ, công nhân lao động có mặt đến 31/10/2006 là: 191 người Trong đó: 100 + Số lao động cần bố trí sử dụng Công ty lâm nghiệp: 70 người + Số lao động điều chuyển sang BQL rừng phòng hộ (dự kiến): người + Số lao động dôi dư: 115 người - Giải lao động dôi dư 115 người (trong đó: nghỉ hưu trước tuổi: người, lao động dôi dư nghỉ việc:106 người) thực theo Nghị định 41/2002/NĐ-CP - Đối với cán bộ, công nhân viên danh sách Công ty Lâm nghiệp, làm việc, có hưởng lương từ cơng ty khơng hưởng lương từ Cơng ty có thu nhập từ kết sản xuất nhận khoán đất, khoán rừng, vườn cơng ty cơng ty có trách nhiệm thực quy định có liên quan pháp luật bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội bảo hiểm y tế - Đối với số cán bộ, cơng nhân viên nhận khốn, hưởng lương theo cấp bậc cơng việc cơng việc khốn phải thể hợp đồng lao động theo quy định hành Nếu tiền cơng tính vào kết khốn phải quy định rõ hình thức trả lương hợp đồng lao động 4.3.3.2 Thực chế độ sách cho người lao động Chăm lo đời sống cho người lao động trước hết người có việc làm thường xuyên để có thu nhập nâng cao mức thu nhập để cải thiện nâng cao đời sống Có chế độ khuyến khích công nhân lao động hăng hái thi đua lao động sản xuất, thực hành tiết kiệm, chống lãng phí, chống tham nhũng, phải kết hợp tiêu nhiệm vụ giao với việc làm kinh tế gia đình, có quy chế tiền lương, tiền thưởng phù hợp với công sức người lao động Xây dựng định mức lao động, đơn giá tiền lương công khai cho công nhân lao động Công ty biết phấn đấu Tổ chức phong trào văn hóa - văn nghệ, thể dục - thể thao, chăm lo đời sống văn hóa cho người lao động, sản xuất kinh doanh có hiệu quả, có lãi, có trích quỹ phúc lợi để tổ chức tham quan, nghỉ mát, du lịch Tổ chức thăm hỏi cơng nhân lao động gia đình bị hoạn nạn 101 Thực chế độ bảo hiểm xã hội, bảo hiểm y tế, bảo hiểm thân thể, trang bị đủ, số lượng, chất lượng phương tiện bảo vệ cá nhân cho người lao động Thực tốt chế độ đào tạo, đề bạt, nâng lương tổ chức khám sức khỏe định kỳ cho người lao động 4.3.4 Giải pháp tài sản tài 4.3.4.1 Bổ sung vốn điều lệ cho cơng ty: Để thực thắng lợi tiêu sản xuất kinh doanh điều kiện tiên phải đảm bảo có đủ vốn điều lệ theo theo hướng dẫn Thông tư số 33/2005/TTBTC ngày 29/4/2005, qua tính tốn số vốn điệu lệ đề nghị UBND Tỉnh bổ sung cho Công ty Lâm nghiệp Bến Hải 4,35 tỷ đồng 4.3.4.2 Xử lý nợ phải thu khơng có khả thu hồi: 109.914.082 đồng 4.3.4.3 Thanh lý tài sản cố định rừng trồng hiệu * Tài sản cố định đề nghị lý - Nguyên giá: 695.328.916 đồng - Giá trị khấu hao: 388.650.851 đồng - Giá trị lại đến 31/10/2006: 306.678.065 đồng - Giá trị dự kiến bán lý tài sản thu hồi: 10.000.000 đồng, * Thanh lý rừng trồng hiệu quả: Rừng Cao su Lâm trường Bến Hải trồng năm 1996 diện tích 30 chuyển qua Công ty Lâm nghiệp Bến Hải, nhiều nguyên nhân suất đầu tư thấp, quản lý không tốt gia súc phá hoại, … nên sinh trưởng kém, tỉ lệ chết cao đến chu kỳ thu hoạch Cao su phát triển khơng có khả thu hồi chi phí, hồn vốn trồng rừng Tổng giá trị đầu tư tính đến 31/10/2006 30 Cao su 310.500.529 đồng 4.3.4.4 Về vốn huy động vốn Sử dụng có hiệu khai thác triệt để nguồn vốn từ có; mở rộng hình thức huy động vốn, đặc biệt nguồn vốn liên doanh, liên kết với đơn vị Nhà máy gỗ MDF Quảng Trị, Công ty Cao su Quảng Trị, … vốn 102 vay ngân hàng, vốn ngân sách (Dự án 661); tiền bán rừng trồng, khai thác nhựa thông, để đầu tư trồng rừng nguyên liệu, rừng Cao su, mua sắm thiết bị, đổi công nghệ, xây dựng sở hạ tầng Công ty lâm nghiệp Bến Hải huy động vốn sở xây dựng thực phương án sản xuất kinh doanh khả thi, có hiệu quả, đảm bảo khả hồn vốn có tích luỹ 4.3.5 Giải pháp khoa học công nghệ - Ứng dụng thành tựu khoa học, công nghệ để không ngừng nâng cao suất, sản lượng gỗ rừng trồng áp dụng công nghệ giâm hom nuôi cấy mô để tạo giống trồng rừng nguyên liệu, đưa lồi trồng sinh trưởng nhanh, có sức chống chịu lớn, có hiệu kinh tế cao lồi Keo, dịng Cao su chất lượng cao vào trồng rừng, đầu tư thâm canh vùng nguyên liệu; sử dụng tiến kỹ thuật lâm sinh nhằm phát triển thâm canh rừng v.v - Từng bước đầu tư công nghệ khai thác rừng sản xuất giới, tiến tới giới hoá khâu trồng khai thác rừng nguyên liệu, áp dụng công nghệ chế biến gỗ chế biến nhựa thơng - Thực quy trình khai thác nhựa thơng phương pháp chích dưỡng để đảm bảo kinh doanh rừng lâu dài - Ứng dụng thành tựu khoa học, cơng nghệ để phịng, chống cháy rừng; phòng chống sâu, bệnh hại rừng v.v… 4.3.6 Giải pháp thị trường tiêu thụ sản phẩm Giải pháp thị trường tiêu thụ sản phẩm tập trung giải vấn đề sau đây: - Đối với rừng nguyên liệu cho công nghiệp chế biến lâm sản, thời gian tới tập trung thị trường Tỉnh, đáp ứng nhu cầu nguyên liệu cho Nhà máy ván sợi ép (MDF) Quảng Trị - Tiếp tục nghiên cứu, tìm kiếm thị trường để tổ chức sản xuất, chế biến sản phẩm từ gỗ rừng trồng, lâm sản gỗ để vươn thị trường ngồi nước góp phần nâng cao hiệu sản xuất, kinh doanh 103 Chƣơng 5: KẾT LUẬN - TỒN TẠI - KIẾN NGHỊ 5.1 Kết luận Lâm trường Bến Hải giao quản lý diện tích 28.422 ha, chiếm 81,1% tổng diện tích đất quy hoạch lâm nghiệp huyện Vĩnh Linh chiếm 45,5% tổng diện tích tự nhiên tồn huyện - Diện tích quản lý Lâm trường giao theo quy hoạch, xác định đồ, chưa xác định rõ ranh giới thực địa, nên tượng chồng lấn, tranh chấp đất đai Lâm trường hộ gia đình cịn xảy nhiều nới - Quy mơ diện tích giao cho lâm trường quản lý lớn, vượt khả sử dụng lâm trường, người dân địa phương có nhu cầu thiết giao đất để sản xuất nông lâm nghiệp - Lâm trường chưa cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất để thực mục tiêu sản xuất kinh doanh Công tác quản lý, sử dụng đất giao chưa chặt chẽ, chưa có hiệu cao Diện tích rừng đất rừng giao khốn đến tận hộ gia đình, CBCNV Lâm trường chiếm tỷ lệ nhỏ - Trong trình xây dựng phát triển Lâm trường Bến Hải có đóng góp định vào nghiệp phát triển kinh tế - xã hội, giải việc làm, cải thiện đời sống cho đồng bào dân tộc, góp phần ổn định trị, bảo đảm trật tự an toàn xã hội Tuy nhiên, hoạt động SXKD Lâm trường đạt hiệu thấp, nhỏ lẻ, chưa dựa chiến lược kinh doanh, chưa thực tự chủ mà phụ thuộc vào Dự án nhà nước, Dự án 327 Dự án 661; Đời sống việc làm người lao động không ổn định, thu nhập người lao động so với mặt xã hội chưa cao, chế độ phúc lợi người lao động chưa quan tâm mức Vai trò nòng cốt dịch vụ thị trường lâm sản chưa đáp ứng so với yêu cầu chế thị trường 104 Việc Quy hoạch, đổi Lâm trường Bến Hải thành Công ty TNHH thành viên Lâm nghiệp Bến Hải cần thiết, bước ngoặt để đơn vị phát triển phù hợp với kinh tế thị trường Nội dung quy hoạch, đổi phát triển Lâm trường Bến Hải bao gồm: - Đổi cấu tổ chức: Lâm trường Bến Hải chuyển thành Công ty lâm nghiệp Bến Hải - Đổi chế quản lý: Trong (1) Công ty Lâm nghiệp Bến Hải nhà nước cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất, đóng mốc giới ngồi thực tế; (2) Tự chủ hoạt động SXKD lựa chọn hình thức khốn rừng đất lâm nghiệp cho tổ chức, hộ gia đình, cá nhân nhằm quản lý, sử dụng đất có hiệu - Đổi quy mô quản lý, sử dụng đất: (1) Quy mô quản lý Công ty lâm nghiệp Bến Hải 9.447 ha, 33,2 % so với quy mô quản lý lâm trường trước rà soát, chuyển đổi (2) Diện tích rừng đất rừng đề nghị UBND Tỉnh có định thu hồi giao lại cho quyền xã Ban QL rừng phòng hộ 18.975 - Quy hoạch vùng SXKD: Bao gồm quy hoạch (1) Vùng khai thác nhựa thơng (LSNG) diện tích khoảng 2.000 ha; (2) Vùng trồng rừng nguyên liệu 4.300 ha; (3) Vùng trồng cao su diện tích khoảng 1.000 ha; (4) quy hoạch rừng phịng hộ diện tích 1.089 - Quy hoạch biện pháp kinh doanh: gồm trồng rừng nguyên liêu, trồng cao su, khai thác rừng trồng, khai thác nhựa thông, làm giàu rừng, bảo vệ rừng chế biến, tiêu thụ lâm sản… Đề tài đề xuất giải pháp nhằm nâng cao hiệu quy hoạch, đổi phát triển lâm trường Bến Hải Bao gồm: - Giải pháp đất đai giao khoán đất, rừng gồm: (1) Cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất đóng mốc giới; (2) Giao khoán kinh doanh rừng 105 - Giải pháp tổ chức quản lý gồm: (1) Các giải pháp tổ chức thực (kiện toàn tổ chức máy tổ chức lại sản xuất); (2) Đào tạo nguồn nhân lực; (3) Chuyển dịch cấu sản xuất; (4) Mở rộng hoạt động dịch vụ SXKD - Giải pháp lao động gồm: (1) Sắp xếp lại lao động; (2) Chế độ, sách cho người lao động - Giải pháp tài tài sản gồm: (1) Bổ sung vốn điều lệ; (2) Xử lý nợ phải thu khơng có khả thu hồi; (3) Thanh lý tài sản cố định rừng trồng hiệu quả; (4) Thanh lý tài sản cố định rừng trồng hiệu quả; (5) Vốn huy động nguồn vốn - Giải pháp thị trường tiêu thụ sản phẩm 5.2 Tồn Trong trình nghiên cứu điều kiện thời gian, nguồn nhân lực, phuơng tiện, dụng cụ nghiên cứu, với kinh nghiệm thân nên đề tài số tồn định - Về phương pháp kế thừa nguồn tài liệu quan hữu quan, chưa lượng hố hết độ xác tài liệu Tuy nhiên, trình thu thập tác giả có bổ sung phương pháp thực địa - Số liệu thu thập điều tra rừng mang tính chất đại diện phạm vị hẹp nên giá trị tính tốn chưa đảm bảo độ xác cao - Những số liệu thu thập phương pháp có tham gia người dân, kết hợp vấn thiếu số tiêu định lượng để phân tích đánh giá sâu sắc 5.3 Kiến nghị Cần nghiên cứu, đánh giá xác ảnh hưởng hoạt động sản xuất kinh doanh Công ty lâm nghiệp Bến Hải đến xã hội mơi trường Trong cần trọng việc lượng hố giá trị mơi trường rừng ... DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ NÔNG NGHIỆP VÀ PTNT TRƯỜNG ĐẠI HỌC LÂM NGHIỆP VÕ VĂN HƯNG NGHIÊN CỨU QUY HOẠCH, ĐỔI MỚI VÀ PHÁT TRIỂN LÂM TRƯỜNG BẾN HẢI, TỈNH QUẢNG TRỊ GIAI ĐOẠN 2007- 2015. .. đề tài "Nghiên cứu quy hoạch, đổi phát triển lâm trƣờng Bến Hải tỉnh Quảng Trị giai đoạn 2007 - 2015" 3 Chƣơng 1: TỔNG QUAN VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU 1.1 Nhận thức chung quy hoạch lâm nghiệp Quy hoạch... thể Trước yêu cầu trên, việc nghiên cứu đổi phát triển lâm trường địa bàn tỉnh Quảng Trị cần thiết, nhằm góp phần vào nghiệp bảo vệ phát triển rừng theo xu hướng phát triển bền vững, đáp ứng với