BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƢỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH    - - NGUYỄN MINH DƢƠNG NGHIÊN CỨU MỘT SỐ ĐẶC ĐIỂM GIẢI PHẪU ỨNG DỤNG ĐẦU TRÊN VÀ THÂN XƢƠNG ĐÙI Ở NGƢỜI VIỆT NAM ĐO TRÊN CT- SCAN Chuyên ngành: CHẤN THƢƠNG CHỈNH HÌNH Mã ngành: 8720104 LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP THẠC SĨ Y HỌC NGƢỜI HƢỚNG DẪN KHOA HỌC: TS PHẠM QUANG VINH THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - 2020 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu khoa học Các số liệu kết nêu luận văn trung thực chƣa đƣợc cơng bố cơng trình khác Tác giả NGUYỄN MINH DƢƠNG MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC HÌNH ẢNH i DANH MỤC BẢNG BIỂU v DANH MỤC BIỂU ĐỒ vi BẢNG ĐỐI CHIẾU CÁC CHỮ VIẾT TẮT .vii BẢNG ĐỐI CHIẾU THUẬT NGỮ ANH VIỆT viii ĐẶT VẤN ĐỀ MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU CHƢƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 Giải phẫu học mô tả xƣơng đùi 1.1.1 Đầu xƣơng đùi 1.1.2 Thân xƣơng đùi 1.2 Giải phẫu học hình thái đầu thân xƣơng đùi 10 1.2.1 Góc ngã trƣớc cổ xƣơng đùi 10 1.2.2 Góc cong trƣớc thân xƣơng đùi 18 1.2.3 Góc cong bên thân xƣơng đùi 24 1.2.4 Các đặc điểm hình thái học lịng tủy đoạn gần eo xƣơng đùi 27 1.3 Các nghiên cứu nƣớc 30 CHƢƠNG ĐỐI TƢỢNG VÀ PHƢƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 32 2.1 Đối tƣợng nghiên cứu 32 2.1.1 Tiêu chuẩn chọn vào 32 2.1.2 Tiêu chuẩn loại trừ 32 2.1.3 Tiêu chuẩn phim CT- Scan 32 2.2 Phƣơng pháp nghiên cứu 32 2.2.1 Khảo sát giải phẫu 33 2.3 Biến số nghiên cứu 42 2.4 Vấn đề y đức 45 CHƢƠNG KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU 46 3.1 Đặc điểm chung mẫu nghiên cứu 46 3.1.1 Phân bố bên phải- bên trái 46 3.1.2 Phân bố theo nam- nữ 47 3.1.3 Phân bố theo độ tuổi 47 3.2 Đặc điểm phân phối nghiên cứu 48 3.3 Đặc điểm hình thái học đầu thân xƣơng đùi 48 3.3.1 ROC trƣớc thân xƣơng đùi 48 3.3.2 ROC trƣớc đoạn 1/3 thân xƣơng đùi 50 3.3.3 ROC trƣớc đoạn 1/3 thân xƣơng đùi 51 3.3.4 ROC trƣớc đoạn 1/3 dƣới thân xƣơng đùi 51 3.3.5 Góc cong bên thân xƣơng đùi 52 3.3.6 Góc ngã trƣớc cổ xƣơng đùi 54 3.3.7 Đƣờng kính eo xƣơng đùi 56 3.3.8 Khoảng cách từ mấu chuyển bé đến eo xƣơng đùi 58 3.3.9 CFI 60 3.3.10 Chiều dài xƣơng đùi 61 CHƢƠNG BÀN LUẬN 62 4.1 Đặc điểm mẫu nghiên cứu 62 4.2 Đặc điểm hình thái học đầu thân xƣơng đùi 63 4.2.1 ROC trƣớc thân xƣơng đùi đoạn thân xƣơng đùi 63 4.2.2 Góc cong bên thân xƣơng đùi 71 4.2.3 Góc ngã trƣớc cổ xƣơng đùi 75 4.2.4 Các số khác 78 4.3 Hạn chế đề tài 83 KẾT LUẬN 84 KIẾN NGHỊ 85 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC i DANH MỤC HÌNH ẢNH Hình 1.1: Giải phẫu học xƣơng đùi Hình 1.2: Giải phẫu học đầu xƣơng đùi .5 Hình 1.3: Giải phẫu cắt thân ngang xƣơng đùi Hình 1.4: Giải phẫu học thân xƣơng đùi Hình 1.5: Xác định FNA lâm sàng 12 Hình 1.6: Phƣơng pháp Magilligan xác định góc Anpha, Beta 13 Hình 1.7: Đánh giá FNA dựa CT- Scan 15 Hình 1.8: Phƣơng pháp đánh giá FNA dựa CT- Scan dựng hình xƣơng đùi 16 Hình 1.9: Đánh giá FNA dựa CT- Scan dựng hình xƣơng đùi 17 Hình 1.10: Xác định FNA theo phƣơng pháp Ha Young Byun 17 Hình 1.11: Sự bất tƣơng hợp góc cong trƣớc xƣơng đùi đinh nội tủy hệ 19 Hình 1.12: ROC trƣớc thân xƣơng đùi .20 Hình 1.13: Cơng thức tính ROC trƣớc thân xƣơng đùi 21 Hình 1.14: X-Quang xƣơng đùi nghiêng đánh giá ROC trƣớc thân xƣơng đùi 22 Hình 1.15: CT- Scan dựng hình lịng tủy đánh giá AROC MROC thân xƣơng đùi… 23 Hình 1.16: Các phƣơng pháp xác định LFB X- ii Quang………… 26 Hình 1.17: Phân loại LFB theo Park 27 Hình 1.18: X-Quang xƣơng đùi đánh giá đặc điểm hình thái lịng tủy 29 Hình 1.19: CT- Scan dựng hình đánh giá hình thái lịng tủy xƣơng đùi 30 Hình 2.1: Xác định bình diện bên xƣơng đùi 34 Hình 2.2: ROC trƣớc thân xƣơng đùi 35 Hình 2.3: Chia thân xƣơng đùi làm ba đoạn có chiều dài 35 Hình 2.4: ROC trƣớc 1/3 thân xƣơng đùi 36 Hình 2.5: ROC trƣớc 1/3 thân xƣơng đùi 36 Hình 2.6: ROC trƣớc 1/3 dƣới thân xƣơng đùi 37 Hình 2.7: Xác định bình diện thẳng xƣơng đùi 38 Hình 2.8: Góc cong bên thân xƣơng đùi 38 Hình 2.9: Cách xác định FNA 39 Hình 2.10: Đƣờng kính eo khoảng cách từ MCB đến eo xƣơng đùi bình diện thẳng… 40 Hình 2.11: Đƣờng kính lịng tủy vị trí điểm nhơ cao MCB 20 mm… 40 Hình 2.12: Đƣờng kính eo xƣơng đùi bình diện nghiêng .41 Hình 2.13: Chiều dài xƣơng đùi 41 Hình 3.1: Chênh lệch ROC trƣớc thân xƣơng đùi mẫu xƣơng đùi.48 Hình 3.2: Chênh lệch LFB mẫu xƣơng lệch FNA mẫu xƣơng đùi 52 Hình 3.3: Chênh iii đùi 54 Hình 3.4: Chênh lệch đƣờng kính eo M-L mẫu xƣơng đùi 55 Hình 3.5: Chênh lệch đƣờng kính eo A-P mẫu xƣơng đùi 56 Hình 3.6: Chênh lệch khoảng cách MCB đến eo xƣơng đùi mẫu xƣơng đùi .58 Hình 3.7: Chênh lệch CFI mẫu xƣơng đùi 59 Hình 4.1: Phƣơng pháp xác định ROC trƣớc thân xƣơng đùi theo tác giả Xin-Yun Xu 63 Hình 4.2: Phƣơng pháp xác định ROC trƣớc thân xƣơng đùi theo tác giả Lu 67 Hình 4.3: Phƣơng pháp xác định ROC trƣớc thân xƣơng đùi theo tác giả Ahmed, Yamamoto… 68 Hình 4.4: Ảnh hƣởng góc cong trƣớc thân xƣơng đùi sử dụng hệ thống khung định vị lòng tủy .69 Hình 4.5: Ảnh hƣởng LFB lên trục khớp gối 73 Hình 4.6: Ảnh hƣởng LFB lên trục khớp gối .73 Hình 4.7: Giá trị cứu 76 FNA mẫu nghiên iv v DANH MỤC BẢNG BIỂU Bảng 3.1: Phân bố tuổi theo giới tính 46 Bảng 3.2: Giá trị trung bình ROC trƣớc thân xƣơng đùi .48 Bảng 3.3: Phân bố giá trị ROC trƣớc thân xƣơng đùi 49 Bảng 3.4: Giá trị trung bình ROC trƣớc 1/3 thân xƣơng đùi 49 Bảng 3.5: Giá trị trung bình ROC trƣớc 1/3 thân xƣơng đùi 50 Bảng 3.6: Giá trị trung bình ROC trƣớc 1/3 dƣới thân xƣơng đùi .50 Bảng 3.7: Giá trị trung bình LFB .51 Bảng 3.8: Phân bố giá trị LFB 52 Bảng 3.9: Giá trị trung bình FNA .53 Bảng 3.10: Phân bố giá trị FNA 54 Bảng 3.11: Giá trị trung bình đƣờng kính eo M-L xƣơng đùi .55 Bảng 3.12: Giá trị trung bình đƣờng kính eo A-P xƣơng đùi 56 Bảng 3.13: Giá trị trung bình khoảng cách MCB đến eo xƣơng đùi 57 Bảng 3.14: Giá trị trung bình CFI .59 Bảng 3.15: Giá trị trung bình chiều dài xƣơng đùi .60 Bảng 4.1: Giá trị ROC trƣớc thân xƣơng đùi theo số NC 62 Bảng 4.2: Giá trị ROC trƣớc đoạn thân xƣơng đùi theo số NC .66 Bảng 4.3: Giá trị LFB theo số NC .71 Bảng 4.4: Giá trị FNA theo số NC 74 Bảng 4.5: Một số đặc điểm hình thái lịng tủy xƣơng đùi theo nhiều NC .77 Bảng 4.6: Giá trị chiều dài xƣơng đùi theo số NC 81 Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 78 trẻ tuổi di lệch xoay cần phẫu thuật chỉnh sửa BN có nhu cầu làm việc vận động cao [7] Trong NC ghi nhận khơng có khác biệt có ý nghĩa thống kê bên trái bên phải Do điều trị dạng gãy đầu gần thân xƣơng đùi sử dụng giá trị FNA chân đối bên làm giá trị tham khảo để lên kế hoạch điều trị nhƣ đánh giá kết nắn chỉnh di lệch xoay sau mổ 4.2.4 Các số khác Trong trình đo đạc mẫu CT- Scan dựng hình xƣơng đùi BN chụp CT- Scan mạch máu chi dƣới Khoa Chẩn đoán hình ảnh Bệnh viện Chợ Rẫy, ngồi số có vai trị quan trọng nêu chúng tơi thu thập số kích thƣớc khác làm giá trị tham khảo cho cấu trúc giải phẫu xƣơng đùi ngƣời Việt Nam Về đặc điểm hình thái học lòng tủy đoạn gần eo xƣơng đùi So sánh kết NC với số NC khác đƣợc thể bảng sau: Bảng 4.5: Một số đặc điểm hình thái lịng tủy xƣơng đùi theo nhiều NC Tác giả Husmann [28] Pháp n=310 Atilla [8] Thổ Nhĩ Kì n=114 Noble [56] Da trắng n=80 Rawal [63] India n= 98 Khang [37] Hàn Quốc n= 238 Đƣờng Đƣờng kính kính eo AP eo ML (mm) (mm) 14.2 ± 2.9 13.7 ± 2.48 11.6 ± 2.7 10.7 ± 1.84 16.9 ± 3.5 Khoảng cách MCB đến eo (m m) Đƣờng kính lịng tủy vị trí MCB 20mm (mm) CFI 42.6±5.5 3.81 ± 0.83 104 ± 27.9 33.4±5.43 12.3 ± 2.3 113.4 ± 16.4 45.4±5.3 3.8 ± 0.74 11.47± 2.11 9.02 ± 1.92 107.8 ± 9.73 36.78±5.32 4.23 ± 0.97 12.6 ± 2.3 11.2 ± 2.1 116.8 ± 4.6 48.1±4.8 4.4 ± 0.8 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 79 Chúng Việt Nam n=120 13.54± 1.90 9.90 ± 1.49 101.7±14.5 43.01±5.57 4.34 ± 0.36 Qua bảng so sánh giá trị đặc điểm hình thái lịng tủy đoạn gần eo xƣơng đùi cho nhìn tổng quan: Có khác biệt đặc điểm hình thái lòng tủy chủng tộc vùng địa dƣ khác Các giá trị đƣờng kính eo xƣơng đùi A-P M-L, khoảng cách từ MCB đến eo xƣơng đùi nhỏ so với dân số Châu Âu Bắc Mỹ Điều với nhận định Khang (2003) dân số Hàn Quốc, Umer [78] dân số Pakistan Atilla [8] dân số Thổ Nhĩ Kỳ NC Khang phân tích đặc điểm hình thái xƣơng đùi dân số Hàn Quốc so sánh giá trị với dân số Bắc Mỹ đƣa nhận xét: “ Hầu nhƣ tất số đặc điểm hình thái lịng tủy xƣơng đùi nhỏ dân số Bắc Mỹ Không giá trị đƣợc chuẩn hóa cho thấy khác biệt với dân số Bắc Mỹ, xƣơng đùi với kích thƣớc nhỏ ngƣời Bắc Mỹ khác hồn tồn với ngƣời Hàn Quốc với xƣơng đùi có kích thƣớc trung bình hay lớn” Do tác giả đề nghị thiết kế dụng cụ khớp háng riêng cho nhóm dân số [37] Nam: y= 0.0202x + 8.7604, R²= 0.0663 14 Đƣờng kính eo M-L 13 12 11 10 15 25 35 45 55 65 75 85 Tuổi Biểu đồ 4.2: Tƣơng quan đƣờng kính eo M-L độ tuổi nam Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 80 Nữ: y= 0.0467x + 7.2441, R²= 0.2892 14 Đƣờng kính eo M-L 13 12 11 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100 Tuổi Biểu đồ 4.3: Tƣơng quan đƣờng kính eo M-L độ tuổi nữ Dựa biểu đồ sử dụng phép kiểm định Pearson nhận thấy có mối tƣơng quan thuận mức độ yếu đƣờng kính eo M-L độ tuổi nam với hệ số tƣơng quan R = 0.2575 mức độ cao nữ với hệ số tƣơng quan R= 0.5378 Kết phù hợp với NC Noble (1995) NC Milligan (2013) cho rằng: “Có tƣơng quan thuận tuổi đƣờng kính lịng tủy thân xƣơng đùi nữ giới, nhƣng điều không rõ ràng nam giới” [51], [56] NC Milligan cộng ƣớc tính đƣợc gia tăng độ rộng lòng tủy nữ 0.08 mm năm, nam 0.005 mm năm Với kết ảnh hƣởng lớn đến tiên lƣợng sau BN trẻ tuổi trải qua phẫu thuật thay khớp háng, theo thời gian lịng tủy xƣơng đùi rộng gây lỏng chuôi khớp háng nhân tạo, đặc biệt BN nữ [51] Tuy nhiên NC nhóm dân số chung, cần có thêm NC đánh giá thay đổi đƣờng kính lịng tủy xƣơng đùi nhóm BN phẫu thuật thay khớp háng, sinh học nhƣ khả chịu lực phân bố lực khớp háng khác hai nhóm đối tƣợng Giá trị CFI trung bình mẫu NC chúng tơi nói riêng dân số Châu Á (Ấn Độ, Hàn Quốc) nói chung cho giá trị lớn so với ngƣời da trắng cho thấy hình thái lịng tủy đoạn gần xƣơng đùi rộng hẹp dần xuống tới Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 81 vùng eo xƣơng đùi Điều giống với nhận xét Noble phân tích đặc điểm hình thái lòng tủy xƣơng đùi, tác giả đƣa nhận xét: “Nếu lịng tủy xƣơng đùi hẹp vùng eo lịng tủy thƣờng có dạng hình nón với đƣờng kính giảm dần từ MCB đến vùng eo Ngƣợc lại lịng tủy xƣơng đùi rộng vùng eo lịng tủy có dạng hình trụ từ MCB đến vùng eo” [56] Đây điểm quan trọng cần lƣu ý thiết kế dụng cụ thay khớp háng, đặc biệt thay khớp háng khơng xi măng địi hỏi cần có tƣơng thích kích thƣớc chi khớp háng nhân tạo lòng tủy xƣơng đùi (khoảng cách chuôi khớp háng vỏ thân xƣơng phải nhỏ mm) để đạt đƣợc vững mặt học Hình thái lịng tủy đoạn gần eo xƣơng đùi dân số Việt Nam mẫu NC nói riêng dân số Châu Á nói chung có khác biệt với dân số Bắc Mỹ Châu Âu Do giống nhƣ nhận định Khang, chúng tơi nhận thấy cần có thêm NC lâm sàng đánh giá tƣơng hợp hình thái lịng tủy xƣơng đùi dân số Việt Nam với dụng cụ khớp háng sử dụng phổ biến nay, khác biệt lớn phải thiết kế dụng cụ khớp háng riêng cho nhóm dân số Về chiều dài xƣơng đùi Chúng xác định chiều dài xƣơng đùi với giá trị trung bình 42.51 ± 2.53 cm, với GTLN GTNN ghi nhận lần lƣợt 47.26 cm 36.48 cm Chiều dài xƣơng đùi NC đƣợc xác định khoảng cách từ điểm cao chỏm xƣơng đùi tới điểm thấp lồi cầu giống với NC tác giả dƣới làm sở cho việc so sánh: Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 82 Bảng 4.6: Giá trị chiều dài xƣơng đùi theo số NC Tác giả Năm Cỡ mẫu Phƣơng pháp Quốc gia Chiều dài xƣơng đùi (cm) Khang [37] 2003 238 CT- Scan Hàn Quốc 42.11 ± 2.46 Marrat [47] 2014 3922 CT- Scan Xin- Yun Su [72] Tăng Ngọc Đạt [1] Chúng 2015 408 CT- Scan Da trắng Châu Phi Châu Á Trung Quốc 43.5 ± 2.9 44.3 ± 2.8 41.0 ± 3.0 42.82 ± 2.50 2018 100 Xƣơng khô Việt Nam 41.44 ± 2.62 2020 120 CT- Scan Việt Nam 42.51 ± 2.53 Chiều dài xƣơng đùi đƣợc xác định thay đổi theo chiều cao, chủng tộc, vùng địa dƣ [37] Nhìn chung dân số Châu Á có chiều dài xƣơng đùi nhỏ so với dân số Châu Phi, Da trắng chiều cao thể trạng dân số Châu Á thấp Tính ứng dụng rút từ đề tài nghiên cứu:  Giá trị tham khảo cho việc thiết kế dụng cụ KHX thay khớp phù hợp dân số Việt Nam để hạn chế biến chứng sau mổ  Cần đánh góc cong bên góc cong trƣớc xƣơng đùi trƣớc mổ để lựa chọn phƣơng pháp phƣơng tiện KHX phù hợp, nhƣ đánh giá hình thái lịng tủy để lựa chọn chi khớp háng phù hợp Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 83 4.3 Hạn chế đề tài  Do đặc điểm nhóm BN thực NC chủ yếu với tình trạng tắc mạch cấp hay mạn tính nên độ tuổi trung bình mẫu NC tƣơng đối lớn, đồng thời tỉ lệ nam, nữ NC có chênh lệch với đa số nam giới ảnh hƣởng đến kết NC áp dụng dân số chung  Phƣơng pháp xác định ROC trƣớc thân đoạn thân xƣơng đùi dựa cơng thức ƣớc tính thơng qua ba điểm hình thành nên dây cung đƣờng trịn, số NC sau sử dụng phần mềm hỗ trợ để vẽ nên đƣờng tròn nối điểm tâm lòng tủy xƣơng đùi nên cho kết xác chúng tơi  Mặc dù NC chúng tơi dựng hình 3D lịng tủy xƣơng đùi chủ yếu để xác định tâm lòng tủy xƣơng đùi, nhƣng đo ROC lại sử dụng hình ảnh 2D ảnh hƣởng đến kết NC  NC chƣa đánh giá tƣơng thích số nêu với dụng cụ KHX nhƣ thay khớp sử dụng dân số Việt Nam Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 84 KẾT LUẬN Trong khoảng thời gian từ 01/ 01/ 2020 đến 30/ 06/ 2020 thực NC đo đạc phân tích kết 120 mẫu CT- Scan dựng hình xƣơng đùi 60 BN chụp CT- Scan mạch máu chi dƣới Khoa Chẩn đốn hình ảnh, Bệnh viện Chợ Rẫy gồm 60 mẫu bên P 60 mẫu bên T Từ kết NC rút kết luận sau: Về đặc điểm hình thái học đầu thân xƣơng đùi: - ROC trƣớc thân xƣơng đùi có giá trị trung bình 906.12 ± 163.47 mm, đa số giá trị ROC trƣớc thân xƣơng đùi nằm khoảng 600 - 1200 mm chiếm tỉ lệ 95% - ROC trƣớc đoạn thân xƣơng đùi 1/3 trên, 1/3 1/3 dƣới có giá trị trung bình lần lƣợt 1140.1 ± 300.64, 1130.59 ± 222.53, 714.71 ± 182.62 mm Lòng tủy xƣơng đùi đoạn 2/3 tƣơng đối thẳng 1/3 dƣới thân xƣơng đùi - LFB có giá trị trung bình 1.75 ± 3.41º, khoảng 63.33% mẫu NC có giá trị tuyệt đối LFB 2º cho thấy độ cong xƣơng đùi mặt phẳng trán tƣơng đối lớn - FNA có giá trị trung bình 15.52 ± 6.00º với khoảng dao động tƣơng đối rộng từ -2º đến 36.12º, đa số giá trị FNA nằm khoảng 5- 25º chiếm tỉ lệ 92.5% - Đƣờng kính lịng tủy vị trí eo xƣơng đùi M-L nhỏ A-P có giá trị lần lƣợt 9.90 ± 1.49 mm, 13.54 ± 1.90 mm Hai kích thƣớc có mối tƣơng quan thuận, mạnh với theo phƣơng trình ISTHML = 2.2183 + 0.5675 x ISTHAP (mm) - Khoảng cách từ MCB đến eo xƣơng đùi có giá trị trung bình 10.17 ± 1.45 cm - Giá trị CFI trung bình 4.34 ± 0.36 cho thấy hình thái lịng tủy đoạn gần xƣơng đùi rộng hẹp dần xuống tới vùng eo xƣơng đùi - Chiều dài lớn xƣơng đùi có giá trị trung bình 42.51 ± 2.53 cm Khơng có khác biệt có ý nghĩa thống kê số đo đƣợc so sánh bên trái bên phải, nam nữ Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 85 KIẾN NGHỊ  Cần có NC đánh giá độ cong xƣơng đùi không gian ba chiều để xác định xác mặt phẳng thật chứa lịng tủy xƣơng đùi khơng đơn xác định độ cong xƣơng đùi mặt phẳng trán mặt phẳng đứng dọc nhƣ NC chúng tơi  Cần có cỡ mẫu lớn với tỉ lệ nam- nữ phân bố nhóm tuổi đại diện cho dân số Việt Nam  Cần có NC lâm sàng đánh giá tƣơng hợp số nêu với dụng cụ KHX nhƣ thay khớp sử dụng dân số Việt Nam Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT Tăng Ngọc Đạt (2018), Một số đặc điểm giải phẫu ứng dụng đầu xương đùi người Việt Nam, Luận văn tốt nghiệp nội trú Chấn thƣơng chỉnh hình, Đại Học Y Dƣợc Thành phố Hồ Chí Minh Phạm Đăng Diệu (2016), Giải phẫu chi - chi dưới, Nhà xuất Y Học, pp 256-261 Nguyễn Quang Quyền (2004), Atlas giải phẫu người, Nhà xuất Y Học Việt Nam, Việt Nam, pp 477-478 Nguyễn Quang Quyền (2002), Giải phẫu học, Nhà xuất Y Học Việt Nam, Việt Nam, pp 121-156 Trần Anh Vũ (2015), Ước lượng kích thước ổ cối đầu xương đùi người trưởng thành tuổi từ 20- 35 CT scan, Luận văn tốt nghiệp cao học Chấn thƣơng chỉnh hình, Đại Học Y Dƣợc Thành phố Hồ Chí Minh TIẾNG ANH 10 11 12 13 Abdelaal A H, Yamamoto N, Hayashi K, Takeuchi A, et al (2016), "Radiological assessment of the femoral bowing in Japanese population", Sicot j, pp Annappa R, Mittal H, Kamath S, Rai S, et al (2018), "Rotational Malalignment after Intramedullary Fixation of Trochanteric Fractures", Journal of Clinical and Diagnostic Research, pp 403-409 Atilla B, Oznur A, Cağlar O, Tokgozoglu A, et al (2007), "Osteometry of the femora in Turkish individuals: A morphometric study in 114 cadaveric femora as an anatomic basis of femoral component design", Acta orthopaedica et traumatologica turcica, 41 pp 64-68 Ballard M E (1999), "Anterior femoral curvature revisited: race assessment from the femur", J Forensic Sci, 44 (4), pp 700-707 Bicer O, Aydin A (2016), "Anatomic compatibility of femoral intramedullary implants A cadaveric study", ACTA ORTHOPAEDICA et TRAUMATOLOGICA TURCICA, pp 222-226 Botser I B, Ozoude G C, Martin D E, Siddiqi A J, et al (2012), "Femoral anteversion in the hip: comparison of measurement by computed tomography, magnetic resonance imaging, and physical examination", Arthroscopy, 28 (5), pp 619-627 Bråten M, Terjesen T, Rossvoll I (1993), "Torsional deformity after intramedullary nailing of femoral shaft fractures Measurement of anteversion angles in 110 patients", J Bone Joint Surg Br, 75 (5), pp 799803 Browner B D, Jupiter J B, Krettek C, Anderson P A (2014), Skeletal Trauma Elsevier Health Sciences, pp 1787-1822 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 Buckley R E, Moran C G, Apivatthakakul T (2018), AO Principles of Fracture Management, pp 751-785 Buford W L, Jr., Turnbow B J, Gugala Z, Lindsey R W (2014), "Threedimensional computed tomography-based modeling of sagittal cadaveric femoral bowing and implications for intramedullary nailing", J Orthop Trauma, 28 (1), pp 10-16 Byun H Y, Shin H, Lee E S, Kong M S, et al (2016), "The Availability of Radiological Measurement of Femoral Anteversion Angle: ThreeDimensional Computed Tomography Reconstruction", Ann Rehabil Med, 40 (2), pp 237-243 Chang S M, Song D L, Ma Z, Tao Y L, et al (2014), "Mismatch of the short straight cephalomedullary nail (PFNA-II) with the anterior bow of the Femur in an Asian population", J Orthop Trauma, 28 (1), pp 17-22 Chantarapanich N, Sitthiseripratip K, Mahaisavariya B, Wongcumchang M, et al (2008), "3D geometrical assessment of femoral curvature: a reverse engineering technique", J Med Assoc Thai, 91 (9), pp 1377-1381 Chapman T, Sholukha V, Semal P, Louryan S, et al (2015), "Femoral curvature variability in modern humans using three-dimensional quadric surface fitting", Surg Radiol Anat, 37 (10), pp 1169-1177 Chen F, Wang Z, Bhattacharyya T (2013), "Convergence of outcomes for hip fracture fixation by nails and plates", Clin Orthop Relat Res, 471 (4), pp 1349-1355 Cibulka M T (2004), "Determination and significance of femoral neck anteversion", Phys Ther, 84 (6), pp 550-558 Dokladal M (1972), "Significance of study of the cross section shape of the shaft of the femur for the identification of skeletal fragments", Folia Morphol (Praha), 20 (3), pp 270-272 Egol K A, Chang E Y, Cvitkovic J, Kummer F J, et al (2004), "Mismatch of current intramedullary nails with the anterior bow of the femur", J Orthop Trauma, 18 (7), pp 410-415 Grisso J A, Kelsey J L, Strom B L, Chiu G Y, et al (1991), "Risk factors for falls as a cause of hip fracture in women The Northeast Hip Fracture Study Group", N Engl J Med, 324 (19), pp 1326-1331 Gulan G, Matovinovic D, Nemec B, Rubinic D, et al (2000), "Femoral neck anteversion: values, development, measurement, common problems", Coll Antropol, 24 (2), pp 521-527 Harma A, Germen B, Karakas H M, Elmali N, et al (2005), "The comparison of femoral curves and curves of contemporary intramedullary nails", Surg Radiol Anat, 27 (6), pp 502-506 Huang T W, Hsu W H, Peng K T, Hsu R W (2011), "Total knee replacement in patients with significant femoral bowing in the coronal plane: a comparison of conventional and computer-assisted surgery in an Asian population", J Bone Joint Surg Br, 93 (3), pp 345-350 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 Husmann O, Rubin P J, Leyvraz P-F, de Roguin B, et al (1997), "Threedimensional morphology of the proximal femur", The Journal of Arthroplasty, 12 (4), pp 444-450 Hwang J H, Oh J K, Han S H, Shon W Y, et al (2008), "Mismatch between PFNa and medullary canal causing difficulty in nailing of the pertrochanteric fractures", Arch Orthop Trauma Surg, 128 (12), pp 1443-1446 Insall J N, Binazzi R, Soudry M, Mestriner L A (1985), "Total knee arthroplasty", Clin Orthop Relat Res, (192), pp 13-22 Ishii S, Homma Y, Baba T, Ozaki Y, et al (2016), "Does the Canal Fill Ratio and Femoral Morphology of Asian Females Influence Early Radiographic Outcomes of Total Hip Arthroplasty With an Uncemented Proximally Coated, Tapered-Wedge Stem?", J Arthroplasty, 31 (7), pp 1524-1528 Ito K, Minka M A, 2nd, Leunig M, Werlen S, et al (2001), "Femoroacetabular impingement and the cam-effect A MRI-based quantitative anatomical study of the femoral head-neck offset", J Bone Joint Surg Br, 83 (2), pp 171-176 Jang S P, Yeo I, So S Y, Kim K, et al (2017), "Atypical Femoral Shaft Fractures in Female Bisphosphonate Users Were Associated with an Increased Anterolateral Femoral Bow and a Thicker Lateral Cortex: A CaseControl Study", Biomed Res Int, 2017 pp 1-10 Jiang N, Peng L, Al-Qwbani M, Xie G P, et al (2015), "Femoral version, neck-shaft angle, and acetabular anteversion in Chinese Han population: a retrospective analysis of 466 healthy adults", Medicine (Baltimore), 94 (21), pp 891-921 Jones H W, Johnston P, Parker M (2006), "Are short femoral nails superior to the sliding hip screw? A meta-analysis of 24 studies involving 3,279 fractures", Int Orthop, 30 (2), pp 69-78 Karakas H M, Harma A (2008), "Femoral shaft bowing with age: a digital radiological study of Anatolian Caucasian adults", Diagn Interv Radiol, 14 (1), pp 29-32 Khang G, Choi K, Kim C S, Yang J S, et al (2003), "A study of Korean femoral geometry", Clin Orthop Relat Res, (406), pp 116-122 Kim J M, Hong S H, Kim J M, Lee B S, et al (2015), "Femoral shaft bowing in the coronal plane has more significant effect on the coronal alignment of TKA than proximal or distal variations of femoral shape", Knee Surg Sports Traumatol Arthrosc, 23 (7), pp 1936-1942 Kim J W, Kim J J, Byun Y S, Shon O J, et al (2017), "Factors affecting fracture location in atypical femoral fractures: A cross-sectional study with 147 patients", Injury, 48 (7), pp 1570-1574 Kim T Y, Lee Y B, Chang J D, Lee S S, et al (2015), "Torsional malalignment, how much significant in the trochanteric fractures?", Injury, 46 (11), pp 2196-2200 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 Laine H J, Lehto M U, Moilanen T (2000), "Diversity of proximal femoral medullary canal", J Arthroplasty, 15 (1), pp 86-92 Lee C Y, Lin S J, Kuo L T, Peng K T, et al (2014), "The benefits of computer-assisted total knee arthroplasty on coronal alignment with marked femoral bowing in Asian patients", J Orthop Surg Res, pp 122 Lee Y-K, Yeom J, Jang B-W, Nho J-H, et al (2019), "Reliability of measuring lateral bowing angle of the femur in patients with atypical femur fractures", Journal of Orthopaedic Surgery, 27 pp 230 Lu Z H, Yu J K, Chen L X, Gong X, et al (2012), "Computed tomographic measurement of gender differences in bowing of the sagittal femoral shaft in persons older than 50 years", J Arthroplasty, 27 (6), pp 1216-1220 Magilligan D J (1956), "Calculation of the angle of anteversion by means of horizontal lateral roentgenography", J Bone Joint Surg Am, 38-a (6), pp 1231-1246 Mahaisavariya B, Sitthiseripratip K, Tongdee T, Bohez E L, et al (2002), "Morphological study of the proximal femur: a new method of geometrical assessment using 3-dimensional reverse engineering", Med Eng Phys, 24 (9), pp 617-622 Maratt J, Schilling P L, Holcombe S, Dougherty R, et al (2014), "Variation in the femoral bow: a novel high-throughput analysis of 3922 femurs on cross-sectional imaging", J Orthop Trauma, 28 (1), pp 6-9 Matsumoto T, Hashimura M, Takayama K, Ishida K, et al (2015), "A radiographic analysis of alignment of the lower extremities initiation and progression of varus-type knee osteoarthritis", Osteoarthritis Cartilage, 23 (2), pp 217-223 Matsumoto T, Tsumura N, Kurosaka M, Muratsu H, et al (2004), "Prosthetic alignment and sizing in computer-assisted total knee arthroplasty", Int Orthop, 28 (5), pp 282-285 Mihalko W M, Boyle J, Clark L D, Krackow K A (2005), "The variability of intramedullary alignment of the femoral component during total knee arthroplasty", J Arthroplasty, 20 (1), pp 25-28 Milligan D, O'Brien S, Bennett D, Hill J, et al (2013), "The effects of age and gender on the diameter of the femoral canal in patients who undergo total hip replacement", The bone & joint journal, 95-B pp 339-342 Morin S N, Wall M, Belzile E L, Godbout B, et al (2016), "Assessment of femur geometrical parameters using EOS™ imaging technology in patients with atypical femur fractures; preliminary results", Bone, 83 pp 184-189 Murphy S B, Simon S R, Kijewski P K, Wilkinson R H, et al (1987), "Femoral anteversion", J Bone Joint Surg Am, 69 (8), pp 1169-1176 Nagamine R, Miura H, Bravo C V, Urabe K, et al (2000), "Anatomic variations should be considered in total knee arthroplasty", J Orthop Sci, (3), pp 232-237 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 Ndeleva B (2016), "The anterior curve of the adult femur in a Kenyan population and its mismatch with available intramedullary nails", East African Orthopaedic Journal, 10 pp 51-54 Noble P C, Box G G, Kamaric E, Fink M J, et al (1995), "The effect of aging on the shape of the proximal femur", Clin Orthop Relat Res, (316), pp 3144 Odvina C V, Zerwekh J E, Rao D S, Maalouf N, et al (2005), "Severely suppressed bone turnover: a potential complication of alendronate therapy", J Clin Endocrinol Metab, 90 (3), pp 1294-1301 Oh Y, Wakabayashi Y, Kurosa Y, Ishizuki M, et al (2014), "Stress fracture of the bowed femoral shaft is another cause of atypical femoral fracture in elderly Japanese: a case series", J Orthop Sci, 19 (4), pp 579-586 Onoue Y, Sunami Y, Fujiwara H, Sadakane T, et al (1979), "Treatment of the femoral shaft fracture with a curved heat-treated COP clover-leaf nail", Int Orthop, (3), pp 203-210 Park Y C, Song H K, Zheng X L, Yang K H (2017), "Intramedullary Nailing for Atypical Femoral Fracture with Excessive Anterolateral Bowing", J Bone Joint Surg Am, 99 (9), pp 726-735 Patro B P, Behera S, Das S S, Das G, et al (2019), "Estimation of Femoral Neck Anteversion in Adults: A Comparison Between Clinical Method, Radiography, and Computed Tomography at a Tertiary-care Center in Eastern India", Cureus, 11 (4), pp 4469 Ramanoudjame M, Guillon P, Dauzac C, Meunier C, et al (2010), "CT evaluation of torsional malalignment after intertrochanteric fracture fixation", Orthop Traumatol Surg Res, 96 (8), pp 844-848 Rawal B, Ribeiro R, Malhotra R, Bhatnagar N (2012), "Anthropometric measurements to design best-fit femoral stem for the Indian population", Indian J Orthop, 46 (1), pp 46-53 Richard L Drake A W V, Adam W M Mitchell (2014), Gray’s Anatomy for students, Churchill Livingstone, Elsevier, pp 555-585 Ritter M A, Faris P M, Keating E M, Meding J B (1994), "Postoperative alignment of total knee replacement Its effect on survival", Clin Orthop Relat Res, (299), pp 153-156 Sasaki S, Miyakoshi N, Hongo M, Kasukawa Y, et al (2012), "Low-energy diaphyseal femoral fractures associated with bisphosphonate use and severe curved femur: a case series", J Bone Miner Metab, 30 (5), pp 561-567 Sengodan V C, Sinmayanantham E, Kumar J S (2017), "Anthropometric analysis of the hip joint in South Indian population using computed tomography", Indian J Orthop, 51 (2), pp 155-161 Shalaby M H, Samir S, Deif A (2017), "CT measurement of femoral anteversion angle in patients with unilateral developmental hip dysplasia: A comparative study between 2D and 3D techniques", The Egyptian Journal of Radiology and Nuclear Medicine, 48 (3), pp 639-643 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 Soren O O (2010), "Outcome of surgical implant generation network nail initiative in treatment of long bone shaft fractures in Kenya", East African Orthopaedic Journal, pp 87-96 Stephenson P, Seedhom B B (1999), "Cross-sectional geometry of the human femur in the mid-third region", Proc Inst Mech Eng H, 213 (2), pp 159-166 Su X-Y, Zhao Z, Zhao J-X, Zhang L-C, et al (2015), "Three-Dimensional Analysis of the Curvature of the Femoral Canal in 426 Chinese Femurs", BioMed Research International, 2015 pp 1-8 Su X Y, Zhao J X, Zhao Z, Zhang L C, et al (2015), "Three-Dimensional Analysis of the Characteristics of the Femoral Canal Isthmus: An Anatomical Study", Biomed Res Int, 2015 pp 1-9 Sugano N, Noble P C, Kamaric E (1998), "A comparison of alternative methods of measuring femoral anteversion", J Comput Assist Tomogr, 22 (4), pp 610-614 Tang W M, Chiu K Y, Kwan M F, Ng T P, et al (2005), "Sagittal bowing of the distal femur in Chinese patients who require total knee arthroplasty", J Orthop Res, 23 (1), pp 41-45 Thiesen D M, Prange F, Berger-Groch J, Ntalos D, et al (2018), "Femoral antecurvation-A 3D CT Analysis of 1232 adult femurs", PLoS One, 13 (10), pp 204-226 Tonnis D, Heinecke A (1999), "Acetabular and femoral anteversion: relationship with osteoarthritis of the hip", J Bone Joint Surg Am, 81 (12), pp 1747-1770 Umebese P F, Adeyekun A, Moin M (2005), "Radiological assessment of femoral neck-shaft and anteversion angles in adult Nigerian HIPS", Niger Postgrad Med J, 12 (2), pp 106-109 Umer M, Sepah Y J, Khan A, Wazir A, et al (2010), "Morphology of the proximal femur in a Pakistani population", J Orthop Surg (Hong Kong), 18 (3), pp 279-281 Wang Y Q, Hu Y C, Xu Z M, Zhao Y W, et al (2009), "An intramedullary nail with multifunctional interlocking for all types of fracture in both femurs", Orthop Surg, (2), pp 121-126 Yau W P, Chiu K Y, Tang W M, Ng T P (2007), "Coronal bowing of the femur and tibia in Chinese: its incidence and effects on total knee arthroplasty planning", J Orthop Surg (Hong Kong), 15 (1), pp 32-36 Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.HCM PHỤ LỤC Phụ lục 1: Phiếu thu thập số liệu nghiên cứu - Nghiên cứu số đặc điểm giải phẫu ứng dụng đầu thân xƣơng đùi ngƣời Việt Nam đo CT- Scan - Bệnh nhân: - Kết nghiên cứu: Kết Thông số Bên phải Bên trái (mm) (mm) (mm) (mm) (mm) (mm) (mm) (mm) LFB (º) (º) FNA (º) (º) Đƣờng kính eo - Trƣớc sau - Trong (mm) (mm) Khoảng cách từ MCB đến eo xƣơng đùi (cm) (cm) (cm) (cm) ROC - Thân xƣơng đùi - 1/3 thân xƣơng đùi - 1/3 thân xƣơng đùi - 1/3 dƣới thân xƣơng đùi CFI Chiều dài xƣơng đùi Tuân thủ Luật Sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn ... dụng đầu thân xương đùi người Việt Nam đo CT- Scan ” MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU • Xác định số đặc điểm hình thái học đầu thân xƣơng đùi ngƣời Việt Nam đo CT- Scan CHƢƠNG TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 GIẢI... ngƣời Việt Nam nhƣ số hình thái học đầu thân xƣơng đùi Liệu số có khác biệt dân số Việt Nam với nhóm dân số khác giới ? Từ đó, chúng tơi tiến hành đề tài “ Nghiên cứu số đặc điểm giải phẫu ứng dụng. .. đặc điểm giải phẫu đầu thân xƣơng đùi đánh giá CT- Scan dựng hình xƣơng đùi Tác giả Trần Anh Vũ (2015) nghiên cứu kích thƣớc ổ cối đầu xƣơng đùi dựa CT- Scan khớp háng 60 ngƣời Việt Nam (30 nam