BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN XUÂN QUANG ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP ĐẾN HÀNH VI MUA CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG TẠI TP.HCM LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2014 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH TRẦN XUÂN QUANG ẢNH HƯỞNG CỦA TRÁCH NHIỆM XÃ HỘI CỦA DOANH NGHIỆP ĐẾN HÀNH VI MUA CỦA NGƯỜI TIÊU DÙNG TẠI TP.HCM Chuyên ngành : QUẢN TRỊ KINH DOANH Mã số : 60340102 LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ Người hướng dẫn khoa học TS BÙI THỊ THANH Thành phố Hồ Chí Minh - Năm 2014 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan luận văn thân nghiên cứu thực hướng dẫn khoa học TS Bùi Thị Thanh Các số liệu, kết nghiên cứu luận văn trung thực Nội dung luận văn chưa cơng bố cơng trình Tơi xin hoàn toàn chịu trách nghiệm nội dung nghiên cứu tồn luận văn TP Hồ Chí Minh, tháng 06 năm 2014 Người thực luận văn Trần Xuân Quang MỤC LỤC TRANG PHỤ BÌA LỜI CAM ĐOAN MỤC LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC TÓM TẮT LUẬN VĂN Trang Chương 1: Tổng quan nghiên cứu 1.1 Bối cảnh lý chọn đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.3 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 1.4 Phương pháp nghiên cứu 1.5 Ý nghĩa thực tiễn đề tài 1.6 Kết cấu nghiên cứu Chương 2: Cơ sở lý thuyết mơ hình nghiên cứu 2.1 Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (CSR) 2.1.1 Khái niệm 2.1.2 Lợi ích doanh nghiệp thực trách nhiệm xã hội 11 2.2 Hành vi mua người tiêu dùng 13 2.3 Mối quan hệ CSR với hành vi mua người tiêu dùng 15 2.4 Một số nghiên cứu trước có liên quan 16 2.5 Đề xuất mơ hình nghiên cứu ảnh hưởng CSR đến hành vi mua người tiêu dùng TP HCM 21 Chương 3: Phương pháp nghiên cứu 28 3.1 Thiết kế nghiên cứu 28 3.2 Thực nghiên cứu 29 3.2.1 Nghiên cứu định tính 29 3.2.2 Nghiên cứu định lượng 31 3.3 Phương pháp phân tích liệu 34 3.3.1 Đánh giá thang đo 34 3.3.2 Kiểm định phù hợp mơ hình 35 Chương 4: Kết nghiên cứu 37 4.1 Mô tả mẫu nghiên cứu 37 4.2 Kết kiểm định thang đo 39 4.2.1 Cronbach’s Alpha 39 4.2.2 Phân tích nhân tố khàm phá (EFA) 42 4.3 Phân tích hồi quy 45 4.3.1 Xem xét ma trận hệ số tương quan 46 4.3.2 Đánh giá phù hợp mơ hình 47 4.3.3 Kiểm định độ phù hợp mơ hình 47 4.4 Dị tìm vi phạm giả định cần thiết 49 4.4.1 Kiểm tra mối quan hệ tuyến tính biến phụ thuộc biến độc lập tượng phương sai thay đổi 49 4.4.2 Kiểm tra giả thuyết phân phối chuẩn 50 4.5 Kiểm định giả thuyết nghiên cứu 51 4.6 Kiểm định khác biệt biến định tính 52 4.6.1 Kiểm định khác biệt hành vi mua người tiêu dùng theo giới tính 52 4.6.2 Kiểm định hành vi mua người tiêu dùng theo độ tuổi 53 4.6.3 Kiểm định hành vi mua người tiêu dùng theo trình độ học vấn 54 4.6.4 Kiểm định hành vi mua người tiêu dùng theo mức thu nhập 56 4.7 Phân tích giá trị trung bình thang đo CSR 58 Chương 5: Thảo luận kết nghiên cứu kiến nghị 60 5.1 Thảo luận kết nghiên cứu 60 5.2 Kiến nghị 61 5.3 Hạn chế nghiên cứu hướng nghiên cứu 64 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHẦN PHỤ LỤC DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Từ viết tắt Diễn giải CSR Corporate Social Responsibility (Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp) KMO Kaiser – Meyer – Olkin SEM Structual Equation Modelling (Mơ hình phương trình cấu trúc) TP HCM Thành phố Hồ Chí Minh TCTCHKVN Tổng cơng ty Cảng Hàng khơng Việt Nam HK VN Hàng không Việt Nam DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ Số hiệu Nội dung Trang Hình 2.1 Kim tự tháp trách nhiệm xã hội doanh nghiệp (Carroll, 1991) Hình 2.2 Mơ hình nghiên cứu Kaniya Pornpratang 17 Hình 2.3 Mơ hình nghiên cứu Rahim, R.A cộng 18 Hình 2.4 Mơ hình nghiên cứu Wong Sze Ki Janice 20 Hình 2.5 Mơ hình nghiên cứu đề xuất 26 Hình 3.1 Quy trình nghiên cứu 28 Hình 4.1 Mơ hình nghiên cứu sau phân tích hồi quy 49 Hình 4.2 Đồ thị phân tán thành phần dư giá trị dự đốn 50 chuẩn hóa Hình 4.3 Đồ thị Histogram 51 Hình 4.4 Giá trị trung bình độ tuổi 54 Hình 4.5 Giá trị trung bình trình độ học vấn 56 Hình 4.6 Giá trị trung bình mức thu nhập 57 DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU Số hiệu Nội dung Trang Bảng 2.1 Tổng hợp nghiên cứu CSR 21 Bảng 3.1 Thang đo Likert điểm 31 Bảng 3.2 Thang đo mã hóa thang đo 32 Bảng 4.1 Bảng mơ tả mẫu theo giới tính 37 Bảng 4.2 Bảng mơ tả mẫu theo độ tuổi 38 Bảng 4.3 Bảng mô tả mẫu theo học vấn 38 Bảng 4.4 Bảng mô tả mẫu theo mức thu nhập 39 Bảng 4.5 Thống kê độ tin cậy biến KT phân tích lần 40 Bảng 4.6 Thống kê độ tin cậy biến KTphân tích lần 40 Bảng 4.7 Kết kiểm định Cronbach’s Alpha 41 Bảng 4.8 Kết kiểm định KMO Bartlett (biến độc lập) 43 Bảng 4.9 Kết phân tích nhân tố thang đo thành phần CSR 43 Bảng 4.10 Kết kiểm định KMO and Bartlett (biến phụ thuộc) 44 Bảng 4.11 Kết phân tích nhân tố thang đo hành vi mua người tiêu 45 dùng Bảng 4.12 Ma trận tương quan biến độc lập biến phụ thuộc 46 Bảng 4.13 Đánh giá phù hợp mơ hình theo R2 47 Bảng 4.14 Kết kiểm định ANOVAa 48 Bảng 4.15 Kết hồi quy theo phương pháp Enter 48 Bảng 4.16 Kết kiểm định giả thuyết 51 Bảng 4.17 Kết kiểm định khác biệt theo giới tính 52 Bảng 4.18 Kiểm định ANOVA biến độ tuổi 53 Bảng 4.19 Kiểm định ANOVA biến trình độ học vấn 54 Bảng 4.20 Kiểm định ANOVA biến mức thu nhập 56 Bảng 4.21 Giá trị trung bình thành phần CSR 58 DANH MỤC CÁC PHỤ LỤC Số hiệu Nội dung Phụ lục Dàn thảo luận tay đôi Phụ lục Danh sách chuyên gia tham gia vấn Phụ lục Bảng câu hỏi khảo sát Phụ lục Thống kê mô tả đặc điểm mẫu khảo sát Phụ lục Kết kiểm định Cronbach’s Alpha Phụ lục Kết phân tích nhân tố khám phá Phụ lục Ma trận tương quan biến đưa vào phân tích hồi quy Phụ lục Kết phân tích hồi quy Phụ lục Kiểm định khác biệt biến định tính Trách nhiệm xã hội từ thiện Reliability Statistics Cronbach's N of Items Alpha 875 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance Corrected Item- Cronbach's Item Deleted if Item Deleted Total Alpha if Item Correlation Deleted TT1 18.55 12.750 620 863 TT2 18.83 11.254 784 834 TT3 18.74 11.717 643 862 TT4 18.52 13.055 652 859 TT5 18.60 12.735 692 852 TT6 18.93 12.046 704 849 Trách nhiệm xã hội môi trường Reliability Statistics Cronbach's Alpha N of Items 862 Item-Total Statistics Scale Mean if Item Scale Variance if Corrected Item- Cronbach's Alpha Deleted Item Deleted Total Correlation if Item Deleted MT1 10.12 7.629 732 815 MT2 10.06 8.374 619 859 MT3 9.86 7.383 765 801 MT4 9.89 7.415 724 818 Hành vi mua người tiêu dùng Reliability Statistics Cronbach's N of Items Alpha 715 Item-Total Statistics Scale Mean if Scale Variance Corrected Item- Cronbach's Item Deleted if Item Deleted Total Alpha if Item Correlation Deleted HV1 11.86 3.993 506 652 HV2 11.73 3.854 526 640 HV3 11.14 4.637 407 707 HV4 11.50 4.299 593 609 Phụ lục 6: Kết phân tích nhân tố khám phá (EFA) Phân tích nhân tố khám phá EFA: biến độc lập Lần với 25 biến quan sát KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy Approx Chi-Square Bartlett's Test of Sphericity df Sig Component Initial Eigenvalues Total 5.178 4.469 2.378 1.992 1.604 1.038 823 % of Variance 20.712 17.876 9.513 7.969 6.415 4.153 3.290 Cumulative % 20.712 38.587 48.100 56.069 62.483 66.636 69.926 761 3.044 72.970 685 2.740 75.710 10 622 2.488 78.198 11 616 2.464 80.662 12 542 2.167 82.829 13 531 2.122 84.951 14 520 2.080 87.031 15 477 1.910 88.941 16 436 1.743 90.685 17 379 1.514 92.199 18 369 1.474 93.673 19 343 1.374 95.047 20 285 1.140 96.187 21 246 984 97.171 22 231 924 98.095 23 208 830 98.925 24 156 622 99.547 25 113 453 100.000 Total Variance Explained Extraction Sums of Squared Loadings Total % of Cumulative Variance % 5.178 20.712 20.712 4.469 17.876 38.587 2.378 9.513 48.100 1.992 7.969 56.069 1.604 6.415 62.483 1.038 4.153 66.636 Extraction Method: Principal Component Analysis .777 3619.566 300 000 Rotation Sums of Squared Loadings Total 3.631 3.149 3.083 2.906 2.788 1.103 % of Variance 14.523 12.594 12.330 11.624 11.152 4.412 Cumulative % 14.523 27.117 39.448 51.072 62.224 66.636 Rotated Component Matrix Component TT2 911 TT6 883 TT5 771 TT1 700 TT3 613 TT4 570 KT6 842 KT5 790 KT2 748 KT4 714 KT3 706 MT3 848 MT4 832 MT1 820 MT2 742 DD3 DD5 DD1 DD2 PL1 PL2 PL4 359 PL3 PL5 DD4 Extraction Method: Principal Component Analysis Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization a Rotation converged in iterations a 345 545 554 346 779 734 706 641 778 771 682 662 648 488 -.615 Lần 2, loại biến DD4 KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy Approx Chi-Square Bartlett's Test of Sphericity df Sig .772 3494.563 276 000 Component Initial Eigenvalues Total % of Variance Cumulative % 5.145 4.305 2.377 1.893 1.604 21.436 17.938 9.906 7.886 6.682 21.436 39.375 49.280 57.166 63.848 866 3.609 67.457 809 3.371 70.828 758 3.156 73.984 685 2.854 76.838 10 622 2.590 79.429 11 571 2.379 81.808 12 531 2.212 84.019 13 522 2.175 86.194 14 496 2.066 88.260 15 438 1.824 90.083 16 392 1.634 91.717 17 371 1.546 93.263 18 351 1.461 94.723 19 285 1.188 95.911 20 271 1.128 97.039 21 232 966 98.005 22 210 875 98.880 23 156 648 99.528 24 113 472 100.000 Total Variance Explained Extraction Sums of Squared Loadings Extraction Method: Principal Component Analysis Total 5.145 4.305 2.377 1.893 1.604 % of Variance Cumulative % 21.436 17.938 9.906 7.886 6.682 21.436 39.375 49.280 57.166 63.848 Rotation Sums of Squared Loadings Total 3.786 3.145 3.094 2.779 2.520 % of Variance 15.775 13.104 12.890 11.580 10.499 Cumulative % 15.775 28.879 41.769 53.349 63.848 Rotated Component Matrix Component a TT2 892 TT6 867 TT5 783 TT3 712 TT1 676 TT4 655 KT6 844 KT5 787 KT2 748 KT4 716 KT3 702 MT3 844 MT4 827 MT1 825 MT2 752 PL1 PL2 PL4 359 PL3 PL5 DD3 337 DD1 DD5 DD2 Extraction Method: Principal Component Analysis Rotation Method: Varimax with Kaiser Normalization a Rotation converged in iterations 341 778 774 680 661 646 752 735 730 623 Phân tích nhân tố khám phá EFA: biến phụ thuộc KMO and Bartlett's Test Kaiser-Meyer-Olkin Measure of Sampling Adequacy Approx Chi-Square Bartlett's Test of Sphericity df Sig Component 722 228.922 000 Total Variance Explained Initial Eigenvalues Extraction Sums of Squared Loadings % of Variance Cumulative % Total % of Variance Cumulative % 54.583 54.583 2.183 54.583 54.583 19.680 74.263 Total 2.183 787 554 13.859 88.122 475 11.878 100.000 Extraction Method: Principal Component Analysis a Component Matrix Component HV4 805 HV2 757 HV1 735 HV3 650 Extraction Method: Principal Component Analysis a components extracted Phụ lục 7: Ma trận tương quan biến đưa vào phân tích hồi quy Correlations Kinh te Pearson Correlation Kinh te Pearson Correlation Dao Duc Tu Thien 384 ** 000 N 292 Dao Duc Tu Thien Moi truong 074 050 000 206 398 000 000 292 292 292 292 292 082 -.015 ** 162 801 000 002 292 292 292 292 ** 078 000 182 000 292 384 292 410 074 082 Sig (2-tailed) 206 162 N 292 292 292 292 292 ** 047 Pearson Correlation 050 -.015 Sig (2-tailed) 398 801 000 N 292 292 292 ** ** 261 410 375 375 261 ** Hanh vi mua ** Pearson Correlation 219 179 380 547 ** ** ** ** 426 000 292 292 292 078 047 442 ** Sig (2-tailed) 000 000 182 426 N 292 292 292 292 292 292 ** ** ** ** ** Pearson Correlation Hanh vi mua 292 Sig (2-tailed) Pearson Correlation Moi truong Sig (2-tailed) N Phap Ly Phap Ly 219 179 380 547 000 442 Sig (2-tailed) 000 002 000 000 000 N 292 292 292 292 292 ** Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed) 292 Phụ lục 8: Kết phân tích hồi quy phương pháp Enter Variables Entered/Removed Model Variables Variables Entered Removed a Method Moi truong, Tu Thien, Kinh te, Enter Dao Duc, Phap b Ly a Dependent Variable: Hanh vi mua b All requested variables entered b Model Summary Model R 712 R Square a Adjusted R Std Error of the Square Estimate 506 498 46250 a Predictors: (Constant), Moi truong, Tu Thien, Kinh te, Dao Duc, Phap Ly b Dependent Variable: Hanh vi mua a ANOVA Model Sum of Squares df Mean Square Regression 62.730 12.546 Residual 61.176 286 214 123.906 291 Total a Dependent Variable: Hanh vi mua b Predictors: (Constant), Moi truong, Tu Thien, Kinh te, Dao Duc, Phap Ly F 58.653 Sig .000 b Coefficients Model Unstandardized Coefficients a Standardized t Sig Collinearity Statistics Coefficients B Std Error Beta (Constant) 295 264 Kinh te 079 040 Phap Ly -.023 Dao Duc Tolerance VIF 1.114 266 090 1.982 048 837 1.195 046 -.024 -.502 616 745 1.342 193 050 173 3.842 000 851 1.175 Tu Thien 433 042 459 10.211 000 855 1.170 Moi truong 284 033 394 8.559 000 817 1.224 a Dependent Variable: Hanh vi mua Residuals Statistics Minimum Predicted Value Maximum a Mean Std Deviation N 2.6083 5.1221 3.8519 46429 292 -1.55275 1.05872 00000 45851 292 Std Predicted Value -2.678 2.736 000 1.000 292 Std Residual -3.357 2.289 000 991 292 Residual a Dependent Variable: Hanh vi mua Phụ lục 9: Kiểm định khác biệt biến định tính Phân biệt giới tính Group Statistics GioiTinh Hanh vi mua N Mean Std Deviation Std Error Mean Nu 189 3.9643 63976 04654 Nam 103 3.8568 80714 07953 Independent Samples Test Levene's Test for t-test for Equality of Means Equality of Variances F Sig t df Sig (2-tailed) Mean Std Error 95% Confidence Difference Difference Interval of the Difference Lower Equal variances 14.187 000 1.24 assumed Hanh vi Upper 290 213 10749 08612 -.06201 27699 172.812 245 10749 09214 -.07438 28936 Equal mua variances 1.16 not assumed Phân biệt theo độ tuổi Descriptives Hanh vi mua 95% Confidence Interval for Mean N Mean Std Std Deviation Error Upper Lower Bound Bound Minimum Maximum Duoi 30 145 3.8034 54342 04513 3.7142 3.8926 2.00 5.00 Tu 30 - 55 135 3.9426 74934 06449 3.8150 4.0701 2.00 5.00 12 3.4167 46872 13531 3.1189 3.7145 2.50 4.00 292 3.8519 65253 03819 3.7767 3.9270 2.00 5.00 Tren 55 Total Test of Homogeneity of Variances Hanh vi mua Levene Statistic df1 9.434 df2 Sig 289 000 ANOVA Hanh vi mua Sum of Squares Between Groups df Mean Square F 3.724 1.862 Within Groups 120.183 289 416 Total 123.906 291 Sig 4.477 012 Post Hoc tests Multiple Comparisons Hanh vi mua Bonferroni Mean 95% Confidence Interval Difference (I) DoTuoi (J) DoTuoi (I-J) Duoi 30 Tu 30 - 55 -.13914 07713 217 -.3249 0466 Tren 55 38678 19371 140 -.0797 8532 Duoi 30 13914 07713 217 -.0466 3249 Tren 55 52593 * 19426 022 0582 9937 Duoi 30 -.38678 19371 140 -.8532 0797 * 19426 022 -.9937 -.0582 Tu 30 - 55 Tren 55 Tu 30 - 55 -.52593 Std Error * The mean difference is significant at the 0.05 level Sig Lower Bound Upper Bound Phân biệt theo trình độ học vấn Descriptives Hanh vi mua 95% Confidence Interval for Mean Std N Mean Deviation Std Error Lower Upper Bound Bound Minimum Maximum Trung hoc 3.2500 70711 26726 2.5960 3.9040 2.25 4.00 Cao dang 3.8611 78174 26058 3.2602 4.4620 2.25 4.75 Dai hoc 175 3.7700 66816 05051 3.6703 3.8697 2.00 5.00 Tren Dai hoc 101 4.0347 55905 05563 3.9243 4.1450 2.00 4.75 Total 292 3.8519 65253 03819 3.7767 3.9270 2.00 5.00 Test of Homogeneity of Variances Hanh vi mua Levene Statistic df1 1.340 df2 Sig 288 261 ANOVA Hanh vi mua Sum of Squares Between Groups df Mean Square 7.084 2.361 Within Groups 116.823 288 406 Total 123.906 291 F 5.821 Sig .001 Post Hoc Tests Multiple Comparisons Dependent Variable: Hanh vi mua Bonferroni (I) HocVan (J) HocVan Mean Difference Std Error Sig (I-J) Trung hoc 32096 347 -1.4638 2416 Dai hoc -.52000 24549 210 -1.1722 1322 * 24893 011 -1.4460 -.1234 Trung hoc 61111 32096 347 -.2416 1.4638 Dai hoc 09111 21769 1.000 -.4872 6694 -.17354 22156 1.000 -.7621 4150 Trung hoc 52000 24549 210 -.1322 1.1722 Cao dang -.09111 21769 1.000 -.6694 4872 -.26465 * 07959 006 -.4761 -.0532 Trung hoc 78465 * 24893 011 1234 1.4460 Cao dang 17354 22156 1.000 -.4150 7621 * 07959 006 0532 4761 -.78465 Tren Dai hoc Tren Dai hoc Upper Bound -.61111 Tren Dai hoc Dai hoc Lower Bound Cao dang Tren Dai hoc Cao dang 95% Confidence Interval Dai hoc 26465 * The mean difference is significant at the 0.05 level Phân biệt theo mức thu nhập Descriptives Hanh vi mua 95% Confidence Interval for Mean Std N Duoi trieu Mean Deviation Std Error Lower Upper Bound Bound Minimum Maximum 10 3.4000 50277 15899 3.0403 3.7597 2.50 4.25 Tu - 10 trieu 153 3.7892 55910 04520 3.6999 3.8785 2.00 5.00 Tren 10 trieu 129 3.9612 73915 06508 3.8325 4.0900 2.00 5.00 Total 292 3.8519 65253 03819 3.7767 3.9270 2.00 5.00 Test of Homogeneity of Variances Hanh vi mua Levene Statistic df1 7.588 df2 Sig 289 001 ANOVA Hanh vi mua Sum of Squares Between Groups df Mean Square 4.186 2.093 Within Groups 119.721 289 414 Total 123.906 291 F Sig 5.052 007 Post Hoc Tests Multiple Comparisons Dependent Variable: Hanh vi mua Bonferroni (I) ThuNhap (J) ThuNhap Mean Difference Std Error Sig (I-J) Duoi trieu Tu - 10 trieu Tren 10 trieu Tu - 10 trieu 95% Confidence Interval Lower Bound Upper Bound -.38922 21008 195 -.8951 1167 * 21128 025 -1.0700 -.0525 Duoi trieu 38922 21008 195 -.1167 8951 Tren 10 trieu -.17202 07693 078 -.3573 0132 Duoi trieu 56124 * 21128 025 0525 1.0700 Tu - 10 trieu 17202 07693 078 -.0132 3573 Tren 10 trieu -.56124 * The mean difference is significant at the 0.05 level ... đến hành vi mua người tiêu dùng) Cụ thể trách nhiệm xã hội kinh tế, trách nhiệm xã hội đạo đức, trách nhiệm xã hội từ thiện, trách nhiệm xã hội môi trường tác động dương có ý nghĩa đến hành vi. .. (bao gồm: trách nhiệm xã hội kinh tế, trách nhiệm xã hội pháp lý, trách nhiệm xã hội đạo đức, trách nhiệm xã hội từ thiện) với hành vi mua người tiêu dùng Trong đó, trách nhiệm xã hội kinh tế... Giả thuyết H1: Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp kinh tế có tác động dương đến hành vi mua người tiêu dùng - Trách nhiệm xã hội doanh nghiệp pháp lý trách nhiệm mà doanh nghiệp làm vi? ??c theo khuôn