HÀM SỐ 1. TÍNH ĐƠN ĐIỆU CỦA HÀM SỐ Dạng 1: Tính đơn điệu của hàm số I. Kiến thức cơ bản 1. Định nghĩa Giả sử hàm số y = f(x) xác định trên K: + Hàm số y = f(x) được gọi đồng biến trên khoảng K nếu: 1 2 1 2 1 2 , , ( ) ( )x x K x x f x f x∀ ∈ < ⇒ < + Hàm số y = f(x) được gọi là nghịch biến trên khoảng K nếu: 1 2 1 2 1 2 , , ( ) ( )x x K x x f x f x∀ ∈ < ⇒ > 2. Qui tắc xét tính đơn điệu a. Định lí Cho hàm số y = f(x) có đạo hàm trên K: + Nếu f’(x) > 0 với mọi x thuộc K thì hàm số đồng biến + Nếu f’(x) < 0 với mọi x thuộc K thì hàm số nghịch biến b. Qui tắc B1: Tìm tập xác định của hàm số B2: Tính đạo hàm của hàm số. Tìm các điểm x i (i = 1, 2,…,n) mà tại đó đạo hàm bằng 0 hoặc không xác định. B3: Sắp xếp các điểm x i theo thứ tự tăng dần và lập bảng biến thiên. B4: Nêu kết luận về các khoảng đồng biến, nghịch biến. II. Các ví dụ Loại 1: Xét sự biến thiên của hàm số Ví dụ 1. Xét sự đồng biến và nghịc biến của hàm số: 3 2 2 4 2 1 1 . y = 2 2 b. y = -x 3 4 e. y = x( 3), (x > 0) 3 2 x - 1 c. y = x 2 3 . y = x +1 a x x x x x x d − − + + + − − + Ví dụ 2. Xét sự biến thiên của các hàm số sau: 2 3 4 2 3 2 2 2 . y = 3x 8 b. y = x 8 5 c. y = x 6 9 3- 2x x 2 3 . y = e. y = f. y = 25-x x + 7 1 a x x x x x d x − + + − + − + + Loại 2: Chứng minh hàm số đồng biến hoặc nghịch biến trên khoảng xác định. Phương pháp + Dựa vào định lí. Ví dụ 3. Chứng minh hàm số 2 2y x x= − nghịch biến trên đoạn [1; 2] Ví dụ 4 a. Chứng minh hàm số 2 9y x= − đồng biến trên nửa khoảng [3; + ∞ ). b. Hàm số 4 y x x = + nghịc biến trên mỗi nửa khoảng [-2; 0) và (0;2] Ví dụ 5. Chứng minh rằng a. Hàm số 3 2 1 x y x − = + nghịch biến trên mỗi khoảng xác định của nó. b. Hàm số 2 2 3 2 1 x x y x + = + đồng biến trên mỗi khoảng xác định của nó. c. Hàm số 2 8y x x= − + + nghịch biến trên R. Dạng 2. Tìm giá trị của tham số để một hàm số cho trước đồng biến, nghịch biến trên khoảng xác định cho trước Phương pháp: + Sử dụng qui tắc xét tính đơn điêu của hàm số. 1 + Sử dụng định lí dấu của tam thức bậc hai Ví dụ 6. Tìm giá trị của tham số a để hàm số 3 2 1 ( ) ax 4 3 3 f x x x= + + + đồng biến trên R. Ví dụ 7. Tìm m để hàm số 2 2 5 6 ( ) 3 x x m f x x + + + = + đồng biến trên khoảng (1; )+∞ Ví dụ 8. Với giá trị nào của m, hàm số: 2 1 m y x x = + + − đồng biến trên mỗi khoảng xác định của nó. Ví dụ 9 Xác định m để hàm số 3 2 ( 1) ( 3) 3 x y m x m x= − + − + + đồng biến trên khoảng (0; 3) Ví dụ 10 Cho hàm số 4mx y x m + = + a. Tìm m để hàm số tăng trên từng khoảng xác định b. Tìm m để hàm số tăng trên (2; )+∞ c. Tìm m để hàm số giảm trên ( ;1)−∞ Ví dụ 11 Cho hàm số 3 2 3(2 1) (12 5) 2y x m x m x= − + + + + . Tìm m để hàm số: a. Liên tục trên R b. Tăng trên khoảng (2; )+∞ Ví dụ 12 (ĐH KTQD 1997) Cho hàm số 3 2 2 ax (2 7 7) 2( 1)(2 3)y x a a x a a= − − − + + − − đồng biến trên [2:+ )∞ Dạng 3. Sử dụng chiều biến thiên để chứng minh BĐT Phương pháp Sử dụng các kiến thức sau: + Dấu hiệu để hàm số đơn điệu trên một đoạn. + f ( x) đồng biến trên [a; b] thì ( ) ( ) ()f a f x f≤ ≤ + f(x) nghịch biến trên [a; b] thì ( ) ( ) ( )f a f x f b≥ ≥ Ví dụ 1. Chứng minh các bất đẳng thức sau: 2 2 3 1 1 . tanx > sinx, 0< x < b. 1 + 1 1 , 0 < x < + 2 2 8 2 x x . cosx > 1 - , 0 d. sinx > x - , x > 0 2 6 x a x x x c x π − < + < + ∞ ≠ Ví dụ 2. Chohàm số f(x) = 2sinx + tanx – 3x a. Chứng minh rằng hàm số đồng biến trên nửa khoảng 0; 2 π   ÷    b. Chứng minh rằng 2sin tan 3 , (0; ) 2 x x x x π + > ∀ ∈ Ví dụ 3 Cho hàm số ( ) t anx - xf x = a.Chứng minh hàm số đồng biến trên nửa khoảng 0; 2 π   ÷    b. Chứng minh 3 tan , (0; ) 3 2 x x x x π > + ∀ ∈ Ví dụ 3 Cho hàm số 4 ( ) t anx, x [0; ] 4 f x x π π = − ∈ 2 a. Xét chiều biến thiên của hàm số trên [0; ] 4 π b. Chứng minh rằng 4 tan , [0; ] 4 x x x π π ≤ ∀ ∈  CỰC TRỊ CỦA HÀM SỐ Dạng 1. Tìm cực trị của hàm số Phương pháp: Dựa vào 2 qui tắc để tìm cực trị của hàm số y = f(x) Qui tắc I. B1: Tìm tập xác định. B2: Tính f’(x). Tìm các điểm tại đó f’(x) = 0 hoặc f’(x) không xác định. B3. Lập bảng biến thiên. B4: Từ bảng biến thiên suy ra các cực trị Qui tắc II. B1: Tìm tập xác định. B2: Tính f’(x). Giải phương trình f’(x) = 0 và kí hiệu là x i là các nghiệm của nó. B3: Tính f ”(x i ) B4: Dựa vào dấu của f ” (x i ) suy ra cực trị ( f ”(x i ) > 0 thì hàm số có cực tiểu tại x i ; ( f ”(x i ) < 0 thì hàm số có cực đại tại x i ) * Chú ý: Qui tắc 2 thường dùng với hàm số lượng giác hoặc việc giải phương trình f’(x) = 0 phức tạp. Ví dụ 1. Tìm cực trị của hàm số 3 2 2 3 36 10y x x x= + − − Qui tắc I. TXĐ: R 2 2 ' 6 6 36 ' 0 6 6 36 0 2 3 y x x y x x x x = + − = ⇔ + − = =  ⇔  = −  + ∞ - ∞ - 54 71 + + - 0 0 2 -3 + ∞ - ∞ y y' x Vậy x = -3 là điểm cực đại và y cđ =71 x= 2 là điểm cực tiểu và y ct = - 54 Qui tắc II TXĐ: R 2 2 ' 6 6 36 ' 0 6 6 36 0 2 3 y x x y x x x x = + − = ⇔ + − = =  ⇔  = −  y”= 12x + 6 y’’(2) = 30 > 0 nên hàm số đạt cực tiểu tại x = 2 và y ct = - 54 y’’(-3) = -30 < 0 nên hàm số đạt cực đại tại x = -3 và y cđ =71 Bài1. Tìm cực trị của các hàm số sau: 2 3 4 3 3 2 4 2 3 2 . y = 10 + 15x + 6x b. y = x 8 432 . y = x 3 24 7 d. y = x - 5x + 4 e. y = -5x + 3x - 4x + 5 a x x c x x − − + − − + 3 f. y = - x - 5x Bài 2. Tìm cực trị của các hàm số sau: 2 2 2 2 2 2 x+1 x 5 (x - 4) . y = b. y = c. y = x 8 1 2 5 9 x 3 3 x . y = x - 3 + e. y = f. y = x - 2 1 x 4 x a x x x x d x + − + + − + − + − + Bài 3. Tìm cực trị các hàm số 3 2 2 2 3 2 2 x+1 5 - 3x . y = x 4 - x b. y = c. y = x 1 1 - x x x . y = e. y = f. y = x 3 - x 10 - x 6 a d x + − Bài 4. Tìm cực trị các hàm số: . y = x - sin2x + 2 b. y = 3 - 2cosx - cos2x c. y = sinx + cosx 1 d. y = sin2x e. y = cosx + os2x f. 2 a c π ∈ y = 2sinx + cos2x víi x [0; ] Dạng 2. Xác lập hàm số khi biết cực trị Để tìm điều kiện sao cho hàm số y = f(x) đạt cực trị tại x = a B1: Tính y’ = f’(x) B2: Giải phương trình f’(a) = 0 tìm được m B3: Thử lại giá trị a có thoả mãn điều kiện đã nêu không ( vì hàm số đạt cực trị tại a thì f’(a) = 0 không kể CĐ hay CT) Ví dụ 1. Tìm m để hàm số y = x 3 – 3mx 2 + ( m - 1)x + 2 đạt cực tiểu tại x = 2 LG 2 ' 3 6 1y x mx m= − + − . Hàm số đạt cực trị tại x = 2 thì y’(2) = 0 2 3.(2) 6 .2 1 0 1m m m⇔ − + − = ⇔ = Với m = 1 ta được hàm số: y = x 3 – 3x 2 + 2 có : 2 0 ' 3 6 ' 0 2 x y x x y x =  = − ⇒ = ⇔  =  tại x = 2 hàm số đạt giá trị cực tiểu Vậy m = 1 là giá trị cần tìm Bài 1. Xác định m để hàm số 3 2 3 5 2 ®¹t cùc ®¹i t¹i x = 2y mx x x= + + + Bài 2. Tìm m để hàm số 3 2 2 ( ) 5 cã cùc trÞ t¹i x = 1. Khi ®ã hµm sè cã C§ hay CT 3 y x mx m x= − + − + Bài 3. Tìm m để hàm số 2 1 ®¹t cùc ®¹i t¹i x = 2 x mx y x m + + = + Bài 4. Tìm m để hàm số 3 2 2 2 2 ®¹t cùc tiÓu t¹i x = 1y x mx m x= − + − Bài 5. Tìm các hệ số a, b, c sao cho hàm số: 3 2 ( ) axf x x bx c= + + + đạt cực tiểu tại điểm x = 1, f(1) = -3 và đồ thị cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng 2 Bài 6. Tìm các số thực q, p sao cho hàm số ( ) 1 q f x xp x = + + đạt cực đại tại điểm x = -2 và f(-2) = -2 Hướng dẫn: 2 '( ) 1 , x -1 ( 1) q f x x = − ∀ ≠ + + Nếu 0 th× f'(x) > 0 víi x -1. Do ®ã hµm sè lu«n ®ång biÕn . Hµm sè kh«ng cã cùc trÞ.q ≤ ∀ ≠ + Nếu q > 0 thì: 2 2 1 2 1 '( ) 0 ( 1) 1 x q x x q f x x x q  = − − + + − = = ⇔  +  = − +  Lập bảng biến thiên để xem hàm đạt cực tại tại giá trị x nào. Dạng 3. Tìm điều kiện để hàm số có cực trị Bài toán: ‘Tìm m để hàm số có cực trị và cực trị thoả mãn một tính chất nào đó.’ Phương pháp B1: Tìm m để hàm số có cực trị. B2: Vận dụng các kiến thức khác Chú ý: • Hàm số 3 2 ax ( 0)y bx cx d a= + + + ≠ có cực trị khi và chỉ khi phương trình y’ = 0 có hai nghiệm phân biệt. 4 Cc tr ca hm phõn thc ( ) ( ) p x y Q x = . Gi s x 0 l im cc tr ca y, thỡ giỏ tr ca y(x 0 ) cú th c tớnh bng hai cỏch: hoc 0 0 0 0 0 0 ( ) '( ) ( ) hoặc y(x ) ( ) '( ) P x P x y x Q x Q x = = Vớ d . Xỏc nh m cỏc hm s sau cú cc i v cc tiu 2 3 2 1 x 2 4 . y = ( 6) 1 . y = 3 2 mx m a x mx m x b x + + + + + Hng dn. a. TX: R 2 ' 2 6y x mx m= + + + . hm s cú cc tr thỡ phng trỡnh: 2 2 6 0 có 2 nghiệm phân biệtx mx m+ + + = 2 3 ' 6 0 2 m m m m > = > < b. TX: { } \ 2Ă 2 2 2 2 2 (2 )( 2) ( 2 4) 4 4 4 ' ( 2) ( 2) àm số có cực đại, cực tiểu khi ' 0 ó hai nghiệm phân biệt khác -2 4 4 4 0 ' 0 4 4 4 0 0 4 8 4 4 0 0 x m x x mx m x x m y x x H y c x x m m m m m + + + + + + = = + + = + + + = > > < + + Bi 1. Tỡm m hm s 3 2 3 2. Với giá trị nào của m thì hàm số có CĐ, CT?y x mx= + Bi 2. Tỡm m hm sụ 2 3 ( 1) 1x m m x m y x m + + + = luụn cú cc i v cc tiu. Bi 3. Cho hm s 3 2 2 ã 12 13y x x= + . Tỡm a hm s cú cc i, cc tiu v cỏc im cc tiu ca th cỏch u trc tung. Bi 4. Hm s 3 2 2( 1) 4 1 3 m y x m x mx= + + . Tỡm m hm s cú cc i cc tiu. Bi 5. Cho hm 2 1 x mx y x + = . Tỡm m hm s cú cc tr Bi 6. Cho hm s 2 2 4 2 x mx m y x + = + . Xỏc nh m hm s cú cc i v cc tiu. Dng 4. Tỡm tham s cỏc cc tr tho món tớnh cht cho trc. Phng phỏp + Tỡm iu kin hm s cú cc tr + Vn dng cỏc kin thc v tam thc, h thc Viet tho món tớnh cht. Vớ d . 5 Bài1. Tìm cực trị của các hàm số sau: 2 3 4 3 3 2 4 2 3 2 . y = 10 + 15x + 6x b. y = x 8 432 . y = x 3 24 7 d. y = x - 5x + 4 e. y = -5x + 3x - 4x + 5 a x x c x x − − + − − + 3 f. y = - x - 5x Bài 2. Tìm cực trị của các hàm số sau: 2 2 2 2 2 2 x+1 x 5 (x - 4) . y = b. y = c. y = x 8 1 2 5 9 x 3 3 x . y = x - 3 + e. y = f. y = x - 2 1 x 4 x a x x x x d x + − + + − + − + − + Bài 3. Tìm cực trị các hàm số 2 2 2 3 2 2 x+1 5 - 3x . y = x 4 - x b. y = c. y = x 1 1 - x x x . y = e. y = f. y = x 3 - x 10 - x 6 a d x + − Bài 4. Tìm cực trị các hàm số: . y = x - sin2x + 2 b. y = 3 - 2cosx - cos2x c. y = sinx + cosx 1 d. y = sin2x e. y = cosx + os2x f. 2 a c π ∈ y = 2sinx + cos2x víi x [0; ] Bài 5. Xác định m để hàm số 3 2 3 5 2 ®¹t cùc ®¹i t¹i x = 2y mx x x= + + + Bài 6. Tìm m để hàm số 3 2 2 ( ) 5 cã cùc trÞ t¹i x = 1. Khi ®ã hµm sè cã C§ hay CT 3 y x mx m x= − + − + Bài 7. Tìm m để hàm số 2 1 ®¹t cùc ®¹i t¹i x = 2 x mx y x m + + = + Bài 8. Tìm m để hàm số 3 2 2 2 2 ®¹t cùc tiÓu t¹i x = 1y x mx m x= − + − Bài 9. Tìm các hệ số a, b, c sao cho hàm số: 3 2 ( ) axf x x bx c= + + + đạt cực tiểu tại điểm x = 1, f(1) = -3 và đồ thị cắt trục tung tại điểm có tung độ bằng 2 Bài 10. Tìm các số thực q, p sao cho hàm số ( ) 1 q f x xp x = + + đạt cực đại tại điểm x = -2 và f(-2) = -2 Bài 11. Tìm m để hàm số 3 2 3 2. Víi gi¸ trÞ nµo cña m th× hµm sè cã C§, CT?y x mx= − + Bài 12. Tìm m để hàm sô 2 3 ( 1) 1x m m x m y x m − + + + = − luôn có cực đại và cực tiểu. Bài 13. Cho hàm số 3 2 2 · 12 13y x x= + − − . Tìm a để hàm số có cực đại, cực tiểu và các điểm cực tiểu của đồ thị cách đều trục tung. Bài 14. Hàm số 3 2 2( 1) 4 1 3 m y x m x mx= − + + − . Tìm m để hàm số có cực đại cực tiểu. Bài 15. Cho hàm 2 1 x mx y x + = − . Tìm m để hàm số có cực trị Bài 16. Cho hàm số 2 2 4 2 x mx m y x + − − = + . Xác định m để hàm số có cực đại và cực tiểu.  GIÁ TRỊ LỚN NHẤT VÀ GIÁ TRỊ NHỎ NHẤT CỦA HÀM SỐ DẠNG 1. Tìm giá trị lớn nhất và giá trị nhỏ nhất của hàm số • Để tìm GTLN, GTNN của hàm số y = f(x) trên ( ) ;a b : 6 +B1: Tính đạo hàm của hàm số y’ = f’(x) + B2: Xét dấu đạo hàm f’(x), lập bảng biến thiên Trong đó tại x 0 thì f’(x 0 ) bằng 0 hoặc khơng xác định • Để tìm GTLN, GTNN của hàm số y = f(x) trên [a; b]: B1: Tìm các giá trò x i [ ] ;a b∈ (i = 1, 2, ., n) làm cho đạo hàm bằng 0 hoặc không xác đònh . B2: Tính 1 2 ( ), ( ), ( ), ., ( ), ( ) n f a f x f x f x f b B3: GTLN = max{ 1 2 ( ), ( ), ( ), ., ( ), ( ) n f a f x f x f x f b } GTNN = Min{ 1 2 ( ), ( ), ( ), ., ( ), ( ) n f a f x f x f x f b } Ví dụ 1. Tìm giá trị lớn nhất và nhỏ nhất của hàm số 1 y x x = + trên khoảng (0; )+∞ Hướng dẫn: Dễ thầy h àm số liên tục trên (0; )+∞ 2 2 2 2 1 1 ' 1 ' 0 1 0 1 x y y x x x x − = − = ⇒ = ⇔ − = ⇒ = ± . Dễ thấy 1 (0; )x = − ∉ +∞ Vậy Minf(x) = 2 khi x = 1 và hàm số khơng có giá trị lớn nhất. Ví dụ 2. Tính GTLN, GTNN của hàm số 3 2 2 3 4 3 x y x x= + + − trên đoạn [-4; 0] Hướng dẫn Hàm số liên tục trên [-4; 0], 2 2 [-4;0] [-4;0] 1 '( ) 4 3 '( ) 0 4 3 0 3 16 16 ( 4) , ( 3) 4, ( 1) , (0) 4 3 3 Ëy Max 4 x = -3 hc x = 0 16 Min khi x = -4 hc x = -1 3 x x x f x x x f x x x x f f f f V y khi y ∈ ∈ = −  = + + ⇒ = ⇔ + + = ⇒  = −  − − − = − = − − = = − = − − = Bài 1. Tìm GTLN, GTNN của hàm số (nếu có): 3 2 3 4 2 3 2 . f(x) = x 3 9 1 trªn [-4; 4] b. f(x) = x 5 4 trªn ®o¹n [-3; 1] c. f(x) = x 8 16 trªn ®o¹n [-1; 3] d. f(x) = x 3 9 7 trªn ®o¹n [-4; 3] a x x x x x x + − + + − − + + − − Bài 2. Tìm GTLN, GTNN của hàm số (nếu có): 2 x 1 . f(x) = trªn nưa kho¶ng (-2; 4] b. f(x) = x +2 + trªn kho¶ng (1; + ) x + 2 x- 1 c. f(x) = x 1 - x d. f(x) a ∞ 1 3 = trªn kho¶ng ( ; ) cosx 2 2 π π  TIỆM CẬN CỦA HÀM SỐ I. Kiến thức cần nắm Cho hàm số y = f(x) có đồ thị là (C) • y = y 0 là tiệm cận ngang của nếu một trong hai điệu kiên sau được thoả mãn: 0 0 lim ( ) ,hc lim ( ) x x f x y f x y →+∞ →−∞ = = • x = x 0 là tiệm cận đứng của (C) nếu một trong các điều kiện sau đựơc thoả mãn: 0 0 0 0 lim , lim , lim , lim x x x x x x x x + − + − → → → → = +∞ = +∞ = −∞ = −∞ 7 GTLN - + y y' b x 0 a x GTNN + - y y' b x 0 a x + ∞ + ∞ 0 2 + - y y' + ∞ 1 0 x • Đường thẳng y = ax + b ( 0a ≠ ) được gọi là tiệm cận xiên nếu một trong hai điều kiện sau thoả mãn: lim [ ( ) (ax + b)] = 0 hoÆc lim [ ( ) (ax+b)]=0 x x f x f x →+∞ →−∞ − − II. Các dạng toán Dạng 1: Tiệm cận hàm số hữu tỉ ( ) ( ) P x y Q x = Phương pháp • Tiệm cận đứng: Nghiệm của mẫu không phải là nghiệm của tử cho phép xác định tiệm cận đứng. • Tiệm cận ngang, xiên: + Det(P(x)) < Det (Q(x)): Tiệm cận ngang y = 0 + Det(P(x)) = Det(Q(x)): Tiệm cận ngang là tỉ số hai hệ số bậc cao nhất của tử và mẫu. + Det (P(x)) = Det(Q(x)) + 1: Không có tiệm cận ngang; Tiệm cận xiên được xác định bằng cách phân tích hàm số thành dạng: f(x) = ax + b + ( )x ε với lim ( ) 0 x x ε →∞ = thì y = ax + b là tiệm cận xiên. Ví dụ 1. Tìm các tiệm cận của các hàm số: 2 2 2x- 1 x 7 x + 2 . y = b. y = c. y = x + 2 3 x 1 x a x − − − − Hướng dẫn a. Ta thấy 2 2 2 1 2 1 lim ; lim 2 2 x x x x x x − + →− →− − − = −∞ = +∞ + + nên đường thẳng x= 2 là tiệm cận đứng. Vì 1 2 2 1 lim lim 2 2 2 1 x x x x x x →±∞ →±∞ − − = = + + nên y = 2 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số. b. + 2 3 7 lim 3 x x x x − → − − = −∞ − . Nên x = 3 là tiệm cận đứng của đồ thị hàm số. + 1 2 3 y x x = + − − . Ta thấy 1 lim[y - (x + 2)]= lim 0 3 x x x →∞ →∞ − = − Vậy y = x+ 2 là tiệm cân xiên của đồ thị hàm số. c. Ta thấy 2 1 2 lim . 1 x x x + → + = = +∞ − Nên x = 1 là đường tiệm cận đứng. + 2 1 2 lim 1 x x x − →− + = +∞ − . Nên x = -1 là tiệm cận đứng. + 2 2 2 1 2 2 lim 0 1 1 1 x x x x x x →+∞ + + = = − − . Nên y = 0 là tiệm cận ngang của đồ thị hàm số. Dạng 2. Tiệm cận của hàm vô tỉ 2 ax ( 0)y bx c a= + + > Phương pháp Ta phân tích 2 ax ( ) 2 b bx c a x x a ε + + ≈ + + Với lim ( ) 0 x x ε →+∞ = khi đó ( ) 2 b y a x a = + có tiệm cận xiên bên phải Với lim ( ) 0 x x ε →−∞ = khi đó ( ) 2 b y a x a = − + có tiệm cận xiên bên tr ái VÝ dô T×m tiÖm cËn cña hµm sè: 2 9 18 20y x x= − + Híng dÉn 2 9( 2) 6y x= − + 8 Các tính giới hạn vô cực của hàm số ( ) ( ) f x y g x = lim ( ) 0 f x x x lim ( ) 0 g x x x Dấu của g(x) ( ) lim ( ) 0 f x x x g x L Tuỳ ý 0 L > 0 0 + + - - L < 0 0 - + + - Bài 1. Tìm tiệm cận các hàm số sau: 2x - 1 3 - 2x 5 -4 . y = b. y = c. y = d. y = x + 2 3x + 1 2 - 3x x + 1 x+ 1 1 e. y = f. y = 4 + 2x + 1 x- 2 a -x + 3 4 - x g. y = h. y = x 3x + 1 Bài 2. Tìm tiệm cận của các hàm số sau: 2 2 2 2 2 2 2 2 x 12 27 x 2 x 3 2- x . y = b. y = c. y = d. y = 4 5 ( 1) 4 x 4 3 1 x 2 . y = 2x -1 + f. y = x 3 x x x a x x x x x x e x + + + + + 3 2 2 2 1 2x g. y = x- 3 + h. y = 2(x- 1) 1 x x + Bài 3. Tìm tiệm cận các hàm số 2 2 x . y = 1 x+ 3 b. y = x+ 1 1 . 4 x a x x c y x + + = Bài 4. Xác định m để đồ thị hàm số: 2 2 3 2( 2) 1 x y x m x m = + + + + có đúng 2 tiệm cận đứng. Bài 5. Tính diện tích của tam giác tạo bởi tiệm cận xiên của đồ thị tạo với hai trục toạ độ của các hàm số: 2 2 3x 1 -3x 4 . y = b. y = 1 2 x x a x x + + + + Bài 6.(ĐHSP 2000). Tìm m để tiệm cận xiên của đồ thị hàm số 2 2( 1) 4 3 2 x m x m y x + + = tạo với hai trục toạ độ một tam giác có diện tích bằng 8 (đvdt) Bài 7. Cho hàm số: 2 (3 2) 3 3 1 x x m m y x + + = (1) a. Tìm m để tiệm cận xiên của đồ thị đi qua điểm (4; 3)A b. Tìm m để đờng tiệm cận xiên của (1) cắt Parabol 2 y x= tại hai điểm phân biệt. 9 2 -2 -4 -5 5 2 -2 -4 -5 5 2 -2 -4 -5 5 4. khảo sát và vẽ hàm bậc ba Dạng 1: Khảo sát và vẽ hàm số 3 2 (a 0)y ax bx cx d= + + + Phơng pháp 1. Tìm tập xác định. 2. Xét sự biến thiên của hàm số a. Tìm các giới hạn tại vô cực và các giới hạn tại vô cực (nếu có). Tìm các đờng tiệm cận. b. Lập bảng biến thiên của hàm số, bao gồm: + Tìm đạo hàm, xét dấu đạo hàm, xét chiều biến thiên và tìm cực trị. + Điền các kết quả vào bảng. 3. Vẽ đồ thị của hàm số. + Vẽ đờng tiệm cận nếu có. + Xác định một số điểm đặc biệt: Giao với Ox, Oy, điểm uốn. + Nhận xét đồ thị: Chỉ ra tâm đối xứng, trục đối xứng (không cần chứng minh) Ví dụ 1. Cho hàm số: 3 2 3 1y x x= + a. Khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị của hàm số. b. Tuỳ theo giá trị của m, biện luận số nghiệm của phơng trình: 3 2 3 1x x m + = Hớng dẫn a. 1. TXĐ: D = Ă 2. Sự biến thiên của hàm số a. Giới hạn tại vô cực 3 3 2 3 3 3 2 3 3 1 lim ( 3 1) lim (1 ) 3 1 lim ( 3 1) lim (1 ) x x x x x x x x x x x x x x + + + = + = + + = + = c. Bảng biến thiên 2 2 0 ' 3 6 ' 0 3 6 0 2 x y x x y x x x = = + = + = = Hàm số đồng biến trên các khoảng ( ;0) và (2; + ) Và nghịch biến trên khoảng (0; 2). Hàm số đạt cực đại tại điểm x= 2 ; và y CĐ =y(2)= 3 Hàm số đạt cực tiểu tại điểm x =0 và y CT = y(1) = -1 3. Đồ thị + Giao với Oy: cho x = 0 0y = . Vởy giao với Oy tại điểm O(0; -1) + '' 0 6 6 0 1y x x= + = = . Điểm A (1; 1) + Nhận điểm A làm tâm đối xứng. b. Số nghiệm của phơng trình là số giao điểm của 2 đồ thị 3 2 3 1y x x= + và y =m Dựa vào đồ thị ta có kết quả biện luận: m > 3: Phơng trình có 1 nghiệm. 3 phương trình có 2 nghiệm -1< m < 3: Phương trình có 3 nghiệm. m = -1: Phương trình có 2 nghiệm m < -1: Phương trình có 1nghiệm m = Các bài toán về hàm bậc ba Bài 1(TNTHPT 2008) Cho hàm số 3 2 2 3 1y x x= + a. Khảo sát sự biến thiên và vẽ đồ thị của hàm số. 10 3 - + -1 -- + 0 0 2 0 + - y y' x 2 -2 -5 5 [...]... phân biệt thì có n đường cong của họ (Cm) đi qua M0 • Nếu phương trình (1) vô nghiệm thì mọi đường cong của họ (Cm) đều không đi qua M0 • Nếu phương trình (1) nghiệm đúng với mọi m thì mọi đường cong của họ (Cm) đều đi qua M0 Trong trường hợp này ta nói rằng M0 là điểm cố đònh của họ đường cong (C m ) D¹ng 1: TÌM ĐIỂM CỐ ĐỊNH CỦA HỌ ĐƯỜNG CONG BÀI TOÁN TỔNG QUÁT: Cho họ đường cong (C m ) : y = f ( x,... vu«ng c©n 14 HỌ ĐƯỜNG CONG BÀI TOÁN TỔNG QUÁT: Cho họ đường cong (C m ) : y = f ( x, m) ( m là tham số ) Biện luận theo m số đường cong của họ (C m ) đi qua điểm M 0 ( x0 ; y 0 ) cho trước PHƯƠNG PHÁP GIẢI: Ta có : Họ đường cong (C m ) đi qua điểm M 0 ( x0 ; y 0 ) ⇔ y 0 = f ( x0 , m) (1) Xem (1) là phương trình theo ẩn m Tùy theo số nghiệm của phương trình (1) ta suy ra số đường cong của họ (Cm) đi qua... th× hä ®êng cong lu«n qua mét ®iĨm cè ®Þnh mx + 1 Bµi 2 Cho hä ®å thÞ (Cm): = T×m c¸c ®iĨm cè ®Þnh mµ ®å thÞ cđa hµm sè lu«n ®i qua víi mäi m ≠ ±1 x+m 15 Bµi 3 Cho hä (Cm) cã ph¬ng tr×nh: y = x 2 + mx − m − 1 Chøng minh r»ng (Cm) lu«n ®i qua mét ®iĨm cè x +1 ®Þnh Bµi 4 Cho hµm sè (Cm): y = x 3 − 3mx + 2 m a Kh¶o s¸t sù biÕn thi n vµ vÏ ®å thÞ hµm sè víi m = 1 b Chøng minh r»ng hä ®êng cong lu«n ®i... PHÁP ĐẶT ẨN PHỤ Phương pháp đặt ẩn phụ thơng thường -Nếu bài tốn có chứa f ( x) và f ( x) khi đó đặt t = f ( x) (với điều kiện tối thi u là t ≥ 0 đối với các phương trình có chứa tham số thì nhất thi t phải tìm điều kiện đúng cho ẩn phụ) -Nếu bài tốn có chứa f ( x) , g ( x) và f ( x) g ( x) = k (với k là hằng số) khi đó có thể đặt : t= -Nếu bài tốn có chứa t= k t f ( x) ± g ( x) ; f ( x).g ( x) và... trình ) 3x − 1 thì bài tốn sẽ khó hơn 2 x 3 + 7 x 2 + 5 x + 4 = 2 ( 3 x − 1) ( 3x − 1) Để gải hai bài tốn trên chúng ta có thể làm như sau : 29 2 x3 + 7 x 2 + 5 x + 4 = 2 y 3  Đặt y = 3 x − 1 khi đó ta có hệ :  cộng hai phương trình ta được: 2 3x − 1 = y  3 2 3 2 2 ( x + 1) + ( x + 1) = 2 y + y Hãy xây dựng những hàm đơn điệu và những bài tốn vơ tỉ theo dạng trên ? ) ( ) ( 2 2 Bài 1 Giải phương... A.B.C = C Bài 1: Giải phương trình: f) 3 + x − 2 − x = 1 a) x 2 − 1 = x − 1 g) x + 9 = 5 − 2 x + 4 b) x − 2 x + 3 = 0 h) c) x 2 + x + 1 = 1 e) 3 x − 2 + x − 1 = 3 3x + 4 − 2 x + 1 = x + 3 i) ( x + 3) 10 − x 2 = x 2 − x − 12 Bài 2: Tìm m để phương trình sau có nghiệm: − x 2 + 3 x − 2 = 2m + x − x 2 Bài 3: Cho phương trình: x 2 − 1 − x = m -Giải phương trình khi m=1 -Tìm m để phương trình có nghiệm Bài 4:... , hä ®êng cong lu«n qua 2 ®iĨm cè ®Þnh b Gäi M lµ giao ®iĨm cđa 2 tiƯm cËn T×m tËp hỵp c¸c ®iĨm M khi m thay ®ỉi Bµi 6 Cho hµm sè: y = (m + 2) x 3 + 2(m + 2) x 2 − (m + 3) x − 2m + 1 (C m ) Chøng minh r»ng hä ®å thÞ lu«n qua ba ®iĨm cè ®Þnh vµ 3 ®iĨm cè ®Þnh ®ã cïng n»m trªn mét ®êng th¼ng D¹ng 2: T×m ®iĨm hä ®å thÞ hµm sè kh«ng ®i qua Ph¬ng ph¸p: B1: Gi¶ sư M(x0; y0) lµ ®iĨm mµ hä ®êng cong kh«ng... g ( x) suy ra -Nếu bài tốn có chứa -Nếu bài tốn có chứa π  t ∈ [ 0; π ] \   2 -Nếu bài tốn có chứa t2 − k f ( x).g ( x) = 2 π π ≤ t ≤ hoặc x = a cos t với 0 ≤ t ≤ π 2 2 a a  π π với t ∈  − ;  \ { 0} hoặc x = với x 2 − a 2 thì đặt x = sin t  2 2 cos t a 2 − x 2 thì đặt x = a sin t với −  π π x 2 + a 2 ta có thể đặt x = a tan t với t ∈  − ; ÷  2 2 33 Ngun Thµnh ®« Bài 1: Giải phương... nghiệm : x=0 v x= 7 2 x 2 + x + 1 + x 2 − x + 1 = 3x 2 2 2 Ta thấy : ( 2 x + x + 1) − ( x − x + 1) = x + 2 x , như vậy khơng thỏa mãn điều kiện trên Bài 5 Giải phương trình : Ta có thể chia cả hai vế cho x và đặt t = 1 thì bài tốn trở nên đơn giản hơn x Bài tập đề nghị Giải các phương trình sau : x 2 + 3 x + 1 = ( x + 3) x 2 + 1 4 − 3 10 − 3 x = x − 2 (HSG Tồn Quốc 2002) 2 3 ( 2 − x) ( 5 − x) x 2 −... 0 4x =4 x Bài 4 Giải phương trình : x + 3 + x+3 pt ⇔ ( x + 3 − 2x )( ) Giải: Đk: x ≥ 0 2 Chia cả hai vế cho  4x 4x 4x  =2 ⇔ 1 − x + 3 : 1+ ÷ = 0 ⇔ x =1 x+3 x+3 x+3    Dùng hằng đẳng thức 19 Biến đổi phương trình về dạng : Ak = B k Bài 1 Giải phương trình : 3−x = x 3+x Giải: Đk: 0 ≤ x ≤ 3 khi đó pt đ cho tương đương : x 3 + 3 x 2 + x − 3 = 0 3 3 1  10 10 − 1  ⇔x+ ⇔x= ÷ = 3 3 3 3  Bài 2 Giải . vuông cân. 14 HỌ ĐƯỜNG CONG BÀI TOÁN TỔNG QUÁT: Cho họ đường cong ),(:)( mxfyC m = ( m là tham số ) Biện luận theo m số đường cong của họ )( m C đi qua. 0 là điểm cố đònh của họ đường cong )( m C D¹ng 1: TÌM ĐIỂM CỐ ĐỊNH CỦA HỌ ĐƯỜNG CONG BÀI TOÁN TỔNG QUÁT: Cho họ đường cong ),(:)( mxfyC m = ( m là tham