1 ĐẶT VẤN ĐỀ Nhiễm khuẩn hơ hấp cấp tính trẻ em bệnh phổ biến, có tỉ lệ mắc bệnh tử vong cao Trẻ mắc bệnh nhiều lần năm (3-5 lần), ảnh hưởng nhiều đến sức khỏe tính mạng trẻ, đồng thời làm giảm ngày công lao động bố mẹ [9], [12] Nhiễm khuẩn hô hấp bao gồm nhiễm khuẩn hơ hấp Ngồi viêm phổi nguyên nhân hàng đầu nhiễm khuẩn hô hấp viêm quản bệnh tương đối phổ biến Theo Keyvan Rafein Richard Lichenstein tỷ lệ mắc bệnh vào khoảng 1,5% đến 31% [19], cịn theo Amisha Malhotra Leonard R.Krilov viêm quản cấp chiếm khoảng 15% bệnh lý đường hô hấp [16] Viêm quản nói chung bao gồm viêm nắp quản cấp, viêm quản cấp, viêm khí quản cấp, viêm khí phế quản cấp viêm quản co thắt, viêm nắp quản cấp bệnh có diễn tiến cấp nặng Viêm quản nói chung xếp vào loại bệnh trầm trọng theo chương trình nhiễm khuẩn hơ hấp cấp tính có dấu hiệu nguy có tiếng rít hít vào Bệnh cần chuyển lên tuyến để kịp thời theo dõi điều trị Tuy nhiên, tùy theo vị trí tổn thương có biểu lâm sàng cận lâm sàng khác nhau, bệnh nhẹ không cần phải nhập viện hướng điều trị có đặc thù riêng Với ý nghĩa chúng tơi tiến hành nghiên cứu đề tài: “Tìm hiểu đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng viêm quản cấp trẻ em khoa Nhi bệnh viện Trung Ương Huế” nhằm mục tiêu sau đây: 1.Tìm hiểu tỉ lệ mắc bệnh viêm nắp quản cấp, viêm quản cấp, viêm khí phế quản cấp, viêm quản co thắt Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng viêm quản cấp Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 ĐẠI CƯƠNG 1.1.1 Viêm quản Sự viêm nhiễm ảnh hưởng tới dây âm cấu trúc gọi viêm quản, viêm khí quản viêm khí phế quản Sự viêm nhiễm dây âm gọi viêm môn viêm nắp quản Còn “Croup” quản từ chung để nhóm bệnh lý tương đối cấp tính khác đặc trưng tiếng ho lanh lảnh ông mà kèm hay khơng kèm tiếng rít kỳ hít vào, khàn tiếng suy hơ hấp tắc nghẽn quản với nhiều mức độ khác Thường nhiễm trùng khu trú chỗ mà lan rộng ảnh hưởng tới quản, khí phế quản [4] 1.1.2 Bệnh nguyên [4], [15], [17], [19], [21], [22], [25] 1.1.2.1 Do virus - Parainfuenza virus type 1, 2, nguyên nhân 75% trường hợp viêm quản virus - Adenovirus, virus sởi, virus hợp bào hô hấp (Respiratory syntical virus: RSV) - Influenza virus A thường gây viêm quản nặng 1.1.2.2 Do vi khuẩn - Hemophilus influenza - Liên cầu nhóm A, tụ cầu, phế cầu 1.1.2.3 Nguyên nhân khác - Trong nghiên cứu 3,6% trường hợp viêm quản Mycoplasma pneumonia - Candida albicans cho có liên quan đến viêm quản cấp trẻ sơ sinh [23] - Hội chứng trào ngược dày thực quản gây viêm quản cấp [18] 1.1.3 Dịch tễ học [16] - Viêm quản cấp chiếm khoảng 15% bệnh đường hô hấp nhi khoa thực hành - Thường gặp trẻ từ đến tuổi, trung bình 18 tháng - Ở Mỹ đỉnh cao vào khoảng trường hợp 100 trẻ lứa tuổi tuổi - Mặc dù hầu hết trường hợp xảy vào cuối thu mùa đơng gặp suốt năm - Trẻ trai gặp nhiều trẻ gái 1.1.4 Sinh lý bệnh [16], [25] Cũng hầu hết bệnh nhiễm khuẩn hô hấp khác virus gây nhiễm khuẩn hô hấp viêm quản cấp thường bắt đầu mũi hầu lan xuống biểu mơ quản khí quản, chúng dừng lại tiếp tục xuống phế quản Quá trình viêm khuếch tán, sưng đỏ phù nề thành khí quản, di động dây âm bắt đầu Phần khí quản bên quản phần hẹp đường dẫn khí trẻ em Vùng bao quanh vòng sụn vững sưng nề làm giới hạn luồng khơng khí cách đáng kể Đường dẫn khí bị hẹp gây tiếng thở rít kì hít vào sưng nề dây âm dẫn đến khàn giọng Với tiến triển bệnh, ống khí quản trở nên bị tắc nghẽn nhiều xuất tiết sợi fibrin giả mạc Về mơ học quản khí quản bộc lộ rõ ràng tượng phù với xâm nhập mô bào, lympho bào, tương bào bạch cầu đa nhân trung tính 1.1.5 Lâm sàng [4], [18] 1.1.5.1 Viêm nắp quản cấp Là bệnh lý quản cấp nặng nề Thường xảy trẻ 3-7 tuổi, cao điểm tuổi rưỡi Tỉ lệ nam/nữ 3/2 Bệnh khởi đầu với sốt cao đột ngột, đau họng, khó thở, nhanh chóng dẫn đến tắc nghẽn đường thở mệt lã Trong vòng vài giờ, viêm nắp quản dẫn đến tắc nghẽn khí đạo hồn tồn tử vong khơng xử trí thích đáng - Ở trẻ nhỏ, trước bình thường, đột ngột vào khuya khàn tiếng, đùn nước bọt suy hô hấp từ vừa đến nặng kèm tiếng rít - Ở trẻ lớn: bệnh bắt đầu với đau họng khó nuốt Suy hơ hấp nặng thường sau vài phút vài với tiếng rít hít vào, khàn tiếng tiếng, ho ơng (ít phổ biến), kích thích vật vã Đùn nước bọt khó nuốt thường xảy Cổ thường tư ngữa sau dấu hiệu khác màng não Trẻ lớn thường thích tư ngồi, gập người trước, há miệng lưỡi thè Vài trẻ dẫn đến tình trạng giống sốc với da tái nhợt, tím tái rối loạn ý thức Khám lâm sàng cho thấy suy hô hấp vừa đến nặng với tiếng rít hít vào đơi thở ra, cánh mũi phập phồng, rút lõm hõm ức, khoảng liên sườn hạ sườn hít vào Họng bị viêm, ứ đọng đờm dãi, gây tiếng ngáy Sau giai đoạn ngắn thiếu khí với kích thích vật vã thở rít âm thở giảm, bệnh nhi rơi vào tình trạng mệt lả, tím tái gia tăng hôn mê tử vong Một bệnh cảnh khác trẻ khàn tiếng nhẹ, nắp quản sưng đỏ 1.1.5.2 Viêm quản nhiễm khuẩn cấp Đây bệnh phổ biến Ngoại trừ bạch hầu quản, đa số trường hợp virus Bệnh khởi đầu với viêm hô hấp đau họng, ho khàn tiếng Bệnh thường nhẹ, suy hô hấp xảy trẻ nhỏ Tuy nhiên trường hợp nặng, giọng khàn rõ, thở rít rõ kỳ hít vào, rút lõm, khó thở vật vã Nếu bệnh tiến triển, tình trạng thiếu khí, mệt lả xảy trẻ chuyển từ tình trạng kích thích sang lơ mơ Soi quản thấy dây âm vùng quản phù nề Vùng tắc nghẽn chủ yếu vùng môn 1.1.5.3 Viêm khí phế quản cấp Đây bệnh phổ biến nhóm viêm quản chủ yếu virus Đa số bệnh nhi có viêm hơ hấp trước vài ngày bắt đầu ho Đầu tiên ho ơng kèm tiếng rít kỳ hít vào lúc Khi tắc nghẽn gia tăng tiếng rít trở nên liên tục, ho nhiều hơn, thở gắng sức rõ Tình trạng nhiễm trùng lan dần xuống ảnh hưởng phế quản, tiểu phế quản Khi khó thở gia tăng kèm thở kéo dài Trẻ lúc kích thích vật vã, hốt hoảng Sốt thường nhẹ có lên đến 39 – 400C Khám thấy ran ngáy ran ẩm rải rác Triệu chứng thường nặng đêm kéo dài vịng vài ngày Thơng thường bệnh khơng nặng kèm theo viêm mũi viêm kết mạc mắt Trong gia đình thường có người bị viêm long hơ hấp Đơi có trường hợp viêm khí phế quản cấp nặng giống viêm nắp quản cấp viêm nắp quản cấp khởi bệnh đột ngột tiến triển rầm rộ 1.1.5.4 Viêm quản co thắt Thường xảy trẻ 1-3 tuổi Virus nguyên nhân hàng đầu, yếu tố dị ứng tâm lý quan trọng số trường hợp Trào ngược dày thực quản đóng vai trị quan trọng khởi động viêm quản co thắt Những trẻ lo lắng dễ bị kích động hay bị bệnh số trường hợp có yếu tố gia đình Bệnh thường xảy vào chiều tối đêm, co thắt xảy sau cảm cúm nhẹ vừa khàn tiếng Trẻ thức giấc ho chó sủa, tiếng kim khí, hít vào ồn ào, khó thở lo lắng Thở chậm gắng sức, mạch nhanh, da lạnh ướt Thường khơng có sốt, khó thở gia tăng kích thích, có xanh tím Thơng thường bệnh giảm sau vài vài ngày 1.1.5.5 Phân độ khó thở quản xử trí 1.1.5.5.1 Phân độ khó thở quản [3], [4], [6] - Độ I: Chỉ khàn tiếng, thở rít khóc - Độ II Độ IIA: Thở rít nằm yên Độ IIB: Triệu chứng IIA kèm khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực - Độ III: Triệu chứng IIB kèm vật vã, kích thích tím tái 1.1.5.5.2 Xử trí khó thở quản [3], [4] - Độ I: + Điều trị ngoại trú + Ăn uống bình thường + Chỉ điều trị triệu chứng: hạ sốt, giảm ho + Hướng dẫn bà mẹ chăm sóc nhà dấu hiệu nặng cần tái khám - Độ IIA: + Có thể điều trị ngoại trú phải theo dõi sát + Cho Dexamethason 0,15 mg/kg Prednisolon 1mg/kg/ngày + Tái khám ngày - Độ IIB độ III: + Giữ yên tĩnh + Thở oxy cho SaO2 92-96% + Khí dung Adrenalin 1% 2-5 ml (trẻ < tuổi 2ml), lập lại sau 30 phút + Dexamethason 0,15-0,6 mg/kg tiêm bắp tĩnh mạch lần, lập lại 6-12 cần + Kháng sinh + Hội chẩn chuyên khoa tai mũi họng + Đặt nội khí quản khi: tím tái, vật vã, mệt lả, ngưng thở, mạch >150 lần/phút, PCO2 tăng, thất bại điều trị nội khoa Ưu tiên đặt nội khí quản khai khí quản 1.1.6 Cận lâm sàng 1.1.6.1 Cơng thức máu: Xác định công thức bạch cầu Trong viêm quản cấp hầu hết nguyên nhân virus số lượng bạch cầu bình thường tăng nhẹ với bạch cầu lympho chiếm ưu Ngoại trừ số trường hợp vi khuẩn có tình trạng bội nhiễm số lượng bạch cầu tăng, bạch cầu đa nhân trung tính chiếm ưu 1.1.6.2 Protein C phản ứng (C-Reactive Protein:CRP) CRP protein viêm thường sử dụng lâm sàng gia tăng sớm mạnh có tượng nhiễm khuẩn Nhiều nghiên cứu tác giả giá trị CRP để phân biệt nhiễm virus vi khuẩn Tuy nhiên chưa có số cụ thể giúp phân biệt điều Trong bệnh nhiễm trùng vi khuẩn CRP thường tăng cao, ngược lại nhiễm virus CRP thường không tăng tăng nhẹ Korppi-M Kroger-L nghiên cứu sử dụng CRP để phân biệt nhiễm khuẩn hô hấp virus vi khuẩn, tác giả nhận thấy CRP ≥ 20 mg/l tin cậy để chẩn đoán nguyên nhân vi khuẩn CRP ≥ 40 mg/l cho phép chẩn đoán chắn [20] Trong viêm quản cấp, hầu hết virus nên CRP không tăng tăng nhẹ Trong trường hợp vi khuẩn bội nhiễm CRP tăng cao Khoa Sinh Hoá bệnh viện Trung ương Huế đo nồng độ CRP phương pháp miễn dịch đo độ đục thực máy tự động HITACHI Nhật Giá trị bình thường máy 0-8mg/L 1.1.6.3 X- quang cổ thẳng nghiêng [4], [16], [19], [25] - Trên phim thẳng : cho thấy hình ảnh cổ điển “dấu nhà thờ” (steeple sign) - Trên phim nghiêng: dấu hiệu “ ngón tay ” (thumb sign) đặc trưng viêm nắp quản cấp Tuy nhiên hình ảnh diện 50% trường hợp Nhiều trẻ bị Viêm quản cấp cho hình ảnh X-quang bình thường Hình 1.1: Hình ảnh “nóc nhà thờ” Trên phim thẳng Hình 1.2: Hình ảnh “dấu ấn ngón tay” phim nghiêng 10 1.1.6.4 Soi quản [4], [25] - Quan sát di động dây âm - Quan sát phù nề nắp quản, thấy nắp quản sưng đỏ dâu tây, vùng quản viêm đỏ ứ nhiều chất nhầy đờm dãi 1.1.7 Điều trị 1.1.7.1 Viêm nắp quản cấp [4], [18] Nếu chẩn đoán quan sát trực tiếp X- quang nghi ngờ bệnh nhi nặng nề nên xử lý với: - Thiết lập đường thở nhân tạo, thở Oxy - Kháng sinh: Tốt Ceftriaxone 100mg/kg /24h Ampicillin 200mg/kg/24h Chloramphenicol 100mg/kg/24h đường tĩnh mạch chờ kết kháng sinh đồ Nên trì kháng sinh 7-10 ngày - Epinephrin Corticosteroids khơng có tác dụng 1.1.7.2 Các trường hợp khác: Viêm khí phế quản, viêm quản virus 1.1.7.2.1 Khí dung Ngay từ kỷ 19 khí dung dùng để điều trị viêm quản cấp Khí dung nước lạnh tốt nước nóng đồng thời tránh nguy bị bỏng nước nóng Khí dung lạnh có tác dụng co mạch giảm phù nề nên giúp cải thiện triệu chứng [24] 1.1.7.2.2 Epinephrin Epinephrin dùng để điều trị trường hợp viêm quản cấp nặng Cơ chế kích thích receptor α adrenergic gây co mạch Điều dẫn tới tái hấp thu dịch thay dịch từ mao mạch vào mơ kẽ làm giảm phù nề Thuốc có hiệu ngắn ( 0,05 Nhận xét: Trong số 10 bệnh nhân chụp X -quang cổ có bệnh nhân có hình ảnh bình thường, chiếm 30%, bệnh nhân có dấu nhà thờ chiếm 70%, khơng có bệnh nhân có hình ảnh dấu ấn ngón tay, chiếm 0% 3.2.2.2 Bạch cầu Bảng 3.22: Bạch cầu bệnh nhân Bạch cầu Tăng Bình thường N Nhận xét: Tần số 13 10 23 56,53 43,47 100 p p > 0,05 Trong số 23 bệnh nhân làm công thức bạch cầu 50% bệnh nhi có bạch cầu tăng Bảng3.23: Đặc điểm công thức bạch cầu Bạch cầu Đa nhân trung tính Lympho N n 13 Tỷ lệ (%) 56,84 46,16 100 27 Nhận xét: Trong số 13 bệnh nhân có bạch cầu tăng có 53,84% bệnh nhân có bạch cầu đa nhân trung tính ưu thế, có 46,16% bệnh nhân có bạch cầu lympho ưu 3.2.2.3 CRP Bảng 3.24: Giá trị CRP CRP (mg/l) Không tăng ( < ) Tăng ( ≥ 20 ) N Nhận xét: n 16 22 Tỷ lệ (%) 72,70 27,30 100 p > 0,05 Trong số 22 bệnh nhân làm CRP có 16 bệnh nhân có CRP khơng tăng, chiếm 72,70%, bệnh nhân có CRP tăng, chiếm 27,30% Bảng 3.25: Đặc điểm CRP số bệnh nhân nghiên cứu Giá trị CRP (mg/l) Tối đa Tối thiểu Trung bình 41 11,94 ± 12,97 - Giá trị CRP tối đa 41 mg/l, tối thiểu mg/l, trung bình 11,94 ± 12,97 mg/l 28 Chương BÀN LUẬN 4.1 Đặc điểm chung dịch tễ lâm sàng 4.1.1 Tuổi Qua 35 trường hợp nghiên cứu, nhóm tuổi từ 2-12 tháng chiếm 40%, nhóm tuổi ≥ 12 tháng chiếm 60% Độ tuổi trung bình 16,31 ± 12,10 tháng Theo Keyvan Rafei, Richard Lichenstein lứa tuổi thường gặp từ tháng đến tuổi [19] Amisha Malhotra Leonard R Krilov nghiên cứu bệnh viêm khí phế quản cấp cho thấy lứa tuổi thường gặp 1-6 tuổi, tuổi trung bình 18 tháng Ở Mỹ, tỉ lệ cao trường hợp 100 trẻ gặp trẻ tuổi [16] Nghiên cứu chúng tơi độ tuổi trung bình từ 16-17 tháng, kết tương tự với kết tác giả Vả lại, nghiên cứu chúng tơi có bệnh viêm quản, viêm khí phế quản cấp lứa tuổi nhỏ chủ yếu Do khơng có bệnh viêm nắp quản nên khơng có lứa tuổi lớn viêm nắp quản gặp nhiều lứa tuổi 3-7 tuổi [4], [26] 4.1.2 Giới Trong nhóm bệnh nghiên cứu, tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ 2,5/1 Kết phù hợp với kết số tác giả khác như: 29 Trong nghiên cứu Keyvan Rafei Richard Lichenstein trẻ trai mắc bệnh gấp 1,4-2 lần so với trẻ gái [19] Theo Doug Knutson M.D Ann Ariang M.D từ tạp chí American Family Phisician tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ 1,5/1 [17] Như trẻ trai mắc bệnh gặp nhiều trẻ gái 4.2 Đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng 4.2.1 Đặc điểm lâm sàng 4.2.1.1 Chẩn đoán lúc vào viện Trong số 35 bệnh nhi nghiên cứu tỷ lệ trẻ vào viện chẩn đốn viêm quản cấp chiếm 20%, viêm khí phế quản cấp chiếm 80%, khơng có trường hợp bị viêm nắp quản hay bệnh lý khác nhóm bệnh viêm quản cấp Như tỷ lệ mắc viêm khí phế quản cao Điều giải thích trẻ nhỏ sức đề kháng yếu viêm nhiễm thường giới hạn vùng nhỏ đường dẫn khí mà thường lan xuống thanh, khí, phế quản [22] Điều phù hợp với y văn loại viêm viêm khí phế quản chiếm tỷ lệ cao viêm quản nói chung 4.2.1.2 Biểu thần kinh Qua nghiên cứu 35 trường hợp bệnh viêm quản cấp viêm khí phế quản cấp 88,58% bệnh nhân vào viện tỉnh táo, 2,85% có co giật 8,57% vật vã kích thích Như vậy, hầu hết bệnh nhân vào viện tỉnh táo, có 01 trường hợp co giật sốt cao Cịn dấu hiệu vật vã kích thích khó thở quản độ IIB, III trẻ em đường dẫn khí hẹp, bị viêm nhiễm, phù nề lại hẹp dẫn đến thiếu khí nhu cầu oxy trẻ cao máy hơ hấp lại chưa hồn chỉnh Hơn nghiên cứu khơng có bệnh viêm nắp 30 quản cấp đa số trẻ tỉnh táo, dấu hiệu vật vã kích thích thiếu khí chiếm tỷ lệ thấp 4.2.1.3 Dấu hiệu viêm long hơ hấp Trong nghiên cứu có tới 74,3% trẻ có dấu hiệu viêm long hơ hấp khởi phát bệnh, có số 25,7% bệnh nhân khơng có dấu hiệu Như vậy, viêm long hô hấp triệu chứng phổ biến viêm quản cấp giai đoạn khởi phát Bởi vì, theo sinh lý bệnh học tác nhân gây bệnh lúc đầu cư trú vùng mũi hầu, chúng gây triệu chứng viêm long hô hấp [25] Kết nghiên cứu cho thấy 92,30% bệnh nhân bị viêm quản cấp có triệu chứng viêm long hô hấp khởi bệnh với viêm khí phế quản cấp có 63,63% bệnh nhân có dấu hiệu Điều khơng hồn tồn giống với y văn theo y văn hầu hết viêm quản cấp, viêm khí phế quản cấp khởi bệnh có viêm long hơ hấp nhiễm virus trước [16], [19], [23] 4.2.1.4 Triệu chứng sốt Trong nhóm nghiên cứu chúng tơi, nhiệt độ trung bình lúc vào viện 38,79 ± 0,69oC Có 80% trẻ có sốt lúc vào viện 2,86% sốt nhẹ, 45,71% sốt vừa 31,43% sốt cao Qua cho thấy sốt triệu chứng thường gặp viêm quản cấp mà chủ yếu sốt vừa Bệnh nhân vào viện sốt, khó thở, thở rít hay khàn giọng Trong y văn, viêm quản cấp viêm khí phế quản cấp virus thường khơng sốt sốt nhẹ, có tỷ lệ nhỏ sốt cao Như vậy, nghiên cứu chúng tơi phù hợp có tỷ lệ sốt vừa sốt cao chiếm đa số (77,14%) 4.2.1.5 Biểu khó thở 4.2.1.5.1 Tần số thở 31 Kết nghiên cứu cho thấy 80% trẻ vào viện có tần số thở nhanh theo tuổi, tần số thở trung bình lứa tuổi từ 2-12 tháng tuổi 50,71 ± 9,04 lần/phút, lứa tuổi ≥ 12 tháng 47,48 ± 8,15 lần/phút Như phần lớn viêm quản cấp có thở nhanh Tần số thở trở bình thường sau 1,5 ± 0,78 ngày nhờ vào hiệu xơng khí dung Điều hoàn toàn phù hợp với nghiên cứu Nguyễn Thanh Long đánh giá hiệu xơng khí dung Epinephrin kết hợp Dexamethason tiêm bắp điều trị viêm khí quản cấp tần số thở bắt đầu giảm nhanh so với nhóm chứng 30 phút sau điều trị [11] Như chẩn đốn điều trị tần số thở trở bình thường sớm 4.2.1.5.2 Dấu gắng sức Ở trẻ nhỏ đường dẫn khí hẹp, luồng khơng khí vào khó khăn trẻ phải gắng sức để thở vào Trong nghiên cứu đánh giá dấu gắng sức thông qua dấu rút lõm lồng ngực dấu co kéo hõm xương ức khoảng liên sườn Chỉ có 11,42% bệnh nhân có dấu rút lõm lồng ngực tương ứng với khó thở quản độ IIB, độ III có 88,58 % bệnh nhân có dấu co kéo nhẹ Thời gian dấu gắng sức biến trung bình sau 1-2 ngày Nếu dấu gắng sức kéo dài cần phải nghĩ tới bệnh lý bẩm sinh khác mềm sụn quản, vịng mạch 4.2.1.5.3 Phân độ khó thở quản Việc phân độ khó thở quản dựa vào triệu chứng khàn tiếng, thở rít, tần số thở nhanh, dấu rút lõm lồng ngực, dấu thần kinh Trong nghiên cứu bệnh nhi vào viện chủ yếu với khó thở quản độ I, chiếm 62,88% hầu hết bệnh nhân vào viện với tỉnh táo, có 32 khàn tiếng, thở rít khóc Khó thở quản độ IIA chiếm 25,71% tương ứng với bệnh nhân có thở rít nằm n Khó thở quản độ IIB chiếm 8,57% tương ứng với bệnh nhân có triệu chứng độ IIA kèm khó thở, thở nhanh, rút lõm lồng ngực Khó thở quản độ III có trường hợp, chiếm 2,85% có triệu chứng độ IIB kèm vật vã, kích thích tím tái Nghiên cứu phù hợp với tác giả khác phần lớn viêm quản cấp thể nhẹ vừa Tuy nhiên, có tới 80% bệnh nhân có tần số thở nhanh có 11% bệnh nhi khó thở quản độ IIB độ III, khó thở quản độ I độ IIA có tần số thở tăng, co rút nhẹ mà phân độ Bạch Văn Cam không đề cập tới [3] 4.2.1.6 Tiếng thở rít 100% bệnh nhân vào viện có tiếng thở rít triệu chứng thuộc tiêu chuẩn chọn bệnh nghiên cứu Thời gian trung bình tiếng thở rít biến 1,41 ± 0,70 ngày Như thở rít triệu chứng giảm sớm so với tần số thở nhanh, khàn tiếng, ho dấu hiệu gắng sức Điều có nhờ vào tác dụng làm giảm viêm phù nề khí dung Epinephrin Do lâm sàng tiếng thở rít kéo dài phải hướng tới chẩn đoán khác dị tật bẩm sinh hay dị vật 4.2.1.7 Triệu chứng khàn tiếng Cũng tiếng thở rít, khàn tiếng tiêu chuẩn chọn lựa bệnh nhân vào mẫu nghiên cứu Do 100% bệnh nhân có triệu chứng Thời gian khàn tiếng biến tối đa sau ngày, thiểu sau ngày trung bình 2,66 ± 0,87 ngày So với triệu chứng khác khàn tiếng giảm chậm 33 Thông thường viêm quản cấp triệu chứng khàn tiếng biến nhanh sau 1-3 ngày, khàn tiếng kéo dài bệnh lý bẩm sinh như: mềm sụn quản, bệnh vòng mạch hay suy giáp bẩm sinh 4.2.1.8 Triệu chứng ho Trong nghiên cứu 82,5% bệnh nhân vào viện có triệu chứng ho với đặc điểm mức độ khác nhau, ho khan 40%, ho có đàm 22,85%, ho ơng 20% Như ho triệu chứng phổ biến viêm quản cấp Tuy nhiên ho ông triệu chứng đặc trưng viêm khí phế quản cấp chiếm 20%, điều không phù hợp với y văn người nhà bệnh nhân không ghi nhận triệu chứng Thời gian trung bình triệu chứng ho trở bình thường sau 2,86 ± 0,88 ngày Khác với phế quản phế viêm ho thường xuất muộn kéo dài từ 1-2 tuần [5], [14] 4.2.1.9 Triệu chứng đùn nước bọt nuốt đau Đây triệu chứng đặc trưng viêm nắp quản cấp, bệnh thuộc nhóm bệnh viêm quản cấp Tuy nhiên, nghiên cứu khơng có trường hợp viêm nắp quản cấp triệu chứng khơng có 4.2.1.10 Ran phổi Trong 35 trường hợp nghiên cứu có 80% trường hợp có ran phổi, ran rít, ngáy 51,43%, ran ẩm to hạt 28,57% Thời gian trung bình ran biến 2,47 ± 0,51 ngày Như viêm quản cấp ran biến nhanh, ran kéo dài từ 1-2 tuần phế quản phế viêm, viêm phế quản [5], [7], [14] 4.2.2 Cận lâm sàng 34 4.2.2.1 X-quang cổ Trong số 10 bệnh nhân chụp X-quang cổ có 70% bệnh nhân có dấu nhà thờ điển hình viêm quản cấp, 30% cịn lại cho hình ảnh bình thường Điều phù hợp với y văn số tác giả như: Theo Amisha Malhotra M.D Leonard R.Krilov M.D viêm khí phế quản cấp, hình ảnh X-quang điển hình gặp 50% trường hợp, số cịn lại cho hình ảnh X-quang bình thường [16] Do đó, hình ảnh X-quang điển hình khơng phải tiêu chuẩn chẩn đốn bệnh mà hình ảnh gợi ý cho chẩn đốn Kết khơng có trường hợp có hình ảnh dấu ấn ngón tay phù hợp khơng có bệnh viêm nắp quản nhóm bệnh nghiên cứu Đây xét nghiệm chưa làm thường quy bệnh viện cần làm để đánh giá hình ảnh tắc nghẽn quản X-quang cổ 4.2.2.2 Công thức bạch cầu Trong số 23 bệnh nhân làm công thức bạch cầu có 56,53% bệnh nhân có bạch cầu tăng so với tuổi, giá trị bạch cầu trung bình 12,64 ± 5,15× 103/mm3 Trong số bệnh nhân có bạch cầu tăng so với tuổi bạch cầu đa nhân trung tính tăng 53,84,%, bạch cầu lympho tăng 46,16% Như có khoảng 1/4 trường hợp có bội nhiễm 4.2.2.3 CRP Trong 22 bệnh nhân làm CRP 27,30% có CRP ≥ 20 mg/l; 72,70% cịn lại có CRP khơng tăng Sự khác biệt khơng có ý nghĩa thống kê với p > 0,05 Giá trị CRP tối đa 41mg/l, tối thiểu mg/l, trung bình 11,94 ± 12,97 mg/l Điều phù hợp với y văn nguyên nhân viêm quản chủ yếu virus nên CRP không tăng, trường hợp có CRP tăng bội nhiễm 35 Như có khoảng 1/4 trường hợp có CRP tăng phù hợp với 1/4 trường hợp tăng bạch cầu có bạch cầu đa nhân trung tính chiếm ưu Vậy nghiên cứu có 1/4 trường hợp có bội nhiễm vi khuẩn, nên cho thêm kháng sinh có bạch cầu tăng, bạch cầu đa nhân trung tính ưu CRP tăng bệnh nhân viêm quản viêm khí phế quản cấp virus y văn người ta khuyến cáo cho kháng sinh viêm nắp quản cấp [4], [18], [26] 36 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu 35 trẻ bị viêm quản cấp vào viện khoa Nhi, bệnh viện Trung ương Huế thời gian từ tháng năm 2006 đến tháng năm 2007 chúng tơi sơ có số nhận xét sau: Dịch tễ học lâm sàng - Tuổi trung bình 16,31 ± 12,1 tháng - Nhóm tuổi ≥ 12 tháng chiếm tỷ lệ nhiều (60%) so với nhóm tuổi từ 2-12 tháng (40%) - Nam mắc bệnh nhiều nữ, tỷ lệ nam/nữ 2,5/1 Đặc điểm lâm sàng - Chẩn đoán lúc vào viện với viêm khí phế quản chiếm tỷ lệ cao (80%), đến viêm quản cấp (20%), viêm nắp quản viêm quản co thắt khơng có trường hợp - Tình trạnh bệnh nhân lúc vào viện đa số tỉnh táo (88,58%), vật vã kích thích co giật có 11,42% - Nhiệt độ trung bình lúc vào viện 38,79 ± 0, 69 0C bệnh nhi vào viện chủ yếu sốt vừa (45,71%) sốt cao (31,43%) - Dấu hiệu viêm long hô hấp gặp phổ biến viêm quản cấp với 74,3% bệnh nhi vào viện có dấu hiệu - Có tới 80% bệnh nhi có số thở nhanh theo tuổi với tần số thở trung bình lứa tuổi từ 2-12 tháng 50,71± 9,04 lần/phút, lứa tuổi ≥ 12 tháng 47,48 ± 8,15 lần/phút - Bệnh nhân vào viện chủ yếu ho khan (40%), dấu hiệu ho ông đặc trưng viêm quản cấp chiếm 20% - Thời gian trở bình thường triệu chứng: 37 + Tần số thở nhanh là: 1,5 ± 0,78 ngày + Thở rít là: 1,41 ± 0,70 ngày + Khàn tiếng là: 2,66 ± 0,87 ngày + Ran phổi là: 2,47 ± 0,51 ngày + Ho là: 2,86 ± 0,88 ngày + Dấu hiệu gắng sức là: 1,11 ± 0,32 ngày + Dấu rút lõm lồng ngực là: 1,4 ± 0,52 ngày - Dấu rút lõm lồng ngực chiếm 11,42% phù hợp với mức độ khó thở quản từ độ IIB trở lên - Triệu chứng thực thể phổi gặp chủ yếu ran rít, ran ngáy chiếm 51,43% - Mức độ khó thở quản chủ yếu độ I độ IIA chiếm 88,58% Đặc điểm cận lâm sàng - X-quang cổ: 70% số bệnh nhân chụp X-quang cổ có dấu nhà thờ điển hình viêm quản cấp phim thẳng - Công thức bạch cầu: Số bệnh nhân có số lượng bạch cầu tăng theo tuổi nhiều hơn, chiếm 56,53% Neutrophile tăng chiếm ưu - CRP: Số bệnh nhân có CRP khơng tăng chiếm đa số (72,70%), CRP tăng ( ≥ 20 mg/l) chiếm 27,30% ...2 1 .Tìm hiểu tỉ lệ mắc bệnh viêm nắp quản cấp, viêm quản cấp, viêm khí phế quản cấp, viêm quản co thắt Đặc điểm lâm sàng, cận lâm sàng viêm quản cấp 3 Chương TỔNG QUAN TÀI LIỆU 1.1 ĐẠI CƯƠNG... phế quản cấp virus y văn người ta khuyến cáo cho kháng sinh viêm nắp quản cấp [4], [18], [26] 36 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu 35 trẻ bị viêm quản cấp vào viện khoa Nhi, bệnh viện Trung ương Huế thời... Family Phisician tỷ lệ mắc bệnh nam/nữ 1,5/1 [17] Như trẻ trai mắc bệnh gặp nhi? ??u trẻ gái 4.2 Đặc điểm lâm sàng cận lâm sàng 4.2.1 Đặc điểm lâm sàng 4.2.1.1 Chẩn đoán lúc vào viện Trong số 35 bệnh