i BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Y TẾ ĐẠI HỌC Y DƯỢC THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH - PHẠM NGỌC HÀ HIỆU QUẢ CỦA GIÁO DỤC SỨC KHỎE NÂNG CAO KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH CHĂM SÓC DẪN LƯU KEHR CỦA NGƯỜI BỆNH SỎI ĐƯỜNG MẬT Chuyên ngành: Điều dưỡng Mã số: 8720301 LUẬN VĂN THẠC SĨ ĐIỀU DƯỠNG NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS LÊ VĂN QUANG TS ELIZABETH ESTERL THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH – NĂM 2020 ii LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng tơi Các sơ liệu kết trình bày luận văn trung thực chưa cơng bố cơng trình nghiên cứu Tác giả Phạm Ngọc Hà iii MỤC LỤC PHỤ BÌA i LỜI CAM ĐOAN .ii MỤC LỤC iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT v DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH vi DANH MỤC CÁC BẢNG vii ĐẶT VẤN ĐỀ CHƯƠNG TỔNG QUAN 1.1 Sơ lược giải phẩu đường mật 1.2 Sỏi đường mật 1.3 Tổng quan ống dẫn lưu Kehr 1.4 Tổng quan giáo dục sức khỏe 15 1.5 Các nghiên cứu liên quan 16 1.6 Tình hình nơi nghiên cứu 19 1.7 Mơ hình học thuyết sử dụng nghiên cứu 19 CHƯƠNG ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU 22 2.1 Thiết kế nghiên cứu 22 2.2 Đối tượng nghiên cứu 22 2.3 Cỡ mẫu: 22 2.4 Tiến trình thực nghiên cứu quy trình thu thập kiện 23 2.5 Công cụ thu thập kiện thang điểm đánh giá 25 2.6 Kiểm soát sai lệch biện pháp khắc phục sai số 27 2.7 Phương pháp xử lý số liệu 28 2.8 Liệt kê định nghĩa biến số 28 2.9 Ứng dụng đề tài: 32 2.10 Y đức 33 CHƯƠNG 3: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU: 35 3.1 Đặc điểm dân số xã hội đối tượng nghiên cứu: 35 iv 3.2 Kiến thức chăm sóc ODL Kehr trước can thiệp sau can thiệp GDSK 37 3.3 Thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr trước can thiệp sau can thiệp giáo dục sức khỏe: 40 3.4 Mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr: 44 3.5 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với kiến thức chăm sóc ống dẫn lưu Kehr: 47 3.6 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr: 50 CHƯƠNG 4: BÀN LUẬN 53 4.1 Đặc điểm dân số xã hội đối tượng nghiên cứu: 53 4.2 Kiến thức người bệnh sỏi đường mật chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 56 4.3 Thực hành người bệnh sỏi đường mật chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 59 4.4 Mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr 63 4.5 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với kiến thức chăm sóc ống dẫn lưu Kehr 64 4.6 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr 65 4.7 Điểm mạnh điểm hạn chế nghiên cứu 66 KẾT LUẬN 69 KIẾN NGHỊ 70 TÀI LIỆU THAM KHẢO PHỤ LỤC v DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT TỪ VIẾT TẮT CHÚ GIẢI CS Chăm sóc DL Dẫn lưu ĐD Điều dưỡng GDSK Giáo dục sức khỏe Người bệnh NB NVTY Nhân viên y tế OMC Ống mật chủ OGC Ống gan chung ODL Ống dẫn lưu vi DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ, HÌNH STT Sơ đồ 1.1 TÊN Khung khái niệm học thuyết Orem cho điều dưỡng TRANG 21 Tỷ lệ kiến thức tổng quát dẫn lưu Kehr trước Biểu đồ 3.1 sau can thiệp GDSK 37 Tỷ lệ kiến thức theo dõi ống dẫn lưu Kehr trước Biểu đồ 3.2 sau can thiệp GDSK 38 Tỷ lệ kiến thức chăm sóc dẫn lưu Kehr phát biến Biểu đồ 3.3 chứng trước sau can thiệp GDSK 39 Tỷ lệ Thực hành chuẩn bị dụng cụ chăm sóc dẫn lưu Kehr Biểu đồ 3.4 trước sau can thiệp GDSK 41 Tỷ lệ Thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr trước Biểu đồ 3.5 sau can thiệp GDSK 42 Tỷ lệ Thực hành che chở dọn dẹp dụng cụ chăm sóc Biểu đồ 3.6 dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 43 Hình 1.1 Đường mật ngồi gan thành phần cuống gan Hình 1.2 Túi mật đường mật ngồi gan Hình 1.3 Ống dẫn lưu Kehr 10 vii DANH MỤC CÁC BẢNG STT TÊN TRANG Bảng 3.1 Đặc điểm dân số xã hội đối tượng nghiên cứu 35 Bảng 3.2 Kiến thức tổng quát dẫn lưu Kehr trước sau GDSK 37 Bảng 3.3 Kiến thức theo dõi ống dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 38 Bảng 3.4 Kiến thức chăm sóc dẫn lưu Kehr phát biến chứng trước sau can thiệp GDSK 39 Bảng 3.5 Kiến thức chung chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 40 Bảng 3.6 Thực hành chuẩn bị dụng cụ chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 40 Bảng 3.7 Thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 42 Bảng 3.8 Thực hành che chở dọn dẹp dụng cụ chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 43 Bảng 3.9 Thực hành chung chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 44 Bảng 3.10 Mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr trước can thiệp GDSK 44 Bảng 3.11 Mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr sau can thiệp GDSK 45 Bảng 3.12 Mối liên quan thay đổi kiến thức với thay đổi thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 46 Bảng 3.13 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với kiến thức chăm sóc ống dẫn lưu Kehr 47 Bảng 3.14 Mối liên quan số đặc điểm người bệnh với thực hành chăm sóc ống dẫn lưu Kehr 50 ĐẶT VẤN ĐỀ Sỏi mật bệnh đường tiêu hóa phổ biến nhiều nước giới Theo nghiên cứu siêu âm cho tỷ lệ mắc bệnh trung bình 10-15% người Châu Âu người Mỹ, 3-5% người Châu Phi Châu Á Đây bệnh lý thường gặp nước ta với tỷ lệ mắc sỏi mật qua số điều tra cộng đồng từ 3,32% đến 6,11% [8] Có nhiều nguyên cứu thành phố Hồ Chí Minh, Trà Vinh, Cần Thơ, Kiên Giang…cho biết số người bệnh sỏi mật nhiều [15], [13], [28], [3] Đặt ống dẫn lưu (ODL) Kehr thường sử dụng nhằm giải áp mật phẫu thuật điều trị sỏi đường mật, thuận lợi cho lành vết mở ống mật chủ, đồng thời đường hầm để lấy tiếp sỏi mật lại Theo tác giả Nguyễn Đình Hối, Nguyễn Mậu Anh sách “Sỏi đường mật” nghiên cứu Ambreen cộng tỷ lệ biến chứng chung sau mổ từ 5,3% đến 15,8% [8], [31] Biến chứng không xảy điều trị bệnh viện mà cịn q trình chăm sóc nhà người bệnh [45] Các biến chứng liên quan đến ống thường gặp rò mật, nhiễm trùng đường mật, rối loạn điện giải, hẹp ống mật chủ,viêm phúc mạc mật, tụt ống Kehr, tắc ống, chảy máu, nhiễm trùng vết mổ…,[34], [36],[38] Do thời gian điều trị thường kéo dài, trung bình tuần sau mổ người bệnh cho xuất viện với ống Kehr người nhằm rút ngắn thời gian nằm viện chi phí điều trị [40], [21] Việc mang ống dẫn lưu bên với hệ thống mật chổ khơng kiểm sốt 3-4 tuần nhà gây khó chịu cho người bệnh tâm lý bất tiện mặt chăm sóc ống Kehr thời gian dài sau xuất viện [31], [40], [35] Chăm sóc dẫn lưu Kehr cách đóng vai trị quan trọng trình điều trị Nghiên cứu tác giả Kothaj cộng vấn đề chăm sóc ống dẫn lưu đường mật sau xuất viện cần thiết, việc chăm sóc rửa ống nên thực nhà [45] Nhiều tài liệu giới đưa hướng dẫn cho người bệnh sau mổ sỏi mật có mang ống dẫn lưu Kehr nhà, với nội dung giáo dục sức khỏe chế độ dinh dưỡng, cách chăm sóc chân ống dẫn lưu, chế độ sinh hoạt chung, chế độ vận động tư an tồn có ống dẫn lưu, cách theo dõi lượng dịch mật phát sớm biến chứng [67], [68], [66], [65], [63], [41] Lợi ích giáo dục sức khỏe giúp nâng cao kiến thức, thực hành người bệnh, giảm biến chứng, giúp mau hồi phục giảm chi phí điều trị [39], [55] Việc giáo dục sức khỏe cần kết hợp nhiều phương tiện nhằm cải thiện tổng thể kiến thức, thực hành người bệnh việc chăm sóc ống dẫn lưu Kehr Tuy nhiên tài liệu hướng dẫn thống thơng tin cần thiết cho người bệnh có dẫn lưu Kehr cịn hạn chế hệ thống y tế Việt Nam Tại Việt Nam có nghiên cứu vấn đề tự chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh cơng bố, đa số đề cập đến vấn đề điều trị sỏi đường mật Năm 2013 Nguyễn Thị Minh Thư tiến hành nghiên cứu bệnh viện đa khoa Đồng Tháp đề cập đến việc chăm sóc người bệnh có đặt dẫn lưu Kehr điều dưỡng, vai trò công tác hướng dẫn người bệnh việc tự chăm sóc ống dẫn lưu Kehr chưa đánh giá [24] Nghiên cứu thực để trả lời câu hỏi chương trình giáo dục sức khỏe người bệnh sỏi đường mật chăm sóc dẫn lưu Kehr làm thay đổi kiến thức thực hành người bệnh MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU Mục tiêu tổng quát Đánh giá hiệu chương trình giáo dục sức khỏe nâng cao kiến thức thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật Mục tiêu cụ thể So sánh tỷ lệ kiến thức chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo dục sức khỏe So sánh tỷ lệ thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo dục sức khỏe Xác định mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo dục sức khỏe Xác định mối liên quan số đặc điểm người bệnh sỏi đường mật với kiến thức thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh C3 C4 Theo Ông/Bà số lượng dịch mật  Từ 200ml đến 300ml trung bình chảy qua ống dẫn lưu  Từ 300ml đến 500ml Kehr từ ngày hậu phẫu thứ đến  Từ 500ml đến 1000ml thứ là:  Không biết Theo Ông/Bà số lượng dịch mật  Từ 100ml đến 150ml trung bình chảy qua ống dẫn lưu  Từ 150ml đến 300ml Kehr từ ngày hậu phẫu thứ trở  Từ 300ml đến 500ml là:  Không biết  Khi người bệnh không sốt, không đau Khi kẹp ống dẫn lưu Kehr theo C5 Ông/Bà dấu hiệu cho thấy dịch mật thơng xuống ruột tốt: (Có thể chọn nhiều đáp án)  Khi người bệnh ăn uống dần  Dịch mật có màu vàng ánh xanh  Khi dịch mật qua dẫn lưu Kehr 200ml/ ngày  Không biết PHẦN D: KIẾN THỨC VỀ CHĂM SÓC ỐNG DẪN LƯU KEHR VÀ PHÁT HIỆN BIẾN CHỨNG Ơng/Bà khoanh trịn vào đáp án mà ông/bà cho CÂU HỎI MÃ Ông/Bà sử dụng dung dịch D1 để chăm sóc ống dẫn lưu Kehr vùng da chung quanh chân ống? Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn TRẢ LỜI  Nước cất  Nước muối sinh lí 0,9%  Betadin 10%  Nước muối sinh lí 0,9% + Betadin 10% GHI CHÚ Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh  Không biết  Khi túi chứa đầy dịch Theo Ông/Bà túi đựng dịch mật D2 nên thay nào?  Khi chăm sóc ống dẫn lưu thường quy  Khi túi không đảm bảo  Khơng biết Theo Ơng/Bà biến chứng D3 thường gặp chăm sóc ống dẫn lưu Kehr là: (Có thể chọn nhiều đáp án)  Chảy máu chân ống  Nhiễm trùng chân ống  Rò mật qua chân ống  Tụt ống  Không biết  Dùng dung dịch sát khuẩn mạnh cồn iode sát khuẩn vùng da bị rơm lở Theo Ông/Bà da xung quanh D4 ống dẫn lưu bị rơm lở, nhiễm trùng cách xử trí là:  Tự dùng kháng sinh cho vào vùng da bị rơm lở, nhiễm trùng  Không dùng cồn sát khuẩn, giữ vùng da xung quanh ống khô ráo, báo NVYT  Không biết PHẦN E: QUAN SÁT NGƯỜI BỆNH CHĂM SÓC ỐNG DẪN LƯU KEHR NỘI DUNG MÃ E1 Rửa tay trước thực kỹ thuật chăm sóc ống dẫn lưu Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn ĐẠT (1 ĐIỂM) KHƠNG ĐẠT (0 ĐIỂM) Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 E9 E10 E11 Chuẩn bị gòn, gạc, nước muối sinh lý, betadine Bộc lộ chân ống dẫn lưu, trải lót phía ống dẫn lưu Mang găng tay trước chăm sóc Tháo băng keo chung quanh miếng băng, tháo bỏ băng dơ găng bỏ vào túi rác y tế Mang găng tay Rửa chân dẫn lưu rộng da chung quanh 5cm nước muối sinh lý Rửa dọc thân dẫn lưu từ chân ống lên phía 5-7cm nước muối sinh lý Dùng gịn viên lau khơ vùng da chung quanh dọc thân ống dẫn lưu Sát trùng da chung quanh dẫn lưu dung dịch sát trùng Sát trùng dọc thân ống dẫn lưu dung dịch sát trùng E12 Đặt gạc lên chân dẫn lưu, cố định băng băng keo E13 Thu dọn dụng cụ E14 Xử lý rác y tế rác sinh hoạt E15 Rửa tay sau chăm sóc ống dẫn lưu Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh SAU GIÁO DỤC SỨC KHỎE PHẦN B: KIẾN THỨC TỔNG QT VỀ DẪN LƯU KEHR Ơng/Bà khoanh trịn vào đáp án mà ông/bà cho MÃ CÂU HỎI TRẢ LỜI  Tạo đường cho mật thoát sau mổ  Đề phòng nhiễm trùng đường mật  Theo dõi chảy máu đường mật Ông/Bà cho biết mục đích B1 việc đặt ống dẫn lưu Kehr? (Có thể chọn nhiều đáp án) sau mổ  Đánh giá chất lượng dịch mật sau mổ  Bơm rửa đường mật  Bơm thuốc điều trị sỏi, giun sau mổ  Kiểm tra đường mật qua ống sau mổ  Không biết  Ống T B2 Ông/Bà cho biết tên gọi  Ống K khác ống dẫn lưu Kehr là:  Ống C  Không biết Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn GHI CHÚ Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh  Nằm ngửa, đầu B3 Theo Ông/Bà tư người  Nằm ngửa, đầu cao bệnh nằm giường có  Nghiêng phía dẫn lưu ống dẫn lưu Kehr là:  Nghiêng ngược phía dẫn lưu  Khơng biết  Túi đựng dịch nên để thấp chân ống dẫn lưu B4 Theo Ơng/Bà vị trí túi  Túi đựng dịch nên để cao đựng dịch so với chân ống dẫn chân ống dẫn lưu lưu Kehr là:  Túi đựng dịch nên để ngang chân ống dẫn lưu  Không biết  Nên uống nhiều nước Theo Ông/Bà chế độ dinh dưỡng  Nên chia nhỏ bữa ăn ngày B5 phù hợp với người bệnh sau mổ  Nên bổ sung thực phẩm nhiều sỏi đường mật là: vitamin (Có thể chọn nhiều đáp án)  Hạn chế ăn nhiều chất béo  Không biết  Vận động sớm sau mổ 1-2 ngày B6 Theo Ông/Bà chế độ vận động  Vận động sớm tránh tắc ruột phù hợp với người bệnh sau mổ  Vận động sớm giúp ống hoạt sỏi đường mật là: động tốt (Có thể chọn nhiều đáp án)  Nên vận động nhẹ nhàng  Không biết PHẦN C: KIẾN THỨC VỀ THEO DÕI ỐNG DẪN LƯU KEHR Ơng/Bà khoanh trịn vào đáp án mà ông/bà cho Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh CÂU HỎI MÃ TRẢ LỜI  Màu vàng C1 Theo Ông/Bà màu sắc dịch  Màu vàng có ánh xanh mật là:  Màu xanh sẫm  Khơng biết C2 C3 C4 Theo Ơng/Bà số lượng dịch mật  Từ 300ml đến 500ml trung bình chảy qua ống dẫn lưu  Từ 500ml đến 1000ml Kehr ngày phẫu thuật  Từ 1000ml đến dưới1500ml đầu là:  Không biết Theo Ông/Bà số lượng dịch mật  Từ 200ml đến 300ml trung bình chảy qua ống dẫn lưu  Từ 300ml đến 500ml Kehr từ ngày hậu phẫu thứ đến  Từ 500ml đến 1000ml thứ là:  Không biết Theo Ông/Bà số lượng dịch mật  Từ 100ml đến 150ml trung bình chảy qua ống dẫn lưu  Từ 150ml đến 300ml Kehr từ ngày hậu phẫu thứ trở  Từ 300ml đến 500ml là:  Không biết  Khi người bệnh không sốt, không đau Khi kẹp ống dẫn lưu Kehr theo C5 Ông/Bà dấu hiệu cho thấy dịch mật thơng xuống ruột tốt: (Có thể chọn nhiều đáp án)  Khi người bệnh ăn uống dần  Dịch mật có màu vàng ánh xanh  Khi dịch mật qua dẫn lưu Kehr 200ml/ ngày  Không biết PHẦN D: KIẾN THỨC VỀ CHĂM SÓC ỐNG DẪN LƯU KEHR Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn GHI CHÚ Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh VÀ PHÁT HIỆN BIẾN CHỨNG Ơng/Bà khoanh trịn vào đáp án mà ông/bà cho CÂU HỎI MÃ TRẢ LỜI  Nước cất D1 Ông/Bà sử dụng dung dịch  Nước muối sinh lí 0,9% để chăm sóc ống dẫn lưu Kehr  Betadin 10% vùng da chung quanh chân  Nước muối sinh lí 0,9% + ống? Betadin 10%  Không biết  Khi túi chứa đầy dịch D2 Theo Ông/Bà túi đựng dịch mật  Khi chăm sóc ống dẫn lưu nên thay nào? thường quy  Khi túi không đảm bảo  Khơng biết Theo Ơng/Bà biến chứng D3 thường gặp chăm sóc ống dẫn lưu Kehr là: (Có thể chọn nhiều đáp án)  Chảy máu chân ống  Nhiễm trùng chân ống  Rò mật qua chân ống  Tụt ống  Không biết  Dùng dung dịch sát khuẩn mạnh cồn iode sát khuẩn vùng da bị rơm lở Theo Ông/Bà da xung quanh  Tự dùng kháng sinh cho vào D4 ống dẫn lưu bị rơm lở, nhiễm vùng da bị rơm lở, nhiễm trùng cách xử trí là: trùng  Khơng dùng cồn sát khuẩn, giữ vùng da xung quanh ống khô ráo, báo NVYT Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn GHI CHÚ Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh  Khơng biết PHẦN E: QUAN SÁT NGƯỜI BỆNH CHĂM SÓC ỐNG DẪN LƯU KEHR NỘI DUNG MÃ E1 E2 E3 E4 E5 E6 E7 E8 E9 E10 E11 Rửa tay trước thực kỹ thuật chăm sóc ống dẫn lưu Chuẩn bị gịn, gạc, nước muối sinh lý, betadine Bộc lộ chân ống dẫn lưu, trải lót phía ống dẫn lưu Mang găng tay trước chăm sóc Tháo băng keo chung quanh miếng băng, tháo bỏ băng dơ găng bỏ vào túi rác y tế Mang găng tay Rửa chân dẫn lưu rộng da chung quanh 5cm nước muối sinh lý Rửa dọc thân dẫn lưu từ chân ống lên phía 5-7cm nước muối sinh lý Dùng gịn viên lau khơ vùng da chung quanh dọc thân ống dẫn lưu Sát trùng da chung quanh dẫn lưu dung dịch sát trùng Sát trùng dọc thân ống dẫn lưu dung dịch sát trùng E12 Đặt gạc lên chân dẫn lưu, cố định băng băng keo E13 Thu dọn dụng cụ E14 Xử lý rác y tế rác sinh hoạt E15 Rửa tay sau chăm sóc ống dẫn lưu Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn ĐẠT (1 ĐIỂM) KHÔNG ĐẠT (0 ĐIỂM) Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh PHỤ LỤC NỘI DUNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE VỀ KIẾN THỨC VÀ THỰC HÀNH CỦA NGƯỜI BỆNH SỎI ĐƯỜNG MẬT CHĂM SÓC ỐNG DẪN LƯU KEHR  Chủ đề: Chăm sóc ống dẫn lưu Kehr  Nơi thực hiện: phịng tư vấn khoa Ngoại gan mật tụy - bệnh viện Bình Dân  Thời gian: 60 phút  Phương pháp: giảng cách thuyết trình, đặt câu hỏi, đưa tình xử trí, trình diễn làm mẫu thực hành  Mục tiêu: Nâng cao nhận thức người bệnh kiến thức tổng quát ống dẫn lưu kehr; kiến thức theo dõi ống dẫn lưu kehr; kiến thức chăm sóc ống dẫn lưu phát biến chứng Thực chăm sóc ống dẫn lưu độc lập người bệnh NỘI DUNG GIÁO DỤC SỨC KHỎE : Thông tin tổng quát ống dẫn lưu Kehr: Mật tế bào gan tạo tiết vào ống mật nhỏ sau tập trung đổ vào ống mật chủ để xuống ruột non giúp thể tiêu hóa mỡ thức ăn Ống dẫn lưu Kehr ống đặt vào đường mật có đầu đưa ngồi da trường hợp người bệnh bị sỏi đường mật Ống có hình chữ T nên cịn gọi ống T Mục đích đặt ống dẫn lưu Kehr để tạo đường cho mật sau mổ, đề phịng nhiễm trùng đường mật, theo dõi chảy máu đường mật sau mổ, đánh giá chất lượng dịch mật sau mổ, bơm rửa đường mật, bơm thuốc điều trị sỏi, giun sau mổ kiểm tra đường mật qua ống sau mổ xem cịn sót sỏi hay không Tư người bệnh nằm giường có ống dẫn lưu Kehr nghiêng phía có ống dẫn lưu giúp dịch mật dể dàng Túi đựng dịch nên để thấp chân ống dẫn lưu, tránh để túi cao chân ống gây nhiễm trùng Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh Sau mổ sỏi đường mật người bệnh cần có chế độ dinh dưỡng hợp lý Nên uống nhiều nước lít/ ngày bù lại số lượng nước qua ống Cần chia nhỏ bữa ăn ngày người bệnh khơng thể tiêu hóa q nhiều thức ăn sau mổ sỏi mật nên tránh ăn no Người bệnh cần bổ sung thực phẩm nhiều vitamin khả hấp thụ vitamin A, D, E, K thường bị giảm sau mổ sỏi mật tiêu hóa chất béo bị xáo trộn Vì thế, người bệnh cần bổ sung thêm vitamin từ cá béo, rau củ màu xanh thẫm hay hoa màu đỏ… Ngoài ra, người bệnh cần bổ sung thêm vitamin C giúp thể tăng cường sức đề kháng, giúp vết mổ chóng lành Về chất béo , người bệnh nên hạn chế ăn nhiều chất béo sau phẫu thuật chức tiêu hóa bị ảnh hưởng sau mổ Người bệnh nên chọn chất béo tốt từ dầu ô liu, bơ cá Những chất béo vừa cung cấp đủ dinh dưỡng vừa khơng làm tăng nguy hình thành sỏi mật Về chế độ vận động sau mổ đóng vai trị quan trọng Người bệnh nên vận động sớm sau mổ 1-2 ngày để tránh tắc ruột đồng thời vận động sớm giúp ống dẫn lưu hoạt động tốt Người bệnh nên có chế độ luyện tập nhẹ nhàng nhằm nâng cao sức khỏe tăng dẻo dai Cách theo dõi hoạt động ống dẫn lưu Kehr: Khi mang dẫn lưu bên mình, người bệnh phải theo dõi hệ thống dẫn lưu có hoạt động Một vấn đề quan trọng theo dõi số lượng dịch mật ngày.Thường người bệnh chưa có nhu động ruột ngày đầu sau mổ dịch mật qua Kehr nhiều khoảng 300- 500 ml / ngày Khi có nhu động ruột (dịch mật xuống ruột) lượng mật dẫn lưu giảm xuống từ ngày hậu phẫu thứ đến thứ 200-300ml/ ngày từ ngày hậu phẫu thứ trở 150ml/ngày Người bệnh ghi số lượng, màu sắc, tính chất dịch mật ngày để theo dõi hoạt đông ống sớm phát bất thường Bình thường mật vàng óng ánh xanh Tuy nhiên có bất thường sau, người bệnh cần đến bệnh viện để theo dõi: mật lợn cợn có máu cục: theo dõi chảy máu, mật màu trắng đục: theo dõi có mũ, mật nâu lợn cợn: theo dõi cịn sót sỏi Các dấu hiệu cho thấy dịch mật thống xuống ruột tốt người bệnh không sốt, không Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh đau, người bệnh ăn uống dần, dịch mật có màu vàng ánh xanh, dịch mật qua dẫn lưu Kehr 200ml/ ngày Cách chăm sóc ống dẫn lưu phát biến chứng: Dung dịch để chăm sóc ống dẫn lưu Kehr vùng da chung quanh chân ống nước muối sinh lý 0,9% Betadin 10% Cần thay túi đựng dịch mật túi không đảm bảo Khi da xung quanh ống dẫn lưu bị rơm lở, nhiễm trùng cách xử trí khơng dùng cồn sát khuẩn vùng da xung quanh gây kích ứng nhiều hơn, giữ vùng da xung quanh ống khô báo nhân viên y tế; tuyệt đối không dùng dung dịch sát khuẩn mạnh cồn iode sát khuẩn vùng da bị rơm lở hay tự dùng kháng sinh cho vào vùng da bị rơm lở, nhiễm trùng Một số biến chứng thường gặp chăm sóc ống dẫn lưu Kehr là: chảy máu chân ống, nhiễm trùng chân ống, rò mật qua chân ống tụt ống Nếu có dấu hiệu bất thường sau trở nên trầm trọng hơn, người bệnh nên nhanh chóng đến sở y tế để điều trị: vết mổ sưng tấy, mưng mủ, có dịch chảy ra, sờ vào thấy nóng, đau; người bệnh bị sốt cao đến 38 độ C cao hơn, tiêu chảy liên tục, kéo dài; vàng da, vàng niêm mạc mắt, đau bụng đột ngột, dội dấu hiệu rị dịch mật Thực hành chăm sóc ống dẫn lưu vùng da xung quanh: Thực quy trình chăm sóc ống dẫn lưu vùng da xung quanh, gồm 15 bước: Rửa tay trước thực kỹ thuật chăm sóc ống dẫn lưu Chuẩn bị gòn, gạc, nước muối sinh lý, betadine Bộc lộ chân ống dẫn lưu, trải lót phía ống dẫn lưu Mang găng tay trước chăm sóc Tháo băng keo chung quanh miếng băng, tháo bỏ băng dơ găng bỏ vào túi rác y tế Mang găng tay Rửa chân dẫn lưu rộng da chung quanh 5cm nước muối sinh lý Rửa dọc thân dẫn lưu từ chân ống lên phía 5-7cm nước muối sinh lý Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh Dùng gịn viên lau khơ vùng da chung quanh dọc thân ống dẫn lưu 10 Sát trùng da chung quanh dẫn lưu dung dịch sát trùng 11 Sát trùng dọc thân ống dẫn lưu dung dịch sát trùng 12 Đặt gạc lên chân dẫn lưu, cố định băng băng keo 13 Thu dọn dụng cụ 14 Xử lý rác y tế rác sinh hoạt 15 Rửa tay sau chăm sóc ống dẫn lưu Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn Bản quyền tài liệu thuộc Thư viện Đại học Y Dược TP.Hồ Chí Minh Tuân thủ Luật sở hữu trí tuệ Quy định truy cập tài liệu điện tử Ghi rõ nguồn tài liệu trích dẫn ... nâng cao kiến thức thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật Mục tiêu cụ thể So sánh tỷ lệ kiến thức chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo dục sức khỏe. .. lệ thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo dục sức khỏe Xác định mối liên quan kiến thức với thực hành chăm sóc dẫn lưu Kehr người bệnh sỏi đường mật trước sau giáo. .. nghiên cứu: 53 4.2 Kiến thức người bệnh sỏi đường mật chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can thiệp GDSK 56 4.3 Thực hành người bệnh sỏi đường mật chăm sóc dẫn lưu Kehr trước sau can