B ăGIỄOăD CăVẨă ẨOăT O TR NGă IăH CăTH NGăLONG NGUY NăV NăC NG TH CăTR NGăB NHăLAOăVẨăM TăS ă Y UăT ăLIểNăQUANă NăTH ăLAOăT Iă HUY NăTHANHăMI Năậ H IăD GIAIă O Nă2015ă- 2019 LU NăV NăTH CăS ăYăT ăCỌNGăC NG HƠăN iă- 2020 NGă B ăGIỄOăD CăVẨă ẨOăT O TR NGă IăH CăTH NGăLONG KHOAăKHOAăH CăS CăKH E B ăMỌNăYăT ăCỌNGăC NG NGUY NăV NăC NGăậ C01384 TH CăTR NGăB NHăLAOăVẨăM TăS Y UăT ăLIểNăQUANă NăTH ăLAOăT Iă HUY NăTHANHăMI Năậ H IăD NGă GIAIă O Nă2015ăậ 2019 LU NăV NăTH CăS ăYăT ăCỌNGăC NG CHUYÊN NGÀNH: Y T CỌNG C NG Mẩ S : 8720701 NG IH NG D N KHOA H C: PGS.TS B CH KHÁNH HọA HƠăN iă- 2020 Thang Long University Library CH ăVI TăT T AFB Acquired Immuno-Deficiency Syndrome (H i ch ng suy gi m mi n d ch m c ph i) Acid Fast Bacilli (Tr c khu n kháng toan) BCG Bacillus Calmette-Guerin (Vaccin phòng lao) BCVKH B ng ch ng vi khu n h c BK Bacille de Koch (Vi khu n lao) BV B nh vi n BYT B Yt CC Công ch c CTCL Ch ng trình ch ng lao CTCLQG Ch ng trình ch ng lao qu c gia DOTS Directly Observed Treatment Short-Course (Hố tr li u ng n ngƠy có ki m soát) i t ng nghiên c u AIDS TNC E (EMB) Ethambutol H (INH) Isoniazide HIV HS Human Immunodeficiency Virus (Virus gơy h i ch ng suy gi m mi n d ch ng i) H c sinh HT T HoƠn thƠnh u tr KHHG K ho ch hóa gia đình KTV K thu t viên KTVXN K thu t viên xét nghi m LP Lao ph i MDR-TB Multiple drug-resistant tuberculosis (Lao đa kháng) Q Quy t đ nh R (RMP) Rifampicine SL S l SV Sinh viên ng TCMR Tiêm ch ng m r ng TCYTTG T ch c Y t Th gi i TP ThƠnh ph TS T ng s TTYT Trung tơm y t TX Th xư TYT Tr m y t UBND y ban nhơn dơn VC Viên ch c VK Vi khu n WHO World Health Organization (T ch c Y t th gi i) XDR-TB Extensively drug-resistant tuberculosis (Lao siêu kháng thu c) Xét nghi m ng d ng công ngh sinh h c phơn t đ Xpert MTB/RIF nh n di n vi khu n lao k c vi khu n lao kháng Rifampicin XN Xét nghi m XQ X quang Thang Long University Library M CăL C Trang TăV Nă CH NGă1: T NGăQUANăTẨIăLI U 1.1 Khái ni m b nh lao 1.2 D ch t h c b nh lao 1.3 Tri u ch ng b nh lao 1.4 Ch n đoán b nh lao 1.5 i u tr b nh lao 1.6 Phịng b nh lao 1.7 Tình hình b nh lao th gi i vƠ Vi t Nam 10 M t s nghiên c u v y u t liên quan đ n lao ph i vƠ 17 lao ngoƠi ph i 1.9 Gi i thi u đ a m nghiên c u 1.10 Khung lỦ thuy t nghiên c u CH NGă2: 2.1 2.2 Ph IăT it NGăVẨăPH 20 22 NGăPHỄPăNGHIểNăC U ng, đ a m vƠ th i gian nghiên c u ng pháp nghiên c u 23 23 2.3 Các bi n s , ch s nghiên c u vƠ tiêu chí đánh giá 23 2.4 Ph ng pháp thu th p thơng tin 28 2.5 Ph ng pháp x lí vƠ phơn tích s li u 29 2.6 Sai s vƠ bi n pháp kh c ph c 2.7 o đ c nghiên c u 2.8 H n ch c a nghiên c u 30 30 30 CH CH NGă3: K TăQU ăNGHIểNăC U 3.1 M t s thông tin chung v b nh lao t i huy n Thanh Mi n - H i D ng giai đo n 2015-2019 3.2 Th c tr ng b nh lao t i huy n Thanh Mi n-H i D ng giai đo n 2015 ậ 2019 32 3.3 M t s y u t liên quan đ n lao ph i vƠ lao ngoƠi ph i t i huy n Thanh Mi n-H i D ng giai đo n 2015-2019 NGă4: BẨNăLU N 46 4.1 M t s thông tin chung v ng i b nh lao t i huy n Thanh Mi n, t nh H i D ng giai đo n 2015- 2019 4.2 V th c tr ng b nh lao t i huy n Thanh Mi n- H i D ng giai đo n 2015 ậ 2019 4.3 V m t s y u t liên quan đ n lao ph i vƠ lao ngoƠi ph i t i huy n đ c nghiên c u K TăLU N 49 KHUY NăNGH TẨIăLI UăTHAMăKH O PH ăL C Thang Long University Library 36 50 59 63 65 L IăC Mă N Tôi xin chơn thƠnh c m n Ban giám hi u, Phòng Sau đ i h c vƠ Qu n lỦ khoa h c toƠn th Th y, Cô tr ng i h c Th ng Long đư t o u ki n cho tơi su t q trình h c t p, rèn luy n, tu d ng t i tr ng Tôi xin trơn tr ng c m n Th y, Cô thu c B môn Y t Công c ng, tr ph ng i h c Th ng Long đư trang b cho ki n th c, đ o đ c ngh nghi p, ng pháp nghiên c u vƠ t khoa h c Tôi xin bƠy t lòng bi t n sơu s c t i Th y PGS.TS Cô PGS.TS B ch Khánh Hòa - nh ng ng i Th y, ng Ơo Xuơn Vinh vƠ i Cơ đư t n tình h ng d n hoƠn thƠnh lu n v n t t nghi p Tôi xin chơn thƠnh c m n Ban lưnh đ o vƠ cán b phòng Ch đ o n B nh vi n Ph i H i D ng, Ban lưnh đ o vƠ cán b T ch ng lao Trung tơm Y t huy n Thanh Mi n, Tr m Y t xư/th tr n đư t o u ki n, h tr tơi q trình thu th p s li u Xin c m n các anh, ch vƠ b n h c viên l p Th c s Y t công c ng 7.1 vƠ 7.2, tr ng i h c Th ng Long đư giúp đ tơi q trình h c t p c bi t, t t n đáy lịng tơi xin chơn thƠnh c m n gia đình, c quan, đư tơi chia s nh ng khó kh n vƠ giƠnh cho tơi nh ng tình c m quỦ báu đ hoƠn thƠnh t t lu n v n nƠy Hà N i, tháng 10 n m 2020 H c viên Nguy n V n C ng L IăCAMă OAN Tôi lƠ Nguy n V n C ng, h c viên l p th c s khóa 2018 ậ 2020, Tr ng i h c Th ng Long, chuyên ngƠnh Y t công c ng, xin cam đoan: ơy lƠ lu n v n b n thơn tr c ti p th c hi n d is h ng d n c a Th y PGS.TS Ơo Xuơn Vinh vƠ Cơ PGS.TS B ch Khánh Hịa Cơng trình nghiên c u nƠy khơng trùng l p v i b t k nghiên c u nƠo khác đư đ c công b t i Vi t Nam Các s li u vƠ thông tin nghiên c u lƠ hoƠn toƠn xác, trung th c khách quan, đư đ c s ch p thu n c a c s n i nghiên c u Tôi hoƠn toƠn ch u trách nhi m v nh ng cam k t nƠy Hà N i, ngày 08 tháng 10 n m 2020 H c viên Nguy n V n C ng Thang Long University Library DANHăM CăB NG Trang B ng 1.1 Tình hình b nh lao th gi i theo khu v c n m 2018 11 B ng 1.2 13 c tính tình hình d ch t lao t i Vi t Nam n m 2018 B ng 1.3 Tình hình b nh lao t i H i D ng giai đo n 2015ậ2019 17 B ng 2.1 Bi n s vƠ ch s nghiên c u 24 B ng 3.1 Phơn b ng i b nh lao theo nhóm tu i theo n m 31 B ng 3.2 Phơn b ng i b nh lao theo gi i tính theo n m 32 B ng 3.3 Phơn b ng i b nh lao theo ngh nghi p theo n m 32 B ng 3.4 Phơn b ng i b nh lao theo đ a d 33 B ng 3.5 Phơn b ng B ng 3.6 Phơn b ng theo n m i b nh lao theo ti n s u tr lao theo n m i b nh lao theo ti n s gia đình có ng i m c lao 33 B ng 3.7 T l bi u hi n lơm sƠng th b nh lao 34 35 B ng 3.8 T l phát hi n lao/100.000 dơn theo n m 36 B ng 3.9 T l phát hi n lao m i/100.000 dơn theo n m 37 B ng 3.10 T l phát hi n ng 38 i b nh lao theo theo n theo n m B ng 3.11 T l phát hi n th b nh lao theo n m 39 B ng 3.12 Xét nghi m HIV 40 ng i b nh lao vƠ k t qu B ng 3.13 T l ng i b nh lao đ ng nhi m HIV theo n m 40 B ng 3.14 T l ng i b nh lao kháng thu c theo n m 41 B ng 3.15 Phác đ u tr lao 41 B ng 3.16 K t qu u tr lao th theo n m 42 B ng 3.17 K t qu u tr lao ph i AFB(+) theo n m 43 B ng 3.18 T l t vong ng i b nh lao theo dơn s theo n m B ng 3.19 T l tr ti p xúc ngu n lơy lao đ c u tr d phòng INH theo n m B ng 3.20 Liên quan c a nhóm tu i v i m c th lao 44 44 45 B ng 3.21 Liên quan c a gi i tính v i m c th lao 45 B ng 3.22 Liên quan c a ngh nghi p v i m c th lao 46 B ng 3.23 Liên quan c a ti n s u tr lao v i m c th lao B ng 3.24 Liên quan c a m t s b nh kèm theo v i m c th lao 46 47 B ng 3.25 Liên quan ti n s gia đình có ng 47 i b lao v i m c th lao DANHăM CăBI Uă Bi u đ 3.1 Phơn b ng ăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăăTrang i b nh lao theo ti n s u tr lao Bi u đ 3.2 T l xét nghi m AFB ng i b nh lao ph i 34 36 Bi u đ 3.3 T l lao th vƠ lao ph i AFB(+)/100.000 dơn 37 Bi u đ 3.4 T l phát hi n lao th t i n 38 Bi u đ 3.5 T l phát hi n th lao 39 Thang Long University Library 63 T n m 2015 đ n 2019 t i huy n Thanh Mi n t l m c lao th lƠ 73,7/100.000 dơn Lao ph i AFB(+) lƠ 22,85/100.000 dơn vƠ t l m c lao m i th lƠ 66,5/100.000 dơn B nh lao ph i chi m đ n 85% vƠ lao ngoƠi ph i ch chi m 15% Ng i b nh lao đ c khám vƠ phát hi n ch y u t i n t nh chi m 89%, n huy n 5,9% vƠ n trung Bi u hi n lơm sƠng ng ng th p nh t 5,1% i b nh lao ph i: ho kéo dƠi tu n chi m cao nh t 95%, đau ng c khó th 76,7%, g y sút n m t m i 52,1%, s t nh v chi u 44,2%, m hôi tr m ban đêm 5,7% vƠ n i h ch 0,7% Ng i b nh có k t qu xét nghi m AFB(+) lƠ 36,5% vƠ AFB(-) 63,5% H u h t ng b nh đ i b nh lao đ c xét nghi m HIV (94,7%), ch có 0,84% s ng i c lƠm xét nghi m lƠ có k t qu HIV(+) Trong 474 đ i t ng nghiên c u, ch có 1,3% lƠ b m c lao kháng thu c Phác đ 2RHZE (S)/4RHE đ tr cho ng i b nh lao m i ng c áp d ng nhi u nh t 87,1% đ ch đ nh u i l n, phác đ khác chi m t l không đáng k K t qu u tr lao: lao th có t l u tr thƠnh cơng chi m 94,1%, t vong 3,4%, b tr 1,7% ng i b nh lao ph i AFB(+) có k t qu u tr kh i lƠ 90,1%, hoƠn thƠnh u tr 3,1%, t vong 5,6%, th t b i vƠ b tr t ng ng 0,6% Còn t l t vong chung lao t 2015 -2019 1,4/100.000 dân 2.ăM tăs ăy uăt ăliênăquanăđ nălaoăph iăvƠălaoăngoƠiăph iăt iăhuy năThanhă Mi n,ăt nhăH iăD Ng ng i b nh có ngh nghi p lƠ nông dơn kh n ng m c lao ph i cao h n ngh nghi p khác 2,5 l n, m i liên quan nƠy có Ủ ngh a th ng kê [OR = 2,5 (95% CI t 1,4 ậ 4,6 p