LỜI CẢM ƠN Với lịng kính trọng biết ơn sâu sắc, xin bầy tỏ lời cảm ơn chân thành tới: Đảng ủy, Ban giám hiệu, Khoa điều dưỡng trường Đại học Thăng Long tạo điều kiện thuận lợi cho tơi suốt q trình học tập hồn thành chun đề Đặc biệt tơi xin chân thành cảm ơn bầy tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới ThS.Trần Giang Châu người thầy hướng dẫn, bận rộn với công việc thầy giành nhiều thời gian tận tình hướng dẫn, bảo, cung cấp tài liệu kiến thức quý báu, giúp thực chuyên đề Với tất lịng thành kính tơi xin chân thành cảm tạ biết ơn sâu sắc đến giáo sư, phó giáo sư, tiến sỹ hội đồng thông qua chuyên đề hội đồng chấm khóa luận tốt nghiệp đóng góp cho tơi ý kiến q báu giúp tơi hồn thành chun đề Tơi chân thành cảm ơn anh chị, bạn đồng nghiệp bạn bè ủng hộ, cổ vũ, động viên tơi q trình thực chun đề Tơi xin chân thành cảm ơn bác sỹ nhân viên khoa ngoai phụ khoa bệnh viện K nhiệt tình giúp đỡ tơi tiến hành viết chun đề Cuối tơi xin bầy tỏ lịng kính yêu đến cha mẹ, anh em người thân gia đình dành cho tơi tình thương vơ bờ bến để tơi có điều kiện học tập trưởng thành ngày hôm MỤC LỤC ĐẶT VẤN ĐỀ Chương 1: TỔNG QUAN 1.1 GIẢI PHẪU, MÔ HỌC CỦA BUỒNG TRỨNG 1.1.1 Giải phẫu buồng trứng: 1.1.2 Mô học buồng trứng 1.2 CHỨC NĂNG CỦA BUỒNG TRỨNG 1.3 NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY UTBT 1.4 CHẨN ĐOÁN .5 1.4.1 Tiến triển tự nhiên Ung thư buồng trứng 1.4.2 Đặc điểm lâm sàng 1.4.3 Cận lâm sang 1.4.4 Chẩn đoán mô bệnh học 1.4.5 Chẩn đoán giai đoạn theo TNM FIGO2008 1.5 ĐIỀU TRỊ 1.5.1 Điều trị phẫu thuật 1.5.2 Điều trị hóa chất 1.5.3 Điều trị tia xạ 1.5.4 Điều trị nội tiết 1.5.5 Điều tri miễn dịch: Chương 2: CHĂM SÓC BỆNH NHÂN PHẪU THUẬT UNG THƯ BUỒNG TRỨNG 10 2.1 THU THẬP THÔNG TIN CHUNG CHO CẢ BỆNH NHÂN TRƯỚC VÀ SAU MỔ UTBT 10 2.2 CHĂM SÓC BỆNH NHÂN TRƯỚC MỔ 10 2.2.1 Nhận định: 10 2.2.2 Chẩn đoán điều dưỡng 12 2.2.3 Lập kế hoạch chăm sóc 12 2.2.4 Thực kế hoạch chăm sóc 13 2.2.5 Lượng giá 15 2.3 CHĂM SÓC BỆNH NHÂN SAU MỔ TỪ 24 GIỜ ĐẾN KHI RA VIỆN 15 2.3.1 Nhận định 15 2.3.2 Chẩn đoán điều dưỡng 16 2.3.3 Lập kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sau mổ 17 2.3.4 Thực kế hoạch chăm sóc bệnh nhân sau mổ 18 2.3.5 Lượng giá 24 2.4 CHĂM SÓC BỆNH NHÂN SAU MỔ UTBT NGÀY THỨ 24 KẾT LUẬN 30 TÀI LIỆU THAM KHẢO CHỮ VIẾT TẮT UT BT : Ung thư buồng trứng UTBMBT : Ung thư biểu mô buồng trứng HMNT : Hậu mơn nhân tạo DANH MỤC HÌNH ẢNH Ảnh 1.1 Tử cung phần phụ Ảnh 1.2 Ung thư buồng trứng sau mở ổ bụng Ảnh 1.3 Hướng dẫn người bệnh uống thuốc trước mổ 14 Ảnh 1.4 Vết mổ chăm sóc vết mổ UTBT 20 Ảnh 1.5 Chăm sóc dẫn lưu ổ bụng sau mổ UTBT 21 Ảnh 1.6 Vệ sinh âm đạo sau mổ cho người bệnh sau mổ UTBT 21 Ảnh 1.7 Chăm sóc hậu môn nhân tạo cho bệnh nhân mổ UTBT 23 ĐẶT VẤN ĐỀ Ung thư buồng trứng (UTBT) bệnh tế bào buồng trứng phát triển cách bất thường khơng thể kiểm sốt tạo khối u hai buồng trứng Về mơ học UTBT có nhiều thể người ta phân thành ba loại chính: Ung thư biểu mơ, u tế bào mầm ác tính u đệm – dây sinh dục [8] Ung thư biểu mô buồng trứng(UTBMBT) bệnh phổ biến ung thư phụ khoa, nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ bệnh ung thư [6] Trên giới: Một số quốc gia Bắc Mỹ Bắc Âu phụ nữ có nguy mắc cao Năm 2004, Mỹ ghi nhận 25.580 trường hợp mắc, 16.090 phụ nữ tử vong bệnh Số phụ nữ tử vong UTBT số phụ nữ tử vong ung thư cổ tử cung ung thư niêm mạc tử cung cộng lại Ở Việt Nam, theo ghi nhận ung thư TP HCM năm 2004, tỷ lệ mắc chuẩn theo tuổi 4,4/100.000 dân, Hà Nội 3,7/100.000 dân [4] Điều trị UTBT theo đa phương pháp:Phẫu thuật – hóa chất – xạ trị phương pháp có chăm sóc khác Để chăm sóc người bệnh tốt người Điều Dưỡng phải hiểu rõ nắm bắt kịp thời diễn biến người bệnh từ đưa kế hoạch chăm sóc phù hợp Từ vấn đề tơi tiến hành làm chun đề chăm sóc bệnh nhân UTBT điều trị phẫu thuật với mục đích: Tìm hiểu bệnh UTBT phương pháp điều tri Chăm sóc người bệnh trước sau phẫu thuật Ung thư buồng trứng Chương TỔNG QUAN 1.1 GIẢI PHẪU, MÔ HỌC CỦA BUỒNG TRỨNG 1.1.1 Giải phẫu buồng trứng: Buồng trứng tạng nằm ổ phúc mạc, hai buồng trứng nằm sát hai thành bên chậu hông bé, sau dây chằng rộng Buồng trứng có hình hạnh nhân dẹt, màu hồng nhạt Hình dáng kích thước buồng trứng thay đổi theo giai đoạn phát triển thể [9] Mặt liên quan với động mạch chậu ngoài, động mạch chậu động mạch tử cung Mặt liên quan với manh tràng, ruột thừa, ruột non bên phải đại tràng sigma bên trái Buồng trứng định vị dây chằng Các dây chằng treo giữ buồng trứng cách tương đối [9]: + Dây chằng tử cung - buồng trứng + Dây chằng thắt lưng - buồng trứng + Mạc treo buồng trứng + Dây chằng vòi trứng - buồng trứng Ảnh Tử cun v c c p ần p ụ Mạch máu thần kinh buồng trứng: * Đ n mạc : Buồng trứng cấp máu từ hai nguồn - Động mạch buồng trứng - Động mạch tử cung * Tĩn mạc : Tĩnh mạch buồng trứng phải đổ tĩnh mạch chủ dưới, tĩnh mạch buồng trứng trái đổ tĩnh mạch thận trái * Hệ t ốn bạc u ết: Dẫn lưu vào thân bạch mạch lớn để tạo thành đám rối rốn buồng trứng, chúng qua mạc treo buồng trứng để dẫn lưu tới hạch quanh động mạch, nhánh khác dẫn lưu vào hạch chậu trong, chậu ngoài, động mạch chủ, động mạch chậu chung hạch bẹn * T ần k n : Tách từ đám rối liên mạc treo đám rối thận 1.1.2 Mô học buồng trứng Buồng trứng cấu tạo hai vùng vùng tủy có nhiều mạch máu vùng vỏ * Vùng tủy : Được cấu tạo mô liên kết thưa, nhiều sợi tạo keo, nhiều sợi chun có tế bào sợi vùng vỏ Ngồi cịn có sợi trơn, động mạch xoắn, cuộn tĩnh mạch tạo nên mô cương buồng trứng * Vùng vỏ: Gồm lớp biểu mơ đơn bao phủ mặt ngồi Dưới lớp biểu mơ mơ kẽ gồm tế bào hình thoi xếp theo nhiều hướng khác nhau, chúng biệt hóa thành tế bào nội tiết, tạo tuyến kẽ, tuyến vỏ, có chức tiết hooc môn loại steroid * Mô kẽ: Gồm nhiều nang trứng hình cầu, nang trứng túi đựng nỗn Ở tuổi dậy nang có kích thước nhỏ, nhau, khơng nhìn thấy mắt thường, gọi nang trứng nguyên thủy Có khoảng 400.000 nang trứng nguyên thủy tuổi dậy Các nang nguyên thủy tiến triển qua giai đoạn: Nang trứng nguyên phát, nang trứng thứ phát, cuối nang trứng chín Hàng tháng, vào khoảng ngày thứ 14 vịng kinh lại có một( đơi hai ba) nang trứng đạt tới mức chín vỡ phóng thích nỗn chứa bên khỏi buồng trứng Hiện tượng gọi rụng trứng Phần lại nang trứng vỡ nỗn phát triển thành hồng thể Hồng thể tồn hoạt động dài hay ngắn phụ thuộc vào nỗn sau phóng thích có thụ tinh hay khơng, cuối thối triển tạo thành sẹo màu trắng gọi thể trắng Do phóng nỗn hang tháng mà lớp biểu mô bề mặt buồng trứng trạng thái tổn thương, sửa chữa mà người ta cho nguyên nhân sinh ung thư buồng trứng sửa chữa bị sai sót 1.2 CHỨC NĂNG CỦA BUỒNG TRỨNG Buồng trứng có hai chức năng, chức ngoại tiết tạo noãn chức nội tiết sản xuất hc mơn sinh dục[7] * C ức n n n oạ t ết Buồng trứng có nhiều nang nỗn, vào tuổi dậy số lượng nang nỗn cịn 300.000 đến 400.000, buồng trứng khơng có khả sản sinh nang nỗn Buồng trứng quan đích trục đồi - tuyến yên - buồng trứng Dưới tác dụng Follicle - Stimulating hormon (FSH) nang nỗn lớn lên chín gọi nang De Graff, có đường kính từ 1,5 đến cm Dưới tác dụng Luteinizing hormon (LH) nang nỗn chín, lồi phần ngoại vi buồng trứng vỡ, noãn phóng ngồi, tượng phóng nỗn Nỗn phóng loa vịi vịi trứng hứng lấy, gặp tinh trùng noãn thụ tinh, vừa phát triển, trứng vừa di chuyển buồng tử cung để làm tổ Phần tế bào nang cịn lại chuyển dạng thành tế bào hoàng thể * C ức n n n t ết Dưới tác dụng hc mơn GnRH, LH, FSH, buồng trứng sản xuất estrogen, progesterone androgen Các hc mơn tác động lên niêm mạc tử cung tạo nên tượng kinh nguyệt Ngồi chúng cịn tác động lên quan khác tử cung, cổ tử cung, âm hộ, âm đạo tuyến vú 1.3 NGUYÊN NHÂN VÀ CÁC YẾU TỐ NGUY CƠ GÂY UTBT Nguyên nhân UTBT chưa thực rõ ràng, tác giả cho tiền sử sinh sản yếu tố nguy quan trọng UTBT Những phụ nữ mang thai giảm từ 30% - 60% nguy mắc UTBT, sinh nhiều giảm thiểu nguy mắc UTBT[12] - Tuổ : UTBT thường gặp phụ nữ sau mãn kinh - Yếu tố en[13]: Gen s n un t ư: Ung thư xảy đột biến ADN, không sửa chữa ADN Các đột biến di truyền, cá thể nhận đột biến gen BRCA1 dễ mắc ung thư vú UTBT Gen ức c ế un t ư: Gen giữ vai trò làm chậm lại phân chia tế bào Khi gen bị đột biến, khiếm khuyết ADN hình thành, ngun nhân hội chứng di truyền gây ung thư - C c ếu tố k c Điều kiện sinh hoạt vật chất cao nước phát triển làm tăng tỷ lệ UTBT nước này.Phụ nữ tiếp xúc với bột talc có bao cao su, băng vệ sinh, màng ngăn âm đạo tăng nguy mắc UTBT[3] Dùng thuốc kích thích rụng trứng clomiphen citrat làm tăng nguy - lần dùng 12 chu kỳ 1.4 CHẨN ĐOÁN 1.4.1 Tiến triển tự nhiên Ung thư buồng trứng Lan tràn tự nhiên bệnh theo ba đường[8] - Theo ổ phúc mạc - Theo đường bạch huyết - Theo đường máu - Xâm lấn chỗ, vùng 1.4.2 Đặc điểm lâm sàng Do đặc điểm giải phẫu, buồng trứng nằm sâu tiểu khung, nên giai đoạn sớm triệu chứng thường mờ nhạt, mơ hồ, không đặc hiệu dẫn đến dễ bị bỏ qua, triệu chứng rõ ràng bệnh giai đoạn muộn - Triệu chứng hay gặp đau tức hạ vị, tiếp cảm giác căng chướng bụng xuất dịch ổ bụng lớn lên khối u buồng trứng - Các triệu chứng thường gặp liên quan đến hệ tiêu hóa buồn nơn, cảm giác ăn ngon, ăn chóng no, táo bón gặp dấu hiệu tắc ruột - Ở giai đoạn muộn bệnh nhân gầy sút rõ rệt, biểu suy dinh dưỡng nặng - Chăm sóc tiết niệu Những ngày đầu bệnh nhân đặt sonde tiểu phải ý chăm sóc phịng ngừa nhiễm trùng tiết niệu (vệ sinh phận sinh dục 2-3 lần /ngày) Bệnh nhân có đặt sonde tiểu phải đảm bảo nguyên tắc vơ khuẩn, túi đựng nước tiểu phải kín, đặt túi nước tiểu phải thấp giường nằm người bệnh, Kiểm tra thường xuyên để đảm bảo sonde không bị tắc, tụt Sonde tiểu thường rút sau mổ khoảng 2-3 ngày Sau rút sonde tiểu cần hướng dẫn người nhà chườm ấm vùng bàng quang để bệnh tư tiểu dễ sau đặt sonde ngày (hoặc cho bệnh nhân ngồi dậy, lại giúp cho người bệnh dễ tiểu hơn) - Đảm bảo dinh dưỡng Thường bệnh nhân mổ UTBT cho ăn sớm để kích thích nhu động ruột hoạt động trở lại Chế độ ăn đủ lượng calo phù hợp với người bệnh gầy, béo, mắc bệnh mãn tính có từ trước (như tiểu đường, tim mạch, bệnh lý thận) Nhưng bệnh nhân cần đảm bảo 2500 – 3000 kcalo/ ngày chia thành bữa nhỏ • Ni dưỡng đường tĩnh mạch bệnh nhân có chướng bụng theo dõi tắc ruột sau mổ • Tăng cường thêm loại vitamin A,B,C,E có hoa thịt cá tơm cua… Dinh dưỡng tốt chóng hồi phục làm lành vết mổ • Nếu bệnh nhân bị tiểu đường thực theo chế độ cho người đái tháo đường Người bị cao huyết áp, suy thận, tim mạch, nên ăn nhạt - Đảm bảo vệ sinh cá nhân Chăm sóc da: thay váy áo, lau chùi thể, phận sinh dục, thay ga trải giường 1lần/ngày cần thiết Vệ sinh miệng: -3 lần/ngày đánh lau miệng gạc vải ướt sạch( bệnh nhân không tự vệ sinh được) * Lưu ý :Với bệnh có phải làm hậu môn nhân tạo cần phải chăm sóc hậu mơn nhân tạo cẩn thận để phịng tránh nhiễm trùng vết mổ Người bệnh có HMNT chưa xẻ miệng hậu mơn nhân tạo phẫu thuật viên bao phủ gạc thấm vaselin Thay băng thấy máu thấm ướt băng, giữ cho niêm mạc hậu môn nhân tạo ẩm không bị khô.Theo dõi tình trạng bụng, đau, màu sắc niêm mạc hậu môn nhân tạo, theo dõi chảy máu quanh chân hậu mơn nhân tạo Thường sau 48 xẻ miệng hay mở miệng hậu môn nhân tạo Sau xẻ miệng cần rửa phân trào ra, quấn gạc thấm vaselin quanh chân ruột (ngừa phân đổ vào ổ bụng) Cần phải dùng túi dán hậu môn nhân tạo để giúp người bệnh sẽ, thoải mái, tránh phân trào ổ bụng gây viêm loét da, nhiễm trùng vết mổ, nhiễm trùng dẫn lưu[2] Sau xẻ miệng hậu mơn nhân tạo ruột phù nề hay chướng, cần theo dõi màu sắc niêm mạc hậu môn nhân tạo Nếu phân cứng không được, mang găng tẩm chất trơn nong nhẹ nhàng vào miệng hậu môn nhân tạo để lấy phân dung ống thong hậu môn nhân tạo bơm 100-200ml nước muối sinh lý để kích thích nhu động ruột làm mềm phân [2] Người bệnh có hậu mơn nhân tạo thường phải mang đến tháng vĩnh viễn cần phải hướng dẫn người bệnh cách rửa thay túi phân viện, đồng thời phải tập cho người bệnh đại tiện cách thụt tháo ngày đùng Người bệnh mang hậu môn nhân tạo ăn chất xơ 4-6 tuần sau mổ sau người bệnh ăn chất có nhiều đường protein cao thời gian sau [2] Ản 1.7 C m sóc ậu mơn n ân tạo c o bện n ân mổ UTBT * Giáo dục sức khỏe Khi nằm viện: hướng dẫn người bệnh cách ngồi dậy lại, cách vận động sau phẫu thuật [1] Nếu bệnh nhân có hậu mơn nhân tạo cần hướng dẫn cách chăm sóc hậu mơn nhân tạo, cách sinh hoạt có hậu mơn nhân tạo [2] - Khi xuất viện: hướng dẫn người bệnh cách ăn uống, theo dõi biến chứng bệnh, cách chăm sóc hậu mơn nhân tạo tái khám theo lịch hẹn: khám lại 2-4 tháng/ lần năm đầu, tháng / lần năm tiếp theo, sau khám năm / lần Chuẩn bị tâm lý cho người bệnh chuyền hóa chất 2.3.5 Lượng giá Tình trạng người bệnh sau thực y lệnh, thực kế hoạch chăm sóc so với lúc đầu người bệnh để đánh giá tình hình người bệnh - Ghi rõ lượng giá - Lấy kết mong đợi làm thước đo đánh giá - Đánh giá toàn trạng: mạch, nhiệt độ, huyết áp - Đánh giá tình trạng: vết mổ, dẫn lưu - Đánh giá tình trạng dinh dưỡng - Đánh giá tinh thần, vận động - Đánh giá biến chứng - Tác dụng phụ thuốc - Đánh giá cơng tác chăm sóc thực y lệnh người bệnh - Đánh giá chăm sóc điều dưỡng có đáp ứng với yêu cầu người bệnh không - Những vấn đề thiếu hay nhu cầu phát sinh cần bổ sung vào kế hoạch 2.4 CHĂM SÓC BỆNH NHÂN SAU MỔ UTBT NGÀY THỨ Bệnh nhân : Trần Thi Oanh 54T Vào viện: 25-09-2012 Lý vào viện : Đau bụng hạ vị Bệnh sử : trước vào viện khoảng tháng bệnh nhân đau tức vùng bụng , bụng chướng, ăn kém, người cảm giác sốt nhẹ , thấy bệnh nhân khám bệnh viện tỉnh chẩn đoán sơ ung thư buồng trứng sau chuyển bệnh nhân lên bệnh viện K khám điều trị Tình trạng bệnh nhân lúc vào viện : Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, da xanh, niêm mạc hồng đau tức vùng hạ vị, hạ sườn trái, bụng chướng, không máu âm đạo, sốt nhẹ Dấu hiệu sinh tồn: HA:100/60mmHg, M: 90 lần/phút, T:37.7 C, NT: 20 lần/phút Chẩn đoán lúc vào: Nghi ngờ UTBT Chẩn đoán tại: UTBT bên (P) giai đoạn FIGOIIIc Ngày phẫu thuật: 08-10-2012 Cách thức phẫu thuật: Cắt tử cung toàn bộ, cắt hai phần phụ, cắt buồng trứng hai bên, cắt mạc nối lớn * Nhận định : 8h ngày 10-10- 2012 bệnh nhân sau mổ ngày thứ - Toàn trạng: + Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt + Da xanh, niêm mạc hồng + M 80 lần/ phút, HA 110/70 mmHg , T° 37°6C , Nhịp thở 18 lần/ phút - Các hệ thống quan: + Tuần hoàn- máu: nhịp tim đều, mạch nảy bắt rõ Nghe khơng có tiếng tim bệnh lý + Hơ hấp: hai bên lồng ngực cân đối, khơng khó thở, rì rào phế nang rõ + Tình trạng vết mổ : Vết mổ khơ, khơng có dịch thấm băng, cịn đau nhiều + Các dẫn lưu : bệnh nhân có hai dẫn lưu ổ bụng dẫn lưu Doglas dẫn lưu hố lách Dịch qua dẫn lưu hố lách khoảng 70ml/24h, dẫn lưu Doglas khoảng 90ml/24h, hai dịch có màu hồng nhạt, chân dẫn lưu không thấm dịch + Tiết niệu - sinh dục: Hiện bệnh nhân đặt sonde tiểu, nước tiểu màu vàng nhạt, số lượng 2,5l/24h, âm đạo có dịch máu đỏ thẫm + Dinh dưỡng - tiêu hóa: Bệnh nhân nuôi dưỡng đường tĩnh mạch, kèm ăn nhẹ cháo lỗng, sữa,bệnh nhân chưa đánh hơi, bụng chướng + Cơ xương khớp: bệnh nhân kêu đau mỏi người nằm thẳng lâu + Nội tiết : chưa có phát bất thường + Hệ da : khơng có phù, khơng có xuất huyết da + Tâm - thần kinh: Bệnh nhân lo lắng bệnh ung thư mổ xong ăn uống phải kiêng khem thứ ? khỏe lại phải điều tri hóa chất nào, tốn nhiều tiền không ? Bệnh nhân ngủ ngày Bệnh nhân vệ sinh ngày nhờ trợ giúp người nhà - Tham khảo hồ sơ bệnh án: + Xét nghiệm CTM ngày26-09-2012 WBC:16.95g/l RBC:3.90T/l HGB:114g/l HTC:0.344l/l + Xét nghiệm sinh hóa: Ure:3.5mmol/l, cre:69umol/l, AST:38U/l, ALT:27U/l + Xét nghiệm chất điểm khối u: CA12.5:166.7U/ml + Chụp cắt lớp vi tính: hình ảnh KBT phải, M phúc mạc, M bao gan, nhiều dịch ổ bụng * Chẩn đoán điều dưỡng: - Đau vết mổ liên quan đến hậu phẫu thuật Kết mong đợi: Bệnh nhân đau ngưỡng chịu đựng - Chướng bụng liên quan đến chưa có nhu động ruột Kết mong đợi: nhu động ruột hoạt động sớm trở lại vòng tới - Mỏi người liên quan đến nằm lâu tư Kết mong đợi: bệnh nhân thay đổi tư thế, cảm thấy đỡ mỏi người - Lo lắng liên quan đến chưa cung cấp kiến thức bệnh kip thời Kết mong đợi : Bệnh nhân đỡ lo lắng sau tư vấn bệnh * Lập kế hoạch chăm sóc - Giảm đau cho người bệnh + Động viên, có mặt kịp thời bệnh nhân cần + Thay đổi tư thế, cho bệnh nhân nằm tư thoải mái + Dùng thuốc giảm đau theo y lệnh - Theo dõi: + Dấu hiệu sinh tồn lần/ ngày + Tình trạng vết mổ, dẫn lưu 24h + Theo dõi tình trạng chướng bụng, đánh bệnh nhân + Các bất thường xảy - Can thiệp y lệnh ngày: + Truyền tĩnh mạch: 60 giọt/ phút Ringerlactac x 1500ml Glucose 10 % x 1000ml Kaliclorua1g x ống Aminoplasma5% x 500ml Lipofudin10% x 250ml + Thuốc: Zinacef0,75g x lọ/ ngày (Tiêm tĩnh mạch lần /ngày, sáng-chiều-tối) Paracetamol 1g x lọ/ ngày(truyền tĩnh mạch xxx giọt/phút) Morphin10mgx Một ống (tiêm da) sáng – chiều Diazepam 10mg x Một ống (tiêm bắp 21h) - Cho bệnh nhân ngồi dậy, thay đổi tư thường xuyên, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ giúp người bệnh nhanh đánh - Các chăm sóc ngày: + Thay băng vết mổ băng chân dẫn lưu lần/ngày, đổ dịch dẫn lưu (theo dõi màu sắc, số lượng) + Đo lượng nước tiểu 24h, thay túi đựng nước tiểu Vệ sinh âm đạo phận sinh dục cho bệnh nhân + Đảm bảo dinh dưỡng ngày: Cho bệnh nhân ăn cháo, sữa chia nhỏ nhiều bữa ngày + Đảm bảo vệ sinh ngày: Vệ sinh miêng lần/ngày Vệ sinh thân thê lần/ ngày - Giáo dục sức khỏe: + Hướng dẫn người nhà cho bệnh nhân ngồi dậy vận động nhẹ nhàng, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ để nhanh có nhu động ruột + Bệnh nhân ăn mềm, lỏng, rễ tiêu, kiêng khem + Động viên bệnh nhân phải chịu khó ăn uống, khơng lo lắng q thời gian hồi phục nhanh Bệnh nhân yên tâm sau sức khỏe hồi phục có kết giải phẫu bệnh bác sỹ lúc giải thích cặn kẽ cụ thể xem phải truyền hóa chất + Hướng dẫn theo dõi biến chứng sau mổ + Bệnh nhân cần phải tuân thủ theo phác đồ điều trị mổ cò ý nghĩa hiệu điều trị cao * Thực kế hoạch chăm sóc 8h: Giảm đau cho bệnh nhân ( tiêm thuốc theo y lệnh ) 8h15: Đo M-HA-T-NT ghi bảng theo dõi 8h30: Can thiệp y lệnh thuốc ngày 9h30: Nâng bệnh nhân ngồi dậy, xoa bụng theo chiều kim đồng hồ cho bệnh nhân 9h50: thay băng vết mổ chăm sóc chân dẫn lưu cho bệnh nhân 10h20: Vệ sinh âm đạo cho bệnh nhân 11h: Bệnh nhân ăn bát cháo thịt nạc 13h30: Đo M-HA-T-NT ghi bảng theo dõi 14h: thực y lệnh thuốc buổi chiều 15h: Bệnh nhân uống cốc sữa Ensua 200ml 16h: Nói chuyện với bệnh nhân người nhà 21h : Tiêm thuốc an thần cho bệnh nhân * Lượng giá 23h10 - Bệnh nhân đỡ đau sau nằm thoải mái tiêm thuốc giảm đau - Bệnh nhân trung tiện, đỡ đau bụng - Các dấu hiệu sinh tồn ổn định - Bệnh nhân thực y lệnh thuốc đầy đủ - Bệnh nhân người nhà yên tâm điều trị sau nghe nói chuyện KẾT LUẬN Qua nghiên cứu để viết chuyên đề (Chăm sóc bệnh nhân phẫu thuật ung thư buồng trứng) đưa số kết luận sau: - UTBT bệnh hay gặp ung thư phụ khoa nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ loại ung thư Để điều trị bệnh UTBT phẫu thuật đa phương pháp điều trị khơng thể thiếu( phẫu tht- hóa chất- xạ tri) Chăm sóc theo người bệnh sau phẫu thuật khoa ngoai E bệnh viện K - CầnTheo dõi sát: Dấu hiệu sinh tồn, tình trạng vết mổ, tình trạng ống dẫn lưu, tác dụng phụ thuốc dấu hiệu bất thường xảy ra-> nhằm phát sớm biến chứng sau mổ : Liệt ruột – tắc ruột, chảy máu sau mổ, đọng dịch, nhiễm trùng vết mổ, bí tiểu kéo dài - Can thiệp y lệnh: thuốc tiêm, thuốc uống, truyền dịch xác theo y lệnh liên tục hàng ngày đến bệnh nhân viện, phụ bác sỹ làm thủ thuật - Về Chăm sóc cần: Đảm bảo ngun tắc vơ khuẩn chăm sóc tránh nhiễm trùng, chăm sóc vết mổ, chăm sóc dẫn lưu, chăm sóc tiêu hóa, chăm sóc tiết niệu, đảm bảo dinh dưỡng, đảm bảo vệ sinh cá nhân Đối với bệnh nhân có đặt hậu mơn nhân tạo cần có chăm sóc đặc biệt để phịng tránh nhiễm trùng vết mổ, giúp người bệnh tự tin sống - Bệnh nhân sau phẫu thuật UTBT có nhiều biến chứng, tâm lý lo lắng Vì vai trị người điều dưỡng chăm sóc theo dõi phát biến chứng sớm, giúp người bệnh giảm lo lắng tin tưởng điều trị vô quan trọng Nếu người bệnh chăm sóc tốt phát sớm biến chứng để xử trí kịp thời giảm thời gian nằm viện, giảm kinh phí sớm đưa người bệnh trở lại cộng đồng PHỤ LỤC Bảng 1: Kỹ thuật thay băng - rửa vết thương thông thường Thứ tự Nội dung Chuẩn bị người bệnh Thơng báo, giải thích để bệnh nhân yên tâm phối hợp Tư thế: hướng dẫn người bệnh tư thích hợp Kỹ thuật tiến hành Sát khuẩn tay nhanh, lật nắp hộp đặt xuống dùng hộp đựng gạc, cắt gạc miếng gạc củ ấu cho vào hộp Bộc lộ vùng vết thương, trải nilon lót vùng thay băng đặt túi nilon nhỏ cạnh vết thương Dùng tay kìm nhẹ nhàng bóc băng bẩn, kìm bỏ vào chậu dung dịch khử khuẩn Quan sát đánh giá tình trạng vết thương Sát khuẩn tay nhanh, găng - Lau phía đối diện người bệnh trước, lau tiếp bên điều dưỡng sau - Gắp gạc củ ấu thấm nước muối lau từ chân hất ra, miết sát gạc củ ấu vào da người bệnh Thấm trực tiếp lên vết thương, quan sát gạc củ ấu, cịn đen tiếp tục rửa 10 Dùng gạc thấm khô dịch vết thương 11 Sát khuẩn vết thương dung dịch sát khuẩn ( đọng dịch dùng gạc khô thấm ) 12 Dùng gạc vô khuẩn che kín vết thương, chùm ngồi vết thương 12cm, băng lại 13 Chongười bệnh nằm lại tư thoải mái, kéo quần áo cho ngắn dặn người bệnh điều cần thiết 14 Thu dọn dụng cụ, gập nilon ( mặt bẩn vào ) để vào chậu dung dịch khử khuẩn 15 Tháo găng, rửa tay, ghi phiếu chăm sóc Bảng 2: Kỹ thuật Rửu âm hộ - âm đạo Thứ tự Nội dung Chuẩn bị: - Dụng cụ: bàn khám phụ khoa, bàn để dụng cụ, khăm trải bàn vô khuẩn, khay men vô khuẩn 25 x 30cm, mỏ vịt vô khuẩn, kẹp phụ khoa vô khuẩn, gạc vô khuẩn Thuốc: Betadin phụ khoa 10% Cytial chai 250ml x lọ Bệnh nhân + Thơng báo, giải thích để bệnh nhân yên tâm + Đưa bệnh nhân sang phòng làm thủ thuật, cho bệnh nhân nằm theo tư phụ khoa Tiến hành: - Sát khuẩn vùng tầng sinh môn, âm hộ - Đặt mỏ vịt mở van âm đạo - Dùng kẹp, kẹp vổ khuẩn tẩm dung dịch Betadin 10% pha loãng 10 lần tiến hành lau rửa âm hộ, âm đạo, cổ tử cung,các túi lần - Sau đặt gạc vơ khuẩn tẩm Betadin 10% pha lỗng 10 lần âm đạo (gạc lấy sau 24 giờ, ngày làm liên tiếp lần đến khỏi) Trường hợp viêm hoại tử nặng làm ngày lần Đánh giá ghi hồ sơ báo cáo: - Ghi ngày làm thủ thuật - Mức độ tiến triển tình trạng viêm loét hoại tử Bảng 3: Kỹ thuật thay băng hậu môn nhân tạo Thứ tự Nội dung Điều dưỡng rửa tay, đội mũ, đeo trang Chuẩn bị dụng cụ: - Dụng cụ vô khuẩn: Chén chung chứa dung dịch sát trùng, nước muối sinh lý 0,9%, sạch, gạc - Dụng cụ sạch: Túi đựng phân, thước đo, bút viết, kéo cắt túi đựng phân, bồn hạt đậu, găng tay sạch, vải trai cao su, chai dung dịch rửa tay nhanh, túi rác y tế, thau đựng dung dịch sát khuẩn ngâm dụng cụ sau sử dụng Đem dụng cụ đến bên giường bệnh, báo giải thích cho người bệnh Cho người bệnh nằm tư thuận tiện Đặt lót hậu môn nhân tạo Kê bồn hạt đậu hậu môn nhân tạo Sát khuẩn tay nhanh mang găng tay Gỡ túi đựng phân, quan sát đánh giá tính chất phân, số lượng phân, gom tất lại gòn gàng bỏ vào túi rác y tế Tháo bỏ găng tay bẩn 10 Mang găng tay 11 Mở mâm vô trùng xếp dụng cụ trọng mâm 12 Rửa niêm mạc hậu môn nhân tạo 13 Rửa da xung quanh chân hậu môn nhân tạo rộng 5cm 14 Đo túi hậu mơn, vẽ cắt túi theo kích thước đo 15 Dời bồn hạt đậu sang bên, gấp lót hậu mơn nhân tạo che lại phần bị ướt 16 Dàn túi đựng phân 17 Dọn bồn hạt đậu lót hậu mơn nhân tạo 18 Tháo găng tay cho vào túi rác y tế 19 Cho người bện nằm lại thoải mái, báo cho người bệnh biết việc xong 20 Thu dọn xử lý dụng cụ 21 Ghi hồ sơ TÀI LIỆU THAM KHẢO TIẾNG VIỆT: Nguyến Tấn Cường (2009),” chăm sóc người bệnh trước bệnh trước sau mổ”, Điều Dưỡng ngoại tập 1, nhà xuất giáo dục Việt Nam, tr 61-69, tr 120- 129) Nguyễn Cường (2009),” Chăm sóc hậu mơn nhân tạo ngưới bệnh có hậu mơn nhân tạo”, Điều dưỡng ngoại tập Nhà xuất giáo dục Việt Nam, tr 248- 256 Nguyễn Bá Đức(2001), “ ung thư buồng trứng”, Bài giảng ung thư học nhà xuất y học, tr 159160 Nguyễn Bá Đức (2002), “Ung thư buồng trứng (khơng phải tế bào mầm)”, Hố chất điều trị bệnh ung thư, Nhà xuất Y học Hà Nội, tr 130 - 137 Nguyễn Bá Đức(2007)” Ung thư buồng trứng”, Chẩn đoán điều trị bệnh ung thư Nhà xuất y học , Tr339- 342 Nguyễn Bá Đức, Đào Ngọc Phong (2008), “Dịch tễ học bệnh ung thư” Nhà xuất Y học, tr.19 – 21 Phạm Thị Minh Đức(2007), “ Sinh lý sinh dục sinh sản”, Sinh lý học Nhà xuất y học, tr 351356 Nguyễn Văn Hiếu(2010), “ Ung thư buồng trứng”, Điều trị bệnh ung thư Nhà xuất y học , tr 248249 Lê Hưu Hưng (2007), “ Hệ sinh dục”,Bài giảng giải phẫu bệnh Nhà xuất y học, tr 247- 253 10 Trần Thị Thuận (2008), Điều dưỡng I, Nhà xuất Y học, tr56-57 11 Lê Ngọc Trọng(2004),” Kỹ thuật rửa âm đạo – âm hộ”, Hướng dẫn qui trình chăm sóc người bệnh, tr231- 232 TIẾNG ANH r 12 oncology”, Frank BC TS (1999), “Testin g for heredita ry risk of ovarian cancer”, Cancer Control; 6: 327 334 13 Prows e A, Frolo v A, Godwi n AK (2003 ), “Gene tics, In: Ozols RF, ed Ameri can Cance Sociaety atlas of clinical Hamilton, Ontario: Decker: 49 - 82 ... đề (Chăm sóc bệnh nhân phẫu thuật ung thư buồng trứng) đưa số kết luận sau: - UTBT bệnh hay gặp ung thư phụ khoa nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ loại ung thư Để điều trị bệnh UTBT phẫu thuật. .. chăm sóc phù hợp Từ vấn đề tiến hành làm chuyên đề chăm sóc bệnh nhân UTBT điều trị phẫu thuật với mục đích: Tìm hiểu bệnh UTBT phương pháp điều tri Chăm sóc người bệnh trước sau phẫu thuật Ung. .. , thấy bệnh nhân khám bệnh viện tỉnh chẩn đoán sơ ung thư buồng trứng sau chuyển bệnh nhân lên bệnh viện K khám điều trị Tình trạng bệnh nhân lúc vào viện : Bệnh nhân tỉnh táo, tiếp xúc tốt, da