BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHOA LUẬT THƢƠNG MẠI NGUYỄN THỊ NHƢ MAI PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT Chuyên ngành Luật Thƣơng mại TP HCM – 2012 TRƢỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH KHOA LUẬT THƢƠNG MẠI KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM SINH VIÊN THỰC HIỆN: NGUYỄN THỊ NHƢ MAI Khóa: 2008 – 2012 MSSV: 0855010113 GIÁO VIÊN HƢỚNG DẪN: TS NGUYỄN THỊ THỦY TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2012 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan nội dung tơi viết khóa luận kết q trình nghiên cứu riêng tơi dƣới hƣớng dẫn Tiến sĩ Nguyễn Thị Thủy Những thông tin liệu mà tơi đƣa vào khóa luận có sở đƣợc trích dẫn rõ ràng Ngƣời cam đoan DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT DNBH: Doanh nghiệp bảo hiểm KDBH: Kinh doanh bảo hiểm NTGBH: Ngƣời tham gia bảo hiểm MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM 1.1 Chế độ tài DNBH 1.1.1 Khái niệm 1.1.2 Các nội dung chủ yếu chế độ tài DNBH .10 1.1.2.1 Cơ cấu vốn tài sản .10 1.1.2.2 Các tiêu tài 14 1.1.2.3 Doanh thu chi phí 15 1.1.2.4 Đầu tƣ vốn 16 1.1.2.5 Lợi nhuận .17 1.1.3 1.2 Chức .18 Pháp luật chế độ tài DNBH 20 1.2.1 Khái niệm 20 1.2.2 Đặc điểm .21 1.2.3 Sự cần thiết phải điều chỉnh pháp luật chế độ tài DNBH… .22 KẾT LUẬN CHƢƠNG 26 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM VÀ ĐỊNH HƢỚNG HOÀN THIỆN 28 2.1 Quy định pháp luật chế độ tài DNBH thực tiễn áp dụng 28 2.1.1 Quản lý sử dụng vốn, tài sản 28 2.1.2 Dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm 31 2.1.3 Quy định đầu tƣ vốn .37 2.1.3.1 Cơ sở để DNBH thực hoạt động đầu tƣ: 37 2.1.3.2 Các nguyên tắc hoạt động đầu tƣ: 39 2.1.3.3 Các lĩnh vực đầu tƣ 40 2.1.3.4 Nguồn vốn đầu tƣ 41 2.1.3.5 Đánh giá chung 44 2.1.4 Khả tốn khơi phục khả toán 47 2.1.5 Doanh thu chi phí .49 2.1.6 Lợi nhuận phân phối lợi nhuận 52 2.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật chế độ tài DNBH 52 2.2.1 Những yêu cầu việc hoàn thiện 52 2.2.2 Hƣớng hoàn thiện 53 2.2.3 Một số kiến nghị cụ thể .55 KẾT LUẬN CHƢƠNG 57 KẾT LUẬN 58 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy LỜI MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Trải qua gần 19 năm từ Chính phủ ban hành Nghị định 100/CP/1993 ngày 18/12/1993, thị trƣờng bảo hiểm Việt Nam thức đƣợc hình thành ngày đóng vai trị quan trọng kinh tế nƣớc nhà Cùng với phát triển kinh tế xã hội, đời sống ngƣời ngày đƣợc nâng cao Ngƣời dân không quan tâm đảm bảo cho sống mà biết lo cho tƣơng lai Vì mà vai trị bảo hiểm nói chung bảo hiểm thƣơng mại nói riêng ngày trở nên quan trọng Kể từ đời, bảo hiểm thể công cụ xử lý, ngăn ngừa, hạn chế rủi ro, giúp trì đời sống hoạt động bình thƣờng tổ chức cá nhân xã hội Đặc biệt, bảo hiểm thể công cụ tập trung vốn phục vụ cho nghiệp phát triển kinh tế đất nƣớc Tuy nhiên, vai trị đƣợc phát huy chế độ tài DNBH – cầu nối để đƣa sản phẩm bảo hiểm đến tay tổ chức cá nhân có nhu cầu – đảm bảo đƣợc tính an tồn minh bạch Với DNBH, chế độ tài đƣợc xem “trái tim” có “trái tim” khỏe doanh nghiệp phát triển lớn mạnh đáp ứng đƣợc mục tiêu tối đa hóa lợi nhuận Nó đảm bảo nhu cầu vốn cho hoạt động doanh nghiệp, tăng cƣờng hiệu sử dụng vốn đồng thời giám sát hoạt động chung doanh nghiệp Mặt khác, với tƣ cách chế định hệ thống tài chính, tài DNBH góp phần định đến lớn mạnh hay suy thối tồn kinh tế Nhận thức đƣợc tầm quan trọng lĩnh vực bảo hiểm nhƣ chế độ tài DNBH, Nhà nƣớc ta ban hành quy định pháp luật vấn đề song hành đời, sửa đổi bổ sung quy định pháp luật KDBH Đó là: Thơng tƣ số: 45-TC/CĐKT ngày 30/05/1994 Bộ Tài quản lý tài DNBH Nghị định số: 100/CP/1993 Chính phủ KDBH (đã hết hiệu lực) Nghị định số: 43/2001/NĐ-CP ngày 01/08/2001 quy định chế độ tài DNBH doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, Thông tƣ số: 72/2001/TT-BTC ngày 28/08/2001 hƣớng dẫn nghị định Luật KDBH số: 24/2000/QH12 ngày 09/12/2000 Và Nghị định số: 46/2007/NĐ-CP ngày 27/03/2007 quy định chế độ tài DNBH doanh nghiệp môi giới bảo hiểm, Thông tƣ 156/2007/TT-BTC ngày 20/12/2007 hƣớng dẫn nghị định Luật KDBH số: 24/2000/QH10 ngày 09/12/2000 đƣợc sửa đổi, bổ sung theo luật số 61/2010/QH12 SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy Vài năm trở lại đây, kinh tế giới lâm vào tình trạng khủng hoảng Điều có tác động khơng nhỏ đến Việt Nam, góp phần làm gia tăng lạm phát, nâng lãi suất…cuộc sống ngƣời dân trở nên khó khăn Đây nguyên nhân làm cho hoạt động tài trung gian tài có DNBH có nguy an tồn Với thực trạng yêu cầu trên, tác giả chọn đề tài “Pháp luật chế độ tài DNBH” làm khóa luận tốt nghiệp Qua khóa luận này, tác giả mong muốn làm rõ quy định pháp luật chế độ tài DNBH, đƣa tranh thực tế thực trạng pháp luật lý giải, từ đề số kiến nghị để góp phần bảo đảm đƣợc an toàn minh bạch cho hoạt động tài DNBH nhƣ đảm bảo lợi ích NTGBH an tồn cho hệ thống tài nhƣ kinh tế Việt Nam Mục đích nghiên cứu Mục đích khóa luận nghiên cứu cách tồn diện, góp phần làm sáng tỏ vấn đề lý luận chế độ tài DNBH Phân tích làm rõ nội dung chủ yếu pháp luật chế độ tài DNBH thực tiễn áp dụng chúng từ tìm lý giải quy định bất cập, thiếu thống nhất, cách hiểu áp dụng chƣa tinh thần quy định pháp luật Trƣớc nhu cầu thiết lập trật tự kỹ cƣơng lĩnh vự KDBH nhƣ an tồn cho hệ thống tài đất nƣớc, đƣa số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật nhƣ chế thực thi pháp luật bảo hiểm Việt Nam Các nhiệm vụ cụ thể phải thực để đạt đƣợc mục đích nghiên cứu là: Thứ nhất, nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề lý luận chế độ tài doanh nghiệp nói chung Đƣa khái niệm, đặc điểm, nội dung chế độ tài DNBH chi phối đến nội dung quy định pháp luật chế độ tài DNBH Thứ hai, lý giải cần thiết phải có điều chỉnh phù hợp pháp luật lĩnh vực Từ đây, xác định rõ yêu cầu chung KDBH bảo đảm quyền lợi NTGBH, DNBH vừa phải đảm bảo vai trị kinh tế xã hội đất nƣớc Thứ ba, phân tích đánh giá nội dung chủ yếu chế độ pháp lý tài DNBH sở đối chiếu với quan điểm chung Nhà nƣớc lĩnh vực KDBH để tìm điểm chƣa phù hợp Thứ tƣ, làm rõ khoảng cách chế độ pháp lý thực tiễn áp dụng chế độ tài DNBH thực tế Cuối cùng, tác giả đƣa số kiến nghị cụ thể góp phần xây dựng hoàn thiện pháp luật chế độ tài DNBH Việt Nam Đối tượng phạm vi nghiên cứu Khóa luận tập trung nghiên cứu pháp luật chế độ tài DNBH thuộc phạm vi điều chỉnh Luật KDBH số 24/2000/QH10 đƣợc sửa đổi, bổ sung theo Luật số 61/2010/QH12 Đặc biệt quy định pháp luật chế độ SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy tài DNBH theo Nghị định 46/2007/NĐ-CP Thông tƣ 156/2007/TTBTC hƣớng dẫn nghị định Các vấn đề tài DNBH đƣợc tiếp cận dƣới nhiều góc độ khác nhƣ xã hội, kinh tế, tài chính, nghiệp vụ Dƣới góc độ khoa học pháp lý, khóa luận tập trung nghiên cứu chế độ tài DNBH qua số nội dung chủ yếu Cụ thể hơn, khóa luận nghiên cứu xoay quanh vấn đề nhƣ nguồn vốn quỹ tiền tệ, đầu tƣ vốn, khả toán, doanh thu chi phí cuối lợi nhuận Phương pháp nghiên cứu Khóa luận đƣợc thực sở áp dụng nhiều phƣơng pháp nghiên cứu khác Phƣơng pháp phân tích so sánh đƣợc sử dụng để nêu lên khác biệt KDBH loại hình bảo hiểm khác, nội dung bảo hiểm nhân thọ bảo hiểm phi nhân thọ so sánh quan điểm số tác giả có liên quan đến nội dung nghiên cứu Phƣơng pháp giúp thấy đƣợc khác chế điều chỉnh pháp luật dành cho DNBH giúp tác giả có nhìn tồn diện vấn đề tranh cãi Phƣơng pháp quan sát thực tiễn đƣợc sử dụng việc tìm hiểu thực tiễn áp dụng pháp luật chế độ tài DNBH Qua thấy đƣợc vấn đề cịn tồn góp phần đƣa kiến nghị nhằm rút ngắn dần khoảng cách quy định pháp luật thực tiễn áp dụng Phƣơng pháp phân tích tổng hợp thể rõ việc chứng minh cần thiết phải có quy định pháp luật chế độ tài DNBH Phƣơng pháp kết hợp với phƣơng pháp luận chủ nghĩa vật biện chứng phƣơng pháp chủ yếu đƣợc sử dụng xuyên suốt để tạo tính khoa học, chặt chẽ logic cho khóa luận Ngồi khóa luận cịn sử dụng phƣơng pháp khác nhƣ phƣơng pháp thống kê, so sánh, giải thích Ý nghĩa khoa học thực tiễn Trên sở tác giả nghiên cứu quy định pháp luật thực tiễn áp dụng chế độ tài DNBH Khóa luận đƣa số kiến nghị thân nhằm khắc phục hạn chế công tác quản lý Nhà nƣớc chế độ tài DNBH; góp phần nâng cao hiệu hoạt động DNBH nhƣ thị trƣờng tài Việt Nam Luận văn dùng làm tài liệu tham khảo cho thực nghiên cứu khoa học, xây dựng pháp luật, hoạt động thực tiễn nhƣ bạn sinh viên quan tâm SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy Tuy nhiên trình nghiên cứu, tác giả khơng tránh khỏi sai sót định Rất mong nhận đƣợc đóng góp nhƣ ý kiến thầy cô, bạn quan tâm nhằm hồn thiện khóa luận Kết cấu khóa luận Ngồi lời mở đầu kết luận, khóa luận gồm chƣơng: Chƣơng 1: Khái quát chung Pháp luật chế độ tài doanh nghiệp bảo hiểm Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật chế độ tài doanh nghiệp bảo hiểm định hƣớng hoàn thiện SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy có xu hƣớng ngày giảm (từ 8,6% năm 2007 xuống 1,5% năm 2010) ảnh hƣởng khủng hoảng tài lạm phát Đáng ý, tỷ lệ đầu tƣ vào cổ phiếu trái phiếu doanh nghiệp không bảo lãnh giảm từ 20,4% năm 2007 xuống 8,6% năm 2010 cho thấy xu đầu tƣ an toàn DNBH phi nhân thọ Nói chung, mơi trƣờng kinh tế bất ổn nhƣ nay, việc DNBH tập trung đầu tƣ vào trái phiếu Chính phủ, tiền gửi ngân hàng nhằm ƣu tiên yếu tố an toàn điều cần thiết Thế nhƣng tƣơng lai, với phát triển kinh tế đất nƣớc DNBH Việt Nam nên đầu tƣ vào chứng khoán lĩnh vực khác nhiều Về quy định pháp luật hoạt động đầu tƣ DNBH, quan Nhà nƣớc đặt giới hạn tỷ lệ đầu tƣ lĩnh vực cụ thể hợp lý Quy định nhằm bảo đảm tính an tồn đầu tƣ, phịng trƣờng hợp DNBH mục tiêu lợi nhuận bỏ nhiều vốn vào lĩnh vực mà quên yếu tố an toàn Đồng thời, quy định giúp DNBH phân tán rủi ro đầu tƣ Xét khía cạnh khác, giới hạn khơng có nghĩa DNBH nên đầu tƣ theo mức tối đa mà Nhà nƣớc đặt hợp lý nhất, số mang tính tƣơng mục đích ƣớc tính an tồn tối thiểu mà DNBH cần có Hoạt động đầu tƣ có vai trị lớn, ảnh hƣởng nhiều đến lợi ích DNBH, xác định tỷ lệ đầu tƣ thích hợp cho lĩnh vực DNBH phải cân nhắc nhiều yếu tố Bên cạnh đó, quy định đầu tƣ vốn nhàn rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm tồn vài điểm chƣa hợp lý Thứ nhất, nhằm khuyến khích DNBH đầu tƣ vào lĩnh vực an toàn nên Nhà nƣớc đặt quy định không hạn chế mức mua trái phiếu Chính phủ, trái phiếu doanh nghiệp có bảo lãnh, gửi tiền tổ chức tín dụng Đây lĩnh vực có tính an tồn cao nhƣng khơng có nghĩa khơng tồn rủi ro nên thực tế, tùy tình hình mà DNBH cân nhắc tỷ lệ kênh mà không nên đầu tƣ 100% vốn Thứ hai, bảo hiểm lĩnh vực kinh doanh gắn liền với yếu tố rủi ro, mà kèm với hoạt động kinh doanh nhƣ hoạt động đầu tƣ DNBH nguyên tắc phân tán rủi ro – “Không nên đặt tất trứng rổ”54 Trong hoạt động đầu tƣ, nguyên tắc đƣợc thể rõ quy định nhiều lĩnh vực đầu tƣ mức vốn tối đa sử dụng lĩnh vực Tuy nhiên quy định nhƣ chƣa thực an toàn lĩnh vực đầu tƣ mà doanh nghiệp đầu tƣ mức tối đa cho phép vào loại tài sản Ví dụ nhƣ DNBH nhân thọ dùng 40% vốn nhà rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm để mua đất xây tòa nhà cho thuê 54 PGS.TS Phan Thị Cúc - TS Nguyễn Trung Trực - ThS Đoàn Văn Hu – ThS Đặng Thị Trƣờng Giang – ThS Nguyễn Thị Mỹ Phƣợng (2010), Giáo trình Tài doanh nghiệp (*), NXB Tài chính, TP.HCM, tr32 SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 46 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy 2.1.4 Khả tốn khơi phục khả tốn DNBH đƣợc xem có đủ khả toán đáp ứng hai điều kiện trích lập đầy đủ dự phịng nghiệp vụ bảo hiểm biên khả tốn khơng thấp biên khả tốn tối thiểu Việc trích lập dự phòng nghiệp vụ đƣợc đề cập phần trƣớc, phần xem xét biên khả toán biên khả toán tối thiểu Biên khả toán DNBH “phần chênh lệch giá trị tài sản khoản nợ DNBH thời điểm tính biên khả tốn”55 Giá trị tài sản DNBH giá trị tài sản có doanh nghiệp, gồm tài sản cố định tài sản lƣu động Điểm Nghị định 46 ý đến tính khoản tài sản để việc tính biên khả tốn đƣợc xác Cụ thể Tài liệt kê tài sản bị loại trừ phần hay tồn giá trị hạch tốn mục 4, chƣơng V, Thông tƣ 156/2007/TT-BTC Các khoản nợ DNBH gồm phí bảo hiểm hợp đồng chƣa hết hiệu lực khoản nợ khác nhƣ chi phí hoạt động kinh doanh, chi phí quản lý, khoản vay tổ chức cá nhân hay doanh nghiệp khác, nghĩa vụ tài với Nhà nƣớc… đó, phí bảo hiểm đƣợc xem khoản nợ lớn DNBH Biên khả toán DNBH tăng giá trị tài sản có lớn, khoản nợ ít, ngƣợc lại Từ cách hiểu biên khả tốn, biên khả tốn tối thiểu DNBH mức thấp biên khả toán mà DNBH phải đảm bảo để đƣợc xem có đủ khả tốn Tức DNBH, khoản nợ phải nhỏ giá trị tài sản có mức định Cách tính biên khả tốn tối thiểu khác DNBH nhân thọ phi nhân thọ DNBH phi nhân thọ dựa vào phí lấy số lớn hai cách tính là: 25% tổng phí bảo hiểm thực giữ lại; 12,5% tổng phí bảo hiểm gốc phí nhận tái bảo hiểm Theo quy định này, số 25 hay 12,5 đƣợc đƣa không dựa sở nào, dƣờng nhƣ ƣớc tính quan Nhà nƣớc Những số cố định giúp DNBH thuận lợi việc tính tốn áp dụng Ttuy nhiên, với quy định cho thấy điểm bất hợp lý chƣa phản ánh hết rủi ro thực tế DNBH khác thời kỳ khác DNBH nhân thọ dựa vào dự phòng nghiệp vụ số tiền bảo hiểm chịu rủi ro Biên khả toán tổng 4% dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm 0,1% số tiền bảo hiểm chịu rủi ro hợp đồng bảo hiểm có thời hạn năm trở xuống với 4% dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm 0,3% số tiền bảo hiểm chịu rủi ro Việc đƣa số 4%, 0,1%, 0,3% thiếu tính thuyết phục khơng có Thời hạn hợp đồng (trong bảo hiểm nhân thọ) yếu tố ảnh hƣởng đến tần suất rủi ro, thời hạn lâu rủi ro DNBH gia tăng Tuy nhiên việc chia thành hai thời hạn dƣới năm chƣa hợp lý đánh đồng rủi ro hợp đồng dƣới năm hợp đồng năm, hay hợp 55 Điều 17 Nghị định 46/2007/NĐ-CP SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 47 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy đồng năm với hợp đồng 20 năm Thiết nghĩ nên xem xét loại hợp đồng tính biên khả tốn DNBH Ngoài quy định biên khả tốn, DNBH cịn bị quản lý chặt chẽ khả toán quy định: ký quỹ 2% vốn pháp định; gửi tiền tổ chức tín dụng (25% với DNBH phi nhân thọ 5% với DNBH nhân thọ) Khơi phục khả tốn Biên khả tốn tối thiểu định việc DNBH có nguy khả tốn hay khơng có phải áp dụng biện pháp khơi phục khả tốn khơng “DNBH bị coi có nguy khả toán khả toán DNBH thấp biên khả toán tối thiểu”56 Khi biên khả toán DNBH thấp biên khả tốn tối thiểu có ba bƣớc để thực việc khơi phục khả tốn: Thứ nhất, DNBH tự thực biện pháp khơi phục khả tốn báo cáo với Bộ Tài nguyên nhân dẫn đến nguy khả toán, phƣơng án khơi phục khả tốn Thứ hai, Bộ Tài can thiệp cách “yêu cầu DNBH thực khơi phục khả tốn, gồm biện pháp sau: a) Bổ sung nguồn vốn chủ sở hữu; b) Tái bảo hiểm; thu hẹp nội dung, phạm vi địa bàn hoạt động; đình phần tồn hoạt động; c) Củng cố tổ chức máy thay đổi ngƣời quản trị, điều hành doanh nghiệp; d) Yêu cầu chuyển giao hợp đồng bảo hiểm; đ) Các biện pháp khác”57 Quy định chƣa thật hợp lý, đọc điều luật, ta hiểu Bộ Tài yêu cầu DNBH áp dụng tất biện pháp đƣợc liệt kê Điều chƣa phù hợp tùy vào nguyên nhân dẫn đến nguy khả toán DNBH mà áp dụng biện pháp cho thích hợp, áp dụng tất lúc làm thời gian giảm hiệu Thứ ba, thành lập Ban kiểm sốt để áp dụng biện pháp khơi phục khả toán theo Điều 80 Luật KDBH Theo nhƣ quy định, bƣớc đƣợc áp dụng cách Giả sử trƣờng hợp khả toán DNBH mấp mé bờ vực khơng thể cứu vãn đƣợc, u cầu cần có can thiệp khẩn cấp việc áp dụng theo thứ tự bƣớc không mang lại hiệu làm thời gian, không với ý đồ nhà làm luật đƣa quy định Thiết nghĩ, Pháp luật nên có quy định mang tính ngoại lệ, áp dụng trƣờng hợp khẩn cấp 56 Điều 18 Nghị định 46/2007/NĐCP ngày 23/07/2007 quy định Chế độ tài DNBH doanh nghiệp môi giới bảo hiểm 57 Xem Điều 19, khoản Nghị định 46/2007/NĐCP ngày 23/07/2007 quy định Chế độ tài DNBH doanh nghiệp môi giới bảo hiểm SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 48 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy 2.1.5 Doanh thu chi phí Doanh thu quản lý doanh thu Doanh thu toàn khoản thu nhập doanh nghiệp khoảng thời gian xác định Đối với DNBH doanh thu bao gồm doanh thu từ hoạt động KDBH, doanh thu từ hoạt động tài chính, doanh thu từ hoạt động khác Doanh thu từ hoạt động KDBH số tiền phải thu từ hoạt động KDBH gốc, hoạt động tái bảo hiểm, dịch vụ đại lý, giám định tổn thất, xét giải bồi thƣờng, yêu cầu ngƣời thứ ba bồi hoàn, xử lý hàng bồi thƣờng trừ khoản để giảm thu phát sinh kỳ Đây nguồn thu lớn nguồn thu DNBH Số tiền phải thu kỳ gồm: Phí bảo hiểm thu từ NTGBH, phí nhận tái bảo hiểm từ doanh nghiệp nhƣợng tái bảo hiểm, trích từ phí bảo hiểm NTGBH đóng cho doanh nghiệp nhƣợng tái bảo hiểm, thu hoa hồng nhƣợng tái bảo hiểm từ doanh nghiệp nhận tái bảo hiểm thu phí dịch vụ Các khoản để giảm thu phát sinh kỳ khoản tiền mà doanh nghiệp thu kỳ nhƣng sau phải trả lại lý định Hồn phí bảo hiểm: DNBH hồn phí bảo hiểm cho NTGBH thời hạn đƣợc ấn định hợp đồng mà ngƣời mua bảo hiểm không muốn tiếp tục hợp đồng hay đóng thêm phí bảo hiểm DNBH trả lại cho họ khoản tiền nhỏ mức phí mà ngƣời mua bảo hiểm đóng (quy định hợp đồng) đồng thời hợp đồng chấm dứt Giảm phí bảo hiểm: Nhằm mục đích hấp dẫn, lôi kéo khách hàng hay muốn giữ khách hàng, DNBH trả cho NTGBH khoản tiền từ phí bảo hiểm mà họ đóng Khoản tiền mức phí mà DNBH muốn giảm cho số khách hàng Phí nhƣợng tái bảo hiểm: Là khoản phí mà NTGBH đóng cho bên bảo hiểm, nhƣợng tái bảo hiểm đồng thời DNBH cũ phải chuyển khoản phí bảo hiểm tƣơng ứng với mức tái bảo hiểm cho DNBH khác Tƣơng tự có khoản để giảm thu phát sinh kỳ hoạt động kinh doanh tái bảo hiểm Doanh thu từ hoạt động tài khoản tiền thu đƣợc từ hoạt động đầu tƣ, lãi từ tiền ký quỹ số tiền buộc phải gửi ngân hàng để đảm bảo khả trả tiền bảo hiểm hay bồi thƣờng bảo hiểm thƣờng xuyên kỳ, thu cho thuê tài sản… Ngồi cịn có thu nhập từ hoạt động khác nhƣ lý tài sản cố định, khoản nợ khó địi xóa thu hồi đƣợc, tiền phạt khách hàng vi phạm hợp đồng… Doanh thu có ảnh hƣởng lớn đến lợi nhuận thu đƣợc DNBH, nên tăng doanh thu mục tiêu mà DNBH quan tâm KDBH Doanh thu DNBH phụ thuộc vào nhiều yếu tố nhƣ mức phí bảo hiểm, lƣợng khách hàng tham gia bảo hiểm, môi trƣờng kinh tế, môi trƣờng pháp lý, hoạt động đầu tƣ Việc mà DNBH phải làm để tăng doanh thu áp dụng biện pháp tác động vào yếu tố cách hợp lý Cụ thể: SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 49 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy DNBH cần có phƣơng pháp tính tốn mức phí bảo hiểm cách hợp lý nhất, không thấp để ảnh hƣởng đến an không cao làm giảm sức cạnh tranh Có biện pháp thu hút khách hàng nhƣ quy định điều khoản giải ƣớc hợp đồng, thực quảng cáo để ngƣời dân tiếp cận với thông tin sản phẩm bảo hiểm dễ dàng hơn, mở rộng hệ thống đại lý bảo hiểm… Tăng tỷ lệ hoa hồng bảo hiểm hay giảm phí đƣợc thực nhƣng phải sở đảm bảo khả toán DNBH Ngồi ra, mơi trƣờng kinh tế cịn tác động đến lƣợng khách hàng tham gia bảo hiểm Kinh tế phát triển, thu nhập nhƣ chất lƣợng sống ngƣời dân đƣợc cải thiện nhu cầu mua bảo hiểm họ tăng lên Tuy nhiên, điều kiện thu nhập họ mức trung bình nhƣng lại có nhu cầu mua bảo hiểm DNBH nên tạo sản phẩm bảo hiểm phù hợp với họ Đại lý bảo hiểm trung gian chuyển khoản phí bảo hiểm thu đƣợc từ ngƣời mua bảo hiểm đến DNBH, nên cần có biện pháp kiểm tra việc thu phí đại lý nhƣ hạn chế trục lợi bảo hiểm từ đại lý dây dƣa trọng việc nộp phí cho DNBH Trong hoạt động đầu tƣ, cần đảm bảo ngun tắc có sách đầu tƣ quản lý đầu tƣ hợp lý, hiệu Chi phí quản lý chi phí Tƣơng tự nhƣ doanh thu, chi phí góp phần ảnh hƣởng đến khả tài DNBH Chi phí DNBH bao gồm chi phí từ hoạt động KDBH, hoạt động tài hoạt động khác Trong đó, tính chi phí hoạt động KDBH phải trừ khoản phải thu để giảm chi phát sinh kỳ Đây khoản tiền mà DNBH chi, sau thu lại đƣợc, gồm: Thu bồi thƣờng nhƣợng tái bảo hiểm: Khi DNBH nhƣợng tái bảo hiểm cho DNBH khác doanh nghiệp nhận tái bảo hiểm có phần trách nhiệm tổn thất thuộc trƣờng hợp bảo hiểm Nhƣng theo quy định DNBH gốc phải bồi thƣờng tất trƣớc sau thu lại khoản bồi thƣờng thuộc trách nhiệm doanh nghiệp nhận tái bảo hiểm Thu đòi ngƣời thứ ba bồi hoàn: Theo nguyên tắc quyền, ngƣời đƣợc bảo hiểm gặp tổn thất ngƣời thứ ba gây DNBH phải bồi thƣờng cho ngƣời đƣợc bảo hiểm Sau đó, thay mặt ngƣời bị thiệt hại (ngƣời đƣợc bảo hiểm) đòi lại tất từ ngƣời thứ ba Tuy nhiên, việc thu đòi ngƣời thứ ba bồi hồn khơng áp dụng với hợp đồng bảo hiểm ngƣời đối tƣợng bảo hiểm ngƣời đƣợc quy giá trị Số tiền bảo hiểm bảo hiểm ngƣời “không phải biểu giá trị đối tƣợng bảo hiểm mà thể mức trách nhiệm bảo hiểm mà bên lựa chọn”58 58 TS Nguyễn Thị Thủy (2010), Pháp luật bảo hiểm tài sản Việt Nam, NXB Đại học Quốc gia TP.HCM, TP.HCM, tr.54 SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 50 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy Thu hàng xử lý, bồi thƣờng 100%: Khi có tổn thất tồn hay tổn thất làm cho tài sản đƣợc bảo hiểm khơng cịn đƣợc sử dụng theo mục đích ban đầu ngƣời đƣợc bảo hiểm DNBH bồi thƣờng toàn theo hợp đồng bảo hiểm ký Sau đó, DNBH thu lại hàng hóa, tài sản để sửa chữa, bán để thu giá trị lại tài sản Các yếu tố ảnh hƣởng đến chi phí DNBH mà dựa vào đó, DNBH điều chỉnh để giảm thiểu chi phí cơng tác quản lý rủi ro doanh nghiệp, tình hình trục lợi bảo hiểm, việc trích lập quỹ dự phịng nghiệp vụ lực quản trị doanh nghiệp Công tác quản lý rủi ro nhân tố làm giảm rủi ro xảy phát kịp thời rủi ro để hạn chế tổn thất Theo DNBH giảm đƣợc khoản chi lớn nhiều (bồi thƣờng trả tiền bảo hiểm, chi phí bồi thƣờng nhận tái bảo hiểm, chi phí xử lý hàng bồi thƣờng…) so với chi phí dùng cho quản lý rủi ro Bằng chứng theo thống kê năm 2011 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam, doanh nghiệp có tỷ lệ bồi thƣờng cao Bảo Minh (57%), BIC (56%), Bảo Long (52%); Liberty (54%), Tokyo Marine (50%), Hàng không (44%) doanh nghiệp có doanh thu cao nhƣ PVI, Bảo Việt, PJICO lại khơng nằm danh sách Chủ tịch Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam lý giải điều này: “Ngoài yếu tố bất khả kháng top doanh nghiệp có doanh thu cao doanh nghiệp lớn, chiếm thị phần lớn, có nhiều năm kinh nghiệm thị trƣờng, nên công tác quản lý rủi ro tốt hơn”59 Các DNBH có tỷ lệ bồi thƣờng lớn doanh nghiệp nhỏ, hoạt động KDBH chƣa lâu nên chƣa có nhiều kinh nghiệm quản lý rủi ro Vậy nên nhiệm vụ DNBH phải tổ chức quản lý rủi ro cho thật tốt, thƣờng xuyên tiến hành kiểm tra, kịp thời khắc phục hậu rủi ro Một ngƣời khơng phải muốn nhận đƣợc khoản tiền bồi thƣờng hay tiền bảo hiểm từ DNBH mà mua bảo hiểm Họ tham gia ký kết hợp đồng bảo hiểm muốn đƣợc hỗ trợ tài gặp rủi ro Nếu mục đích khơng đáng mà họ cố tình tạo rủi ro không thành thật khai báo thông tin DNBH trở thành “ngƣời bị móc túi” Vì quyền lợi cộng đồng, DNBH phải áp dụng biện pháp để hạn chế tình trạng trục lợi từ NTGBH Quỹ dự phòng nghiệp vụ đƣợc liệt kê vào khoản chi DNBH khoản chi tƣơng đối lớn Doanh nghiệp phải tính tốn để lập quỹ dự phịng cách phù hợp, quỹ dự phòng đƣợc lập lớn so với mức hợp lý ngồi hậu xét, chi phí DNBH bị nâng lên cao Năng lực quản trị doanh nghiệp ngƣời quản lý yếu tố làm giảm tăng chi phí quản lý DNBH Vì mà tác động khơng nhỏ đến chi phí chung DNBH 59 http://www.svic.vn/tin-tuc/bao-hiem-%E2%80%9Cnhuc-nhoi%E2%80%9D-chuyen-boi-thuong/, ngày 20/03/2012 SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 51 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy Trong giai đoạn khó khăn chung kinh tế tồn cầu doanh thu chi phí DNBH bị ảnh hƣởng không nhỏ Đời sống ngƣời khó khăn hơn, Chính phủ ngƣời dân thắt chặt chi tiêu kéo theo sụt giảm doanh thu DNBH Song song với chi phí tăng lên lạm phát đẩy giá tăng cao Vì thế, thời kỳ khó khăn DNBH nên có biện pháp hiệu nhằm tăng cƣờng doanh thu đồng thời hạn chế chi tiêu không cần thiết Việc đƣa thêm sản phẩm phù hợp với túi tiền ngƣời dân tái cấu trúc lại DNBH yêu cầu cấp thiết đặt để DNBH tạo tính an tồn cho chế độ tài 2.1.6 Lợi nhuận phân phối lợi nhuận Lợi nhuận kết kinh doanh, khoản chênh lệch tổng thu tổng chi DNBH Kết kinh doanh DNBH gồm lợi nhuận từ hoạt động KDBH, hoạt động đầu tƣ tài hoạt động khác Phân phối lợi nhuận Nghĩa vụ với ngân sách Nhà nƣớc: Chuyển lỗ theo Điều 22 Luật thuế thu nhập doanh nghiệp Thuế giá trị gia tăng thuế thu nhập doanh nghiệp hai loại thuế chủ yếu, DNBH thực hoạt động thuộc trƣờng hợp chịu loại thuế khác DNBH cịn phải nộp cho ngân sách loại thuế nhƣ: thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế nhập khẩu, thuế xuất khẩu, thuế tài nguyên, thuế nhà đất, loại phí lệ phí Trả tiền phạt vi phạm pháp luật Trích lập quỹ dự trữ bắt buộc với tỷ lệ hàng năm 5% lợi nhuận sau thuế quỹ đạt mức 10% vốn điều lệ DNBH Bù khoản lỗ năm trƣớc không đƣợc bù vào lợi nhuận sau thuế Trừ khoản chi phí thực tế chi nhƣng khơng đƣợc tính vào chi phí hợp lý xác định thu nhập chịu thuế Chi trả cổ tức, chia lợi nhuận theo hợp đồng hợp tác kinh doanh Trích lập quỹ bảo vệ ngƣời đƣợc bảo hiểm từ lợi nhuận việc đầu tƣ quỹ Phần lợi nhuận lại đƣợc phân chia theo kế hoạch DNBH nhƣ: Quỹ dự phịng tài chính, quỹ đầu tƣ phát triển, quỹ trợ cấp việc, quỹ khen thƣởng, quỹ phúc lợi xã hội… 2.2 Kiến nghị hoàn thiện pháp luật chế độ tài DNBH 2.2.1 Những yêu cầu việc hoàn thiện Xã hội ngày phát triển, nhu cầu đƣợc bảo hiểm ngƣời ngày tăng lên Song song với mơi trƣờng cạnh tranh ngày gay gắt hội cho DNBH có tầm nhìn khả năng, nhƣng thảm họa nắm bắt thích nghi Để tạo mơi trƣờng thuận lợi cho lĩnh vực bảo hiểm phát triển, phát huy tối đa hiệu bảo hiểm mang lại mà đảm bảo quyền lợi cho SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 52 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy NTGBH an tồn phát triển cho kinh tế pháp luật chế độ tài DNBH phải đƣợc quy định rõ ràng phù hợp Pháp luật đƣợc đặt phải dựa mơi trƣờng mà đƣợc áp dụng phải điều chỉnh đƣợc mối quan hệ xã hội Tuy nhiên, vận động không ngừng mối quan hệ xã hội, tính chủ quan nhà làm luật mà luật ban hành có nhiều vƣớng mắc điều tất yếu Thế nên yêu cầu sửa đổi, hoàn thiện pháp luật điều cần thiết Để tạo tính phù hợp tối đa cho pháp luật việc hồn thiện cần đảm bảo yêu cầu sau: Thứ có tính khả thi Việc hồn thiện pháp luật chế độ tài DNBH phải dựa việc tìm hiểu kỹ lĩnh vực bảo hiểm, đặc điểm hoạt động kinh doanh DNBH nhƣ chế độ tài DNBH Mục đích việc làm mang lại tính khả thi cho văn luật Một quy phạm pháp luật đƣợc ban hành mà thực đƣợc thực tế khơng có ý nghĩa gì, tiêu tốn nhiều chi phí mà lại làm cho việc áp dụng pháp luật thêm khó khăn Pháp luật đƣợc ban hành phải phù hợp với điều kiện kinh tế xã hội đất nƣớc Pháp luật kiến trúc thƣợng tầng, kinh tế xã hội sở hạ tầng, kiến trúc thƣợng tầng phải phù hợp với sở hạ tầng điều dĩ nhiên Khi tham khảo quy định nƣớc giới để học hỏi, bổ sung cho pháp luật nƣớc yêu cầu quan trọng nên tham khảo pháp luật quốc gia có điều kiện kinh tế xã hội, tham khảo pháp luật nƣớc khác nên xem xét tính khả thi thực nƣớc để linh hoạt áp dụng cho phù hợp Việc xây dựng pháp luật không nhiệm vụ quan Nhà nƣớc Vì pháp luật tác động đến tất đối tƣợng nên quyền lợi để pháp luật đƣợc xem trọng, đƣợc tuân thủ, phát huy hiệu quản lý cịn cần đến đóng góp cá nhân, tổ chức xã hội Không thể nói Nhà nƣớc hay ngƣời dân có vai trị quan trọng nhiệm vụ hồn thiện quy định pháp luật Dân ngƣời có đóng góp quan trọng cho nội dung pháp luật đƣợc phù hợp, khả thi, Nhà nƣớc ngƣời tổng hợp, xếp chỉnh sửa lại cho hợp lý Thứ hai, việc hồn thiện pháp luật chế độ tài DNBH cần phải ý đến quyền lợi NTGBH, nhƣng khơng phải mà quy định nghĩa vụ DNBH khắt khe mức cần thiết Quyền lợi NTGBH cần đƣợc đảm bảo nhƣng khơng mà làm ảnh hƣởng đến lợi ích DNBH, làm giảm điều kiện hoạt động kinh doanh thuận lợi DNBH Hoạt động lập pháp mà điều hòa đƣợc lợi ích tất bên mối quan hệ thành cơng 2.2.2 Hƣớng hồn thiện Về phía quan Nhà nước Nhà nƣớc chủ thể đóng vai trị quan trọng việc mang lại hiệu lực cho văn pháp luật, hỗ trợ cho chức quản lý SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 53 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy Để làm tốt đƣợc nhiệm vụ này, điều quan trọng cần có sách phát triển kinh tế, xã hội ổn định đắn Bởi sách phát triển quốc gia có vai trị định hoạt động quốc gia Pháp luật đƣợc sinh xã hội dựa tảng sách định sẵn để phục vụ xã hội, để thực mục tiêu phát triển đất nƣớc Nhà nƣớc cần thực tốt công tác giám sát, quản lý chế độ tài DNBH cách chặt chẽ để tìm lỗi mà doanh nghiệp hay mắc phải, quy định chƣa hợp lý gây bối rối cho doanh nghiệp, góp phần hồn thiện quy định pháp luật Về phía DNBH Kết hợp với quan Nhà nƣớc, DNBH đóng vai trị quan trọng với việc hoàn thiện quy định pháp luật liên quan trực tiếp đến họ Là ngƣời thực quy định pháp luật, ngƣời hiểu rõ hoạt động doanh nghiệp mình, am hiểu lĩnh vực bảo hiểm nên khơng khác ngồi DNBH biết đƣợc vƣớng mắc gây ảnh hƣởng đến chế độ tài Và kinh nghiệm thực tế hoạt động đầu tƣ, thực hợp đồng bảo hiểm, chi trả bảo hiểm, giải khiếu nại…, doanh nghiệp biết đƣợc cách điều chỉnh nhƣ cho hợp lý, tìm cách khắc phục để bảo vệ quyền lợi Quy định pháp luật điều chỉnh mặt ngồi vấn đề, cịn sâu xa, doanh nghiệp phải tự thực tốt muốn tham gia vào thị trƣờng Để làm đƣợc điều này, DNBH nên đào tạo đội ngũ nhân viên giỏi, giúp tính tốn trích lập quỹ dự phịng phù hợp, lựa chon hình thức lĩnh vực đầu tƣ sinh lời cao mà đảm bảo an toàn khoản Đồng thời, nhân viên giỏi chuyên môn nghiệp vụ giúp DNBH không vi phạm pháp luật, mang lại hiệu mà khắc phục đƣợc điểm chƣa hợp lý pháp luật sở cho nhà làm luật tham khảo Về phía cá nhân, tổ chức doanh nghiệp khác Một đạo luật nhƣ đƣợc ban hành sở ý kiến đóng góp nhiệt tình tất chủ thể có liên quan, có chun mơn, hiểu biết lĩnh vực mà đạo luật điều chỉnh tạo nên đƣợc tính chặt chẽ tính hợp lý cao Bởi việc hoàn thiện pháp luật nhƣ quy luật cung cầu thị trƣờng Khi nhu cầu xuất ngày tăng đến lúc có cung đáp ứng đƣợc Khi nhu cầu mua bảo hiểm tăng, bảo hiểm dần trở thành mối quan tâm nhiều ngƣời quan Nhà nƣớc tất tập trung, cố gắng để tạo hành lang pháp lý phù hợp mục đích bảo vệ lợi ích nhiều ngƣời phát triển ngành dần trở thành mủi nhọn Dù cá nhân, tổ chức, doanh nghiệp khác không làm luật, không chủ thể phải thực quy định pháp luật chế độ tài DNBH nhƣng quy định pháp luật có liên quan đến quyền lợi họ Khách hàng, đối tác, bên quan hệ kinh tế với DNBH hiểu rõ, biết mong muốn pháp luật có quy định cụ thể SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 54 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy nhƣ để bảo vệ quyền lợi họ Vì vậy, pháp luật đƣợc xây dựng có tính hai chiều, khơng có đóng góp DNBH mà cịn có kiến nghị, đề xuất từ khách hàng DNBH để điều hịa lợi ích bên cách hợp lý 2.2.3 Một số kiến nghị cụ thể Thứ nhất, tiểu mục a), mục 2.4.1 chƣơng III Thông tƣ 156/2007/TTBTC phƣơng pháp trích lập dự phịng phí chƣa đƣợc hƣởng bảo hiểm phi nhân thọ theo tỷ lệ phần trăm tổng phí bảo hiểm Nên quy định: “ tổng phí bảo hiểm góc hợp đồng ký kết từ năm tài trƣớc mà cịn hiệu lực năm tài nghiệp vụ bảo hiểm trừ khoản chi cho soạn thảo ký kết hợp đồng” Không nên vào tổng phí bảo hiểm giữ lại mà phải tính phần phí bảo hiểm tƣơng ứng với trách nhiệm mà DNBH tái bảo hiểm Thứ hai, quy định khơng nên bao gồm phí bảo hiểm giữ lại hợp đồng có thời hạn bắt đầu kết thúc năm tài khoản chi cho soạn thảo ký kết hợp đồng Bởi chi phí khơng phản ánh trách nhiệm DNBH theo cam kết hợp đồng bảo hiểm với NTGBH Mức trích lập dự phịng phí chƣa đƣợc hƣởng theo phƣơng pháp tỷ lệ phần trăm tổng phí bảo hiểm cần đƣợc xem xét tính tốn theo phƣơng thức hợp lý khơng nên sử dụng tỷ lệ cố định Bởi tỷ lệ đƣa khơng phù hợp với tình hình kinh doanh DNBH Các số liệu nhƣ doanh thu, tỷ lệ rủi ro đƣợc bảo hiểm xảy thực tế, mức độ tổn thất… không thay đổi theo năm tài cịn phụ thuộc vào tình hình kinh tế thời điểm tính dự phịng nghiệp vụ Các chuyên gia bảo hiểm nên tính tốn để đƣa cơng thức tính dự phịng phí chƣa đƣợc hƣởng hợp lý linh hoạt DNBH, với tình hình kinh tế Cơng thức tính nên đƣợc lập vào xác suất xảy rủi ro, mức độ tổn thất Trong đó, tìm xác suất xảy rủi ro nên dựa vào yếu tố ảnh hƣởng đến Có thể áp dụng cách tính dự phịng bồi thƣờng theo hệ số phát sinh bồi thƣờng Cụ thể sử dụng số liệu bồi thƣờng khứ để tính tốn xác suất xảy rủi ro cụ thể tƣơng lai, sử dụng số liệu mức độ tổn thất rủi ro khứ để dự đốn mức độ tổn thất phát sinh năm tài Ngồi ra, cách tính cịn phải ý đến tỷ lệ lạm phát Thứ hai, tiểu mục b), mục 2.4.1 Thông tƣ 156/2007/TT-BTC phƣơng pháp trích lập dự phịng phí chƣa đƣợc hƣởng bảo hiểm phi nhân thọ theo hệ số thời hạn hợp đồng bảo hiểm Kết cách tính nên trừ khoản phí doanh nghiệp chi ký kết hợp đồng Thứ ba, khái niệm dự phịng tốn học điểm a, khoản 2, Điều Nghị định 46/2007/NĐ-CP Nên sửa lại “Dự phịng tốn học khoản chênh lệch SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 55 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy giá trị quyền lợi bảo hiểm cam kết theo hợp đồng bảo hiểm giá trị phí bảo hiểm thu tƣơng lai” Dự phịng tốn học đƣợc sử dụng để trả tiền bảo hiểm trách nhiệm cam kết xảy kiện bảo hiểm Trách nhiệm đƣợc bảo hiểm phần phí bảo hiểm thu tƣơng lai, nên phần cịn lại khoản chênh lệch giá trị mà bên bảo hiểm cam kết trả cho NTGBH xảy kiện bảo hiểm số phí bảo hiểm phải nộp Trong đó, giá trị mà bên bảo hiểm cam kết trả cho NTGBH tùy thuộc vào thỏa thuận bên ký kết hợp đồng bảo hiểm lúc trách nhiệm tƣơng ứng với số tiền bảo hiểm Thứ tƣ, nên bỏ quy định buộc DNBH nhân thọ phải trích lập dự phịng bồi thƣờng Quỹ dự phịng tốn học quỹ dự phịng bồi thƣờng đƣợc sử dụng cho mục đích chi trả cho cam kết DNBH có kiện bảo hiểm xảy Sự khác dự phịng tốn học trả tiền bảo hiểm trách nhiệm cam kết xảy thời gian (không quy định xảy năm tài chính), cịn dự phịng bồi thƣờng trả tiền bảo hiểm trách nhiệm cam kết xảy kiện bảo hiểm nhƣng đến cuối năm tài chƣa đƣợc giải Nhƣ vậy, quỹ dự phịng tốn học bao gồm quỹ dự phịng bồi thƣờng Điều khơng phản ánh trách nhiệm DNBH Chỉ nên quy định dự phòng tốn học, có kiện bảo hiểm xảy năm tài mà chƣa đƣợc giải trích phần dự phịng tốn học tƣơng ứng với hợp đồng có tổn thất xảy nhƣng chƣa giải năm tài sang quỹ dự phịng tốn học năm sau Quy định theo mục 3.4.3 chƣơng III Thông tƣ 156/2007/TT-BTC chƣa cụ thể chƣa nguồn trích lập quỹ từ đâu, dễ gây hiểu sai Dự phòng phải trích từ dự phịng tốn học năm trƣớc Thứ năm, nên bổ sung quy định mức hạn chế số vốn đầu tƣ vào loại tài sản hình thức đầu tƣ Theo đó, nhằm tránh trƣờng hợp mục tiêu lợi nhuận mà doanh nghiệp mạo hiểm đầu tƣ số vốn tối đa quy định cho hình thức đầu tƣ để đầu tƣ vào loại tài sản Ví dụ nhƣ quy định DNBH nhân thọ đƣợc đầu tƣ tối đa 40% vốn nhàn rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm để kinh doanh bất động sản kèm thêm quy định đầu tƣ vào dự án bất động sản mức vốn tối đa 10% vốn nhàn rỗi từ dự phòng nghiệp vụ bảo hiểm Bởi rủi ro cịn tỷ lệ với mức vốn đầu tƣ, tức đó, rủi ro tăng lên nhiều lần, khơng bảo đảm đƣợc ngun tắc an tồn đầu tƣ Thứ sáu, quy định điểm b), khoản 1, Điều 16 Nghị định 46/2007/NĐ-CP cách tính biên khả toán tối thiểu DNBH phi nhân thọ Cơ quan Nhà nƣớc kết hợp với chun gia tính tốn bảo hiểm nên xem xét lại đƣa cơng thức tính biên khả toán tối thiểu DNBH theo cách hợp lý không nên đƣa tỷ lệ cố định nhƣ quy định hành Việc tính toán biên khả toán tối thiểu DNBH nên cân nhắc đến SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 56 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy yếu tố liên quan đến u cầu địi bồi thƣờng Cũng lấy số liệu khứ yêu cầu đòi bồi thƣờng Nhƣ vậy, quy định biên khả tốn tối thiểu phát huy đƣợc vai trị Thứ bảy, quy định điểm b), khoản 2, Điều 16 Nghị định 46/2007/NĐ-CP cách tính biên khả toán tối thiểu DNBH nhân thọ Không nên chia hợp đồng bảo hiểm nhân thọ thành hai loại theo thời hạn dƣới năm để tính biên khả tốn Thay vào đó, nên quy định cơng thức chung: Biên khả 0,4% dự Thời hạn bảo Số tiền bảo = phòng nghiệp vụ hiểm lớn hiểm chịu rủi + (0,1% + n bảo hiểm năm) ro toán Trong đó, n tỷ lệ phần trăm tăng lên năm kể từ năm thứ trở Thời hạn bảo hiểm lớn năm tính theo năm, từ tháng trở lên làm trịn thành năm Thứ tám, nên có quy định chi tiết trƣờng hợp áp dụng theo thứ tự ba bƣớc khơi phục khả tốn, đồng thời quy định trƣờng hợp ngoại lệ để bỏ qua bƣớc hay chí bỏ qua bƣớc hai thực khơi phục khả tốn để phù hợp với tình trạng khẩn cấp DNBH đảm bảo hiệu áp dụng KẾT LUẬN CHƢƠNG Ở chƣơng này, tác giả thơng qua việc tìm hiểu, phân tích, đánh giá tình hình quy định pháp luật nội dụng cụ thể chế độ tài DNBH thực trạng áp dụng pháp luật để vẽ nên tranh tổng quan chế độ tài DNBH Có thể đƣa nhận xét nội dụng nghiên cứu vấn đề nhƣ dự phịng nghiệp vụ bảo hiểm, hoạt động đầu tƣ, khả toán mang nhiều ý nghĩa quan trọng Thông qua đây, đánh giá xác tình hình tài DNBH Nhìn chung, DNBH ý thức đƣợc hậu thực tiễn pháp lý bất lợi vi phạm quy định chế độ tài DNBH cố gắng thực tốt Đồng thời, nhận thấy quy định pháp luật nội dung chế độ tài DNBH hồn thiện hợp lý Tuy nhiên số điểm tồn gây ảnh hƣởng đến tình hình khả quan Kết hợp với lý luận chung chƣơng giải thích, đánh giá, tác giả đƣa số kiến nghị nhằm góp phần xây dựng pháp luật phù hợp với tình hình thị trƣờng bảo hiểm SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 57 PL chế độ tài DNBH GVHD: TS Nguyễn Thị Thủy KẾT LUẬN Chế độ tài DNBH phận quan trọng, phản ánh lớn mạnh thị trƣờng bảo hiểm doanh nghiệp quốc gia Vì vậy, vấn đề đƣợc quan tâm nhiều với hoạt động KDBH Tuy nhiên thị trƣờng sau nên pháp luật bảo hiểm nhƣ chế độ tài DNBH cịn đà hồn thiện dần Thêm vào đó, biến đổi kinh tế ảnh hƣởng khủng hoảng tài giới lại đặt nhu cầu cấp thiết phải hoàn thiện pháp luật chế độ tài DNBH, tạo mơi trƣờng lành mạnh thuận lợi cho phát triển Để thực đƣợc mục đích đặt ra, khóa luận đạt đƣợc kết là: Tìm hiểu vấn đề lý luận chung chế độ tài DNBH nhƣ khái niệm, đặc điểm từ biết đƣợc nguyên tắc chung đƣợc áp dụng xây dựng pháp luật trƣớc hết nhằm bảo vệ quyền lợi NTGBH lớn phát triển kinh tế Phân tích, đánh giá nội dụng chủ yếu nhƣ quản lý sử dụng vốn, tài sản; đầu tƣ vốn; khả toán; doanh thu chi phí; lợi nhuận so sánh với thực tiễn áp dụng để lý giải khác nhau, tính chƣa phù hợp đƣa định hƣớng cho việc hoàn thiện chế độ pháp lý tài DNBH Đề xuất số kiến nghị cụ thể nhằm góp phần hồn thiện pháp luật chế độ tài DNBH Tuy nhiên, khóa luận cịn có số điểm chƣa đạt đƣợc nhƣ: Chƣa có so sánh nhiều với quy định nƣớc khác giới lĩnh vực để có nhìn toàn diện học hỏi kinh nghiệp lập pháp Khi tìm hiểu thực tiễn pháp luật, chƣa có nhiều thơng tin thực trạng áp dụng quy định pháp luật Một số kiến nghị đƣa sở định hƣớng chƣa có giải pháp cụ thể để giải trực tiếp vấn đề Tóm lại, với kết đạt đƣợc khóa luận, tác giả hy vọng có đóng góp định cho việc tạo mơi trƣờng tài an tồn lành mạnh cho DNBH Đồng thời mong nhận đƣợc ý kiến đóng góp giúp khắc phục hạn chế khóa luận SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai 58 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 8 I Văn pháp luật Hiến Pháp Việt Nam năm 1992, sửa đổi bổ sung ngày 25/12/2001 theo Nghị số 51/2001/QH10 Luật KDBH số 24/2000/QH10 đƣợc sửa đổi, bổ sung theo Luật số 61/2010/QH12 Nghị định 45/2007/NĐ-CP ngày 27/03/2007 quy định chi tiết thi hành số điều Luật KDBH Nghị định 123/2011/NĐ-CP ngày 28/12/2011 sửa đổi bổ sung Luật KDBH Nghị định 41/2009/NĐ-CP ngày 05/05/2009 xử phạt vi pham hành lĩnh vực KDBH Nghị định 46/2007/NĐ-CP ngày 27/03/2007 quy định chế độ tài DNBH doanh nghiệp môi giới bảo hiểm Thông tƣ 156/2007/TT-BTC ngày 20 tháng 12 năm 2007 hƣớng dẫn chế độ tài DNBH, doanh nghiệp mơi giới bảo hiểm đƣợc thành lập, tổ chức hoạt động theo luật KDBH đƣợc sửa đổi bổ sung theo Thông tƣ 86/2009/TT-BTC Thông tƣ số 23/2005/TT-BTC ngày 30/03/2005 việc hƣớng dẫn thực sáu chuẩn mực kế toán ban hành theo Quyết định số 234/2003/QĐ-BTC ngày 30/12/2003 Bộ Tài II Sách, báo, tạp chí, viết Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2007), Cẩm nang bảo hiểm nhân thọ, Hà Nội Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam (2007), Cẩm nang bảo hiểm phi nhân thọ, Hà Nội Học viện bảo hiểm Hoàng gia Anh (1999), Mr David Bland, Bảo hiểm – Nguyên tắc thực hành, nhà xuất Tài chính, Hà Nội Trƣờng Đại học Kinh tế TP.HCM (2008), Tài DNBH, nhà xuất tài chính, TP.HCM Trƣờng Đại học Kinh tế quốc dân (2005), Giáo trình bảo hiểm, nhà xuất Thống kê, Hà Nội Trƣờng Đại học Kinh tế TP.HCM (2009), Giáo trình Lý thuyết tài tiền tệ, nhà xuất Đại học Quốc gia TP.HCM, TP.HCM Trƣờng Đại học Luật Hà Nội (2001), Giáo trình Luật Tài Việt Nam, nhà xuất Công An Nhân Dân, Hà Nội PGS.TS Nguyễn Văn Định (2009), Giáo trình quản trị KDBH, nhà xuất Đại học Kinh tế quốc dân, Hà Nội PGS-TS Phan Thị Cúc, TS Nguyễn Trung Trực, ThS Đoàn Văn Huy, ThS Đặng Thị Trƣờng Giang, ThS Nguyễn Thị Mỹ Phƣợng (2010), Giáo trình Tài Doanh nghiệp *, nhà xuất Tài chính, TP.HCM 10 Nguyễn Thị Thủy (2010), Pháp luật bảo hiểm tài sản Việt Nam, nhà xuất Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, TP.HCM 11 Mạnh Yên (2007), Hạn chế rủi ro đầu tư kinh doanh chứng khoán, NXB Lao động – Xã hội 12 Viện nghiên cứu phổ biến tri thức bách khoa Hà Nội (1998), Đại từ điển kinh tế thị trường, nhà xuất Viện nghiên cứu phổ biến tri thức bách khoa Hà Nội, Hà Nội 13 Trần Hùng Dũng (2009), “Thị trƣờng bảo hiểm Việt Nam trƣớc bảo khủng hoảng tài Việt Nam”, Tạp chí Cộng Sản, (05) 14 Trƣơng Ngọc Hiểu (12/2010), “Ý nghĩa vốn”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (24) 15 Nguyễn Lân (2004), Từ điển từ ngữ Việt Nam, nhà xuất TP.HCM, TP.HCM 16 Nguyễn Thị Thủy (2008), “Chuyển giao quyền bồi hoàn bảo hiểm tài sản”, tạp chí khoa học pháp lý, (05), tr 16-20 17 TS Nguyễn Văn Thành (2009), “Bảo vệ NTGBH”, Tạp chí nhà quản lý, (69) 18 TS Nguyễn Văn Thành (2011), “Thị trƣờng bảo hiểm Việt Nam trƣớc khủng hoảng tài tồn cầu”, Tạp chí Tài chính, số 12 (566) 19 TS Vũ Nhữ Thăng (2009), “Hƣớng tới quỹ bảo vệ ngƣời tham gia bảo hiểm Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, (6) 20 Nguyễn Quốc Vinh (01/2012), “Quy định vốn điều lệ cơng ty thơng lệ quốc tế”, Tạp chí nghiên cứu lập pháp, (1+2) 21 Hiệp hội bảo hiểm Việt Nam, Số liệu thị trường bảo hiểm Việt Nam năm 2010, Hà Nội, tháng năm 2010 22 Tạp chí Tài số (562) 2011, trang 13-27 III Các trang web http:www.avi.org.vn http://www.bsc.com.vn http://www.baominh.com.vn http:www.baohiem.pro.vn http://www.bachkhoatoanthu.gov.vn http://www.gso.gov.vn http:www.luattaichinh.wordpress.com http://www.svic.vn http://www.tailieu.vn 10 http://www.vi.wikipedia.org 11 http://www.vssc.com.vn 12 http://www.webbaohiem.net ... QUÁT CHUNG PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM 1.1 Chế độ tài DNBH 1.1.1 Khái niệm Chế độ tài doanh nghiệp Thuật ngữ ? ?chế độ tài doanh nghiệp? ?? xuất nhiều văn pháp luật, sách... Khái quát chung Pháp luật chế độ tài doanh nghiệp bảo hiểm Chƣơng 2: Thực trạng pháp luật chế độ tài doanh nghiệp bảo hiểm định hƣớng hoàn thiện SVTH : Nguyễn Thị Nhƣ Mai PL chế độ tài DNBH GVHD:... DNBH: Doanh nghiệp bảo hiểm KDBH: Kinh doanh bảo hiểm NTGBH: Ngƣời tham gia bảo hiểm MỤC LỤC LỜI MỞ ĐẦU CHƢƠNG 1: KHÁI QUÁT CHUNG PHÁP LUẬT VỀ CHẾ ĐỘ TÀI CHÍNH CỦA DOANH NGHIỆP BẢO HIỂM