BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH NGUYỄN TUẤN ANH SỬA BẢN ÁN SƠ THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC TP HỒ CHÍ MINH – 2013 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH -*** - NGUYỄN TUẤN ANH SỬA BẢN ÁN SƠ THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC Chuyên ngành Luật hình tố tụng hình Mã số: 60380104 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Hồng Thị Minh Sơn TP HỒ CHÍ MINH, NĂM 2013 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình riêng tơi Các số liệu, tài liệu luận văn trung thực Kết luận văn chưa cơng bố cơng trình khác Tác giả Nguyễn Tuấn Anh DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT BAST BAPT BLHS BLTTHS HSST HSPT HĐXX TACST TACPT TAND TANDTC TNHS XXST XXPT : Bản án sơ thẩm : Bản án phúc thẩm : Bộ luật hình : Bộ luật tố tụng hình : Hình sơ thẩm : Hình phúc thẩm : Hội đồng xét xử : Tòa án cấp sơ thẩm : Tòa án cấp phúc thẩm : Tòa án nhân dân : Tòa án nhân dân tối cao : Trách nhiệm hình : Xét xử sơ thẩm : Xét xử phúc thẩm DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU Phụ lục 1: Bảng số liệu thụ lý, giải vụ án hình ngành Tòa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 Phụ lục 1A: Biểu đồ thụ lý, giải vụ án hình ngành Tịa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 Phụ lục 2: Bảng số liệu thụ lý, giải phúc thẩm vụ án hình ngành Tịa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 Phụ lục 2A: Biểu đồ thụ lý, giải phúc thẩm vụ án hình ngành Tịa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 Phụ lục 3: Bảng số liệu sửa án hình sơ thẩm ngành Tòa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 Phụ lục 3A: Biểu đồ sửa án hình sơ thẩm ngành Tòa án nhân dân giai đoạn 2008 – 2012 MỤC LỤC MỞ ĐẦU ……….…………………………………………………….….……… Chương MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ SỬA BẢN ÁN SƠ THẨM TRONG TỐ TỤNG HÌNH SỰ VIỆT NAM …… … ….……… Khái niệm sửa án hình sơ thẩm ………… …….………… Quyền sửa án hình sơ thẩm Tịa án cấp phúc thẩm … Mục đích, ý nghĩa việc sửa án hình sơ thẩm …… … Căn sửa án hình sơ thẩm………… ………… ………… Tổng quan pháp luật tố tụng hình Việt Nam trước Bộ luật tố tụng hình năm 2003 có hiệu lực thi hành quy định sửa án sơ thẩm …………………….……… ………… ……………… Kết luận Chương ……………… ……… ………………… CÁC TRƯỜNG HỢP SỬA BẢN ÁN HÌNH SỰ SƠ THẨM THEO QUY ĐỊNH CỦA BỘ LUẬT TỐ TỤNG HÌNH SỰ NĂM 2003 Sửa án hình sơ thẩm theo hướng có lợi cho bị cáo kháng cáo bị kháng cáo, kháng nghị……… ….……………….…… Sửa án hình sơ thẩm theo hướng có lợi cho bị cáo không kháng cáo không bị kháng cáo, kháng nghị …… … Sửa án hình sơ thẩm theo hướng có lợi cho bị cáo bị kháng cáo, kháng nghị theo hướng lợi…………… … Sửa án hình sơ thẩm theo hướng khơng có lợi cho bị cáo bị kháng cáo, kháng nghị theo hướng khơng có lợi Sửa án hình sơ thẩm không phụ thuộc vào kháng cáo, kháng nghị ………………………………………… ……….….… Kết luận Chương 2…………………… …………………………… THỰC TRẠNG VỀ SỬA BẢN ÁN HÌNH SỰ SƠ THẨM CỦA NGÀNH TỊA ÁN NHÂN DÂN VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP KIẾN NGHỊ …… ………………………………………… ……… …… Thực trạng sửa án hình sơ thẩm ngành Tịa án nhân dân ………… ………………………………………….…………… Nguyên nhân hạn chế, bất cập thực quy định pháp luật tố tụng hình sửa án hình sơ thẩm Tòa án cấp phúc thẩm .………… …………….… …….……… Các kiến nghị giải pháp nâng cao hiệu thực quyền sửa án hình sơ thẩm Tòa án cấp phúc thẩm ….…………… Kết luận Chương … ……… …… …… …… ………………… …………………………………….…………………………………… 1.1 1.2 1.3 1.4 1.5 Chương 2.1 2.2 2.3 2.4 2.5 Chương 3.1 3.2 3.3 KẾT LUẬN Trang 7 10 15 18 19 25 26 27 43 44 46 48 50 51 51 66 71 76 77 MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Việt Nam thực công đổi đất nước đẩy mạnh xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa nhân dân, nhân dân, nhân dân Vì vậy, tiếp tục đổi tổ chức, hoạt động máy Nhà nước yêu cầu quan trọng, đẩy mạnh cải cách tư pháp theo yêu cầu Nghị số 08-NQ/TW ngày 02 tháng 01 năm 2002 Bộ Chính trị “Một số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới” Nghị số 49NQ/TW ngày 02 tháng năm 2005 Bộ Chính trị “Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020” vấn đề cấp bách đòi hỏi nỗ lực lớn hệ thống trị nói chung, quan tư pháp nói riêng mà có vị trí vai trị quan trọng ngành Tòa án nhân dân Để thực tốt nhiệm vụ xét xử theo yêu cầu cải cách tư pháp, năm qua Tòa án nhân dân nước có nỗ lực, phấn đấu lớn, số lượng vụ án hình sự, dân sự, nhân gia đình, lao động, kinh doanh thương mại, hành phải thụ lý hàng năm ln có chiều hướng gia tăng tốc độ chất lượng giải cải thiện đáng kể Đặc biệt công tác xét xử vụ án hình hầu hết phán đảm bảo người, tội, quy định pháp luật, không để lọt tội phạm không xét xử oan người khơng có tội, bảo đảm lợi ích Nhà nước, quyền lợi ích hợp pháp tổ chức, công dân Tuy nhiên, hoạt động xét xử vụ án hình chưa đạt yêu cầu, mục tiêu đề ra, cịn có nhiều án sơ thẩm bị Tòa án cấp phúc thẩm tuyên hủy, sửa có nhiều án Tịa án cấp bị Tòa án nhân dân tối cao tuyên hủy theo thủ tục giám đốc thẩm tái thẩm Do giải pháp đặt để khắc phục tình trạng cấp xét xử phải đảm bảo xét xử vụ án pháp luật nội dung tố tụng bao gồm việc phải thực xác phạm vi, thẩm quyền mà pháp luật cho phép Cũng lẽ nên việc thực quyền: giữ nguyên án sơ thẩm, sửa án sơ thẩm hay hủy án sơ thẩm Tòa án cấp phúc thẩm xét xử vụ án hình có ý nghĩa, tác động quan trọng đến trình tố tụng hình sự, ln địi hỏi phải tn thủ nghiêm chỉnh pháp luật Mỗi định hủy án hay sửa án hình sơ thẩm Tịa án cấp phúc thẩm có ý nghĩa, tác động quan trọng riêng đến trình giải vụ án Nếu việc hủy án chủ yếu nhằm tạo điều kiện để quan tiến hành tố tụng cấp sơ thẩm khắc phục vi phạm pháp luật nghiêm trọng để điều tra, xét xử lại để xét xử lại đắn vụ án (trừ hủy đình chỉ), sửa án sơ thẩm việc Tịa án cấp phúc thẩm phải khắc phục hạn chế, thiếu sót việc áp dụng pháp luật Tịa án cấp sơ thẩm có tình tiết phát sinh liên quan đến việc giải vụ án sau xét xử sơ thẩm Nếu đánh giá sửa án hình sơ thẩm góc độ liên hệ với hiệu lực thi hành án thấy hết tầm quan trọng tác động sửa án đến trình giải vụ án Bởi vì, định sửa án dù hay khơng án phúc thẩm phải có hiệu lực pháp luật, bị cáo đương khơng cịn quyền kháng cáo nữa, họ có quyền thơng báo (khiếu nại) đến người có thẩm quyền xem xét kháng nghị theo thủ tục giám đốc thẩm tái thẩm Tuy nhiên bị cáo, đương biết thủ tục giám đốc thẩm tái thẩm có đủ trình độ để phát vi phạm pháp luật án Tịa án Mặt khác, trình tự, thủ tục để kháng nghị giải giám đốc thẩm, tái thẩm phải qua nhiều giai đoạn thường lâu Trong thực tiễn xét xử phúc thẩm vụ án hình sự, Tòa án phán để sửa án sơ thẩm thường khó phán để hủy án sơ thẩm Bởi vì, có cần phát vụ án có vi phạm nghiêm trọng thuộc trường hợp phải hủy án Tịa án cấp phúc thẩm định hủy mà khơng cần xem xét đến vấn đề khác vụ án Trong đó, xem xét để sửa án sơ thẩm, Tòa án cấp phúc thẩm phải xem xét đến nhiều vấn đề khác vụ án, chẳng hạn để cân nhắc xem có giảm hình phạt theo yêu cầu kháng cáo bị cáo hay không Tịa án cấp phúc thẩm phải đánh giá tính chất, mức độ hành vi phạm tội mà bị cáo gây ra, điều khoản mà cấp sơ thẩm áp dụng cho bị cáo, nhân thân bị cáo, cân nhắc tình tiết giảm nhẹ với tình tiết tăng nặng trách nhiệm hình sự, vấn đề bồi thường thiệt hại Nếu giảm hình phạt giảm mức nào, giảm khoản mà Tòa án cấp sơ thẩm áp dụng hay chuyển sang khoản khác nhẹ hơn, vụ án có đồng phạm việc giảm hình phạt bị cáo có tạo nên chênh lệch so với bị cáo khác hay khơng v.v Vì vậy, thấy sửa án hình sơ thẩm vấn đề phức tạp, để thực đòi hỏi Tòa án cấp phúc thẩm mà cụ thể Hội đồng xét xử phúc thẩm, Thẩm phán chủ tọa phiên tòa phải hiểu biết sâu, rộng chuyên môn, vững vàng lĩnh trị nghiệp vụ Mặc dù vấn đề sửa án hình sơ thẩm quan trọng, quy định Bộ luật tố tụng hình năm 2003 số văn hướng dẫn thi hành Bộ luật vấn đề chưa thật phù hợp, không đồng bộ, quy định sửa án số trường hợp cụ thể chung chung chưa rõ ràng Ngoài ra, chế định khác pháp luật tố tụng hình sự, pháp luật hình áp dụng để sửa án nhiều bất cập, chẳng hạn chế định kháng cáo, kháng nghị, tình tiết tăng nặng, giảm nhẹ, xử lý vật chứng, án phí v.v Do quy định pháp luật sửa án hình sơ thẩm cịn chưa thật hồn thiện, nên tạo khơng khó khăn, lúng túng cho Tịa án cấp phúc thẩm áp dụng số trường hợp kẽ hở gây nhũng nhiễu, tiêu cực Sửa án hình sơ thẩm vấn đề quan trọng, khơng sở để đánh giá tính thực tiễn pháp luật tố tụng hình mà cịn tiêu chí để đánh giá chất lượng xét xử ngành Tòa án nhân dân, hiệu mặt trị, xã hội cơng tác đấu tranh, phòng, chống tội phạm Tất vấn đề lý mà Tác giả chọn đề tài “Sửa án sơ thẩm tố tụng hình Việt Nam” làm Luận văn tốt nghiệp thạc sĩ Luật học Tình hình nghiên cứu đề tài Sửa án hình sơ thẩm vấn đề thu hút quan tâm khơng nhà nghiên cứu người làm công tác thực tiễn Song, cách tiếp cận thực mức độ khác Có thể giới thiệu số cơng trình nghiên cứu tiêu biểu như: - Cơng trình nghiên cứu khoa học cấp bộ: “Thực trạng hoạt động xét xử phúc thẩm giải pháp nâng cao chất lượng, hiệu hoạt động xét xử phúc thẩm Tòa phúc thẩm Tòa án nhân dân tối cao” (2006) Tịa án nhân dân tối cao Trong cơng trình việc nghiên cứu làm rõ số qui định pháp luật tố tụng, tác giả chủ yếu phân tích thực trạng hoạt động, chất lượng, hiệu xét xử phúc thẩm Tòa phúc thẩm Tịa án nhân dân tối cao từ đưa số giải pháp - Ở cấp độ tiến sĩ, có Luận án “Chức xét xử tố tụng hình Việt Nam” (2008) tác giả Lê Tiến Châu nghiên cứu toàn diện chức xét xử nói chung tố tụng hình sự, đề cập số vấn đề chức xét xử xét xử phúc thẩm; Luận án “Áp dụng pháp luật hoạt động xét xử Tòa án nhân dân Việt Nam nay” (2003) tác giả Lê Xuân Thân, có phân tích thực tiễn áp dụng pháp luật Tịa án cấp phúc thẩm; Luận án “Phúc thẩm tố tụng hình sự” (2004) tác giả Nguyễn Đức Mai nghiên cứu cách toàn diện phúc thẩm tố tụng hình nói chung; Luận án “Thẩm quyền cấp Tịa án tố tụng hình sự” (2002) tác giả Nguyễn Văn Huyên có đề cập số nội dung quyền hạn Tòa án cấp phúc thẩm - Ở cấp độ thạc sĩ, có Luận văn “Phạm vi xét xử phúc thẩm thẩm quyền Tòa án cấp phúc thẩm theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam” (2007) tác giả Bùi Ngọc Hòa nghiên cứu phạm vi xét xử thẩm quyền xét xử Tòa án cấp phúc thẩm; Luận văn “Thủ tục xét xử phúc thẩm theo luật tố tụng hình Việt Nam” (1998) tác giả Nguyễn Gia Cương; Luận văn “Giai đoạn xét xử phúc thẩm tố tụng hình Việt Nam vấn đề lý luận thực tiễn” (2001) tác giả Huỳnh Lập Thành; Luận văn “Quyền hạn Tịa án cấp phúc thẩm tố tụng hình Việt Nam” tác giả Nguyễn Tiến Pháp; Luận văn “Nguyên tắc thực chế độ hai cấp xét xử bối cảnh cải cách tư pháp Việt Nam” tác giả Ngơ Mạnh Cường… có nội dung phân tích qui định Bộ luật tố tụng hình quyền hạn xét xử phúc thẩm, có đề cập đến vấn đề sửa án sơ thẩm - Các viết tạp chí như: “Những vấn đề cần trao đổi từ thực tiễn xét xử phúc thẩm hình sự” (2001) tác giả Từ Văn Nhũ; “Quyền hạn Tòa án cấp phúc thẩm việc xét lại án định sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị thực tiễn áp dụng” (1994) tác giả Lê Tiến Châu; “Khoản Điều 249 Bộ luật tố tụng hình thực tiễn áp dụng” (2005) tác giả Lương Tuấn Nghĩa; “Một số vấn đề phạm vi xét xử quyền hạn Hội đồng xét xử phúc thẩm vụ án hình sự” (2009) tác giả Vũ Gia Lâm; “Một số vướng mắc áp dụng quy định Bộ luật tố tụng hình năm 2003 xét xử phúc thẩm” (2006), “Hoàn thiện số qui định Bộ luật tố tụng hình xét xử phúc thẩm theo tinh thần cải cách tư pháp” (2008), “Bàn quyền kháng cáo, kháng nghị xét xử phúc thẩm theo hướng tăng nặng bị cáo” (2010) tác giả Nguyễn Văn Trượng; sách, bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình giáo trình luật tố tụng hình sở đào tạo luật Nghiên cứu cơng trình khoa học cho thấy vấn đề sửa án hình sơ thẩm nhà khoa học, người làm công tác thực tiễn quan tâm Tuy nhiên, việc nghiên cứu sửa án hình sơ thẩm đặt phạm vi nghiên cứu thẩm quyền xét xử phúc thẩm vụ án hình Tịa án nghiên cứu góc độ khái quát mà chưa sâu vào trường hợp cụ thể sâu nghiên cứu cụ thể vài trường hợp mà thơi Bên cạnh đó, nghiên cứu chưa trình bày chuyên sâu sửa án, trường hợp sửa án cụ thể, chưa đánh giá sâu mối quan hệ áp dụng luật tố tụng luật nội dung quy định sửa án hình sơ thẩm Ngồi ra, có cơng trình nghiên cứu vấn đề sửa án hình sơ thẩm thời điểm trước Bộ luật tố tụng hình năm 2003 ban hành, cịn giá trị có số nội dung khơng cịn phù hợp so với pháp luật hành thực tiễn Nghiên cứu vấn đề sửa án sơ thẩm theo tố tụng hình Việt Nam nhìn từ pháp luật hành để đánh giá thực trạng bối cảnh cải cách tư pháp sâu, rộng yêu cầu cần thiết Có thể khẳng định chưa có đề tài nghiên cứu cách tồn diện, cụ thể vấn đề nói Mục đích, đối tượng nghiên cứu Mục đích luận văn sở nghiên cứu làm sáng tỏ vấn đề lý luận thực tiễn sửa án sơ thẩm tố tụng hình Việt Nam, xem xét sửa án hình sơ thẩm quyền hạn Tòa án cấp phúc thẩm, làm rõ cứ, mục đích, ý nghĩa quy định sửa án hình sơ thẩm sâu vào trường hợp sửa án hình sơ thẩm cụ thể theo quy định pháp luật hành; đánh giá thực trạng sửa án hình sơ thẩm luận văn đề xuất số kiến nghị nhằm góp phần hồn thiện pháp luật, hạn chế việc án 74 Trong tương lai, quy định giới hạn xét xử Điều 196 BLTTHS bị bãi bỏ mở rộng cho Tòa án xét xử tội danh nặng tội danh mà Viện kiểm sát truy tố, Tác giả kiến nghị sửa đổi, bổ sung khoản Điều 249 phần trên, bỏ điều kiện: “…trong trường hợp tội danh Viện kiểm sát truy tố” đoạn thứ Đồng thời, cần có thêm điều khoản quy định trình tự, thủ tục cho TACPT tạo điều kiện cho bị cáo thực quyền bào chữa họ, bào chữa bắt buộc Bên cạnh phải quy định thời hạn giải đặc biệt, đảm bảo nhanh chóng có khiếu nại bị cáo tội danh nặng mà TACPT kết án họ theo trình tự giám đốc thẩm 3.3.2 Giải pháp nâng cao hiệu thực thi pháp luật sửa án hình sơ thẩm Từ hạn chế, bất cập việc thực thi pháp luật sửa án HSST TACPT phân tích nguyên nhân hạn chế, bất cập đó, Tác giả mạnh dạn đưa giải pháp để nâng cao hiệu thực thi vấn đề thời gian tới, giải pháp sau khắc phục làm hạn chế phát sinh nguyên nhân chủ quan lẫn khách quan: Thứ nhất, cần giảm áp lực giải loại vụ án Thẩm phán, tạo điều kiện cho Thẩm phán có thời gian đầu tư nhiều vào nghiên cứu hồ sơ, áp dụng pháp luật cho vụ án cụ thể Để thực yêu cầu này, ngành TAND phải thực công tác tuyển dụng thêm biên chế theo tiêu Ủy ban Thường vụ Quốc hội phân bổ từ năm 2013 Theo đó, Tịa án địa phương thực tuyển dụng theo tiêu mà TANDTC phân bổ Trước mắt, thực việc điều động Thẩm phán từ địa phương có án thụ lý, giải sang địa phương có án thụ lý, giải nhiều Mặt khác, án HSST phải có chất lượng có sức thuyết phục nhằm giảm bớt số vụ án bị kháng cáo, kháng nghị giảm bớt số lượng vụ án bị TACPT tuyên sửa có sai sót Thứ hai, thực chun mơn hóa xét xử nhằm nâng cao tính chuyên sâu Thẩm phán cách hạn chế phân công Thẩm phán xét xử nhiều loại vụ án thời điểm Nếu có điều động phân cơng Thẩm phán giải loại án cần phải có thời gian lộ trình cụ thể để Thẩm phán có điều kiện thích nghi Phát huy vai trò lãnh đạo, điều hành, tổ chức xét xử cá nhân có thẩm quyền đơn vị Tịa án, nên phân cơng, bố trí cán theo yêu cầu nhiệm vụ lực công tác họ khơng nên lý khác Thứ ba, quan có thẩm quyền trung ương cần tiến hành nghiên cứu để sớm đề xuất hướng xử lý, giải hành vi phạm tội mới, đặc biệt hành vi lợi dụng khoa học kỹ thuật, công nghệ cao để phạm tội, hướng xử lý, giải xét xử vụ án có nhiều người tham gia tố tụng, đặc 75 biệt có mặt phiên tịa người bị hại, người có quyền lợi, nghĩa vụ liên quan, nguyên đơn dân giải vấn đề dân trường hợp Thứ tư, để củng cố kiến thức sớm trang bị kiến thức cho công chức ngành đáp ứng yêu cầu công tác xét xử, TANDTC nên thực công việc sau đây: Tổ chức tập huấn theo chuyên đề 03 tháng/lần cho Thẩm phán toàn ngành Về địa điểm, phân chia theo khu vực để tập huấn tổ chức tập huấn trực tuyến Trong đó, chun đề tập huấn khơng loại án (hình sự, dân sự, nhân gia đình, kinh doanh thương mại, hành chính, lao động) mà bao gồm vấn đề nhỏ loại án Đối tượng triệu tập tham gia tập huấn nên bao qt, tồn diện hơn, khơng nên tập trung vào lãnh đạo đơn vị mà nên tập trung vào Thẩm phán thường xuyên xét xử loại án với điều kiện bắt buộc họ phải triển khai lại đơn vị nội dung tập huấn Tổ chức lớp đào tạo ngắn hạn từ 03 tháng đến 06 tháng cho người làm Thẩm phán liên tục từ 03 nhiệm kỳ trở lên người trước Thẩm phán sau khoảng thời gian dài bổ nhiệm lại làm Thẩm phán Thứ năm, rút ngắn thời gian nghiên cứu để triển khai sớm mơ hình tổ chức hệ thống TAND theo yêu cầu cải cách tư pháp đề Nghị số 49- NQ/TW ngày 02 tháng năm 2005 Bộ Chính trị nhằm có hệ thống Tịa án khơng lệ thuộc vào đơn vị hành chính, gồm: Tịa án sơ thẩm khu vực, Tịa án phúc thẩm, Tịa thượng thẩm TANDTC Từ hoạt động xét xử Tòa án, đặc biệt Tòa án địa phương Tòa án phúc thẩm tránh chi phối, tác động từ quan, tổ chức cá nhân có thẩm quyền địa phương làm cho nguyên tắc độc lập xét xử Tòa án đảm bảo Thứ sáu, với việc chuẩn bị thực tổ chức lại hệ thống TAND theo mơ hình cải cách tư pháp nên tăng thêm đầu tư sở vật chất, trang thiết bị phục vụ cho công tác xét xử ngành TAND xây dựng mới, sửa chữa, nâng cấp trụ sở Tịa án, trang bị máy vi tính, xe công, bàn ghế, đổi trang phục ngành v.v… Bên cạnh Cơ quan có thẩm quyền nên cho phép ngành TAND có chế độ tiền lương riêng, sửa đổi chế độ, sách đãi ngộ khác nhằm tạo điều kiện cho công chức tồn ngành có thu nhập đủ đảm bảo cho sống thân gia đình, Thẩm phán an tâm công tác nhiều hơn, vụ án nghiên cứu xét xử kỹ Thứ bảy, ngành TAND phải thường xuyên giáo dục trị tư tưởng, đạo đức cách mạng cho cơng chức tồn ngành, đặc biệt tập trung thực nghiêm chỉnh việc: “Học tập làm theo gương đạo đức Hồ Chí Minh” ln phải thấm nhuần lời dạy Người ngành TAND chọn làm mục tiêu phấn đấu, là: “phụng cơng thủ pháp, chí cơng vơ tư”, với phương châm: “gần dân, 76 giúp dân, học dân, hiểu dân” Kiên xử lý hành vi nhũng nhiễu, tiêu cực, cố ý xét xử sai để vụ lợi Kết luận Chương Mặc dù số lượng vụ án hình mà ngành TAND phải thụ lý phúc thẩm hàng năm tăng, tính chất, mức độ loại tội phạm ngày phức tạp, công tác XXPT không ngừng cải thiện Các trường hợp sửa án HSST gia tăng theo chiều hướng năm sau nhiều năm trước, chất lượng sửa án HSST nâng lên, tỷ lệ BAST bị sửa mức thấp giảm dần, chứng tỏ chất lượng xét xử vụ án hình cấp sơ thẩm có chuyển biến tốt Bên cạnh ưu điểm, hoạt động sửa án HSST ngành TAND cịn nhiều hạn chế, đặc biệt từ góc độ lập pháp thực thi pháp luật Nguyên nhân hạn chế pháp luật tố tụng hình chưa phù hợp, có quy định chung chung thực tế xét xử ln địi hỏi phải cụ thể, rõ ràng, nhiều trường hợp thiếu quy định để giải Song song đó, q trình thực thi pháp luật Thẩm phán gặp nhiều áp lực số lượng án q nhiều, biên chế lại ít, số cơng chức ngành TAND chưa ngang tầm với công việc, cơng tác xây dựng ngành cịn nhiều bất cập Đây vấn đề cần khắc phục giải pháp cụ thể, đồng 77 KẾT LUẬN Từ kết nghiên cứu luận văn, Tác giả đưa số kết luận sau: Sửa án hình sơ thẩm quyền Tòa án cấp phúc thẩm thuộc thẩm quyền nội dung thẩm quyền xét xử phúc thẩm Vì vậy, sửa án hình sơ thẩm có quan hệ chặt chẽ với thẩm quyền xét xử phúc thẩm phạm vi xét xử phúc thẩm Sửa án hình sơ thẩm xây dựng nguyên tắc hai cấp xét xử biểu rõ nét nguyên tắc Hoạt động sửa án hình sơ thẩm chủ yếu để đánh giá lại tính hợp pháp tính có án hình sơ thẩm chưa có hiệu lực pháp luật bị kháng cáo, kháng nghị nhằm khắc phục hạn chế, thiếu sót định án sơ thẩm, từ làm giảm số lượng vụ án hình phải giải theo trình tự giám đốc thẩm, tái thẩm hoạt động sửa án hình sơ thẩm cịn kênh thơng tin thức, quan trọng thu thập, đánh giá hiệu xét xử sơ thẩm- cấp xét xử quan trọng làm sở cho Tòa án cấp đề giải pháp thích hợp để nâng cao hiệu xét xử tồn ngành Sửa án hình sơ thẩm ghi nhận pháp luật tố tụng hình Việt Nam trước Bộ luật tố tụng hình quy định cách thức, có hệ thống Trãi qua trình thực thi lâu dài, quy định sửa án hình sơ thẩm thật pháp lý quan trọng xét xử phúc thẩm vụ án hình Tịa án Nhưng nay, quy định bộc lộ nhiều hạn chế, bất cập xuất phát từ góc độ lập pháp không đồng với quy định pháp luật khác có liên quan, cịn mang tính chung chung chưa đáp ứng đủ yêu cầu kháng cáo, kháng nghị yêu cầu sửa án Bên cạnh đó, hoạt động thực thi pháp luật sửa án hình sơ thẩm Tòa án tiến nhiều, nhìn chung cịn có khơng sai sót, yếu Từ thực trạng vừa nêu cho thấy vấn đề sửa án hình sơ thẩm cần phải nghiên cứu góc độ lý luận thực tiễn để có giải pháp kiến nghị hồn thiện Trong luận văn này, Tác giả nêu số điểm thực trạng sửa án hình sơ thẩm nay, thấy hạn chế góc độ lập pháp thực thi sửa án hình sơ thẩm, xác định nguyên nhân hạn chế Từ đó, luận văn đưa số giải pháp, kiến nghị lĩnh vực lập pháp hoạt động thực thi pháp luật với mục đích mong muốn góp phần hồn thiện vấn đề sửa án sơ thẩm tố tụng hình Việt Nam khơng góc độ xây dựng pháp luật mà cịn góc độ thực thi pháp luật Trong giới hạn luận văn này, Tác giả mong muốn nghiên cứu, đóng góp có tính lý luận tính thực tiễn, góp phần vào việc sửa đổi, bổ sung hồn thiện Bộ luật tố tụng hình sự, đặc biệt tiến trình thực chiến lược cải cách tư pháp mà Đảng ta đề DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Các văn kiện Đảng Cộng sản Việt Nam Bộ Chính trị (2002), Nghị số 08-NQ/TW ngày 02 tháng 01 năm 2002 số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới Bộ Chính trị (2005), Nghị số 48- NQ/TW ngày 24 tháng năm 2005 chiến lược xây dựng hoàn thiện hệ thống pháp luật Việt Nam đến năm 2010, định hướng đến năm 2020 Bộ Chính trị (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 24 tháng năm 2005 chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 Các văn pháp luật Hiến pháp Nước cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1992 (2001), sửa đổi, bổ sung theo Nghị số 51 Quốc hội, Hà Nội Bộ luật hình năm 1999 (2010), sửa đổi, bổ sung năm 2009, Quốc hội nước CHXHCNVN Bộ luật tố tụng hình (1988), Quốc hội nước CHXHCNVN Bộ luật Tố tụng hình (2003), Quốc hội nước CHXHCNVN Bộ luật dân (2005), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Luật tổ chức Tòa án nhân dân năm 2002 10 Luật trách nhiệm bồi thường Nhà nước (2009), Nxb Giao thông vận tải, Hà Nội 11 Pháp lệnh số: 04/2002/PL- UBTVQH11 ngày 04 tháng 11 năm 2002 Ủy ban Thường vụ Quốc hội việc tổ chức Tòa án quân 12 Pháp lệnh Thẩm phán Hội thẩm nhân dân năm 2002 13 Nghị số: 02/NQ-HĐTP ngày 05 tháng 01 năm 1986 Hội đồng Thẩm phán TANDTC hướng dẫn áp dụng số quy định Bộ luật hình 14 Nghị số: 01/2000/NQ- HĐTP ngày 04 tháng năm 2000 HĐTPTANDTC hướng dẫn áp dụng số quy định Phần chung Bộ luật hình năm 1999 15 Nghị số: 05/2005/NQ-HĐTP ngày 08 tháng 12 năm 2005 HĐTPTANDTC hướng dẫn thi hành số quy định phần thứ tư “Xét xử phúc thẩm” Bộ luật tố tụng hình 16 Nghị số: 01/2007/NQ-HĐTP ngày 02 tháng 10 năm 2007 HDDTPTANDTC cao hướng dẫn áp dụng số quy định Bộ luật hình thời hiệu thi hành án, miễn chấp hành hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt 17 Thơng tư liên tịch số:01-TANDTC-VKSNDTC/TTLT ngày 8/12/1988 Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao hướng dẫn thi hành số quy định Bộ luật tố tụng hình 18 Thông tư liên tịch số: 05- BNV- TANDTC- VKSNDTC- BTP/TTLT ngày 2/6/1990 Bộ nội vụ, Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ tư pháp hướng dẫn thi hành sách người phạm tội tự thú 19 Công văn số: 81/2002/TANDTC ngày 10 tháng năm 2002 TANDTC giải đáp vấn đề nghiệp vụ Sách Giáo trình, luận văn, luận án, công bố tạp chí, báo cáo 20 Nguyễn Ngọc Anh (chủ biên) (2009), Bình luận khoa học BLTTHS năm 2003, Nxb Chính trị Quốc Gia, Hà Nội 21 Nguyễn Ngọc Anh (2007), “Khái niệm đặc xá số khái niệm có liên quan đến đặc xá”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (10), tr 02- 06 22 Phạm Văn Beo (2010), Luật hình Việt Nam (quyển 1- Phần chung), Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 23 Trương Hịa Bình (2009), “Tịa án giữ vai trị trung tâm q trình cải cách tư pháp Việt Nam”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (22), tr 01- 05 24 Bộ Tư pháp (2006), Từ điển luật học, Nxb Tư pháp Nxb Từ điển bách khoa, Hà Nội 25 Lê Cảm (2000), Các nghiên cứu chuyên khảo Phần chung Luật hình (Tập III), Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 26 Lê Cảm (2002), Chế định miễn trách nhiệm hình luật hình Việt Nam, sách: Nhà nước pháp luật Việt Nam trước thềm kỷ XXI, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 27 Lê Văn Cảm (2005), Những vấn đề khoa học luật hình sự, Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội 28 Lê Văn Cảm (2009), Hệ thống tư pháp hình giai đoạn xây dựng Nhà nước pháp quyền (sách chuyên khảo), Nxb Đại học quốc gia Hà Nội, Hà Nội 29 Lê Cảm- Trịnh Tiến Việt (2004), Phân biệt miễn trách nhiệm hình miễn hình phạt, Tạp chí Khoa học pháp lý, số 30 Phạm Hồng Hải (2003), Mơ hình lý luận Bộ luật Tố tụng hình Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 31 Bùi Ngọc Hịa (2007), Phạm vi xét xử phúc thẩm thẩm quyền Tòa án cấp phúc thẩm theo pháp luật tố tụng hình Việt Nam, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Thành phố Hồ Chí Minh 32 Vũ Gia Lâm (2006), “Hoàn thiện số quy định xét xử phúc thẩm hình nhằm thực có hiệu ngun tắc hai cấp xét xử”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (23), tr 02- 06 33 Nguyễn Đức Mai (2004), Phúc thẩm tố tụng hình sự, Luận án Tiến sĩ luật học, Hà Nội 34 Võ Thị Kim Oanh (2011), Xét xử sơ thẩm tố tụng hình Việt Nam, Nxb Đại học quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh 35 Nguyễn Tiến Pháp (2010), Quyền hạn Tòa án cấp phúc thẩm tố tụng hình Việt Nam, Luận văn thạc sĩ luật học, Thành phố Hồ Chí Minh 36 Đặng Quang Phương (1995), Nguyên tắc độc lập xét xử vấn đề giới hạn xét xử tố tụng hình sự, Kỉ yếu đề tài khoa học cấp Bộ Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Hà Nội 37 Đỗ Ngọc Quang (1995), Giáo trình Luật hình Việt Nam (Phần chung), Trường Đại học cảnh sát nhân dân, Hà Nội 38 Đinh Văn Quế (2006), Bình luận khoa học Bộ luật hình sự- Phần chung, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh 39 Đinh Văn Quế (2007), Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự, Nxb Tổng hợp thành phố Hồ Chí Minh 40 Tịa án nhân dân tối cao (1976), Tập hệ thống hóa luật lệ TTHS, Hà Nội 41 Tòa án nhân dân tối cao (2010), Quyết định giám đốc thẩm Hội đồng Thẩm phán Tịa án nhân dân tối cao hình năm 2007- 2009 (Quyển III), Hà Nội 42 Tòa án nhân dân tối cao (2008), Báo cáo tổng kết công tác năm 2008 triển khai nhiệm vụ năm 2009 ngành Tòa án nhân dân, Hà Nội 43 Tòa án nhân dân tối cao (2010), Báo cáo tổng kết công tác năm 2009 phương hướng nhiệm vụ cơng tác năm 2010 ngành Tịa án nhân dân, Hà Nội 44 Tòa án nhân dân tối cao (2011), Báo cáo tổng kết công tác năm 2010 nhiệm vụ trọng tâm cơng tác năm 2011 ngành Tịa án nhân dân, Hà Nội 45 Tòa án nhân dân tối cao (2011), Báo cáo tổng kết công tác năm 2011 nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2012 ngành Tòa án nhân dân, Hà Nội 46 Tòa án nhân dân tối cao (2013), Báo cáo tổng kết công tác năm 2012 nhiệm vụ trọng tâm công tác năm 2013 ngành Tòa án nhân dân, Hà Nội 47 Tịa Hình Tịa án nhân dân tối cao (2008), Trao đổi số sai sót cơng tác xét xử vụ án hình thơng qua việc xét xử giám đốc thẩm Hội đồng Thẩm phán năm 2008, Hà Nội 48 Tịa Hình Tòa án nhân dân tối cao (2011), Tham luận cơng tác xét xử vụ án hình năm 2011 số kiến nghị, Tham luận Hội nghị triển khai cơng tác Tịa án năm 2012, Hà Nội 49 Trường Đại học luật Hà Nội (2005), Giáo trình luật hình (Tập 1), Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 50 Trường Đại học luật Hà Nội (2010), Giáo trình luật hình Việt Nam (Tập1), Nxb Công an nhân dân, Hà Nội 51 Trường Đại học luật Hà Nội (2001), Giáo trình luật tố tụng hành chính, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 52 Trường Đại học luật Hà Nội (2006), Giáo trình tố tụng hình Việt Nam, Nxb Tư pháp, Hà Nội 53 Trường Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh, Tập giảng luật hình Việt Nam (Phần chung) 54 Trường Đại học luật thành phố Hồ Chí Minh, Tập giảng LTTHS 55 Phạm Minh Tuyên (2008), “Một số vướng mắc việc áp dụng Bộ luật tố tụng hình năm 2003 kiến nghị sửa đổi”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (21), tr 02- 10 56 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2006), Giáo trình luật tố tụng hình Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 57 Trịnh Tiến Việt (2012), Hoàn thiện quy định Phần chung Bộ luật hình trước yêu cầu đất nước, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 58 Trịnh Tiến Việt (2007), “Về trường hợp miễn trách nhiệm hình phần chung BLHS Việt Nam năm 1999”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (01), tr 0920 59 Trịnh Tiến Việt- Trần Thị Quỳnh (2005), “Về chế định miễn hình phạt luật hình Việt Nam”, Tạp chí Tịa án nhân dân, (22), tr 20- 28 60 Viện Kiểm sát nhân dân tối cao (2007), “Bộ luật Tố tụng hình Cộng hịa nhân dân Trung Hoa”, Thơng tin khoa học kiểm sát, số 3-4 61 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2004), Bình luận khoa học Bộ luật tố tụng hình sự, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 62 Võ Khánh Vinh (chủ biên) (2009), Giáo trình luật tố tụng hình Việt Nam, Nxb Cơng an nhân dân, Hà Nội 63 Đào Trí Úc (1993), Mơ hình lý luận Bộ luật hình Việt Nam (Phần chung), Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội 64 Ủy ban Khoa học xã hội Việt Nam (1988), Từ điển Tiếng Việt, Nxb Khoa học xã hội, Hà Nội Tài liệu internet 65 Trần Văn Độ, Nguyên tắc hai cấp xét xử việc áp dụng nguyên tắc vào tổ chức Tòa án cấp http:// hids.hochiminhcity.gov.vn 66 Trường Đào tạo, bồi dưỡng nghiệp vụ kiểm sát, BLTTHS Liên bang Nga Bản dịch http://tks.edu.vn Phụ lục 1: SỐ LIỆU THỤ LÝ, GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA NGÀNH TÒA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 Năm Thụ lý Số vụ án Giải Số bị cáo Số vụ án Tỷ lệ (%) Số bị cáo Tỷ lệ (%) 2008 79 291 135.976 77.407 97,6 131.893 97 2009 80.104 138.823 78.343 97,8 134.717 97 2010 71.680 121.793 68.381 95,3 114.988 94,4 2011 76.894 131.428 75.014 97 127.247 96,8 2012 83.116 146.968 81.643 98 144.448 98 Nguồn: Vụ Thống kê, tổng hợp Tòa án nhân dân tối cao Phụ lục 1A: BIỂU ĐỒ THỤ LÝ, GIẢI QUYẾT CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA NGÀNH TỊA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 160000 140000 120000 100000 Cột 1: Vụ án thụ lý 80000 Cột 2: Vụ án giải Cột 3: Số bị cáo thụ lý 60000 Cột 4: Số bị cáo giải 40000 20000 2008 2009 2010 2011 2012 Phụ lục 2: SỐ LIỆU THỤ LÝ, GIẢI QUYẾT PHÚC THẨM CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA NGÀNH TỊA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 Năm Thụ lý Số vụ án Giải Số bị cáo Số vụ án Tỷ lệ (%) Số bị cáo Tỷ lệ (%) 2008 14.685 23.248 14.165 96,5 22.259 95,7 2009 12.968 20.615 12.687 97,8 20.079 97,4 2010 13.543 20.219 12.971 95,8 19.417 96 2011 14.530 21.036 13.893 95,6 19.989 94,9 2012 14.781 22.190 14.119 95,5 21.239 95,7 Nguồn: Vụ Thống kê, tổng hợp Tòa án nhân dân tối cao Phụ lục 2A: BIỂU ĐỒ THỤ LÝ, GIẢI QUYẾT PHÚC THẨM CÁC VỤ ÁN HÌNH SỰ CỦA NGÀNH TÒA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 25000 20000 15000 Cột 1:Vụ án thụ lý phúc thẩm Cột 2: Vụ án giải phúc thẩm Cột 3: Số bị cáo thụ lý phúc thẩm 10000 Cột 4: Số bị cáo giải phúc thẩm 5000 Năm 2008 Năm 2009 Năm 2010 Năm 2011 Năm 2012 Phụ lục 3: SỐ LIỆU SỬA BẢN ÁN HÌNH SỰ SƠ THẨM CỦA NGÀNH TÒA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 Giải chung Năm Vụ Bị cáo Xét xử Vụ Bị cáo Sửa án Tổng số bị cáo Tăng án Giảm án Chuyển tù giam thành treo Miễn trách nhiệm hình Trường hợp khác 2008 14.165 22.259 11.879 19.279 6.063 683 2.922 1.908 12 538 2009 12.687 20.079 10.735 17.540 5.668 635 2.707 1.583 18 725 2010 12.971 19.471 10.762 16.555 5.888 647 3.142 1.537 24 538 2011 13.896 19.989 11.838 17.053 6.069 631 3.328 1.641 39 430 2012 14.119 21.239 11.464 17.765 7.036 730 3.603 2.272 06 425 Nguồn: Vụ Thống kê, tổng hợp Tòa án nhân dân tối cao Phụ lục 3A: BIỂU ĐỒ SỬA BẢN ÁN HÌNH SỰ SƠ THẨM CỦA NGÀNH TÒA ÁN NHÂN DÂN GIAI ĐOẠN 2008 – 2012 ... khái niệm sửa án hình sơ thẩm, phân tích quyền hạn sửa án hình sơ thẩm, xác định cứ, mục đích, ý nghĩa sửa án hình sơ thẩm trình bày quy định pháp luật tố tụng hình Việt Nam sửa án hình sơ thẩm qua... Bản án sơ thẩm : Bản án phúc thẩm : Bộ luật hình : Bộ luật tố tụng hình : Hình sơ thẩm : Hình phúc thẩm : Hội đồng xét xử : Tòa án cấp sơ thẩm : Tòa án cấp phúc thẩm : Tòa án nhân dân : Tòa án. .. đề lý luận sửa án sơ thẩm tố tụng hình Việt Nam Chương Các trường hợp sửa án hình sơ thẩm theo quy định Bộ luật tố tụng hình năm 2003 Chương Thực trạng sửa án hình sơ thẩm ngành Tịa án nhân dân