BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH HOÀNG VĂN TIẾN HÀ NỘI - 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN ĐẠI HỌC MỞ HÀ NỘI LUẬN VĂN THẠC SỸ PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH HOÀNG VĂN TIẾN CHUYÊN NGÀNH: LUẬT KINH TẾ MÃ SỐ: 8380107 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: TS TRẦN VŨ HẢI HÀ NỘI - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan: Luận văn cơng trình nghiên cứu riêng tôi, thực hướng dẫn khoa học TS Trần Vũ Hải Các số liệu, kết luận trình bày luận văn trung thực, có nguồn gốc trích dẫn rõ ràng Tác giả hồn tồn chịu trách nhiệm tính xác thực nguyên luận văn./ Xác nhận Người hướng dẫn Tác giả Hồng Văn Tiến LỜI CẢM ƠN Tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc chân thành cảm ơn đến TS Trần Vũ Hải, người hướng dẫn giúp đỡ mặt khoa học suốt thời gian thực hoàn thành luận văn Tôi xin cảm ơn Viện Đại học Mở Hà Nội, Khoa sau Đại học, Khoa Luật Kinh tế tạo điều kiện giúp đỡ thực luận văn Cuối xin chân thành cảm ơn thành viên gia đình, bạn bè động viên, ủng hộ, chia sẻ chỗ dựa tinh thần giúp tơi tập trung nghiên cứu hồn thành luận văn Tác giả Hồng Văn Tiến MỤC LỤC LỜI CAM ĐOAN LỜI CẢM ƠN MỤC LỤC DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT LỜI NÓI ĐẦU CHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH VÀ PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH 1.1 Những vấn đề thuế Thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh .5 1.1.1 Khái niệm, đặc điểm thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh 1.1.2 Vai trò thuế thu nhập cá nhân thu nhập từ cá nhân kinh doanh 13 1.2 Những vấn đề lý luận pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 15 1.2.1 Nguyên tắc điều chỉnh pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 15 1.2.2 Nội dung pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 19 1.2.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 20 KẾT LUẬN CHƯƠNG 23 CHƯƠNG THỰC TRẠNG QUY ĐỊNH VÀ THỰC TIỄN THI HÀNH PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH 25 2.1 Thực trạng quy định pháp luật thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh 25 2.1.1 Quy định đối tượng chịu thuế 25 2.1.2 Quy định chủ thể nộp thuế 28 2.1.3 Phương pháp tính thuế tính thuế 31 2.1.4 Quy định thủ tục thuế TNCN cá nhân kinh doanh 43 2.2 Thực tiễn thi hành pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 47 2.2.1 Những thành tựu đạt 47 2.2.2 Những bất cập trình thực thi pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 51 KẾT LUẬN CHƯƠNG 57 CHƯƠNG GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VÀ ĐẢM BẢO THI HÀNH PHÁP LUẬT THUẾ THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH 59 3.1 Định hướng hoàn thiện pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 59 3.2 Giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh 61 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện nội dung quy định pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh 61 3.2.2 Kiến nghị nâng cao chế quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh 64 KẾT LUẬN CHƯƠNG 67 TỔNG KẾT Error! Bookmark not defined DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 72 DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT CNTT : Công nghệ thông tin CSDL : Cơ sở liệu GTGT : Giá trị gia tăng KSTNCN : Kiểm soát thu nhập cá nhân TNCN : Thu nhập cá nhân TNDN : Thu nhập doanh nghiệp LỜI NĨI ĐẦU Tính cấp thiết việc nghiên cứu đề tài Sau ba mươi năm đổi sách chế kinh tế theo mơ hình kinh tế thị trường định hướng XHCN, với phương châm cơng nghiệp hố - đại hố đất nước với lộ trình hội nhập kinh tế phù hợp, Việt Nam đạt thành tưu to lớn, tạo nên hình ảnh đầy sức thuyết phục Việt Nam đổi mới, phát triển hội nhập quốc tế Đóng góp khơng nhỏ vào thành cơng chung cơng cải cách hệ thống thuế nhà nước thực Các sắc thuế nói chung thuế TNCN nói riêng trở thành nguồn thu chủ yếu ngân sách quốc gia, công cụ điều tiết vĩ mô kinh tế, tạo sở pháp lý để thực mục tiêu mà Đảng Nhà nước đề Với kinh tế thị trường phát triển theo định hướng xã hội chủ nghĩa nước ta nay, thành phần kinh tế Đảng Nhà nước khuyến khích phát triển Trong đó, phân cá nhân,hộ kinh doanh Nhà nước khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi thủ tục thành lập đến cải cách quản lý thuế Theo số liệu Tổng cục Thống kê, tính đến hết năm 2014, nước có tổng cộng 4.658 triệu hộ kinh doanh cá thể với số lượng lao động gần triệu người Với số lượng đông đảo, loại hình sản xuất kinh doanh phong phú, có mặt khắp địa phương nước, hộ kinh doanh cá thể khẳng định vai trị đóng góp hiệu vào phát triển đất nước Bằng việc sử dụng số lượng lớn lao động từ hộ gia đình địa phương, tạo chủng loại sản phẩm hàng hóa dịch vụ đa dạng, phong phú, hộ kinh doanh cá thể giải việc làm, tăng thu nhập mà mạng lưới rộng lớn, phát triển vùng xa, vùng khó khăn mà lĩnh vực kinh doanh khác không đáp ứng Đây kênh phân phối lưu thông hàng hóa quan trọng, giúp cân đối thương mại phát triển kinh tế địa phương Bên cạnh đó, kết hoạt động sản xuất kinh doanh hộ kinh doanh cá thể cịn đóng góp lớn cho ngân sách nhà nước Từ trước đến nay, khu vực kinh tế ngồi Nhà nước khu vực có tỷ trọng đóng góp cao GDP Theo số liệu Tổng cục Thống kê (2014), kinh tế Nhà nước đóng góp 32,2% vào GDP, kinh tế ngồi Nhà nước góp tới 48,3%; (Kinh tế tập thể 5%, Kinh tế tư nhân 10,9%, Kinh tế cá thể 32,3%); Khu vực có vốn đầu tư nước ngồi 19,5% Với phát triển ngày nhanh thành phân kinh tế cá thể, để quản thuế đạt hiệu với nhóm đối tượng này, vừa qua Bộ Tài ban hành Thông tư hướng dẫn hoạt động thu thuế TNCN thuế GTGT với nhóm cá nhân cư trú có hoạt động kinh doanh Quy định đem lại kết tích cực phía nhà nước người dân Bên cạnh đó, quy định số điểm vướng mắc cần phải tháo gỡ, giải để hệ thông pháp luật thuế hoạt thiện gắn liền với thực tế đời sống Chính vậy, người viết lựa chọn đề tài “Pháp luật thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh” làm luận văn thạc sỹ luật học Tình hình nghiên cứu có liên quan đến đề tài Hiện có nhiều cơng trình nghiên cứu chuyên biệt nội dung thuế thu nhập cá nhân: Nguyễn Hải Ninh, “Kiểm soát thu nhập người nộp thuế trình thực pháp luật thuế thu nhập cá nhân Việt Nam”, Luận án Tiến sĩ Luật học, 2017, Hồ Thị Hải, “Một số vấn đề pháp lý thuế thu nhập cá nhân Việt Nam- Thực trạng giải pháp hoàn thiện”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2014, Tạ Minh Hảo, “Pháp luật quản lý thuế thu nhập cá nhân Việt Nam- Thực trạng giải pháp”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2013,… Các cơng trình thực Trường Đại học Luật Hà Nội Ngoài ra, cơng trình nghiên cứu báo khoa học đăng tạp chí khoa học như: Bùi Khánh Tồn(2016) “Hiện đại hóa ngành thuế nhìn từ quản lý thuế thương mại điện tử”, Tạp chí Tài kỳ 1, số tháng 2/2016, Ngô Thị Thu Hà, Đinh Văn Linh (2016), “Hoàn thiện hành lang pháp lý thuế hộ kinh doanh Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, kỳ Tháng 5/2016, Trần Minh Đức (2012), “Cơ sở xác định thu nhập chịu thuế pháp luật Thuế thu nhập cá nhân góc độ cơng bằng”, Tạp chí Nhà nước Pháp luật số tháng 2/2012,… Những cơng trình nghiên cứu khoa học gần chủ yếu tập trung giải đề chung thuế TNCN mà chưa có nghiên cứu chuyên sâu thực phân tích, làm rõ vấn đề thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh Mục đích, nhiệm vụ nghiên cứu Đề tài nghiên cứu nhằm làm sáng rõ vấn đề lý luận thuế TNCN cá nhân kinh doanh, qua dánh giá thành tựu hạn chế quy định pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh thực tiễn thi hành pháp luật Đối tượng, phạm vi nghiên cứu Đối tượng phạm vi nghiên cứu đề tài quy định pháp luật hành điều chỉnh hoạt động thu nộp thuế TNCN cá nhân kinh doanh - Phạm vi nghiên cứu: Về không gian, luận văn nghiên cứu sách pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh Việt Nam Các nghiên cứu ngồi nước có ý nghĩa tham khảo Về thời gian, giới hạn nghiên cứu luận văn văn pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh thời điểm mối tương quan với sách pháp luật thuế hành Phương pháp luận phương pháp nghiên cứu Luận văn nghiên cứu dựa phương pháp luận Chủ nghĩa Mác Lênin, phép vật biện chứng vật lịch sử Những phương pháp nghiên cứu chủ yếu sử dụng luận văn phương pháp phân tích, phương pháp tổng hợp phương pháp so sánh Phương pháp phân tích dùng để luận giải khái niệm, nội hàm, chất vấn đề nghiên cứu Phương pháp tổng hợp dùng để rút quy luật, từ kết luận vấn đề nghiên cứu Trong q trình phân tích tổng hợp, phương pháp so sánh, chủ yếu so sánh luật học, sử dụng để làm bật phân tích kết luận Ý nghĩa lí luận thực tiễn cơng trình nghiên cứu Về mặt lý luận, luận văn làm rõ nguyên tắc, yêu cầu việc ban hành thực pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh để làm sở đánh giá, hoàn thiện quy định pháp luật hành cho có hiệu Thứ hai, Hồn thiện pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh nhằm đồng với hệ thống pháp luật thuế phù hợp với thông lệ quốc tế Tại Chiến lược Cải cách hệ thống thuế giai đoạn 2011-2020 (ban hành kèm theo Quyết định số 732/QĐ-TTg ngày 17/5/2011 Thủ tướng Chính phủ) đưa mục tiêu cải cách tổng quát thuế TNCN là: Nghiên cứu sửa đổi, bổ sung theo hướng mở rộng sở thuế xác định rõ thu nhập chịu thuế; sửa đổi, bổ sung phương pháp tính thuế khoản thu nhập theo hướng đơn giản, phù hợp với thông lệ quốc tế để nâng cao tính tuân thủ pháp luật người nộp thuế tạo thuận lợi cho công tác quản lý thuế; điều chỉnh số lượng thuế suất phù hợp với thu nhập chịu thuế đối tượng nộp thuế; thống mức thuế suất thu nhập loại hoạt động hoạt động tương tự đảm bảo công nghĩa vụ thuế thể nhân pháp nhân (doanh nghiệp); điều chỉnh mức thuế suất hợp lý nhằm động viên, khuyến khích cá nhân làm giàu hợp pháp Như vậy, dựa mục tiêu pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh phải sửa đổi, bổ sung nhằm đáp ứng tương thích với Luật Quốc hội ban hành đồng thời phù hợp với thông lệ quốc tế, phù hợp với cam kết quốc tế, với cam kết thỏa thuận Điều ước quốc tế mà Việt Nam ký kết tham gia trình đàm phán để ký kết, tham gia Từ đó, khuyến khích người nộp thuế mở rộng sản xuất kinh doanh theo sách phát triển Nhà nước giai đoạn tới, qua góp phần mở rộng sở thuế, phù hợp với xu cải cách hệ thống thuế để thực mục tiêu cấu lại tổng thể kinh tế, nuôi dưỡng nguồn thu, đặc biệt bối cảnh khoản thu từ hoạt động xuất nhập giảm thực cam kết quốc tế Thứ ba, việc sửa đổi, bổ sung pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh phải khắc phục vướng mắc pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh hành Qua thực tiễn triển khai thực luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh thời gian qua cho thấy quy định luật thuế phù hợp với thực tiễn phát triển kinh tế - xã hội đất nước nên phát huy tác động tích cực Tuy 60 nhiên, trình phát triển kinh tế - xã hội hội nhập kinh tế quốc tế, biến động nhanh kinh tế - trị giới nói chung kinh tế Việt Nam nói riêng, sách thuế TNCN cá nhân kinh doanh bộc lộ số tồn tại, hạn chế cần thiết phải sửa đổi, bổ sung để đảm bảo phù hợp với thực tế, tháo gỡ khó khăn cho sản xuất kinh doanh, tạo thuận lợi cho người nộp thuế Chẳng hạn như: số quy định Luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh hành phức tạp, phát sinh thủ tục hành chính, chưa tạo thuận lợi cho người nộp thuế gây khó khăn cho cơng tác quản lý thuế Chính thế, hồn thiện pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh phải đảm bảo chất sắc thuế, đảm bảo tính quán, rõ ràng, minh bạch, đơn giản, giảm thủ tục hành tạo thuận lợi cho người nộp thuế tháo gỡ khó khăn cho hoạt động sản xuất kinh doanh Theo tập trung sửa đổi, bổ sung vấn đề bất cập so với thực tế, đảm bảo tính thống hệ thống pháp luật 3.2 Giải pháp hoàn thiện pháp luật thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh 3.2.1 Giải pháp hoàn thiện nội dung quy định pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh Trên sở bất cập phân tích nêu trên, tác giả xin đưa số kiến nghị nhằm hoàn thiện quy định pháp luật sau: Thứ nhất, cần hoàn thiện quy định pháp luật thuế TNCN thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân Quy định bó hẹp phạm vi thu nhập chịu thuế phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân Thiết nghĩ, ngành nghề, lĩnh vực, pháp luật chuyên ngành quy định điều kiện để cá nhân tiến hành hoạt động hành nghề độc lập Do vậy, nên sửa đổi quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân có giấy phép có chứng hành nghề theo quy định pháp luật” quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân” để bao quát tất hoạt động cá nhân, tránh tạo lỗ hổng việc lách thuế, trốn thuế Đồng thời, phải đặt chế kiểm sốt thu nhập nhóm chủ thể quy định kê khai, kiểm tra, giám sát… 61 Thứ hai, cần bổ sung thêm quy định trường hợp miễn thuế TNCN cá nhân kinh doanh bị lỗ Theo tác giả, cần phải bổ sung thêm quy định trường hợp miễn thuế TNCN cá nhân kinh doanh bị lỗ Đồng thời cần đặt sở để cá nhân kinh doanh hưởng miễn trừ thuế trường hợp như: cá nhân phải chứng minh doanh thu thu không bù chi phí bỏ ra, cần có chứng từ, hố đơn giấy tờ có tính chất pháp lý để chứng minh Cơ quan thuế chịu trách nhiệm rà soát định miễn thuế trường hợp cá nhân kinh doanh thua lỗ Rõ ràng, với phân tích bất cập nêu trên, dù áp dụng cách tính thuế đem lại nhiều hiệu quả, cần phải giải trường hợp kinh doanh thua lỗ để đảm bảo quyền lợi người nộp thuế Thứ ba, cần tăng hạn mức doanh thu chịu thuế TNCN cá nhân kinh doanh Như phân tích trên, mức doanh thu chịu thuế theo quy định chưa hợp lý Để công cá nhân kinh doanh với cá nhân có thu nhập từ tiền lương tiền công, tác giả kiến nghị cần tăng hạn mức doanh thu chịu thuế Trong dự thảo sửa đổi luật thuế TNCN 2015, Bộ tài kiến nghị tăng doanh thu chịu thuế lên 150 triệu đồng/năm để bảo đảm tỷ lệ điều tiết thuế phù hợp cá nhân làm công ăn lương cá nhân kinh doanh cá nhân làm cơng ăn lương có doanh thu từ 152,2 triệu đồng năm phải nộp thuế Theo cá nhân người viết, việc tăng doanh thu chịu thuế hoàn toàn phù hợp, đồng thời giải xúc cá nhân kinh doanh thời gian vừa qua, đồng thời đảm bảo tính cơng cách tính thuế hai nguồn thu nhập thường xuyên kinh doanh tiền lương, tiền công Thứ tư, kiến nghị áp dụng chế định giảm trừ gia cảnh thu nhập cá nhân kinh doanh Vấn đề giảm trừ gia cảnh vấn đề quan tâm tồn nhiều vướng mắc Hiện nay, nhà làm luật cân nhắc để sửa đổi quy định giảm trừ gia cảnh Với quy định cá nhân kinh doanh khơng hưởng 62 giảm trừ gia cảnh Nhưng với vướng mắc phân tích trên, đặc biệt hộ kinh doanh khơng có thu nhập ngồi kinh doanh quy định chặt Do đó, người viết xin kiến nghị áp dụng mức giảm trừ gia cảnh cá nhân kinh doanh, nay, pháp luật thuế TNCN hướng tới hoàn thiện sở liệu quản lý cá nhân phụ thuộc để xác định giảm trừ gia cảnh nên việc xác định người phụ thuộc mức giảm trừ gia cảnh khơng cịn rắc rối khó xác định trước, đồng thời việc lấy doanh thu trừ mức giảm trừ gia cảnh không phức tạp, người dân hồn tồn xác định Thứ năm, cần tiếp tục hoàn thiện quy định kiểm soát thu nhập cá nhân kinh doanh Để kiểm sốt thu nhập cá nhân nói chung cá nhân kinh doanh nói riêng, trước hết cần đẩy nhanh việc hoàn thiện hệ thống CSDL người nộp thuế Các thông tin người nộp thuế cần phải cập nhật thường xuyên đầu mối quan thuế trung ương Cùng với việc thiết lập trì chế phối hợp thơng tin quan liên quan thực thi kiểm soát thu nhập cá nhân: quản quản lý thuế, ngân hàng, đơn vị chi trả thu nhập, bảo hiểm xã hội, quyền địa phương, Bài học kinh nghiệm quản lý thuế TNCN Hoa kỳ cho thấy, quan quản lý thuế cần tập trung xây dựng CSDL tập trung người nộp thuế, hỗ trợ việc đối chiếu chéo thông tin từ nguồn thu nhập khác nhằm kiểm tra thông tin kê khai mà không cần phải đến trụ sở Trên CSDL này, quan quản lý thuế thực phân tích đánh giá rủi ro người nộp thuế thông qua việc áp dụng hệ thống tiêu thức đánh giá rủi ro, để lựa chọn trường hợp không chấp hành tốt pháp luật thuế cho công tác tra, kiểm tra Thứ sáu, cần hoàn thiện quy định xử phạt vi phạm pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh, nhằm nâng cao tính răn đe, giáo dục người nộp thuế Cần quy định chế tài xử phạt nghiêm khắc hành vi khai báo khơng trung thực, trốn thuế, cố tình gây khó dễ sách nhiễu người dân nhằm mục đích trục lợi Bổ sung thêm hành vi vi phạm mức độ vi phạm 63 nghĩa vụ nộp thuế xẽ bị xem xét truy cứu trách nhiệm hình nhằm mục đích răn đe nâng cáo tính tuân thủ nghĩa vụ nộp thuế người dân Trong giai đọạn nay, mà ý thức người dân việc tuân thủ pháp luật nói chung trách nhiệm đóng góp tiền thuế nói riêng cịn thấp khơng thể trơng chờ hồn tồn vào tự giác người dân mà cần phải có chế tài cụ thể nghiêm khắc mang tính giáo dục, răn đe, xử phạt Các chế tài xử phạt cần quy định rõ với vi phạm đối tượng nộp thuế, vi phạm cán ngành thuế, công bố công khai hành vi vi phạm Đồng thời,c ần có phương hướng hồn thiện máy quản lý thuế từ trung ương đến địa phương, đào tạo, nâng cao chuyên môn cho cán bộ, nhân viên thuế để thực thi pháp luật thuế TNCN cách hiệu quả, mở rộng hoạt động kiểm tra, tra giám sát hoạt động thu nộp thuế 3.2.2 Kiến nghị nâng cao chế quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh Pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh xây dựng nhằm mục tiêu quản lý cá nhân kinh doanh Do để đảm bảo hiệu quy định pháp luật, giúp pháp luật thực thi thực tế, chế quản lý ý thức pháp luật người nộp thuế yếu tố vơ quan trọng Do đó, tác giả xin đưa số kiến nghị nhằm nâng cao hoàn thiện chế quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh Cụ thể sau: Thứ nhất, cần quản lý chặt chẽ việc đăng ký thuế, khai thuế, ấn định thuế TNCN cá nhân kinh doanh Do việc việc cấp Đăng ký kinh doanh tách rời với việc đăng ký thuế dẫn tới việc hộ kinh doanh lách luật cố tình khơng chấp hành gây tình trạng chêch lệch số hộ đăng ký kinh doanh số hộ đăng ký thuế Điều dẫn tới công tác quản lý hộ kinh doanh không chặt chẽ, tốn thời gian chi phí, phối hợp quyền, ngành chưa tích cực làm xảy tượng thất thu thuế Bên cạnh đó, hộ kinh doanh lợi dụng bất cẩn tác quản lý để trốn thuế qua hành động: kê khai doanh số thấp, bán hàng khơng lập hóa đơn, ghi giá bán hóa đơn thấp giá bán thực tế, hầu hết giao dịch không dùng tiền mặt, đầu vào, đầu khơng có hóa đơn Chính thế, để hạn chế tình trạng trên, quan phải 64 thực đồng giải pháp như: thực cửa liên thông cấp Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh Giấy chứng nhận đăng ký thuế Việc tổ chức quản lý hồ sơ đăng ký thuế cần phân loại theo chủ thể tạo lập như: Hộ kinh doanh cá nhân làm chủ, Hộ gia đình làm chủ, nhóm người làm chủ Bên cạnh đó, cần áp dụng đồng thời ấn định thuế hộ kinh doanh ổn định để xác định số thuế xác như: Cơ sở liệu Chi cục thuế, so sánh số thuế phải nộp sở kinh doanh mặt hàng, ngành nghề, quy mô tài liệu kết kiểm tra, tra cịn hiệu lực Khơng vậy, cần minh bạch việc xác định doanh thu khoán số thuế khoán phải nộp với tham gia cấp, ngành Thứ hai, cần siết chặt quản lý thông tin hộ kinh doanh Theo Luật Quản lý thuế 2006, “Thông tin người nộp thuế sở để thực quản lý thuế, đánh giá mức độ chấp hành pháp luật người nộp thuế, ngăn ngừa, phát vi phạm pháp luật thuế.” Vì vậy, siết chặt việc quản lý thông tin hộ kinh doanh có ý nghĩa quan trọng việc quản lý thuế Với số lượng hộ kinh doanh ngày nhiều làm cho công tác quản lý thông tin hộ kinh doanh gặp khó khăn Chính thế, quan quản lý thuế cần tích cực nêu cao vai trò, trách nhiệm hộ kinh doanh việc cung cấp thông tin theo yêu cầu quan quản lý thuế cho hệ thống thông tin người nộp thuế phải đầy đủ, đảm bảo tính xác, trung thực, kịp thời Bên cạnh đó, cần phát huy tối đa mối quan hệ với ngành UBND xã, phường để tiến hành kiểm tra, giám sát diễn biến hoạt động hộ kinh doanh Để từ đó, xếp phân loại hộ kinh doanh theo ngành nghề kinh doanh, mặt hàng kinh doanh, quy mơ kinh doanh theo phương pháp tính thuế Ngoài ra, với phát triển khoa học kỹ thuật cần áp dụng ứng dụng cơng nghệ thông tin quản lý danh bạ hộ kinh doanh theo địa bàn, công khai Website giúp việc kiểm tra, giám sát thuận tiện, minh bạch Thứ ba, cần ứng dụng hệ thống công nghệ thông tin đại vào quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh, đặc biệt quản lý giao dịch điện tử 65 Ngày này, khơng phủ nhận kết to lớn việc ứng dụng CNTT mang lại thực thi nghiệp vụ điều hành hoạt động, có hoạt động quản lý thuế Ứng dụng CNTT góp phần giảm thiểu sai sót thường mắc phải khai thác thơng tin, dễ dàng tổng hợp thơng tin, tính tốn nhanh, xác Một hệ thống thống tốn điện tử đại giúp giảm bớt chi phí lại, sổ sách giấy tờ,… Sự phát triển vũ bão khoa học CNTT đem lại ứng dụng vô quý giá công tác thu thuế hiệu nhiều ứng dụng triệt để thành tựu Ứng dụng công nghệ thơng tin góp phần hoạt thiện sở liệu người nộp thuế tập trung, hỗ trợ hiệu cho quan chức kiểm soát thu nhập cá nhân người nộp thuế Đặc biệt với giao dịch thương mại điện tử Mặc dù khó kiểm sốt tất giao dịch điện tử để lại dấu vết mạng Do đó, để quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh thương mại điện tử, quan thuế cần tiếp tục nâng cấp ứng dụng CNTT để cá nhân kinh doanh, bán hàng qua Facebook kê khai thuế qua mạng Đồng thời sử dụng sở liệu điện tử để tiến hành rà sốt cá nhân có rủi ro cao thuế, từ đưa vào kế hoạch tra thường xuyên tra chuyên đề chống thất thu thuế lĩnh vực thương mại điện tử Thứ tư, cần nâng cao ý thức pháp luật người nộp thuế Tăng cường công tác tuyên truyền pháp luật thuế, đẩy mạnh việc giáo dục ý thức tự giác chấp hành pháp luật công dân đẩy mạnh công tác tuyên truyền, hướng dẫn, cung cấp dịch vụ hỗ trợ tư vấn cho đối tượng nộp thuế, đối thoại trực tiếp với quan thuế Đồng thời, khuyến khích đẩy mạnh hoạt động tư vấn, cung cấp dịch vụ thuế, kế toán , kiểm toán, đại lý thuế nhằm giúp cá nhân hiểu rõ quy định thuế Bên cạnh đó, cần tăng cường trao đổi thông tin người nộp thuế quan thuế, cần tổ chức nhiều buổi gặp mặt, giải đáp thắc mắc để người nộp thuế nêu nên ý kiến mình, đồng thời thúc đẩy cán thuế phải nâng cao kiến thức, am hiểu sâu quy định pháp luật để giải đáp thắc mắc người dân, góp phần tạo tin tưởng người dân nhà nước 66 KẾT LUẬN CHƯƠNG Từ kết nghiên cứu, phân tích, đánh giá Chương Chương 2, Chương xin đưa số kiến nghị hoàn thiện pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh sau: Thứ nhất, cần hoàn thiện quy định pháp luật thuế TNCN thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân theo hướng nên sửa đổi quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân có giấy phép có chứng hành nghề theo quy định pháp luật” quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân” để bao quát tất hoạt động cá nhân, tránh tạo lỗ hổng việc lách thuế, trốn thuế Đồng thời, phải đặt chế kiểm sốt thu nhập nhóm chủ thể quy định kê khai, kiểm tra, giám sát… Thứ hai, cần bổ sung thêm quy định trường hợp miễn thuế TNCN cá nhân kinh doanh bị lỗ đồng thời cần đặt sở để cá nhân kinh doanh hưởng miễn trừ thuế trường hợp Thứ ba, cần tăng hạn mức doanh thu chịu thuế TNCN cá nhân kinh doanh Theo đó, tác giả đồng tình với quan điểm Bộ tài dự thảo sửa đổi luật thuế TNCN 2015 kiến nghị tăng doanh thu chịu thuế lên 150 triệu đồng/năm để bảo đảm tỷ lệ điều tiết thuế phù hợp cá nhân làm công ăn lương cá nhân kinh doanh Thứ tư, kiến nghị áp dụng chế định giảm trừ gia cảnh thu nhập cá nhân kinh doanh, đặc biệt hộ kinh doanh khơng có thu nhập ngồi kinh doanh Tuy nhiên, để làm điều cần hồn thiện sở liệu quản lý cá nhân phụ thuộc để xác định giảm trừ gia cảnh Thứ năm, cần tiếp tục hồn thiện quy định kiểm sốt thu nhập cá nhân kinh doanh cách đẩy nhanh việc hoàn thiện hệ thống sở liệu người nộp thuế Có thể học hỏi kinh nghiệm Hoa Kỳ việc quản lý thuế 67 thông qua phân tích đánh giá rủi ro người nộp thuế Cần hoàn thiện quy định xử phạt vi phạm pháp luật thuế TNCN nhằm nâng cao tính răn đe, giáo dục người nộp thuế Thứ sáu, kiến nghị nâng cao chế quản lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh thông qua việc quản lý chặt chẽ việc đăng ký thuế, khai thuế, ấn định thuế Siết chặt quản lý thông tin hộ kinh doanh; Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin đại vào quản lý thuế TNCN, đặc biệt quản lý giao dịch điện tử cần nâng cao ý thức pháp luật người nộp thuế 68 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu đề tài: “Pháp luật thuế thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh” người viết rút kết luận sau đây: Thuế TNCN nói chung thuế TNCN cá nhân kinh doanh nói riêng loại thuế tương đối quen thuộc nhiều quốc gia, với mục đích điều tiết thu nhập tầng lớp dân cư, góp phần đảm bảo tính cơng thu nhập xã hội Nội dung pháp luật thuế TNCN cá nhân kinh doanh có tính bao qt cao, gồm: đối tượng chịu thuế, chủ thể nộp thuế, cứ, phương pháp tính thuế thủ tục quản lý thuế Để đánh thuế TNCN cá nhân kinh doanh hiệu quả, hệ thống quy định cần đảm bảo nguyên tắc pháp luật thuế, bao gồm nguyên tắc bảo đảm công cá nhân kinh doanh, nguyên tắc bảo đảm cân lợi ích nhà nước người nộp thuế, nguyên tắc đảm bảo tính khả thi hiệu quả, nguyên tắc đảm bảo tính đơn giản thủ tục nguyên tắc đáp ứng yêu cầu hội nhập kinh tế quốc tế, nguyên tắc có mối liên hệ tác động qua lại lẫn Hệ thống pháp luật thuế chịu ảnh hưởng nhiều yếu tố, mà chủ yếu là: (i) Quan điểm, chủ trương, sách quan quản lý nhà nước, chẳng hạn quan thuế, quan tài chính, Việt Nam, quan điểm chủ trương Đảng có vai trị quan trọng; (ii) Điều kiện kinh tế; (iii) Trình độ lập pháp; (iv) Trình độ hiểu biết, ý thức chấp hành pháp luật thuế người dân; (v) Quá trình hội nhập kinh tế quốc tế ảnh hưởng đáng kể đến hệ thống pháp luật thuế nói chung, thuế TNCN cá nhân kinh doanh nói riêng Cùng với q trình phát triển hệ thống pháp luật thuế nói chung, hệ thống quy định thuế TNCN cá nhân kinh doanh ngày hoàn thiện dần chia thành nội dung quy định đối tượng chịu thuế, chủ thể nộp thuế, tính thuế thủ tục hành khai thuế, nộp thuế, toán thuế v.v… Hệ thống văn thuế TNCN cá nhân kinh doanh đầy đủ rõ ràng Việc quy định áp dụng phương pháp khoán doanh thu hợp 69 lý khoa học Hành lang pháp lý thuế TNCN cá nhân kinh doanh giúp rút ngắn thủ tục kê khai nộp thuế, tăng cường tính minh bạch thuế TNCN Khơng vậy, quy định khiến cho chế giám sát quản lý thu nhập cá nhân kinh doanh trở nên hiệu hơn, góp phần nâng cao ý thức chấp hành pháp luật thuế cá nhân kinh doanh Chính mà nguồn thu từ thuế TNCN cá nhân kinh doanh ổn định có xu hướng tăng lên qua năm Bên cạnh ưu điểm hệ thống quy định thuế TNCN cá nhân kinh doanh nhiều hạn chế như: (i) Quy định cá nhân kinh doanh ngành nghề độc lập có giấy phép chứng hành nghề theo quy định pháp luật chưa rõ ràng dẫn đến khó khăn trình áp dụng; (ii) Mức doanh thu 100 triệu/năm doanh thu chịu thuế chưa hợp lý chưa đảm bảo tính cơng so với mức giảm trừ gia cảnh thu nhập từ tiền lương, tiền công không phù hợp khu vực địa lý khác nhau; (iii) Cách xác định doanh thu khốn chưa phù hợp phương pháp khốn mang tính chủ quan ước tính tương đối nên chưa thể xác kết sản xuất, kinh doanh hộ cá thể, tỷ lệ thuế tính doanh thu chưa bao quát hết ngành nghề kinh doanh gây khó khăn cho việc xác định số thuế phải nộp (iv) Quy định thủ tục thuế nhiều bất cập quy định tách rời đăng ký kinh doanh với đăng ký thuế dẫn đến số hộ kinh doanh cố tình khơng đăng ký thuế, quy định tự kê khai doanh thu không phù hợp khiến cho hộ kinh doanh để kê khai nộp thuế…(v) Phương thức thu thuế TNCN hành chưa đa dạng, dẫn đến hạn chế hiệu tính thuế khó khăn cho khâu kiểm tra, giám sát Xuất phát từ bất cập phân tích định hướng hồn thiện, luận văn đề xuất nhóm giải pháp hồn thiện pháp luật nhóm giải pháp đảm bảo thực Nhóm giải pháp hồn thiện pháp luật gồm giải pháp sau: (i) Cần hoàn thiện quy định thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân theo hướng nên sửa đổi quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân có giấy phép có chứng hành nghề theo quy định 70 pháp luật” quy định “thu nhập phát sinh từ hoạt động hành nghề độc lập cá nhân” để bao quát tất hoạt động cá nhân, tránh tạo lỗ hổng việc lách thuế, trốn thuế Đồng thời, phải đặt chế kiểm sốt thu nhập nhóm chủ thể quy định kê khai, kiểm tra, giám sát… (ii) Cần bổ sung thêm quy định trường hợp miễn thuế TNCN cá nhân kinh doanh bị lỗ đồng thời cần đặt sở để cá nhân kinh doanh hưởng miễn trừ thuế trường hợp này; (iii) Nên tăng hạn mức doanh thu chịu thuế TNCN cá nhân kinh doanh lên 150 triệu đồng/năm để bảo đảm tỷ lệ điều tiết thuế phù hợp cá nhân làm công ăn lương cá nhân kinh doanh; (iv) Nên áp dụng chế định giảm trừ gia cảnh thu nhập cá nhân kinh doanh, đặc biệt hộ kinh doanh khơng có thu nhập ngồi kinh doanh 71 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Tài liệu tiếng Việt [1] Nguyễn Thị Ngọc Anh, “Pháp luật quản lý thuế Thu nhập Việt Nam điều kiện hội nhập kinh tế, quốc thế”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2015 [2] Lê Văn Ái, Đỗ Đức Minh “Thuế thu nhập cá nhân giới định hướng vận dụng Việt Nam” NXB Tài chính, Hà Nội, 2005 [3] Bộ Tài (2012), “Báo cáo kinh nghiệm cải cách thuế thu nhập cá nhân số nước giới” [4] Bộ Tài Việt Nam - Bộ Tài Singapore (2012), “ Kinh nghiệm quản lý thuế thu nhập cá nhân kê khai thuế điện tử Singapore [5].Nguyễn Thị Cúc (2012) “ Sửa đổi bổ sung luật thuế thu nhập cá nhân: Thực tiễn số kiến nghị” Tạp chí Tài tháng 5/2012 [6] Nguyễn Thị Cúc, “Giải pháp quản lý thuế Kinh doanh Thương mại điện tử”, Tạp chí tài chính, Kỳ tháng 7/2015, tr24-tr26 [7] Trần Minh Đức (2012), “Cơ sở xác định thu nhập chịu thuế pháp luật Thuế thu nhập cá nhân góc độ cơng bằng”, Tạp chí Nhà nước Pháp luật số tháng 2/2012, tr 13-17 [8] Trần Vũ Hải, “Thực trạng pháp luật thuế thu nhập cá nhân Việt Nam phương hướng hoàn thiện”, Tạp chí Luật học, số 10/2007, tr 21-25 [9] Thanh Hải, Tiền thuế rơi rụng sau bắt tay ngầm, Báo ViệtNamNet http://vietnamnet.vn/vn/kinh-doanh/tai-chinh/tien-thue-roi-rung-sau-nhungcai-bat-tay-ngam-346094.html Truy cập lần cuối ngày 20.8.2018 [10] Minh Hạnh, Quản lý thuế hộ kinh doanh, nhiều bất cập giải Tạp chí thuế nhà nước online [11] http://tapchithue.com.vn/tin-tuc-su-kien/147-tin-host/7449-quan-ly-thueho-kinh-doanh.html Truy cập ngày 20.8.2018 72 [12] Hồ Thị Hải, “Một số vấn đề pháp lý thuế thu nhập cá nhân Việt Nam- Thực trạng giải pháp hoàn thiện”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2014 [13] Tạ Minh Hảo, “Pháp luật quản lý thuế thu nhập cá nhân Việt NamThực trạng giải pháp”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2013 [14] Ngơ Thị Thu Hà, Đinh Văn Linh (2016), “Hồn thiện hành lang pháp lý thuế hộ kinh doanh Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, kỳ Tháng 5/2016 [15] Nguyễn Văn Hiệu đồng chủ biên (2007) " Cơ chế tự khai tự nộp thuế vấn đề đặt cho Việt Nam”, Sách chuyên khảo, NXB Tài [16] Nguyễn Thu Huyền, “Pháp luật quyền tự kinh doanh cá nhân hoạt động thương mại- số vấn đề lý luận thực tiến”, Luận văn thạc sỹ luật học, 2012 [17] Ngô Thị Hương, “Thu nhập chịu thuế từ họt động kinh doanh cá nhân hành nghề độc lập”, Khoá luận tốt nghiệp, 2011 [18] Nguyễn Đình Luận, “ Tổng quan thương mại điện tử Việt Nam”, Tạp chí Tài chính, Kỳ tháng 7/2015, tr 8-tr11 [19] Michel Bouvier, Nhập môn thuế đại cương Lý thuyết thuế, Chính trị quốc gia, Hà Nội, 2005, trang 21 [20] Nguyễn Hải Ninh, “Kiểm soát thu nhập người nộp thuế trình thực pháp luật thuế thu nhập cá nhân Việt Nam”, Luận án Tiến sĩ Luật học, 2017 [21] Hàn Ni, Thuế khoán – Khoảng trống trốn thuế Trang Sài Gịn giải phóng online http://www.sggp.org.vn/thue-khoan-khoang-trong-tron-thue-452152.html Truy cập lần cuối 20/ 8/2018 [22] Minh Phương, Khó truy thu thuế thu nhập cá nhân giới “ Showbiz” Trang cafeF.vn http://cafef.vn/kho-truy-thu-thue-thu-nhap-ca-nhan-cua-gioi-showbiz20180922101327968.chn Truy cập lần cuối 20/ 8/2018 [23] Lê Thị Bích Thảo, “ Thuế thu nhập cá nhân khoản thu nhập từ kinh doanh”, Khóa luận tốt nghiệp, 2011 73 [24] Lệ Thúy, Cán thuế bắt tay doanh nghiệp … trốn thuế, Tạo chí Công an nhân dân online http://cand.com.vn/Phap-luat/Can-bo-thue-bat-tay-doanh-nghiep-tron-thue361957/ Truy cập ngày 20.8.2018 [25] Trần anh Tuấn, “Luật doanh nghiệp 2005 với việc mở rộng quyền tự kinh doanh việt nam”, Luận văn thạc sĩ luật học, 2006 [26] Bùi Khánh Tồn(2016) “Hiện đại hóa ngành thuế nhìn từ quản lý thuế thương mại điện tử”, Tạp chí Tài kỳ 1, số tháng 2/2016, tr51-53 [27] Nguyễn Quan Tiến, “Hiện trạng thu thuế Thương mại điện tử Việt Nam”, Tạp chí Tài kỳ tháng 7/2015, tr12-tr15 [28] VEPF: Tài liệu hội thảo diễn đàn toán điện tử Việt Nam 2015, Nguyễn Thị Cúc, đề tài tham luận “ Vai trị tốn điện tử quản lý thuế với doanh nghiệp, hộ kinh doanh cá nhân” Tài liệu tiếng Anh [29] An Empirical Investigation into the Importance of Tax Bases, Collection Costs, and Political Regime, Lawrence W Kenny, Standley L Winer [30] Black’s Law dictionary [31] The Limited Role of the Personal Income Tax in Developing Countries, Eric M.zolt and Richard M Bird [32] Personal Income Tax Reform: Concepts, Issues, and Comparative Country Developments, Howell H.Zee Website Tiếng Anh: [33] https://ssrn.com/en/ [34] http://taxsummaries.pwc.com [35] https://thelawdictionary.org/ [36] http://www.worldbank.org 74 ... ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THU? ?? THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH VÀ PHÁP LUẬT THU? ?? THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH 1.1 Những vấn đề thu? ?? Thu nhập cá nhân cá nhân kinh doanh .5 1.1.1... nhân kinh doanh Việt Nam CHƯƠNG NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ THU? ?? THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH VÀ PHÁP LUẬT THU? ?? THU NHẬP CÁ NHÂN ĐỐI VỚI CÁ NHÂN KINH DOANH 1.1 Những vấn đề thu? ?? Thu nhập. .. chung thu? ?? thu? ?? TNCN cá nhân kinh doanh mang đặc điểm đặc trưng loại thu? ?? trực thu, chủ thể nộp thu? ?? cá nhân kinh doanh có đối tượng chịu thu? ?? thu nhập từ kinh doanh cá nhân Thu? ?? TNCN cá nhân kinh