Vụ giáo dục trung học Bộ giáo dục đào tạo Hớng dẫn thực chuẩn kiến thức kĩ Của chơng trình giáo dục phổ thông Môn hoá học lớp thcs Hà nội - 2009 Phần thứ hai §1 Híng dÉn thùc hiƯn chn kiÕn thøc kÜ chơng trình giáo dục phổ thông môn hoá học lớp thcs Bài 1: mở đầu A Chuẩn kiến thức, kĩ Hoá học khoa học nghiên cứu chất, biến đổi ứng dụng chúng Hoá học có vai trò quan trọng sống Cần phải làm để học tốt môn hoá học? * Khi học tập môn hoá học, cần thực hoạt ®éng sau: tù thu thËp, t×m kiÕn thøc, xư lÝ thông tin, vận dụng ghi nhớ * Học tốt môn hoá học nắm vững có khả vËn dơng kiÕn thøc ®· häc B Híng dÉn thùc - Khi dạy học này: cần cho học sinh đợc trực tiếp quan sát thí nghiệm phơng tiện trực quan, đợc nhận xét, trả lời câu hỏi, thảo luận rút kết luận cần thiết - Từ thí nghiệm (SGK) HS đợc quan sát trực tiếp, nhận xét: có biến đổi chất để tạo chất (chất khôngtan níc, chÊt khÝ sđi bät chÊt láng)” ⇒ tõ rút nhận xét: Hóa học gì? khoa học nghiên cứu chất, biến đổi chất + Từ vật dụng, sản phẩm thực tiễn đời sống HS thấy rõ đợc vai trò quan trọng hóa học sống + Bớc đầu hình thành phơng pháp học tập hoá học học đầu tiên, coi trọng việc dạy cho học sinh phơng pháp học tập từ đầu tiếp tục áp dụng sau suốt trình học tập môn hoá học Chơng i chất nguyên tử phân tử Bài 2: Chất A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: - Khái niệm chất số tính chất cđa chÊt (ChÊt cã c¸c vËt thĨ xung quanh ta Chđ u lµ tÝnh chÊt vËt lÝ cđa chÊt ) - Khái niệm chất nguyên chất (tinh khiết ) hỗn hợp - Cách phân biệt chất nguyên chất (tinh khiết ) hỗn hợp dựa vào tính chất vật lí Kĩ - Quan sát thí nghiệm, hình ảnh, mẫu chất rút đợc nhận xét tính chất chất - Phân biệt đợc chất vật thể, chất tinh khiết hỗn hợp - Tách đợc chất rắn khỏi hỗn hợp dựa vào tính chất vật lí Tách muối ăn khỏi hỗn hợp muối ăn cát - So sánh tính chÊt vËt lÝ cđa mét sè chÊt gÇn gịi sống, thí dụ đờng, muối ăn, tinh bột B Träng t©m - TÝnh chÊt cđa chÊt - Ph©n biƯt chất nguyên chất hỗn hợp C Hớng dẫn thực - Phân biệt đợc vật thể (tự nhiên nhân tạo), vật liệu chất (chỉ giới hạn chất đợc giới thiệu) Các vật thể tự nhiên đợc hình thành từ chất, vật thể nhân tạo đợc làm từ vật liệu, vật liệu chất hay hỗn hợp số chất Vật thể vật cụ thể mà ta thấy hay cảm nhận đợc Vật liệu vật dùng để làm vật thể không đa cho học sinh định nghĩa chất, không đặt câu hỏi cho học sinh chẳng hạn nh Chất gì?, mà nhấn mạnh hai đặc trng chất là: có thành phần hoá học xác định có số tính chất định, không đổi (đặc trng thứ hai đợc nói này, đặc trng thứ nên để đến cuối chơng tổng kết lại) - TÝnh chÊt cña chÊt gåm tÝnh chÊt vËt lÝ vµ tÝnh chÊt hãa häc: + TÝnh chÊt vËt lí: gồm trạng thái, tính tan, nhiệt độ nóng chảy, nhiệt độ sôi, khối lợng riêng, tính dẫn điện, dẫn nhiệt + Tính chất hóa học: khả biến đổi chất thành chất - Biết chất đợc sử dụng làm tuỳ thuộc vào tính chất Biết dựa vào tính chất để nhận biết giữ an toàn dùng hoá chất - Một chất, không lẫn chất khác (tức chất tinh khiết), có tính chất định, hỗn hợp gồm nhiều chất trộn lẫn Để biết đợc tính chất chất, cân dùng nhiều cách, chẳng hạn nh quan sát, dùng dụng cụ đo làm thí nghiệm - Luyện tập: + Nêu tính chất để thấy chất khác + Nêu số tính chất để thấy chất nguyên chất khác với hỗn hợp + Tách chất khỏi hỗn hợp hai chất rắn, hai chất lỏng, hai chÊt khÝ… Bµi (Bµi thùc hµnh 1): Lµm quen với nội quy phòng thí nghiệm cách sử dụng số dụng cụ, hoá chất Làm muối ăn có lẫn tạp chất cát A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: - Nội quy số quy tắc an toàn phòng thí nghiƯm ho¸ häc; C¸ch sư dơng mét sè dơng cơ, hoá chất phòng thí nghiệm - Mục đích bớc tiến hành, kĩ thuật thực số thí nghiệm cụ thể: + Quan sát nóng chảy so sánh nhiệt độ nóng chảy parafin lu huỳnh + Làm muối ăn từ hỗn hợp muối ăn cát Kĩ - Sử dụng đợc số dụng cụ, hoá chất để thực số thí nghiệm đơn giản nêu - Viết tờng trình thí nghiệm B Trọng tâm - Nội quy quy tắc an toàn làm thí nghiệm - Các thao tác sử dụng dụng cụ hóa chất - Cách quan sát tợng xảy thÝ nghiƯm vµ rót nhËn xÐt C Híng dÉn thùc hiƯn - Tríc cho häc sinh tiÕn hµnh thí nghiệm (SGK), cần giới thiệu số quy tắc an toàn cách sử dụng sè ho¸ chÊt (trang 154 SGK), mét sè dơng (trang 12 155 SGK) Chú ý cách rót chất lỏng, cách khuấy chất lỏng, cách đun nóng chất lỏng ống nghiệm, cách kẹp giữ ống nghiệm, cách lọc chất lỏng Đặc biệt ý đến nguy hiểm (cháy, nổ, độc hại) tiếp xúc với hóa chất − Híng dÉn HS c¸c thao t¸c cđa tõng TN nh: + Khy chÊt láng èng nghiƯm + §un nãng èng nghiƯm + G¹n chÊt láng khái èng nghiệm phễu + Cô cạn chất lỏng ống nghiệm để giữ lại cặn Hớng dẫn HS quan sát tợng xảy nhận xét Thí nghiệm Theo dõi nóng chảy farafin lu huỳnh - Mục đích thí nghiệm quan sát nóng chảy parafin, lu huỳnh so sánh nhiệt độ chúng, nhiệt kế với thang nhiệt độ đến 150oC chấp nhận nhiệt độ nóng chảy lu huỳnh 100oC, so sánh với t onc parafin 42oC ⇒ rót nhËn xÐt: lu hnh vµ farafin khác tính chất vật lí nhiệt độ nóng chảy Thí nghiệm Tách riêng chất từ hỗn hợp muối ăn cát - Thí nghiệm cần thao tác: khuấy, lọc, cầm ống nghiệm kẹp ống nghiệm, đun nóng chất lỏng ống nghiệm lửa đèn cồn cuối quan sát chất cặn lại ống nghiệm sau đun nóng rút kết luận: muối ăn cát khác tính chất vật lí tính tan nên tách muối ăn khỏi cát cách hòa tan cô cạn Bài 4: nguyên tử A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc:- Các chất đợc tạo nên từ nguyên tử - Nguyên tử hạt vô nhỏ, trung hoà điện, gồm hạt nhân mang điện tích dơng vỏ nguyên tử electron (e) mang điện tích âm - Hạt nhân gồm proton (p) mang điện tích dơng nơtron (n) không mang điện - Vỏ nguyên tử gồm eletron chuyển động nhanh xung quanh hạt nhân đợc xếp thành lớp - Trong nguyên tử, số p số e, điện tích 1p điện tích 1e giá trị tuyệt đối nhng trái dấu, nên nguyên tử trung hoà điện (Cha có khái niệm phân lớp electron, tên lớp K, L, M, N) Kĩ Xác định đợc số đơn vị điện tích hạt nhân, số p, số e, số lớp e, số e lớp dựa vào sơ đồ cấu tạo nguyên tử vài nguyên tố cụ thể (H, C, Cl, Na) B Trọng tâm - Cấu tạo nguyên tử gồm hạt nhân lớp vỏ electrron - Hạt nhân nguyên tử tạo proton nơtron - Trong nguyên tử electron chuyển động theo lớp C Hớng dẫn thực - Dựa vào liệu đờng kính nguyên tử để HS thấy nguyên tử nhỏ bé khối lợng loại hạt p, n, e cấu tạo nên nguyên tử (khối lợng e nhỏ bé không đáng kể nên khối lợng hạt nhân đợc coi khối lợng nguyên tử) - Giới thiệu với HS hạt n không mang điện, mà nguyên tử trung hòa điện nên số hạt p = số hạt e (trái dấu nhau) - Trong nguyên tử, e chuyển động theo lớp nguyên tử có đờng kính khác - Nhờ electron mà nguyên tử có khả liên kết đợc với - Những nguyên tử loại có số proton hạt nhân - Luyện tập: + So sánh khối lợng, kích thớc, điện tích loại hạt p, n, e + Từ số khối số hạt p số nguyên tố đà cho, tính số hạt n số hạt e nguyên tử nguyên tố + Từ sơ đồ số nguyên tử xác định số p, e, n, số lớp e số e lớp Bài 5: nguyên tố hoá học A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: - Những nguyên tử có số proton hạt nhân thuộc nguyên tố hoá học Kí hiệu hoá học biểu diễn nguyên tố hoá học - Khối lợng nguyên tử nguyên tử khối Kĩ - Đọc đợc tên nguyên tố biết kí hiệu hoá học ngợc lại - Tra bảng tìm đợc nguyên tử khối số nguyên tố cụ thể B Trọng tâm - Khái niệm nguyên tố hóa học cách biểu diễn nguyên tố dựa vào kí hiệu hóa học - Khái niệm nguyên tử khối cách so sánh đơn vị khối l ợng nguyªn tư C Híng dÉn thùc hiƯn - Cã thĨ giới thiệu số loại nguyên tử ( H, 16 18 O, X, Y ) h- ớng dẫn HS biết nguyên tư cã sè p = thc vỊ cïng mét nguyên tố (X H y O ) - Nguyên tố hoá học tập hợp nguyên tử loại, nguyên tử có số proton hạt nhân (hạn chế 20 nguyên tố đầu) - Kí hiệu hoá học dùng để biểu diễn nguyên tố hoá học nguyên tử nguyên tố Mỗi nguyên tố đợc biểu diễn hay hai chũ chữ đầu đợc viết dạng chữ in hoa - Nguyên tử khối khối lợng nguyên tử tính đơn vị cacbon Mỗi nguyên tố có nguyên tử khối riêng biệt Mỗi đơn vị cacbon 1/12 khối lợng nguyên tử cacbon Dùng số liệu để giúp HS phân biệt rõ khối lợng nguyên tử tính gam khác với khối lợng nguyên tử tính đvC (nguyên tử khối) - Lợng nguyên tố có vỏ trái đất không đồng đều, oxi nguyên tố phổ biến - Luyện tập: + Cách biểu diễn nguyên tố dựa vào kí hiệu hóa học đọc tên nguyªn tè biÕt kÝ hiƯu hãa häc + So sánh khối lợng nguyên tử số nguyên tố + TÝnh gam cđa mét sè nguyªn tư biết nguyên tử khối C khối lợng tính gam nguyên tử C Bài 6: đơn chất hợp chất Phân tử A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: - Các chất (đơn chất hợp chất) thờng tồn ba trạng thái: rắn, lỏng, khí - Đơn chất chất nguyên tố hoá học cấu tạo nên - Hợp chất chất đợc cấu tạo từ hai nguyên tố hoá học trở lên - Phân tử hạt đại diện cho chất, gồm số nguyên tử liên kết với thể tính chất hoá học chất - Phân tử khối khối lợng phân tử tính đơn vị cacbon, tổng nguyên tử khối nguyên tử phân tử Kĩ - Quan sát mô hình, hình ảnh minh hoạ ba trạng thái chất - TÝnh ph©n tư khèi cđa mét sè ph©n tư đơn chất hợp chất - Xác định đợc trạng thái vật lý vài chất cụ thể Phân biệt chất đơn chất hay hợp chất theo thành phần nguyên tố tạo nên chất B Trọng tâm - Khái niệm đơn chất hợp chất - Đặc điểm cấu tạo đơn chất hợp chất - Khái niệm phân tử phân tử khối C Híng dÉn thùc hiƯn - B»ng mét sè nguyªn tè ®· biÕt tù nhiªn (H 2, O2, N2, e, Cu, Al ) giúp HS phân biệt đợc: đơn chất kim loại (có tính chất dẫn điện nhiệt) phi kim (không dẫn điện nhiệt) - Bằng số chất đà biết tự nhiên (H 2O, O2, CuO, Al ) giúp HS phân biệt đợc: đơn chất khác hợp chất chỗ nào? rút đặc điểm cấu tạo đơn chất hợp chất (Trong mẫu chất, nguyên tử không tách rời mà có liên kết với theo tỉ lệ thứ tự định xếp liền sát theo trật tự định.) - Dựa vào hình vẽ, mô hình hình mô hớng dẫn cho HS thấy nguyên tử kết hợp với tạo thành hạt lớn gọi phân tử khối lợng phân tử tính đvC gọi phân tử khối cách tính phân tử khối - Mỗi mẫu chất tập hợp vô lớn hạt phân tử hay nguyên tử Tính chất hóa học chất tính chất hạt Tuỳ điều kiện, chất ba trạng thái (hay thể): rắn, lỏng khí (hay hơi) trạng thái khí hạt rÊt xa - Lun tËp: + NhËn biÕt nh÷ng chất đơn chất? hợp chất? từ số công thức hóa học cho trớc + Tính phân tử khèi cđa mét sè ph©n tư chÊt tõ mét sè công thức hóa học cho trớc Bài (Bài thực hành 2): khuếch tán phân tử A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: Mục đích bớc tiến hành, kĩ thuật thực mét sè thÝ nghiƯm thĨ: - Sù khch t¸n phân tử chất khí vào không khí - Sự khuếch tán phân tử thuốc tím etanol nớc Kĩ - Sử dụng dụng cụ, hoá chất tiến hành thành công, an toàn thí nghiệm nêu - Quan sát, mô tả tợng, giải thích rút nhận xét chuyển động khuếch tán số phân tư chÊt láng, chÊt khÝ - ViÕt têng tr×nh thÝ nghiƯm B Träng t©m - Sù lan táa cđa mét chÊt khÝ kh«ng khÝ - Sù lan táa cđa mét chÊt r¾n tan níc C Híng dÉn thùc hiƯn - Sù lan to¶ (trong SGK) chÝnh khuếch tán Hớng dẫn HS thao tác TN nh: + Rót chất lỏng vào ống nghiệm + Thả mẩu giấy quỳ tím ớt vào đáy ống nghiệm + Tẩm dung dịch NH3 vào đặt vào ống nghiệm + Thả chất rắn vào chất lỏng khuấy + Thả từ từ mẩu chất rắn vào chất lóng Hớng dẫn HS quan sát tợng xảy nhận xét Thí nghiƯm Sù lan táa cđa amoniac + Sau ®Ëy èng nghiƯm thÊy mµu q tÝm chun thµnh mµu xanh dần từ đầu sang đầu amoniac đà lan tỏa không khí, tan nớc lµm xanh q tÝm ThÝ nghiƯm Sù lan táa cđa kali pemanganat níc + Trong cèc (1) sau khuấy tan hết, toàn dung dịch nhuốm màu tím + Trong cốc (2), chỗ thuốc tím rơi xuống tạo thành vết màu tím, sau vết màu tím loang dần xung quanh Bài 9: công thức hoá học A Chuẩn kiến thức, kĩ Kiến thức Biết đợc: - Công thức hoá học (CTHH) biểu diễn thành phần phân tử chất - Công thức hoá học đơn chất gồm kí hiệu hoá học nguyên tố (kèm theo số nguyên tử có) - Công thức hoá học hợp chất gồm kí hiệu hai hay nhiều nguyên tố tạo chất, kèm theo số nguyên tử nguyên tố tơng ứng - Cách viết công thức hoá học đơn chất hợp chất - Công thức hoá học cho biết: Nguyên tố tạo chất, số nguyên tử nguyên tố có phân tử phân tử khối chất Kĩ 10 Cu → Cu2+ + 2e ⇒ giíi thiƯu thªm khái niệm oxi hóa trình nhờng electron (qua trình nêu oxi hóa Cu) Từ phản ứng oxi đà nêu ( kimloại, phi kim CH4, cho HS thấy có hai loại phản ứng khác (yêu cầu HS nêu nhận xét điểm khác đó) qua thấy hai loại phản ứng gọi phản ứng hóa hợp (Nêu thêm số ví dụ phản ứng hóa hợp mặt O2) Lun tËp, cđng cè: + Nªu mét sè sù oxi hãa thùc tÕ cc sèng vµ øng dơng cđa oxi đời sống sản xuất + Viết thành thạo phơng trình phản ứng hóa hợp + Bài toán tính theo phơng trình hóa hợp Bài 26: OXIT A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức -Biết đợc + Định nghĩa oxit + Cách gọi tên oxit nói chung, oxit kim loại có nhiều hóa trị ,oxit phi kim nhiều hóa trị + Cách lập CTHH oxit + Khái niệm oxit axit ,oxit bazơ Kĩ + Lập đợc CTHH oxit dựa vào hóa trị, dựa vào % nguyên tố + Đọc tên oxit + Lập đợc CTHH oxit + Nhận đợc oxit axit, oxit bazơ nhìn CTHH B Trọng tâm + Khái niệm oxit, oxit axit, oxit bazơ + Cách lập đợc CTHH oxit cách gọi tên C Hớng dẫn thực + Kiểm tra cũ phản ứng hóa học O2 dẫn đến hình thành số oxit bazơ , oxit axit (MgO, Na2O, CO2, P2O5 ) Cho häc sinh nhËn xÐt thành phần nguyên tố oxit để dẫn đến định nghĩa oxit 25 + Đặt vấn đề lập CTHH oxit cần có giả thiết ?Hớng dẫn để học sinh trả lời : cần biết hóa trị nguyên tố tạo oxit % nguyên tố oxit phân tử khối Cho làm hai tập liên quan + Từ oxit kiểm tra cũ , cho biết MgO,Na2O oxit bazơ ,có bazơ tơng ứng Mg(OH)2,NaOH CO2,P2O5 oxit axit, có axit tơng ứng H2CO3, H3PO4 Sau cho học sinh tự kết luận phân loại ,nêu định nghĩa oxit axit, oxit bazơ Cho số ví dụ để cố phần phân loại (cần đa số trờng hợp nh Mn2O7 , NO để lu ý học sinh oxit kim loại oxit bazơ, oxit phi kim oxit axit có axit tơng ứng) + GV giới thiệu cách gọi tên chung, gọi tên số oxit sau cho học sinh gọi tên số oxit, có oxit kim loại nhiều hóa trị oxit phi kim nhiều hóa trị + Củng cố, luyện tập: Học sinh thành thạo cách gọi tên, cách gọi tên oxit axit tên oxit bazơ ứng với kim loại nhiều hóa trị Học sinh biết cách lập CT nhanh oxit biết hóa trị biết cách lập CT HH oxit biết % khối lợng nguyên tố Học sinh phân biệt đợc oxit thuộc loại oxit bazơ, oxit axit (chú ý chọn ví dụ phù hợp, không đa oxit lỡng tính, oxit không tạo muối, oxit hỗn tạp vào mục ví dụ oxit bazơ ) Bài 27: ĐIềU CHế OXI - PHảN ứNG PHÂN HủY A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức -Biết đợc + Hai cách điều chế oxi phòng thí nghiệm công nghiệp Hai cách thu khí oxi phòng TN + Khái niệm phản ứng phân hủy Kĩ + Viết đợc phơng trình điều chế khí O2 từ KClO3 KMnO4 + Tính đợc thể tích khí oxi điều kiện chuẩn đợc điều chế từ Phòng TN công nghiệp + Nhận biết đợc số phản ứng cụ thể phản ứng phân hủy hay hóa hợp B Trọng tâm + Cách điều chế oxi phòng TN CN ( từ không khí nớc) + Khái niệm phản ứng phân hủy 26 C Híng dÉn thùc hiƯn + KiĨm tra bµi cũ (có thể dùng hình thức trắc nghiệm khách quan) phân loại oxit, gọi tên oxit, viết số phản ứng hóa hợp có oxi tham gia + Phân tích học sinh thấy để có oxit từ phản ứng trực tiếp cần có oxi Cho học sinh nêu vài ứng dụng cđa oxi thùc tÕ mµ häc sinh biÕt Tõ đặt vấn đề nghiên cứu + GV tiến hành làm thí nghiệm sách GK, cho häc sinh nhËn xÐt ®Ĩ ®i ®Õn kÕt ln ®Ĩ điều chế khí oxi phòng TN cách thu khí oxi GV khắc sâu kiến thức cách yêu cầu học sinh giải thích thu oxi phơng pháp đẩy không khí (O2 nặng không khí) đẩy nớc (do oxi tan nớc), học sinh tự viết phơng trình điều chế oxi từ KClO3 KMnO4 (GV cho biết sản phẩm) + Đặt vấn đề điều chế oxi công nghiệp Đối với việc sản xuất oxi từ không khí cần cho học sinh nêu thành phần không khí, GV cung cấp nhiệt độ sôi oxi nitơ yêu cầu học sinh suy nghĩ trả lời cách làm Đối với trờng hợp điều chế oxi từ nớc GV nên giới thiệu cách làm cho học sinh viết PTHH + GV cho học sinh phân tích, so sánh điểm khác số chất tham gia phản ứng sản phẩm phản ứng hóa hợp (trong phần kiểm tra cũ), phản ứng nhiệt phân KClO3, KMnO4, từ giới thiệu phản ứng phân hủy yêu cầu học sinh nêu định nghĩa phản ứng phân hủy + Cđng cè: - Lµm bµi tËp tÝnh thĨ tÝch oxi sinh phòng TN công nghiệp (ở đkc) - Nhận biết phản ứng hóa hợp, phản ứng phân hủy số phản ứng cho trớc Bài 28: KHÔNG KHí - Sự CHáY A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Biết đợc: + Thành phần không khí theo thể tích khối lợng + Sù oxi hãa chËm lµ sù oxi hãa cã táa nhiệt không phát sáng + Sự cháy oxi hóa có tỏa nhiệt phát sáng 27 + Các điều kiện phát sinh dập tắt cháy, cách phòng cháy dập tắt đám cháy tình cụ thể, biết cách làm cho cháy có lợi xảy cách hiệu + Sự ô nhiễm không khí cách bảo vệ không khí khỏi bị ô nhiễm Kĩ + Hiểu cách tiến hành thí nghiệm xác định thành phần thể tích không khí + Phân biệt đợc oxi hóa chậm cháy số tợng đời sống sản xuất + Biết việc cần làm xảy cháy B Trọng tâm + Thành phần không khí + Khái niệm oxi hóa chậm cháy + Điều kiện phát sinh cháy biện pháp dập tắt cháy C Hớng dẫn thực + Hớng dẫn học sinh làm rõ hai phần: thành phần hóa chất có không khí (chủ yếu oxi, nitơ, có nớc, khí cacbonic, khí v.v ), phơng pháp xác định % thể tích oxi nitơ không khí giả sử không khí chứa chủ yếu chất (cách tiến hành thí nghiệm cách dựa vào kết thí nghiệm để kết luận) + Dùng hình ảnh, t liệu, phơng pháp đàm thoại để hớng dẫn cho học sinh xác định đợc tầm quan trọng không khí tác hại không khí bị ô nhiễm, từ tìm số biện pháp làm giảm ô nhiễm không khí (hớng cho học sinh đa hành động cụ thể mà học sinh cã thĨ thùc hiƯn) + §a mét sè ví dụ phản ứng cháy nh phản ứng đốt cháy S,C, P, Fe , cho học sinh nêu tợng kèm theo, sau hớng dẫn học sinh định nghĩa cháy Hớng dẫn học sinh phân tích đợc giống khác cháy chất không khí oxi Dùng grap bảng so sánh ghi ®Ĩ häc sinh dƠ nhí + LÊy vÝ dơ ®Ĩ giíi thiƯu vỊ sù oxi hãa chËm, híng dÉn häc sinh nắm đợc định nghĩa oxi hóa chậm điều kiện để oxi hóa chậm chuyển thành chất cháy + Dùng phơng pháp đàm thoại để học sinh nêu đợc điều kiện phát sinh cháy biện pháp dập tắt cháy Nên ghi hai phần song song để học sinh 28 dễ đối chiếu Cho học sinh nêu việc cần làm gặp đám cháy (điện thoại 119, phụ giúp dập tắt đám cháy nêu với biện pháp phù hợp cho loại đám cháy xăng dầu, gỗ ) Bài 29 : BàI LUYệN TậP A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Các mục từ đến phần kiến thức ghi nhớ sách giáo khoa Kĩ Viết phơng trình hóa häc thĨ hiƯn tÝnh chÊt cđa oxi, ®iỊu chÕ oxi, qua củng cố kĩ đọc tên oxit, phân loại oxit (oxit bazơ, oxit axit), phân loại phản ứng (phản ứng phân hủy, phản ứng hóa hợp, phản ứng thĨ hiƯn sù ch¸y Cđng cè c¸c kh¸i niƯm oxi hóa, phản ứng phân hủy, phản ứng hóa hợp B Trọng tâm Xem trớc C Hớng dẫn thực Chọn xếp tập sách GK, sách tập theo hệ thống kiến thức kĩ cần ôn tập (10 câu trắc nghiệm nhiều hình thức, câu hỏi LT ngắn, tập tự luận liên quan đến việc tính lợng oxi phản ứng điều chế oxi, cho oxi tác dụng với hóa chất tính lợng sản phẩm, đồng thời tính thể tích không khí cần để thực phản ứng thay oxi không khí Phơng pháp: Cho học sinh làm tập theo nhóm, cá nhân; trả lời chỗ trình bày bảng , qua tập hệ thống lại kiến thức sơ ®å Bµi 30: BµI THùC HµNH ®iỊu chÕ – thu khÝ oxi vµ thư tÝnh chÊt cđa oxi 29 A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức + Thí nghiệm điều chế oxi thu khí oxi + Phản ứng cháy S không khí oxi Kĩ + Lắp dụng cụ điều chế khí oxi phơng pháp nhiệt phân KMnO4 KClO3 Thu bình khí oxi, bình khí oxi theo phơng pháp đẩy không khí, bình khí oxi theo phơng pháp đẩy nớc + Thực phản ứng đốt cháy S không khí oxi, đốt sắt O2 + Quan sát thí nghiệm, nêu tợng giải thích tợng + Viết phơng trình phản ứng điều chế oxi phơng trình phản ứng cháy S, dây Fe B Trọng tâm + Biết tiến hành thí nghiệm điều chế oxi phòng TN, C Hớng dẫn thực + Nên chia học sinh thành nhiều nhóm(tốt nhÊt kho¶ng tõ – em / nhãm) Mỗi nhóm phải có danh sách, cử nhóm trởng + Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, hóa chất cho nhóm: Đèn cồn có cồn (1), giá ống nghiệm (1), ống nghiệm (6), ống dẫn khí hình chữ L , èng dÉn thu khÝ qua níc + nót cao su cã kÝch thíc võa víi èng nghiƯm, b×nh tam giác có nút đậy để thu khí O2, chậu nớc, muỗng sắt, chổi rửa, kẹp ống nghiệp, giá sắt Hóa chất: KMnO4 KClO3 (+MnO2), gòn, S, dây thép mỏng, cát (1 ít, để bình đốt cháy thép), nớc vôi + Chuẩn bị sẵn mẫu tờng trình thí nghiệm cho học sinh + Tríc TN cÇn cho häc sinh kiĨm tra dơng cơ, hóa chất Sau GV cho học sinh tham khảo SGK trình bày cách tiến hành, GV lu ý em vấn đề an toàn thí nghiệm (đốt S không khí cần làm nhanh, cho vào bình oxi xong sau dùng dung dịch nớc vôi đổ vào, đậy nắp để khử SO2; lắp ống nghiệm đựng KClO3 KMnO4 chúc miệng xuống) điều kiện tiến hành TN có kết qủa (dây thép cần mắc mảnh than nhỏ để làm mồi), cần làm mẫu cho học sinh Sau cho học sinh tiÕn hµnh tõng thÝ nghiƯm 30 + GV theo dâi, quan sát, nhận xét, đánh giá kết nhóm công khai bảng Sau TN cần cho học sinh báo cáo, GV đặt câu hỏi để học sinh trả lời (viết phơng trình, ý nghĩa thí nghiệm, kinh nghiệm ) đánh giá câu trả lời + Cho học sinh viết tờng trình, thu bảng tờng trình CHƯƠNG : HIĐRO - NƯớC Bài 31: TíNH CHấT - ứNG DụNG CủA HIĐRO A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Biết đợc: + Tính chất vật lí hiđro: Trạng thái, màu sắc, tỉ khối, tính tan nớc + Tính chất hóa học hiđro: tác dụng với oxi, với oxit kim loại Khái niệm khử chất khử + ứng dụng hiđro: Làm nhiên liệu, nguyên liệu công nghiệp Kĩ + Quan sát thí nghiệm, hình ảnh rút đợc nhận xét tính chất vật lí tính chất hóa học hiđro + Viết đợc phơng trình hóa học minh họa đợc tính khử hiđro + Tính đợc thể tích khí hiđro ( đktc) tham gia phản ứng sản phẩm B Trọng tâm + Tính chất hóa học hiđro + Khái niệm chất khư, sù khư C Híng dÉn thùc hiƯn + Cho học sinh đọc sách GK phát biểu tính chất vật lí hiđro so sánh với oxi đà học, tự trình bày cách thu khí hiđro PTN ( đà hớng dẫn phần tính chất vật lÝ cđa oxi ) + Thùc hiƯn thÝ nghiƯm ®èt cháy H2 oxi (hoặc dùng thí nghiệm ảo dïng tranh vÏ), qua ®ã cho häc sinh tù viÕt PTHH, trả lời đầy đủ câu hỏi mục c) trang 106 sách GK Qua lu ý học sinh sù nguy hiĨm cđa viƯc ®èt khÝ hi®ro míi điều chế thí nghiệm nhấn mạnh cần phải thử xem hiđro có tinh khiết không trớc đốt cách thử + Thực hành thí nghiệm CuO + H2 , cho học sinh quan sát, phát biểu chốt lại ý : H2 có tính khử (tác dụng với oxi đơn chất, có khả khử đợc oxit 31 số kimloại nhiệt độ thích hợp tạo kimloại hiđro) Cho học sinh viết sè ph¶n øng nh H2 + Fe2O3, H2+ PbO + Dùng hình vẽ minh họa trang 108 để học sinh phát biểu ứng dụng hiđro, GV đặt thêm câu hỏi để làm rõ thêm để củng cố + Củng cố, luyện tập: Điều chế hiđro từ kimloại + dung dịch axit Tính thể tích hiđro sinh Sau cho hiđro tác dụng với CuO, tính lợng Cu sinh lợng CuO tham gia phản ứng ( dạng tập nhà, có hớng dẫn cho học sinh cách làm ) Bài 32: PHảN ứNG OXI HóA - KHử A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Biết đợc: + Kh¸i niƯm vỊ chÊt khư, chÊt oxi hãa, sù khử, oxi hóa dựa sở nhờng oxi nhận oxi) Kĩ + Phân biệt ®ỵc chÊt khư, chÊt oxi hãa, sù khư, sù oxi hóa phơng trình hóa học cụ thể + Phân biệt đợc phản ứng oxi hóa khử với loại phản ứng đà học + Tính đợc lợng chất khử, chất oxi hóa sản phẩm theo phơng trình hóa học B Trọng tâm + Khái niệm chất khử , chất oxi hóa ( nhắc lại), oxi hãa, sù khư, ph¶n øng oxi hãa khư C Híng dÉn thùc hiƯn + KiĨm tra bµi cị vỊ tÝnh chÊt hãa häc cđa hi®ro ( H + O2, CuO+ H2) , sau cho học sinh nhắc lại khái niệm chất khử, oxi hóa (đà học) Chỉ cần dùng mũi tên hình thành sơ đồ khái niƯm chÊt khư, chÊt oxi hãa, sù oxi hãa, sù khư, ph¶n øng oxi hãa khư ë ph¶n øng CuO H2 với hệ thống câu hỏi phát vấn hợp lý dồn mục 1,2,3 sách GK trang 110 111 thành mục Cách làm: sở phân tích để học sinh hiểu rõ trình kết hợp nguyên tử O CuO với hiđro oxi hóa H2 thành H2O, tách oxi khái CuO gäi lµ sù khư CuO, tõ cho học sinh nêu lại khái niệm oxi hóa khử Học sinh đà biết khái niệm chất khử, GV giới thiệu CuO đợc gọi chất oxi 32 hóa cho học sinh phát biểu khái niệm chất oxi hóa Đặt thêm câu hỏi phản ứng H2 O2,O2 có đợc gọi chất oxi hóa không? + Luyện tập, củng cố: Đa số phản ứng để học sinh nhận đợc phản ứng oxi hóa khử (cẩn thận, không đa phản ứng oxi hóa khử nh KL + Cl2, H2 + S v× häc sinh cha học cho phản øng oxi hãa – khö) Cho häc sinh viÕt PTHH số phản ứng oxi hóa khử (CO khư oxit kimlo¹i, PK + O2 , KL+ O2 ), lập sơ đồ xác định chất khử, chất oxi hóa, trình khử, trình oxi hóa phản ứng + Nếu có thời gian, nên đặt vấn đề: Fe + HCl, Na + Cl2 có phải phản ứng oxi hóa khử không sau phân tích để học sinh nắm đợc phần đọc thêm trang 114 để học sinh không hiểu lầm có phản ứng có oxi tham gia có trình cho nhận oxi phản ứng oxi hóa khử Bài 33: ĐIềU CHế KHí HIĐRO - PHảN ứNG THế A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Biết đợc: + Phơng pháp điều chế hiđro phòng thí nghiệm công nghiệp, cách thu khí hiđro cách đẩy nớc đẩy không khí + Phản ứng phản ứng nguyên tử đơn chất thay nguyên tử nguyên tố khác phân tử hợp chất Kĩ + Quan sát thí nghiệm, hình ảnh rút đợc nhận xét phơng pháp điều chế cách thu khí hiđro Hoạt động bình Kíp đơn giản + Viết đợc PTHH điều chế hiđro từ kim loại (Zn, Fe) dung dịch axit (HCl, H2SO4 loÃng) + Phân biệt phản ứng thÕ víi ph¶n øng oxi hãa – khư NhËn biÕt phản ứng PTHH cụ thể + Tính ®ỵc thĨ tÝch khÝ hi®ro ®iỊu chÕ ®ỵc ë ®kc B Trọng tâm + Phơng pháp điều chế hiđro phòng TN CN + Khái niệm phản ứng C Híng dÉn thùc hiƯn 33 + Vµo bµi míi cách kiểm tra lại tính chất vật lý tính chất hóa học hiđro, qua đặt vấn đề để học sinh nêu cách thu khí hiđro PTN, nhắc lại cách điều chế hiđro đà biết, sau ®ã híng dÉn cho häc sinh tù lµm thÝ nghiƯm điều chế hiđro từ Zn dung dịch HCl, thử độ tinh khiết, đốt cháy H2, cô cạn dung dịch muối để xác nhận hình thành muối ZnCl2 cho học sinh nhận xét GV giới thiệu cách điều chế hiđro CN, cho học sinh viết phơng trình + Từ phản ứng điều chế hiđro, cho học sinh viết thêm số phản ứng tơng tự hình thành khái niệm phản ứng cho học sinh + Cđng cè, lun tËp: Cho häc sinh viÕt mét sè phản ứng điều chế H từ kim loại khác ( Mg, Al, Fe ) dung dịch HCl H2SO4 loÃng Cho học sinh nêu dấu hiệu để nhân phản ứng , sau áp dụng nhân phản ứng số phản ứng cho trớc (trong có phản ứng trao đổi, phản øng oxi hãa – khư) Cho lµm bµi tËp tÝnh thĨ tÝch khÝ hi®ro sinh ë ®iỊu kiện chuẩn (cho axit d kim loại d, dạng tính vừa đủ đà làm rồi) Bài 34 : BµI LUN TËP A Chn kiÕn thøc vµ kỹ Kiến thức Các mục từ đến phần kiến thức ghi nhớ sách giáo khoa, trang 118 Kĩ Học sinh nắm vững khái niệm: ph¶n øng oxi hãa – khư, chÊt khư, sù khư, chÊt oxi hãa, sù oxi hãa, ph¶n øng oxi hãa khử, phản ứng thế, phản ứng hóa hợp, phản ứng phân hủy Học sinh có kĩ xác ®Þnh chÊt khư, sù khư , chÊt oxi hãa , oxi hóa phản ứng oxi hóa khử cụ thể , phân biệt đợc loại phản ứng Học sinh viết đợc phơng trình phản ứng tính toán theo phơng trình Học sinh không hiểu lầm: phản ứng phản ứng oxi hóa khử , hay phản ứng hóa hợp luôn phản ứng oxi hóa khử B Trọng tâm Xem trớc C Hớng dẫn thực Chọn xếp tập sách GK, sách tập theo hệ thống kiến thức kĩ cần ôn tập (một số câu trắc nghiệm nhiều hình thức, số câu hỏi LT ngắn, tập tự luận (bài 5, sách GK) 34 Phơng pháp: Cho học sinh làm tập theo nhóm, cá nhân (linh động); trả lời nhanh chỗ trình bày bảng , qua tập GV hệ thống lại kiến thức sơ đồ Bài 35: BàI THựC HàNH điều chế thu khí hiđro thử tính chất hiđro A Chuẩn kiến thức kỹ KiÕn thøc + ThÝ nghiƯm ®iỊu chÕ hi®ro tõ dung dịch HCl Zn ( Fe, Mg, Al ) Đốt cháy khí hiđro không khí Thu khí H2 cách đẩy không khí + Thí nghiệm chứng minh H2 khử đợc CuO Kĩ + Lắp dụng cụ điều chế khí hiđro, thu khí hiđro phơng pháp đẩy không khí + Thực thí nghiệm cho H2 khử CuO + Quan sát thí nghiệm, nêu tợng giải thích tợng + Viết phơng trình phản ứng điều chế hiđro phơng trình phản ứng CuO H2 + Biết cách tiến hành thí nghiệm an toàn, có kết B Trọng tâm Biết tiến hành thí nghiệm điều chế hiđro, thử tính chất khư cđa H phßng TN C Híng dÉn thùc hiƯn + Chia líp thµnh nhiỊu nhãm TN cã cư nhãm trëng ( tèt nhÊt lµ häc sinh / nhóm ) + Chuẩn bị đầy đủ dụng cụ, hóa chất cho nhóm: Đèn cồn có cồn (1), gi¸ èng nghiƯm (1), èng nghiƯm (6), èng dÉn khÝ vt nhän vµ èng dÉn khÝ thêng + nót cao su cã kÝch thíc võa víi èng nghiƯm, èng dÉn khí cong (theo hình 5.9 trang 120 SGK) chuẩn bÞ mét hƯ thèng thùc hiƯn thÝ nghiƯm CuO + H nh hình 5.2 trang 106 sách GK Hóa chÊt: Zn ( hc Fe, Mg , Al ), dung dịch HCl, CuO, diêm quẹt + Chuẩn bị sẵn mẫu têng tr×nh thÝ nghiƯm cho häc sinh + Tríc TN cÇn cho häc sinh kiĨm tra dơng cơ, hãa chÊt Sau cho học sinh trình bày cách tiến hành, GV lu ý em vấn đề an toàn thí nghiệm (trớc 35 đốt hiđro thiết phải thử độ tinh khiết, không ghé mắt vào gần đốt khí) tiết kiệm (ví dụ: lấy đủ lợng HCl Zn để làm đủ ba thí nghiệm (thu khÝ hi®ro, ®èt trùc tiÕp), ®iỊu kiƯn ®Ĩ thÝ nghiƯm thành công (CuO cần đợc sấy khô, ống đựng CuO không bị ớt + GV theo dõi, quan sát, nhận xét, đánh giá kết nhóm công khai bảng Sau TN cần cho học sinh báo cáo, GV đặt câu hỏi để học sinh trả lời (viết phơng trình, ý nghĩa thí nghiệm, kinh nghiệm ) đánh giá câu trả lời + Cho học sinh viết tờng trình, thu bảng tờng trình Bài 36: NƯớC A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức Biết đợc: + Thành phần định tính định lợng nớc + Tính chất nớc: Nớc hòa tan đợc nhiều chất, nớc phản ứng đợc với nhiều chất ®iỊu kiƯn thêng nh kim lo¹i ( Na, Ca ), oxit baz¬ (CaO, Na 2O, ) , oxit axit ( P2O5, SO2, ) + Vai trß cđa níc đời sống sản xuất, ô nhiễm nguồn nớc cách bảo vệ nguồn nớc, sử dụng tiết kiệm nớc Kĩ + Quan sát thí nghiệm hình ảnh thí nghiệm phân tích tổng hợp nớc, rút đợc nhận xét thành phần nớc + Viết đợc PTHH nớc với số kim loại (Na, Ca ), oxit bazơ, oxit axit + Biết sử dụng giấy quỳ tím để nhận biết đợc số dung dịch axit, bazơ cụ thể B Trọng tâm + Thành phần khối lợng nguyên tố H, O níc + TÝnh chÊt hãa häc cđa níc + Sư dơng tiÕt kiƯm níc, b¶o vƯ ngn níc không bị ô nhiễm C Hớng dẫn thực + Dùng thí nghiệm, đặt câu hỏi phát vấn hợp lý ®Ĩ häc sinh ®i ®Õn kÕt ln: - Ph©n tÝch nớc đợc H2 O2 có tỉ lệ thể tích : 36 - Tổng hợp H2 O2 theo tØ lƯ thĨ tÝch : sÏ đợc nớc - Thành phần % khối lợng H O nớc lần lợt 11,11 % 88,89% hay mH:mO = : ⇒ Sè nguyªn tư H : sè nguyªn tư O = : Công thức phân tử nớc đợc thực nghiƯm chøng minh lµ H2O + TÝnh chÊt vËt lÝ: cho häc sinh ph¸t biĨu + TÝnh chÊt hãa häc: Tiến hành thí nghiệm, cho học sinh quan sát, ph¸t biĨu, kÕt ln , GV híng dÉn häc sinh tổng kết theo bảng để tiện so sánh Hóa tính T¸c dơng víi nT¸c dơng víi T¸c dơng víi mét sè íc mét sè oxit baz¬ oxit axit Na + H2O CaO + H2O P2O5 ( SO2) + H2O ThÝ nghiệm Cách tiến hành Hiện tợng Phơng trình hóa học Kết luận + Dùng sơ đồ cho học sinh tóm tắt ích lợi nớc + GV thông báo lợng nớc toàn giới (rất ít) + Cho học sinh nêu thực trạng ô nhiễm nớc nguyên nhân, tự học sinh nêu biện pháp tiết kiệm nớc gia đình biện pháp cụ thể mà học sinh tham gia để bảo vệ nguồn nớc Bài 37: AXIT - BAZƠ - MUốI A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức + Biết đợc: Định nghĩa axit, bazơ, muối theo thành phần phân tử + Cách gọi tên axit ,bazơ, muối + Phân loại axit, bazơ, muối Kĩ + Phân loại đợc axit, bazơ, muối theo công thức hóa học cụ thể + Viết đợc CTHH số axit, bazơ, muối biết hóa trị kim loại gốc axit + Đọc đợc tên số axit, bazơ, muối theo CTHH cụ thể ngợc lại + Phân biệt đợc số dung dịch axit, bazơ cụ thể giấy quỳ tím + Tính đợc khối lợng số axit ,bazơ, muối tạo thành phản ứng 37 B Trọng tâm + Định nghĩa axit, bazơ, muối + Cách gọi tên axit ,bazơ ,muối + Phân loại axit, baz¬, mi C Híng dÉn thùc hiƯn + Tõ vÝ dụ số axit ,bazơ, muối đà biết cho học sinh phân tích thành phần axit bazơ, muối xây dựng định nghĩa axit, bazơ, muối (Cho học sinh phát biểu từ quan trọng ( từ khóa) cần nhớ định nghĩa) Sau GV gợi ý, đặt vấn đề để học sinh tự kết luận công thức hóa học axit, bazơ, muối công thức chung loại chất + Phân loại axit, bazơ , muối ghi mục với cách gọi tên + Lu ý phân tử axit luôn có nguyên tử H đợc thay kim loại (nguyên tử H axit), có nguyên tử H khả Khi thay hay nhiều nguyên tử H axit ta đợc muối Vì muối không nguyên tử H axit muối trung hòa, phân tử muối nguyên tử H axit gốc axit muối axit + Ghi theo bảng sau để học sinh dễ theo dõi học Axit Bazơ Muối Một số ví dụ Định nghĩa Công thức hóa học Phân loại cách gọi tên + Luyện tập, củng cố: Nên dùng nhiều hình thức ( trả lời nhanh, tập chạy, trắc nghiệm khách quan ) - Cách lập nhanh: công thức axit biết gốc axit, xác ®Þnh gèc axit biÕt CTHH cđa axit ( cã oxi oxi ) CTHH bazơ (bazơ tan không tan) Lập CTHH muối ( muối trung hòa muối axit) Sau có công thức phân loại, gọi tên - Cho phản ứng trung hòa axit bazơ tạo muối Tinh toán theo PTHH lợng muối sinh cho biết lợng axit lợng bazơ Bài 38: LUN TËP 38 A Chn kiÕn thøc vµ kü Kiến thức + Theo mục phần kiến thức cần nhớ trang 131 sách GK (chủ yếu ôn tập Nớc Axit Bazơ Muối Kĩ + Viết phơng trình phản ứng nớc với số kimloại, oxit bazơ ,oxit axit Gọi tên phân loại sản phẩm thu đợc ,nhận biết đợc loại phản ứng + Viết đợc CTHH số axit, bazơ, muối biết hóa trị kim loại gốc axit, biết thành phần khối lợng nguyên tố + Viết đợc CTHH axit ,muối, bazơ biết tên + Phân biệt đợc số dung dịch axit, bazơ cụ thể giấy quỳ tím + Tính đợc khối lợng số axit ,bazơ, muối tạo thành phản ứng B Trọng tâm + Hóa tÝnh cđa níc + LËp CTHH cđa axit ,baz¬ ,mi phân loại + Tính toán theo phơng trình phản ứng :axit + bazơ tạo muối nớc ,có lợng d axit bazơ C Hớng dẫn thực + Đa tập LT,định lợng phù hợp, nhiều hình thức cho học sinh làm ( cá nhân,theo nhóm), qua chốt lại kiến thức trọng tâm Bài 39: BµI THùC HµNH tÝnh chÊt hãa häc cđa nớc A Chuẩn kiến thức kỹ Kiến thức + ThÝ nghiƯm thĨ hiƯn tÝnh chÊt hãa häc cđa níc :níc t¸c dơng víi Na , CaO, P2O5 KÜ + Thực thí nghiệm thành công , an toàn ,tiết kiệm + Quan sát thí nghiệm, nêu tợng giải thích tợng + Viết phơng trình hóa học minh họa kết thí nghiệm B Träng t©m 39 ... = 12 16 14 - LuyÖn tËp: + Bài toán tính tỉ lệ khối lợng % khối lợng nguyên tố hợp chất + Bài toán tính khối lợng nguyên tố hợp chất biết khối lợng hợp chất ngợc lại + Bài toán lập công thức hợp... ra, oxi có hóa trị II + Bài toán tính theo phơng trình hóa học,liên quan đến đốt cháy nhiên liƯu + Lµm bµi tËp sè SGK trang 87 để liên hệ thực tế cần thiết oxi đời sống Bài 25: Sự OXI HóA - PHảN... để học sinh 28 dễ đối chiếu Cho học sinh nêu việc cần làm gặp đám cháy (điện thoại 119, phụ giúp dập tắt đám cháy nêu với biện pháp phù hợp cho loại đám cháy xăng dầu, gỗ ) Bài 29 : BàI LUYệN TậP