HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM PHẠM THỊ LAN ANH VAI TRÒ CỦA PHỤ NỮ TRONG NÂNG CAO MỨC SỐNG CỦA HỘ GIA ĐÌNH TRÊN ĐỊA BÀN HUYỆN YÊN KHÁNH, TỈNH NINH BÌNH Ngành: Mã số: Người hướng dẫn khoa học: Quản lý kinh tế 8340410 TS Nguyễn Tất Thắng NHÀ XUẤT BẢN HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP - 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi cam đoan rằng, giúp đỡ cho việc thực luận văn cám ơn thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Phạm Thị Lan Anh i LỜI CẢM ƠN Trong thời gian thực luận văn tốt nghiệp nhận quan tâm giúp đỡ nhiều cá nhân tập thể Trước tiên tơi xin bày tỏ lịng biết ơn sâu sắc đến quý thầy, cô Khoa Kinh tế phát triển nông thôn, Học viện Nông nghiệp Việt Nam tồn thể thầy, trực tiếp giảng dạy, giúp đỡ suốt thời gian học Học Viện Nông Nghiệp Việt Nam Đặc biệt xin gửi lời cảm ơn chân thành sâu sắc tới TS Nguyễn Tất Thắng, người trực tiếp tận tình giúp đỡ tơi suốt q trình nghiên cứu để hồn thành luận văn Tôi xin chân thành cảm ơn UBND huyện Yên Khánh quan đơn vị Huyện nhiệt tình giúp đỡ tơi việc thu thập số liệu thông tin cần thiết cho việc nghiên cứu đề tài Tơi xin bày tỏ lịng biết ơn tất tập thể, cá nhân, đồng nghiệp, bạn bè người thân bảo, giúp đỡ, động viên, khích lệ tơi suốt trình học tập nghiên cứu khoa học Một lần xin trân trọng tỏ lòng biết ơn tới tất quan, đơn vị cá nhân giúp đỡ dành cho thân Luận văn kết bước đầu, thân hứa nỗ lực, cố gắng nhiều Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2018 Tác giả luận văn Phạm Thị Lan Anh ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục chữ viết tắt v Danh mục bảng vi Danh muc hộp viii Danh mục biểu đồ ix Trích yếu luận văn x Thesis abstract xii Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Đối tượng phạm vi nghiên cứu luận văn 1.3.1 Đối tượng 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp luận văn lý luận thực tiễn 1.4.1 Về lý luận 1.4.2 Về thực tiễn 1.5 Kết cấu nội dung luận văn Phần Cơ sở lý luận thực tiễn vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 2.1 Cơ sở lý luận vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 2.1.1 Các khái niệm có liên quan 2.1.2 Mức sống hệ thống tiêu đánh giá mức sống 12 2.1.3 Vai trò, ý nghĩa phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 18 2.1.4 Nội dung nghiên cứu vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 19 iii 2.1.5 Các yếu tố ảnh hưởng đến vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 25 2.2 Cơ sở thực tiễn 28 2.2.1 Vai trò phụ nữ xã hội đại ngày giới 28 2.2.2 Kinh nghiệm số nước phát huy vai trò phụ nữ phát triển nơng thơn, cải thiện đời sống gia đình 33 2.2.3 Kinh nghiệm phát huy vai trị phụ nữ gia đình Việt Nam 39 2.2.4 Bài học kinh nghiệm rút từ số địa phương cho địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình 43 2.2.5 Chủ trương, sách Đảng Nhà nước Việt Nam phụ nữ 44 Phần Phương pháp nghiên cứu 47 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 47 3.1.1 Đặc điểm tự nhiên 47 3.1.2 Đặc điểm kinh tế xã hội 49 3.2 Phương pháp nghiên cứu 54 3.2.1 Phương pháp chọn điểm nghiên cứu chọn mẫu điều tra 54 3.2.2 Phương pháp thu thập thông tin 55 3.2.3 Phương pháp xử lý phân tích thơng tin 56 3.2.4 Hệ thống tiêu 57 Phần Kết nghiên cứu 59 4.1 Thực trạng mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh 59 4.1.1 Thu nhập bình quân theo đầu người 59 4.1.2 Về vấn đề lương thực dinh dưỡng 61 4.1.3 Về chăm sóc sức khoẻ, y tế 62 4.1.4 Về giáo dục 63 4.1.5 Về số vấn đề khác 63 4.1.6 Đánh giá chung 66 4.2 Phân tích vai trị phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 67 4.2.1 Thông tin chung đối tượng điều tra 67 4.2.2 Vai trò phụ nữ nâng cao thu nhập 68 4.2.3 Vai trò phụ nữ đảm bảo lương thực dinh dưỡng 72 4.2.4 Vai trò phụ nữ chăm sóc sức khoẻ, y tế 74 iv 4.2.5 Vai trò phụ nữ giáo dục 76 4.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 78 4.3.1 Những yếu tố thuộc kinh tế, trị, xã hội 78 4.3.2 Những yếu tố thuộc địa lý tự nhiên, yếu tố dân cư, người 82 4.3.3 Những yếu tố thuộc tâm lý, sức khoẻ, giáo dục 84 4.4 Định hướng giải pháp nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 90 4.4.1 Những giải pháp nhằm nâng cao mức sống hộ gia đình 90 4.4.2 Những giải pháp chủ yếu nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 98 Phần Kết luận kiến nghị 104 5.1 Kết luận 104 5.2 Kiến nghị 105 5.2.1 Đối với Nhà nước 105 5.2.2 Đối với Hội Liên Hiệp Phụ nữ Việt Nam 105 Tài liệu tham khảo 107 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BHYT – BHXH Bảo hiểm y tế - Bảo hiểm xã hội CNH – HĐH Cơng nghiệp hóa – đại hóa CLB Câu lạc CSSK Chăm sóc sức khỏe KCB Khám chữa bệnh HTX Hợp tác xã NN & PTNT Nông nghiệp phát triển nông thôn LHPN Liên hiệp phụ nữ TC – CĐ – ĐH Trung cấp – cao đẳng – đại học TW Trung ương UBND Ủy ban nhân dân vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Sự khác biệt nam nữ Bảng 3.1 Tình hình dân số huyện Yên Khánh (2014 - 2016) 50 Bảng 3.2 Tình hình phân bổ lao động huyện Yên Khánh (2014-2016) 51 Bảng 3.3 Chỉ tiêu phát triển kinh tế huyện Yên Khánh (2012 – 2015) 54 Bảng 3.4 Nội dung, phương pháp thu thập thông tin 55 Bảng 4.1 Thu nhập bình quân đầu người tháng chia theo nhóm thu nhập 60 Bảng 4.2 Chi tiêu cho đời sống bình quân đầu người tháng chia theo nhóm thu nhập 61 Bảng 4.3 Số sở khám chữa bệnh trực thuộc sở y tế 62 Bảng 4.4 Trình độ học vấn cao đạt dân số từ tuổi trở lên 63 Bảng 4.5 Nhân bình quân hộ chia theo nhóm thu nhập 64 Bảng 4.6 Tỷ lệ hộ có nhà chia theo loại nhà 65 Bảng 4.7 Đồ dùng chủ yếu bình quân hộ 65 Bảng 4.8 Tỷ lệ hộ tự đánh giá sống gia đình so với năm trước chia theo mức độ 66 Bảng 4.9 Thông tin chung phụ nữ điều tra 67 Bảng 4.10 Sự tham gia phụ nữ sản xuất nông nghiệp đối tượng điều tra (n=90) 69 Bảng 4.11 Phân công lao động hoạt động thương mại dịch vụ hộ gia đình (n=24) 70 Bảng 4.12 Vai trò phụ nữ tiêu thụ sản phẩm hộ gia đình (n=90) 71 Bảng 4.13 Người giữ vai trò mua bán lương thực, nội trợ gia đình 72 Bảng 4.14 Phân cơng lao động gia đình cơng việc nhà, chăm sóc sức khoẻ gia đình 74 Bảng 4.1.5 Tỷ lệ nam, nữ chia theo nhóm thời gian nghỉ ngơi 75 Bảng 4.16 Người định công việc lớn gia đình 76 Bảng 4.17 Sự tham gia phụ nữ tiếp nhận thông tin, kiến thức xã hội 77 Bảng 4.18 Các Câu lạc phụ nữ địa bàn huyện 81 Bảng 4.19 Một số phong trào, hoạt động Hội phụ nữ 99 vii DANH MUC HỘP Hộp 2.1 Hội nghị thượng đỉnh phụ nữ Việt Nam 2008 31 Hộp 2.2 Vài nét tham gia phụ nữ vào lực lượng lao động 41 Hộp 4.1 Tham gia hoạt động thương mại dịch vụ 70 Hộp 4.2 Tham gia định tiêu thụ sản phẩm hộ nông nghiệp 72 Hộp 4.3 Tham gia định tiêu thụ sản phẩm hộ buôn bán 72 Hộp 4.4 Tham gia hoạt động địa phương 82 Hộp 4.5 Cách nhìn nhận phụ nữ bình đẳng giới 83 Hộp 4.6 Quan niệm sinh trai 84 Hộp 4.7 Nhận thức phụ nữ với sức khỏe 85 Hộp 4.8 Ý kiến cán phụ nữ 86 Hộp 4.9 Nhận thức phụ nữ vai trò 86 Hộp 4.10 Tiếp cận thông tin 89 viii DANH MỤC BIỂU ĐỒ Biểu đồ 4.1 Cơ cấu trình độ học vấn phụ nữ huyện Yên Khánh năm 2016 87 Biểu đồ 4.2 Tỉ lệ kênh tiếp nhận thông tin phụ nữ huyện Yên Khánh 89 ix 4.4.1.2 Giải pháp lương thực dinh dưỡng Lương thực, thực phẩm phản ánh mức sống người dân, thể khả đáp ứng sản xuất nông nghiệp cho nhu cầu lương thực thực phẩm người dân Trong thời gian qua nước ta nước dẫn đầu xuất gạo giới, nhiên nhiều vùng có tình trạng thiếu đói nhiều nguyên nhân gây mùa, lũ lụt, hạn hán… Thu nhập thấp cịn biểu thơng qua tiêu lương thực bình qn đầu người giảm Đói ăn mối lo ngại không khứ, hơm mà mai sau Bên cạnh với quy mô dân số tăng nhanh, đất canh tác hạn chế, người hàng năm tìm cách để mở rộng diện tích đất canh tác mình, cách phá rừng Hàng năm có khoảng 4- triệu rừng bị đốn hạ, 90% đất vùng chuyển sang đất canh tác Khoảng 14.5 triệu khác đất hoang hóa rừng, 3.3 triệu chuyển thành đất nơng nghiệp lâu dài, số lại rừng tự tái sinh Diện tích rừng thay đổi làm thay đổi bầu khí thời tiết trái đất ảnh hưởng xấu đến phát triển kinh tế - xã hội đất nước đời sống người Vì cần có biện pháp để giảm dần xóa hộ đói nghèo vùng Hạn chế, ngăn chặn việc chuyển dịch diện tích đất nơng ngiệp, đất trồng lúa sang làm đất thổ cư, đất công nghiệp Biện pháp giúp ngăn chặn việc đổi đất nông nghiệp sang loại đất khác để giữ diện tích trồng lúa giúp nhân dân ta tiếp tục canh tác sản xuất lương thực thực phẩm Tăng cường trách nhiệm quan chức việc giúp nơng dân phịng chống dịch bệnh Hàng năm vùng nông thôn nước ta thường hay xảy trận dịch sâu bọ, cào cào, châu chấu lớn phá hoại mùa màng, diện tích hoa màu Dẫn tới thiệt hại to lớn cho người nông dân, gây nạn thiếu đói địi hỏi quan chức cần có biện pháp giúp đỡ ngừơi nông dân tuyên truyền phổ biến kiến thức phòng tránh loai sâu bệnh, có dịch xảy cố gắng dốc tồn lực để dập dịch, tránh lan tràn vùng khác Tăng cường phổ biến kiến thức tiến nông nghiệp, tập huấn kỹ thuật sản xuất cho nông dân Để tăng suất lương thực thực, thực phẩm biện pháp 93 quan trọng Phần lớn hộ đói nghèo có trình độ văn hóa thấp, đào tạo nghề nghiệp hạn chế vốn tư liệu sản xuất Hầu hết họ thiếu kiến thức kinh doanh, sản xuất, dịch vụ kiến thức chi tiêu gia đình Vì cần có chương trình hướng dẫn làm ăn cho họ, trước hết nội dung mà thân họ làm làm làm khơng có hiệu 4.Thường xun cung cấp thông tin thị truờng nông nghiệp, giá cả, định hướng Nhà nước có sách khuyến khích người dân khai hoang, phủ xanh đất trống đồi núi trọc, mở rộng diện tích canh tác Nhà nước ta có chủ chương trồng rừng, phủ xanh đất trống đồi núi trọc, chủ trương trở thành chương trình quốc gia Rừng có chủ chăm sóc bảo vệ, trồng mới, hộ địa phương, có hộ giàu hộ đói nghèo nhờ tạo cho họ có việc làm, tăng thu nhập, mở rộng diện tích đất canh tác góp phần xóa đói giảm nghèo Chương trình khơng tạo cơng ăn việc làm, thu nhập mà cịn có ý nghĩa lớn việc bảo vệ môi trường, thủy lợi 4.4.1.3 Giải pháp y tế sức khỏe Khi kinh tế ngày phát triển, sống người dân có nhiều đổi thay, người ngày ý đến sức khỏe Ở nước ta nay, dân số tăng nhanh, ngân sách quốc gia không đủ để đào tạo y bác sỹ đáp ứng việc khám chữa bệnh người dân Khoảng cách cung ứng tiêu thụ thuốc men vùng không thu hẹp mà ngày giãn ra, dịch vụ y tế nhiều yếu Trong thời gian qua, tình hình tải bệnh viện lớn, tuyến sở có chiều hứơng gia tăng Hơn sở y tế địa phương thiếu bác sỹ, sở vật chất thiếu thốn chưa đáp ứng nhu cầu chăm sóc sức khỏe người dân Hiện bên cạnh sở nhà nước có nhiều sở y tế tư nhân mọc lên Tuy nhiên với mức giá cao, người dân có thu nhập thấp họ khó tiếp cận với tiến y học đại Điều ảnh hưởng không nhỏ đến việc nâng cao mức sống người dân vùng, gây khó khăn việc giảm bớt chênh lệch mức sống dân cư vùng Để nâng cao thể lực, tăng tuổi thọ, giảm tỷ lệ mắc bệnh, nâng cao mức sống người dân cần thực giải pháp sau đây: 94 Tiếp tục hoàn thiện mạng lưới y tế địa phương, đặcbiệt y tế sở bao gồm: Đảm bảo nâng cấp đồng trạm y tế xã sở nhà trạm, trang thiết bị cán y tế theo Quyết định số 58/QD-TTg, Nghị định 01/1998/NĐ-CP Chính phủ kiến nghị nhân lực Bộ Y tế gần Đảm bảo 100% số xã có y sĩ sản nhi nữ hộ sinh trung cấp, có dược tá phụ trách quầy thuốc, thực chủ trương đưa bác sĩ xã năm 2000 đạt 40% năm 2010 đạt 80% số xã nước, 100% thôn có nhân viên y tế cộng đồng đào tạo, cung cấp đầy đủ kịp thời thuốc thiết yếu cho y tế sở để đảm bảo tốt cơng tác KCB phịng bệnh phân cấp theo tuyến có chất lượng Đồng thời nâng cao chất lượng trung tâm y tế huyện, chủ yếu bệnh viện huyện có đủ lực giải bệnh thông thường phân tuyến kỹ thuật nội ngoại, sản nhi có chất lượng, nhằm giảm chi phí cho người bệnh nơng thơn giải toả tải tuyến Tiếp tục triển khai cơng tác chăm sóc sức khoẻ ban đầu có chất lượng cao với chương trình y tế quốc gia có mục tiêu nơng thơn tiêm chủng mở rộng, sốt rét, bướu cổ, lao, chăm sóc sức khỏe bà mẹ trẻ em, sức khỏe sinh sản… Đẩy mạnh cơng tác vệ sinh phịng bệnh, vệ sinh mơi trường, vệ sinh an tồn thực phẩm, chương trình nước nơng thơn, đến năm 2010 có 80% dân số dùng nước Khuyến khích đầu tư phát triển y học cổ truyền sách ưu đãi Nhà nước việc nuôi trồng, chế biến sử dụng đông y nông thôn Cần có kế hoạch khơi phục lại vườn thuốc nam chữa bệnh thông thường thuốc nam, châm cứu xoa bóp trạm y tế xã thơn Đẩy mạnh công tác giáo dục truyền thông, tuyên truyền để nâng cao nhận thức hành động người dân nông thôn, nâng cao trách nhiệm cấp Đảng, quyền, đồn thể, tổ chức xã hội tự giác tham gia cơng tác chăm sóc sức khỏe, xây dựng nếp sống vệ sinh, trừ thói quên có hại đến sức khỏe, chủ động nâng cao sức khỏe cho thân, gia đình cộng đồng, thực quyền bình đẳng giớ CSSK Mở rộng bảo hiểm y tế nông thôn nơng thơn với nhiều hình thức mức độ khác nhau, đồng thời hồn thiện sách Nhà nước bảo hiểm y tế cho nông dân nghèo Vận động cấp, ngành, tổ chức xã hội 95 nhân đạo ngồi nước chăm sóc sức khỏe người nghèo, người tàn tật với nhiều hình thức phong phú như: Cấp phát thẻ Bảo hiểm y tế, tổ chức phòng khám phát thuốc từ thiện, nhân đạo… Hồn chỉnh sách, tổ chức, chế hoạt động y tế tư nhân (cả y dược) nông thôn để đảm bảo cho y tế tư nhân phát triển với vai trò chủ đạo hệ thống y tế Nhà nước sở, điều chỉnh lại tổ chức quản lý y tế tư nhân Đồng thời tăng cường kiểm tra, kiểm soát Nhà nước y tế tư nhân Chuyển hướng đầu tư tài cơng Nhà nước với tỷ lệ cao cho chăm sóc sức khỏe cộng đồng, y tế dự phịng y tếnơng thơn (huyện, xã thơn bản) tỉnh có nguồn tài yếu, tiếp tục trợ giá vận chuyển thuốc, muối Iod cấp thuốc cho nhân dân dân tộc vùng núi, vùng kinh tế khó khăn, thiên tai lũ lụt Xây dựng hoàn thiện sách cán y tế sở (xã, phường thôn bản) BHXH, BHYT phụ cấp khác, đặc biệt vùng nông thơn khó khăn để đảm bảo cho cán y tế sở có điều kiện yên tâm mang hết lực phục vụ sức khỏe nhân dân lâu dài sở Có kế hoạch xây dựng chế độ đào tạo để bổ sung số lượng nâng cao chất lượng chuyên môn, trị cho cán y tế sở đảm bảo cập nhật kiến thức y tế công cộng, giúp cán y tế sở đủ trình độ để đáp ứng nhiệm vụ với chất lượng ngày cao 10 Đẩy mạnh việc xây dựng kế hoạch chăm sóc sức khỏe nơng dân theo đặc điểm sinh thái, kinh tế - xã hội bệnh tật Nâng cao hiệu xã hội hóa cơng tác y tế, đưa sách Đảng, Chính phủ ngành vào sống nhân dân nông thôn cách thiết thực 4.4.1.4 Giải pháp giáo dục đào tạo Chí phí cho giáo dục nước phát triển chiếm từ 5-7% tổng sản phẩm quốc dân, nước phát triển chiếm 2-3% Dân số tăng nhanh cộng với thu nhập thấp có ảnh hưởng tiêu cực đến số lượng chất lượng giáo dục Trình độ học vấn nguyên nhân dẫn đến trình độ chuyên môn nghề nghiệp thấp thu nhập thấp Thu nhập thấp tạo mức sống thấp Mức sống thấp người dân khơng có điều kiện để chăm sóc sức khỏe, khơng học để nâng cao trình độ Trình độ chuyên môn thấp, sức khỏe yếu dẫn 96 đến khơng tìm việc làm có thu nhập cao ổn định Cứ tạo thành vòng luẩn quẩn khó gỡ từ hệ sang hệ khác Trình độ giáo dục đào tạo yếu tố đánh giá lớn đến mức sống người dân Thông qua giáo dục người dân nâng cao mức sống, xóa đói giảm nghèo, tăng thu nhập Giáo dục đào tạo tốt xây dựng đội ngũ nhân tài cho đất nước Trong thời gian qua Nhà nước ta có nhiều biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục, tạo điều kiện cho trường đại học nước vào mở trường quốc tế tạo điều kiện cho người dân tiếp xúc với mơi trường nước ngồi động Bên cạnh vùng sâu xa nước ta giáo dục cịn gặp nhiều khó khăn, cần quan tâm Đảng Nhà nước ta Có thể nói giáo dục đào tạo có ảnh hưởng lớn đến mức sống, em xin đề xuất số giải pháp cụ thể sau: Phát triển hệ thống trường học khu vực phát triển vùng Khu vực phát triển vùng cần thiết phải có giúp đỡ Nhà nước, tổ chức phủ phi phủ để mở rộng hệ thống trường học nhằm xóa mù chữ cho dân tộc thiểu số Nhờ giáo dục học tập người dân vùng tự nâng cao hiểu biết qua nâng cao đời sống lên Bên cạnh việc đến trường làm giảm thiểu tệ nạn xã hội trộm cắp, buôn bán cần sa, ma túy Đồng thời tạo cho họ tảng đề tiếp thu tiến khoa học kỹ thuật để làm ăn, phát triển kinh tế hộ gia đình, xóa nghèo Nâng cao chất lương dạy học cấp Việc nâng cao chất lượng dạy học cấp có ý nghĩa quan trọng người dân xã hội, học tập môi trường chất lượng cao giúp cho người dân có điều kiện phát triển lực thân tốt Việc khơng diễn vùng có điều kiện kinh tế phát triển mà phải diễn vùng khác, nước Đầu tư cho đào tạo đội ngũ nhân lực giáo dục Đây người trực tiếp tạo nên hệ việc đầu tư cho đội ngũ nhân lực giáo dục vấn đề đáng quan tâm 97 Nghiên cứu đưa sách hợp lý cán ngành giáo dục vấn đế lương, trợ cấp Chúng ta cần có sách tiền lương, trợ cấp cán ngành giáo dục giáo viên vùng cao, vùng sâu, vùng xa, nơi có điều kiện sở vật chất khó khăn 4.4.1.4 Giải pháp vấn đề khác Ngoài vấn đề thu nhập, lương thực thực phẩm, y tế sức khỏe, giáo dục đào tạo cịn có số yếu tố khác ảnh hưởng đến nâng cao mức sống nhân dân điện, nước, nhà ở… Ơng cha ta có câu “An cư lạc nghiệp”, người dân muốn nâng cao đời sống trước hết phải ổn định nhà cửa điều trước Trong thời gian qua vấn đề nhà trở nên xúc khu vực đông dân cư, khu vực thành thị, khu cơng nghiệp Khơng có nhà ở, mà cịn có vấn đề điện, nước ảnh hưởng nhiều đến đời sống người dân, thiếu điện, nước ảnh hưởng lớn đến tình hình sức khỏe người dân Tỷ lệ người dân chưa sử dụng nước cơng trình vệ sinh cịn chiếm cao Vì cần có sách hỗ trợ đầu tư xây dựng sở hạ tầng cho xã nghèo Đầu tư xây dựng sở hạ tầng cho vùng nghèo tập trung vào cơng trình sau: nước sinh hoạt, đường giao thơng, điện thắp sáng sản xuất, đê bao ngăn, cầu nhỏ qua sông suối, đập ngăn nước (thủy lợi) loại nhỏ, hệ thống tưới tiêu… Đầu tư phải trực tiếp cho xã theo nguyên tắc Nhà nước hỗ trợ thiết bị, nguyên vật liệu, nhân dân đóng góp sức lao động theo phương châm “Nhà nước nhân dân làm” Muốn làm điều Nhà nước, trung ương địa phương cần hỗ trợ khuyến khích hợp tác xã, cộng đồng làng xã nhóm dân cư xây dựng bước sở hạ tầng nhỏ nông thôn Đây giải pháp phải trước bước trước thực chương trình khác hỗ trợ cho hộ đói nghèo vùng nghèo 4.4.2 Những giải pháp chủ yếu nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình Theo thực tế nghiên cứu vai trị phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình cho thấy muốn thực cơng việc nâng cao vai trò phụ nữ trước hết cần tạo điều kiện cho họ có kiến thức, có lực, giúp họ phát huy khẳng 98 định vai trò họ lao động sản xuất, tham gia phát triển kinh tế gia đình chăm sóc thành viên gia đình tham gia hoạt động xã hội Từ chúng tơi đưa số giải pháp sau: 4.4.2.1 Chủ trương sách cho phụ nữ nơng thơn Chính quyền địa phương cần đảm bảo bình đẳng cho phụ nữ quyền sử dụng đất đai theo quy định pháp luật tạo điều kiện thuận lợi cho phụ nữ khẳng định vai trò Thực luật bình đẳng giới nơng thôn, làm tốt công tác tuyên truyền, vận động, thuyết phục nam giới chia sẻ gánh nặng công việc gai đình cho phụ nữ giảm bớt thời gian giành cho cơng việc gia đình, có điều kiện tham gia hoạt động khác Thực tốt công tác thông tin tuyên truyền Luật bình đẳng giới chủ trương sách tiến phụ nữ để nâng cao nhận thức cấp, ngành vị trí, vai trị phụ nữ 4.4.2.2 Phát huy vai trị tổ chức trị, xã hội Bảng 4.19 Một số phong trào, hoạt động Hội phụ nữ STT Các hoạt động, phong trào Hỗ trợ vay vốn Ngân hàng CSXH, Ngân hàng No&PTNT Hỗ trợ phụ nữ khởi nghiệp, khởi Hội nghị chuyển giao khoa học kĩ thuật Hội nghị giới thiệu việc làm, dạy nghề Mơ hình tổ liên kết, hợp tác sản xuất kinh doanh Xây dựng mái ấm tình thương Nguồn: Hội LHPN huyện (2017) Tăng cường kết hợp tổ chức trị xã hội nhằm phát huy vai trò tổ chức, đặc biệt tổ chức hội phụ nữ hội tổ chức trị xã hội mạnh thu hút, tập hợp đông đảo tầng lớp phụ nữ xã hội có vai trị đại diện, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho phụ nữ Do cần chủ động đổi mới, đa dạng hóa hình thức thu hút, tập hợp phụ nữ cộng đồng nông thôn tham gia sinh hoạt với tổ chức hội Các hình thức tập hợp cụ thể như: sinh hoạt câu lạc phụ nữ, câu lạc phụ nữ với cơng tác khuyến nơng… Thơng qua loại hình phụ nữ tiếp nhận thơng tin mặt sống như: Kiến thức nơng nghiệp, nơng thơn, 99 sức khỏe, luật pháp, sách… Qua tạo thêm cho phụ nữ có điều kiện để tăng cường kiến thức lực, tham gia nhiều chất lượng hoạt động phát triển kinh tế Hội phụ nữ tốt công tác tham mưu với cấp ủy tổ chức thực nghị 11/NQ-BCH “công tác phụ nữ thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước” tạo điều kiện cho phụ nữ phát huy vai trị 4.4.2.3 Nâng cao kiến thức cho phụ nữ Nâng cao kiến thức mặt nâng cao nội lực cho phụ nữ Đây biện pháp đầu tiên, định nhằm tạo lực thực để họ tiếp cận thực tế mà khơng ngần ngại, lo lắng đồng thời có sở đề định thực định Thiếu trình độ kìm hãm phát huy vị vai trò người phụ nữ Đối với kinh tế ngày phát triển huyện Yên Khánh học tập nâng cao trình độ điều tất yếu Nhưng làm để đạt hiệu tốt nhất? Đây vấn đề đặt cho tất tham gia vào hoạt động đặc biệt phụ nữ Bởi bên cạnh việc phải tham gia hoạt động xã hội phụ nữ phải gánh vác thêm cơng việc gia đình Hoạt động cần phải có tác động, quan tâm cấp quyền đồn thể để đẩy mạnh công việc đào tạo chiều rộng lẫn chiều sâu Từ nâng cao lực trình độ phụ nữ để họ tự tin tham gia vào hoạt động xã hội Khuyến khích chị em tham gia học tập, để khơng ngừng nâng cao nhận thức, trình độ văn hóa, chun mơn,tay nghề Xóa dần khoảng cách chênh lệch kiến thức phụ nữ vùng nam giới nữ giới Nâng cao kiến thức kỹ chăm sóc sức khỏe, dân số kế hoạch hóa gia đình, kỹ sống tổ chức sống gia đình Tổ chức lớp tập huấn kiến thức, tìm hiểu quy luật thị trường, phổ biến tín dụng cách thức vay vốn để giúp chị em tiếp cận cách hoàn thiện để cải thiện đời sống kinh tế gia đình sống sinh hoạt Xây dựng người phụ nữ Việt Nam thời kỳ cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước Đối với đội ngũ cán nữ cần đào tạo, nâng cao trình độ lý luận trị, trình độ quản lý… để cán nữ có đủ điều kiện quy hoạch vào chức danh lãnh đạo quản lý, nâng cao vị trí, tham gia họ trình định, lập kế hoạch lãnh đạo, đạo đơn vị, địa phương 100 4.4.2.4 Chăm sóc sức khỏe đời sống cho phụ nữ Từ sinh nam giới nữ giới có đặc điểm thể, sức khỏe khác Đặc điểm sinh lý tự nhiên phụ nữ thường có sức khỏe nam giới Bên cạnh đó, phụ nữ mang thiên chức làm mẹ nên sau lần sinh nở, sau lần vượt cạn sức khỏe họ lại có phần Hiện tỷ lệ mắc bệnh phụ khoa phụ nữ ngày gia tăng làm tốt cơng tác kế hoạch hóa gia đình, nâng cao chăm sóc sức khỏe đời sống phụ nữ vấn đề cần quan tâm toàn xã hội Muốn làm điều cấp quyền, đồn thể, hội phụ nữ cần tích cực việc vận động không sinh thứ ba, khuyến khích phụ nữ tham gia khám chữa bệnh định kỳ, vận động 100% phụ nữ có thai tiêm phòng uống chất vi dinh dưỡng, tổ chức lớp học giáo dục chăm sóc sức khỏe cho phụ nữ, cấp phát thuốc miễn phí cho phụ nữ có hồn cảnh khó khăn Tuy nhiên, tun truyền vận động kế hoạch hóa gia đình khơng tập trung vào đối tượng nữ mà vận động tuyên truyền cho nam giới làm cho cộng đồng hiểu ý nghĩa việc thực kế hoạch hóa gia đình 4.4.2.5.Tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận thông tin Tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận thông tin thị trường việc quan trọng cần thiết Vì người muốn phát triển cần phải có thơng tin Tuy nhiên ngồi cơng việc tạo thu nhập cho gia đình, phụ nữ cịn phải dành nhiều thời gian cho cơng việc nội trợ, chăm sóc nên quỹ thời gian họ khơng cịn để tiếp cận nguồn thông tin Thiếu thông tin ảnh hưởng lớn đến vai trị phụ nữ, nhiều khơng nắm băt thông tin làm họ hội việc làm, hội tham gia hoạt động xã hội Vì để tăng khả tiếp cận thơng tin phụ nữ, quyền xã tổ chức đồn thể nên tăng cường cơng tác tuyên truyền, phổ biến thông tin kinh tế, văn hóa, xã hội, khoa học kỹ thuật, trị… đến gia đình, đặc biệt người nghèo, người dễ bị tổn thương, người thường xuyên nằm ngồi q trình thể chế quản trị thống tiếp cận với hỗ trợ thông tin truyền thông 4.4.2.6 Tuyên truyền vận động phụ nữ tham gia vào hoạt động xã hội cộng đồng Phụ nữ ngày cần đảm việc nhà mà phải giỏi việc 101 nước Phụ nữ tham gia hoạt động xã hội, tổ chức đồn thể giúp cho họ có hội giao lưu với bạn bè, đồng nghiệp, trao đổi kinh nghiệm công việc vấn đề sống, giúp mở rộng hiểu biết, nâng cao kiến thức mặt Tham gia tổ chức xã hội cộng đồng giúp người phụ nữ động sáng tạo tự tin Phát huy vai trò hội liên hiệp phụ nữ xã thực quyền làm chủ mình, đấu tranh bảo vệ quyền lợi hợp pháp đáng Để đạt điều cần tun truyền nâng cao nhận thức cộng đồng vai trò, chức phụ nữ, mặt khác tự thân chị em phải ý thức tự vươn lên khắc phục khó khăn tích cực học tập trau dồi kiến thức tham gia hoạt động đoàn thể xã hội Giải phóng phụ nữ thực quyền bình đẳng giới nguyện vọng tha thiết phụ nữ, người phụ nữ đứng tự giải cho mà cần tổ chức đại diện Vì hội liên hiệp phụ nữ cần phối hợp chặt chẽ với cấp quyền địa phương tạo điều kiện cho phụ nữ tham gia hoạt động xã hội, nâng cao lực thân Chính quyền xã phải quan tâm đến việc phát triển đội ngũ cán nữ, cử học lớp bồi dưỡng nâng cao trình độ chun mơn, nghiệp vụ Một yếu tố quan trọng ủng hộ từ phía gia đình, người chồng phải ln có cảm thông sâu sắc giúp đỡ cho vợ hoạt động gia đình, chăm sóc để người vợ có thời gian tham gia hoạt động công tác xã hội Khi chồng quan tâm chia sẻ việc nhà người vợ có nhiều thời gian để dành cho học tập, vui chơi, giải trí…Đây điều kiện giúp chị em bình đẳng cơng tác xã hội, xóa bỏ tâm lý tự ti, yên phận, không phấn đấu hết khả 4.4.2.7 Giải pháp thực bình đẳng giới Bản thân phụ nữ phải tự vươn lên đáp ứng yêu cẩu xã hội Nhưng bên cạnh thách thức thời đại, phụ nữ Việt Nam nói chung phụ nữ huyện Yên Khánh nói riêng cần vượt qua thử thách “ trọng nam, khinh nữ” từ ngàn xưa để lại Để xóa bỏ quan niệm, định kiến xưa cần phải có thời gian lâu dài có phối hợi đồng cấp quyền địa phương, ban ngành đoàn thể xã hội với phụ nữ - Phải coi trọng giáo dục bình đẳng giới gia đình Vì gia đình trường học trẻ em, môi trường nuôi sống quan trọng người Những cách cư xử, nếp sống ông bà, cha mẹ ảnh hưởng sâu sắc lâu dài đến trẻ nhỏ, từ hình thành nhận thức giới cho chúng có 102 ảnh hưởng suốt đời đứa trẻ Vì muốn xóa bỏ định kiến giới trước tiên phải coi trọng giáo dục bình đẳng giới gia đình, phải đảm bảo vị bình đẳng vợ chồng, không phân biệt đối xử trai gái Làm điều tạo nét vẽ đẹp nhân cách đứa trẻ giới, tạo tiền đề tốt cho việc xóa bỏ định kiến giới - Cán quyền tiếp tục tăng cường tuyên truyền sâu rộng luật bình đẳng giới, vị người phụ nữ gia đình xã hội phù hợp với đối tượng, giáo dục bình đẳng giới phải đặc biệt trọng tới nhân tố người Vậy muốn xóa bỏ định kiến giới phải quan tâm đến đối tượng mang định kiến giới để có phương pháp giáo dục phù hợp tạo điểm nhấn để việc giáo dục vấn đề bình đẳng giới có hiệu Cho nên muốn xóa bỏ định kiến giới phải đặc biệt trọng tới nhân tố người - Trong công tác tuyên truyền cần phải nam giới tham gia, từ nam giới có biện pháp thực nhằm thúc đẩy bình đẳng giới, đồng thời giúp chị em phụ nữ cần nhìn nhận, đánh giá lại có ý thức phấn đẫu vươn lên Nâng cao nhận thức khuyến khích quan tâm thành viên gia đình chia sẻ cơng việc gia đình hoạt động sống tinh thần, tình cảm phụ nữ - Hệ thống loa truyền thanh, nhà văn hóa thơng tin trình chiếu phim, kịch hấp dẫn với nội dung nâng cao vai trò phụ nữ, nêu lên gương phụ nữ có đóng góp tích cực tổ chức quyền Để từ góp phần xây dựng nhận thức xã hội vai trò người phụ nữ gia đình Cần xác định rõ, trách nhiệm gia đình người phụ nữ khơng vào khả kiếm tiền họ mà cịn tính đến vai trị làm mẹ cơng việc nuôi dạy công dân tốt cho xã hội sau - Mỗi người phụ nữ cần tự khẳng định vai trị gia đình ngồi xã hội Bản thân người phụ nữ cần xóa bỏ mặc cảm, cần tự tin vào lực thân có ý thức nỗ lực khơng ngừng để khẳng định vai trị lĩnh vực đời sống ngày nay, tạo bình đẳng cho xã hội cần nỗ lực từ thân người phụ nữ từ phía đồn thể xã hội 103 PHẦN KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ 5.1 KẾT LUẬN Qua nghiên cứu chủ đề vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh Nghiên cứu rút số kết luận sau: Thứ nhất, nghiên cứu làm rõ vấn đề lý luận thực tiễn vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình khía cạnh: làm rõ khái niệm liên quan từ đưa khái niệm vai trị phụ nữ, hộ gia đình, mức sống tổng quan vai trò, ý nghĩa phụ nữ nâng cao mức sống, đưa nội dung yếu tố ảnh hưởng đến vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình để qua làm sở cho việc phân tích thực trạng yếu tố ảnh hưởng vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn nghiên cứu Nghiên cứu khái quát sở thực tiễn kinh nghiệm số nước phát huy vai trò phụ nữ phát triển nông thôn, cải thiện đời sống gia đình, thực tiễn vai trị phụ nữ gia đình Việt Nam Qua nhằm rút học kinh nghiệm từ thực tế giúp cho huyện Yên Khánh học hỏi đúc rút kinh nghiệm cho Thứ hai, với việc điểm qua khái quát địa bàn nghiên cứu việc áp dụng phương pháp nghiên cứu phù hợp Nghiên cứu tiến hành phân tích thực trạng yếu tố ảnh hưởng đến vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh Qua nghiên cứu thực trạng mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh, kết nghiên cứu cho thấy mức sống hộ gia đình tương đối ổn định cải thiện qua năm Từ thực trạng mức sống cho thấy rõ vai trò người phụ nữ việc nâng cao mức sống hộ gia đình, cách tham gia, đóng góp vào hoạt động nhằm tăng thu nhập cho gia đình, đảm bảo lương thực, dinh dưỡng, chăm sóc sức khoẻ, y tế vấn đề giáo dục cho gia đình Nghiên cứu xem xét, phân tích yếu tố ảnh hưởng đến vai trị phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn, qua cho thấy yếu tố chủ trương sách, quy hoạch, nguồn lực, tuyên truyền, vận động…là yếu tố ảnh hưởng chủ yếu đến vai trò phụ nữ địa bàn Thứ ba, từ kết nghiên cứu trên, đề xuất phương hướng nhóm giải pháp nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình 104 địa bàn huyện Yên Khánh thời gian tới Giải pháp nên hướng vào giải vấn đề chủ yếu sau: Thực tốt chủ trương, sách đảm bảo quyền lợi cho phụ nữ; phát huy vai trò tổ chức trị, xã hội, đặc biệt tổ chức hội phụ nữ tổ chức trị xã hội mạnh thu hút tập hợp đông đảo tầng lớp phụ nữ xã hội có vai trị đại diện, bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp cho phụ nữ Bên cạnh đó, tơi đề xuất giải pháp liên quan tới việc nâng cao kiến thức cho phụ nữ, chăm sóc sức khoẻ đời sống , tạo điều kiện cho phụ nữ tiếp cận thông tin, tuyên truyền vận động phụ nữ tham gia vào hoạt động xã hội cộng đồng 5.2 KIẾN NGHỊ 5.2.1 Đối với Nhà nước Nhà nước cần có sách kinh tế - xã hội cụ thể, rõ ràng thiết thực phụ nữ, đảm bảo bình đẳng giới, tạo việc làm, tăng thu nhập, nâng cao địa vị người phụ nữ xã hội Tạo điều kiện tốt cho họ bắt kịp với tiến độ phát triển chung nhân loại Xây dựng, sửa đổi hồn chỉnh sách pháp luật xã hội có liên quan đến phụ nữ lao động(như luật đất đai, bảo hộ lao động, bảo hiểm xã hội, lao động nghĩa vụ cơng ích, sách đào tạo cán nữ…) Khi xây dựng pháp luật sách cần quan tâm đến tính chất đặc thù lao động nữ phụ nữ phải thực hai chức lao động xã hội lao động sinh đẻ, nuôi dậy Đầu tư sở hạ tầng đặc biệt nông thôn như: y tế, giáo dục, đường xá, điện, nước sinh hoạt để phụ nữ nhận lợi ích từ cơng trình phúc lợi xã hội mang lại, từ có điều kiện để nâng cao dân trí, cải thiện sức khỏe cộng đồng Xây dựng dự án, chương trình phát triển nông nghiệp nông thôn dự án riêng cho phụ nữ, giúp phụ nữ có vốn, kiến thức chun mơn để sản xuất nâng cao thu nhập, cải thiện mức sống gia đình 5.2.2 Đối với Hội Liên Hiệp Phụ nữ Việt Nam Bám sát Nghị quyết, chủ trương, đường lối Đảng, sách, pháp luật Nhà nước Chương trình hành động Mặt trận Tổ quốc Việt Nam để vận dụng, cụ thể hóa sát với đặc điểm tình hình hội viên phụ nữ Chú trọng xây dựng chương trình hành động, đề án để triển khai thực đạt kết cụ thể 105 Phát động phong trào thi đua, vận động theo tinh thần đổi mới, phát huy truyền thống, nội lực vai trò chủ thể phụ nữ Trong đạo triển khai thực phong trào thi đua cần lựa chọn trọng tâm, trọng điểm nhiệm kỳ, năm phù hợp với yêu cầu nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội đất nước, địa phương nhu cầu, nguyện vọng hội viên Đẩy mạnh công tác tuyên truyền sâu rộng, thường xuyên bình đẳng giới kế hoạch hóa gia đình Có phối hợp với cấp, ngành tổ chức tốt công tác đào tạo, nâng cao trình độ, kiến thức chun mơn khoa học kỹ thuật, đào tạo kỹ kinh doanh cách tổ chức sống gia đình cho phụ nữ Cần khai thác tiềm vốn, tạo điều kiện cho phụ nữ vay vốn với lãi suất thấp đặc biệt quan tâm đến phụ nữ nghèo phải làm chủ gia đình nhằm tăng thu nhập, cải thiện sống Tăng cường học hỏi tiếp cận đời sống nhân dân, có biện pháp để xóa bỏ định kiến giới tồn 106 TÀI LIỆU THAM KHẢO Bùi Ngọc Oánh (2005) Tâm lí học giới tính giáo dục giới tính Trường ĐHSP TP Hố Chí Minh Bùi Thị Hồng Vân (2012) Vai trị người phụ nữ gia đình đô thị Luận văn thạc sĩ kinh tế Đỗ Văn Viện Đỗ Văn Tiến (2000) Giáo trình kinh tế hộ nơng dân Đại học nơng nghiệp I Hà Nội Hồng Bá Thịnh (2002) Vai trị phụ nữ nơng thơn cơng nghiệp hóa, đại hóa nơng nghiệp nơng thơn NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội Lê Thi (1998) Phụ nữ nông thôn việc phát triển nghành nghề phi nông nghiệp NXB Khoa học xã hội, Hà Nội Lê Thi (1998) Phụ nữ bình đẳng giới đổi Việt Nam NXB phụ nữ Hà Nội Mai Huy Bích (2009) Giáo trình xã hội học gia đình NXB Đại học Quốc gia Hà Nội Mai Kim Châu (1986) Người phụ nữ Việt Nam gia đình nơng thơn, Tạp chí Xã hội học, số 2(14) Nguyễn Thị Hòa (2007) Giới, việc làm đời sống gia đình NXB Khoa học xã hội, Hà Nội 10 Nguyễn Thị Kim Hoa (2009) Vai trò người phụ nữ nơng thơn gia đình Luận văn Thạc sĩ khoa học Xã hội học 11 Phạm Thị Mỹ Dung (2005) Giới phát triển nông thôn Đại học Nông nghiệp Hà Nội 12 Trần Thị Quế (1999) Những khái niệm giới vấn đề giới Việt Nam NXB Thống kê, Hà Nội 107 ... nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình - Đề xuất giải pháp nhằm nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình thời gian... hưởng đến vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện n Khánh, tỉnh Ninh Bình Từ đề xuất giải pháp chủ yếu nhằm nâng cao vai trò phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn nghiên... ? ?Vai trị phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn huyện Yên Khánh, tỉnh Ninh Bình? ?? làm chủ đề cho luận văn Thạc sĩ nhằm góp phần làm rõ vai trị phụ nữ nâng cao mức sống hộ gia đình địa bàn