ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ THU PHƢƠNG THỰC HIỆN CHỨC NĂNG XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC (ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG) Hà Nội – 2021 ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI KHOA LUẬT NGUYỄN THỊ THU PHƢƠNG THỰC HIỆN CHỨC NĂNG XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM Chuyên ngành : Luật Dân Tố tụng dân Mã số: 8380101.04 LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HỌC (ĐỊNH HƢỚNG ỨNG DỤNG) Người hướng dẫn khoa học: TS Hoàng Thế Anh Hà Nội – 2021 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan Luận văn thạc sỹ tơi thực Tồn tài liệu, sở pháp lý, dẫn chứng số liệu đƣợc sử dụng để phục vụ cho việc nghiên cứu luận văn đảm bảo xác, trung thực theo yêu cầu luận văn khoa học Tác giả Nguyễn Thu Phƣơng DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT BTP: Bộ Tƣ pháp THADS: Thi hành án dân UBND: Ủy ban nhân dân VKSNDTC: Viện Kiểm sát nhân dân tối cao TANDTC: Tòa án nhân dân tối cao MỤC LỤC MỞ ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài Tình hình nghiên cứu đề tài 2.1 Các nghiên cứu chung THADS 2.2 Các nghiên cứu trực tiếp liên quan đến đề tài luận văn Phạm vi mục đích nghiên cứu 3.1 Phạm vi nghiên cứu 3.2 Mục đích nghiên cứu Phƣơng pháp nghiên cứu Ý nghĩa lý luận thực tiễn luận văn Cơ cấu luận văn CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM 1.1 Khái quát chung xác minh điều kiện thi hành án dân 1.1.1 Khái niệm điều kiện thi hành án dân 1.1.2 Khái niệm xác minh điều kiện THADS 10 1.1.3 Đặc điểm xác minh điều kiện THADS 11 1.1.4 Vai trò xác minh điều kiện THADS 13 1.1.5 Nội dung xác minh điều kiện THADS 18 1.1.6 Hình thức, phƣơng thức xác minh điều kiện THADS 19 1.1.6.1 Hình thức xác minh điều kiện THADS 19 1.1.6.2 Phương thức xác minh điều kiện THADS 20 1.2 Chức xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại 21 1.3 Hình thức xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 23 1.3.1 Xác minh trực tiếp 24 1.3.2 Xác minh gián tiếp 25 1.4 Vai trò xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 26 1.5 Trình tự, thủ tục xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 27 1.5.1 Thời hạn xác minh 28 1.5.2 Tìm kiếm thơng tin 28 1.5.3 Kế hoạch xác minh: 29 1.5.4 Tiến hành xác minh 31 1.6 Về việc ủy quyền xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 33 1.7 Các yếu tố tác động đến kết xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 33 1.7.1 Các quy định pháp luật 33 1.7.2 Trình độ chun mơn, nghiệp vụ Thừa phát lại 35 1.7.3 Công tác phối hợp quan, tổ chức, cá nhân 35 1.7.4 Ý thức chấp hành pháp luật khả nhận thức pháp luật công dân 36 1.7.5 Cơ chế quản lý tài sản 37 TIỂU KẾT CHƢƠNG 38 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 39 2.1 Quy định pháp luật hành xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại Việt Nam 39 2.1.1 Quy định thẩm quyền xác minh Thừa phát lại 39 2.1.2 Phạm vi xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại 41 2.1.3 Nội dung phương thức xác minh điều kiện thi hành án 42 2.1.4 Trình tự, thủ tục xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại 44 2.2 Kỹ xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại số trƣờng hợp cụ thể 47 2.2.1 Xác minh trường hợp thi hành nghĩa vụ trả tiền 47 2.2.2 Xác minh trường hợp thi hành nghĩa vụ trả vật, trả giấy tờ, tài sản; nghĩa vụ trả nhà, giao nhà; nghĩa vụ giao quyền sử dụng đất 52 2.2.3 Xác minh trường hợp thi hành nghĩa vụ buộc phải thực công việc không thực công việc định 52 2.3 Đánh giá tình hình thực xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại Việt Nam thời gian qua 53 2.3.1 Giai đoạn thực thí điểm chế định Thừa phát lại 53 2.3.2 Giai đoạn từ thực thức chế định Thừa phát lại đến 54 2.4 Một số hạn chế xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại 59 2.4.1 Chất lượng xác minh điều kiện THADS không đảm bảo, biên xác minh nội dung ghi sơ sài, không cụ thể 59 2.4.2 Xác minh không đối tượng, không địa điểm: 60 2.4.3 Không thực việc xác minh trực tiếp: 60 2.5 Nguyên nhân hạn chế, bất cập 60 2.5.1 Nguyên nhân chủ quan: 60 2.5.2 Nguyên nhân khách quan: 63 TIỂU KẾT CHƢƠNG 68 CHƢƠNG 3: QUAN ĐIỂM VÀ GIẢI PHÁP NÂNG CAO CHẤT LƢỢNG XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM 69 3.1 Quan điểm nâng cao chất lƣợng xác minh điều kiện thi hành án Việt Nam 69 3.1.1 Nâng cao chất lượng xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại phải đặt bối cảnh chung với nâng cao chất lượng xác minh điều kiện thi hành án nói chung 69 3.1.2 Nâng cao chất lượng xác minh điều kiện THADS Thừa phát lại phải g n chặt đặt mối quan hệ chặt ch với cải cách, nâng cao chất lượng hoạt động quan Nhà nước 70 3.1.3 Nhân tố người tr ng tâm, tr ng nâng cao chất lượng đội ngũ Thừa phát lại 71 3.2 Các giải pháp nâng cao chất lƣợng xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại 72 3.2.1 Về thể chế: 72 3.2.2 Nâng cao chất lượng nguồn lực thực chế định Thừa phát lại 77 3.2.3 Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật 78 3.2.4 Tăng cường công tác quản lý nhà nước phối hợp quan liên quan 79 3.2.5 Đẩy mạnh hợp tác quốc tế Thừa phát lại 82 TIỂU KẾT CHƢƠNG 83 KẾT LUẬN 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 85 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Chế định Thừa phát lại hình thành phát triển giới hàng trăm năm nay, có khoảng 90 quốc gia áp dụng mơ hình (trong có 72 quốc gia trở thành thành viên Liên minh Thừa phát lại quốc tế) Ở Việt Nam, Thừa phát lại xuất từ thời Pháp thuộc với chức nhiệm vụ mơ hình tổ chức hoạt động tƣơng tự mơ hình Thừa phát lại Pháp Tuy nhiên, nhiều lý nên sau năm 1954 (ở miền B c) sau năm 1975 (ở miền Nam), chế định Thừa phát lại khơng cịn đƣợc trì Xây dựng nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa, Nhân dân, Nhân dân, Nhân dân nƣớc ta đƣợc tiến hành, nên đổi nhằm tăng cƣờng hiệu hiệu lực hoạt động, đáp ứng phục vụ đắc lực cho công đổi phát triển đất nƣớc nhiệm vụ quan trọng đƣợc Đảng Nhà nƣớc ta đặc biệt quan tâm Nhằm thể chế hóa chủ trƣơng Đảng Nghị số 49NQ/TW ngày 02/6/2005 Bộ Chính trị Chiến lƣợc cải cách tƣ pháp đến năm 2020, Nghị số 24/2008/QH12 ngày 14/11/2008 Quốc hội thi hành án dân giao cho Chính phủ quy định tổ chức thực thí điểm chế định Thừa phát lại số địa phƣơng Theo đó, chế định Thừa phát lại đƣợc thực thí điểm 13 tỉnh, thành phố (trong có thành phố Hải Phịng) đƣợc thức thực phạm vi nƣớc kể từ ngày 01/01/2016 Qua thời gian thực thí điểm thức thực hiện, dƣới góc độ xã hội, nói hoạt động Thừa phát lại bƣớc đầu tạo nghề thị trƣờng dịch vụ pháp lý, đáp ứng nhu cầu ngày đa dạng, phong phú xã hội dân sự; tạo chế tăng cƣờng tính chủ động, tích cực ngƣời dân tự bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp quan hệ dân sự, tố tụng dân Đối với quan tƣ pháp, hoạt động Thừa phát lại bƣớc đầu hỗ trợ tích cực, hiệu cho hoạt động tƣ pháp, góp phần giảm tải công việc quan tƣ pháp Pháp luật hành giao cho Thừa phát lại thực thi bốn loại việc, bao gồm: lập vi bằng; tống đạt văn Tòa án quan Thi hành án dân sự; xác minh điều kiện thi hành án dân trực tiếp tổ chức thi hành án dân Trong bốn chức đƣợc thực Thừa phát lại tổ chức thi hành án, định chức so với chức truyền thống nƣớc ta trƣớc đây, đặc biệt chức xác minh điều kiện thi hành án đƣợc coi độc quyền Nhà nƣớc Hoạt động xác minh đƣợc xem xét, nghiên cứu tổ chức thực dƣới nhiều giác độ, nhƣng xác minh điều kiện thi hành án đƣợc đặt mối quan hệ với hoạt động tổ chức thi hành án dân Thi hành án dân hoạt động quan trọng Nhà nƣớc nhằm đƣa án, định có hiệu lực thi hành Tịa án, Trọng tài thƣơng mại, định xử lý vụ việc cạnh tranh (sau g i chung án, định) thi hành để bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp Nhà nƣớc, tổ chức cá nhân góp phần ổn định an ninh, trị, trật tự, an tồn xã hội phát triển kinh tế Trong trình tổ chức thi hành án, tƣơng tự nhƣ Chấp hành viên, Thừa phát lại có quyền yêu cầu quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin xác minh điều kiện thi hành án Có thể nói xác minh điều kiện thi hành án yếu tố quan trọng ảnh hƣởng đến chất lƣợng hoạt động thi hành án dân Pháp luật giao cho Thừa phát lại thực việc tạo thêm hội cho ngƣời dân lựa chọn dịch vụ phù hợp thi hành án dân Với mong muốn nghiên cứu chuyên sâu, toàn diện chức xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại từ lý luận đến thực tiễn, để ƣu điểm, hạn chế từ khâu xây dựng thể chế đến tổ chức thực quy định xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại Việt giải Trong đó, hoạt động Thừa phát lại ngày phát triển mạnh mẽ phổ rộng nhiều địa phƣơng; trình triển khai hoạt động gặp nhiều khó khăn, vƣớng mắc Để giải bất cập này, đòi hỏi hành lang pháp lý cao hơn, có tính chất tảng, bao qt Các hoạt động có tính tố tụng, bổ trợ tƣ pháp Thừa phát lại phải tuân thủ quy định luật liên quan (các luật Tố tụng dân sự, Tố tụng hành chính, Thi hành án dân sự…) Hiến pháp năm 2013 quy định việc hạn chế quyền ngƣời, quyền công dân phải đƣợc quy định luật trƣờng hợp cần thiết lý quốc phịng, an ninh quốc gia, trật tự an tồn xã hội, đạo đức xã hội, sức khỏe cộng đồng Vì vậy, địi hỏi phải luật hóa hoạt động thừa phát lại để bảo đảm việc thực thi thẩm quyền thừa phát lại trình cung cấp dịch vụ không vi phạm nguyên tắc hiến định Luật Thừa phát lại cần đƣợc nghiên cứu xây dựng theo hƣớng cụ thể hóa tất vấn đề tổ chức hoạt động Thừa phát lại, bao gồm quy phạm pháp luật có liên quan Luật Thừa phát lại phải đảm bảo cụ thể hoá tinh thần nội dung Hiến pháp, định hƣớng cải cách tƣ pháp, cải cách thủ tục hành chính; đảm bảo phù hợp chế định Thừa phát lại với quy định đạo luật lớn lĩnh vực tƣ pháp, tạo sở pháp lý đồng cho hoạt động Thừa phát lại Q trình hồn thiện hành lang pháp lý Thừa phát lại cần lƣu ý đến vấn đề mở rộng quyền hạn cho TPL, nhằm đảm bảo bình đẳng Thừa phát lại với Chấp hành viên Trên sở đó, cần có hƣớng dẫn áp dụng Luật Thừa phát lại hợp lý có giá trị thực tiễn cao; trọng quan tâm vấn đề nhƣ: Quy định rõ tiêu chuẩn Thừa phát lại Văn phòng Thừa phát lại; trình tự, thủ tục tống đạt văn bản, lập vi bằng, xác minh điều kiện thi hành án, tổ chức thi hành án dân Có nhƣ vậy, dịch vụ Thừa phát lại thực vào đời sống xã hội mang lại hiệu thiết thực 73 - Thứ hai, sửa đổi, bổ sung quy định chưa đầy đủ, phù hợp Quy định pháp luật hành chung chung, chƣa cụ thể trình tự, thủ tục xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại, trách nhiệm quan tổ chức việc thực yêu cầu xác minh Thừa phát lại Điều 50 Nghị định số 08/2020/NĐ-CP quy định: Công chức tƣ pháp hộ tịch, địa - xây dựng - thị mơi trƣờng, cán bộ, công chức cấp xã khác, quan bảo hiểm xã hội, tổ chức tín dụng, quan đăng ký đất đai, quan đăng ký giao dịch bảo đảm, tổ chức hành nghề công chứng cá nhân, quan, tổ chức khác nắm giữ thông tin quản lý tài sản, tài khoản ngƣời phải thi hành án phối hợp, hỗ trợ Thừa phát lại xác minh điều kiện thi hành án; phối hợp cung cấp thông tin điều kiện thi hành án ngƣời phải thi hành án chịu trách nhiệm nội dung thông tin cung cấp Trƣờng hợp quan, tổ chức, cá nhân cung cấp thông tin sai thật điều kiện thi hành án ngƣời phải thi hành án phải chịu trách nhiệm trƣớc pháp luật, toán chi phí phát sinh, bồi thƣờng thiệt hại (nếu có) theo quy định pháp luật Tuy nhiên, chế tài áp dụng cụ thể nhƣ chƣa có quy định Nghị định số 82/2020/NĐ-CP ngày 15/7/2020 Chính phủ quy định xử phạt vi phạm hành lĩnh vực bổ trợ tƣ pháp; hành tƣ pháp; nhân gia đình; thi hành án dân sự; phá sản doanh nghiệp, hợp tác xã đƣợc ban hành có hiệu lực từ ngày 01/9/2020 khơng có quy định xử phạt liên quan đến vấn đề Nghị định số 08/2020/NĐ-CP Nghị định số 82/2020/NĐ-CP Chính phủ đƣợc ban hành triển khai thực phạm vi nƣớc; nhiên, chƣa có quy định cụ thể chi tiết, thực (các biểu mẫu, sổ sách, biên bản…chưa quy định cụ thể) gây khó khăn cho việc xử lý quan quản lý nhà nƣớc nhƣ việc thực Văn phòng Thừa phát lại Việc sửa đổi, bổ sung quy định có liên quan đến Thừa phát lại phải 74 đặt tổng thể hệ thống pháp luật nói chung văn pháp luật có liên quan nhƣ: Bộ luật Dân sự, Bộ luật Tố tụng dân sự, Bộ Luật Hình sự, Bộ luật Tố tụng hình sự, Luật Đất đai, Luật Nhà ở, Luật Công chứng, Các văn pháp luật liên quan cần đƣợc nghiên cứu, rà soát sửa đổi, bổ sung nhằm tạo thống nhất, đồng bộ, tăng cƣờng hiệu thực pháp luật Thừa phát lại Cùng với đó, cần có chế hỗ trợ, tăng cƣờng điều kiện sở vật chất, trang thiết bị, khoa học công nghệ để phục vụ tối đa cho hoạt động Thừa phát lại Hiện nay, Thông tƣ số 12/2014/TT-BTP ngày 26/4/2014 Bộ Tƣ pháp quy định mẫu; nguyên tắc sử dụng trang phục; nguyên tắc cấp phát, sử dụng thẻ Thừa phát lại có hiệu lực thi hành; nhiên, việc triển khai thực Thông tƣ gần nhƣ bất khả thi, hạn hẹp nguồn kinh phí thực Các Văn phịng Thừa phát lại hầu hết có quy mơ nhỏ, nhân mỏng, kinh phí eo hẹp Việc sử dụng kinh phí để may trang phục theo quy định khó khăn Trong đó, thực tế, việc Thừa phát lại sử dụng trang phục chuyên biệt tác nghiệp, nhƣ việc xác minh điều kiện thi hành án khiến việc xác minh đạt hiệu tốt tính “quyền lực” thể qua trang phục riêng Do đó, pháp luật cần có chế, quy định theo hƣớng hỗ trợ Văn phòng Thừa phát lại việc triển khai thực quy định Về nhiệm vụ, quyền hạn Thừa phát lại: Các quy định cần rõ ràng, cụ thể chặt chẽ để Thừa phát lại hồn thành tốt đƣợc vai trị, nhiệm vụ đƣợc giao, đặc biệt cần có quy định việc Thừa phát lại phải tham gia tập huấn, bồi dƣỡng nghiệp vụ hàng năm để không ngừng nâng cao lực chun mơn, kinh nghiệm cho q trình hành nghề Thừa phát lại phải có nghĩa vụ tham gia tổ chức xã hội - nghề nghiệp mà tổ chức xã hội - nghề nghiệp đƣợc thành lập địa phƣơng trung ƣơng Trong tƣơng lai, tổ chức xã hội - nghề nghiệp ban hành giám sát việc tuân theo Bản quy tắc đạo đức nghề nghiệp Thừa phát lại 75 Thực tiễn kinh nghiệm cho thấy, thời gian qua, địa phƣơng có tham gia đầy đủ công chứng viên vào Hội công chứng phát huy đƣợc sức mạnh tập thể nghề nghiệp, bảo vệ tốt quyền lợi ích hợp pháp cơng chứng viên nhƣ tạo đƣợc “tiếng nói” quan, tổ chức có liên quan Bên cạnh đó, địa phƣơng hạn chế đƣợc phần tình trạng cạnh tranh khơng lành mạnh, tình trạng vi phạm quy định văn phịng cơng chứng lãnh đạo Hội thƣờng xun phối hợp, giao ban với lãnh đạo Sở Tƣ pháp để có phƣơng án chấn chỉnh, xử lý văn phịng, cơng chứng viên có hành vi vi phạm Bên cạnh đó, cần có quy định chặt chẽ trƣờng hợp không đƣợc bổ nhiệm, bổ nhiệm lại Thừa phát lại nhƣ việc xử lý nghiêm Thừa phát lại có hành vi vi phạm hình thức khác tùy theo mức độ, tính chất hành vi vi phạm Ban hành quy tắc đạo đức Thừa phát lại: Giống nhƣ hoạt động công chứng, hoạt động Thừa phát lại tuân thủ pháp luật Thừa phát lại cần tuân thủ đạo đức hành nghề, phát huy vai trị tự quản Thừa phát lại trình hoạt động mình; nâng cao vai trị giám sát tổ chức xã hội - nghề nghiệp tổ chức đƣợc thành lập Từ làm cho hiệu lực, hiệu quản lý hoạt động Thừa phát lại đƣợc nâng lên Thứ ba, quy định chế tài trường hợp không cung cấp thơng tin cung cấp thơng tin chậm, khơng xác… Cần nghiên cứu bổ sung chế tài mang tính bắt buộc trƣờng hợp cá nhân, tổ chức, quan nhà nƣớc có thẩm quyền khơng cung cấp thông tin, xác nhận tài sản cung cấp thông tin chậm Nhất trƣờng hợp đƣơng tẩu tán tài sản nhằm trốn tránh nghĩa vụ thi hành án quan, tổ chức, cá nhân không cung cấp thông tin cung cấp thông tin chậm phải chịu trách nhiệm tƣơng ứng với giá trị tài sản mà đƣơng tẩu tán 76 Nhìn chung, vấn đề hoàn thiện thể chế lĩnh vực Thừa phát lại vấn đề thiết yếu, cần đặc biệt trọng để tạo hành lang pháp lý đầy đủ, thống để phát triển nghề Thừa phát lại bền vững, nâng cao chất lƣợng hiệu công tác thi hành án, góp phần quan trọng vào việc xây dựng Nhà nƣớc pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam Theo đó, hệ thống pháp luật thi hành án dân sự, cần hoàn thiện đáp ứng đƣợc yêu cầu sau: Một là, nâng cao địa vị pháp lý Thừa phát lại đời sống xã hội; tạo điều kiện thuận lợi để Thừa phát lại hoàn thành nhiệm vụ cách tốt Hai là, xây dựng đƣợc chế quản lý, đạo, phối hợp thống nhất, đồng hoạt động thi hành án dân sự; đảm bảo quan, tổ chức, cá nhân phải thực đầy đủ, kịp thời yêu cầu, đề nghị đáng Thừa phát lại hoạt động xác minh điều kiện thi hành án Nếu chủ thể có liên quan, không thực yêu cầu, đề nghị Thừa phát lại tùy theo mức độ vi phạm, ngồi việc xử phạt hành chính, gây thiệt hại phải bồi thƣờng, xử lý kỷ luật, hay truy cứu trách nhiệm hình Ba là, đẩy nhanh tiến độ xây dựng, ban hành văn quy phạm pháp luật; tiến hành rà soát quy định pháp luật hoạt động xác minh điều kiện thi hành án dân quy định pháp luật có liên quan nhằm phát mâu thuẫn, chồng chéo vấn đề phát sinh mà pháp luật chƣa có quy định để sửa đổi, bổ sung kiến nghị quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung kịp thời 3.2.2 Nâng cao chất lượng nguồn lực thực chế định Thừa phát lại Bên cạnh việc hoàn thiện thể chế yếu tố ngƣời yếu tố cốt lõi Để đảm bảo phát triển nghề Thừa phát lại nói chung nâng cao chất lƣợng, hiệu công tác xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại nói riêng vấn đề xây dựng đội ngũ Thừa phát lại chuyên nghiệp, có trình độ phẩm chất đạo đức tốt, đáp ứng yêu cầu nhiệm vụ nhiệm vụ vô thiết yếu Bản thân Thừa phát lại phải tự trau dồi, 77 nâng cao trình độ, tinh thần trách nhiệm, tích lũy kinh nghiệm để phục vụ ngƣời dân tốt Trong trƣờng hợp phải có cách xử lý linh hoạt, kết hợp giải thích, thuyết phục tuyên truyền quy định pháp luật Thừa phát lại để ngƣời dân hiểu phối hợp Thời gian tới, cấp, ngành cần tăng cƣờng đạo, hƣớng dẫn, bồi dƣỡng nghiệp vụ cho đội ngũ Thừa phát lại, đội ngũ thƣ ký nghiệp vụ nhân viên Văn phòng Thừa phát lại; rà soát, lập kế hoạch đào tạo, xây dựng chƣơng trình bồi dƣỡng, tổ chức lớp tập huấn nhằm bổ sung, khắc phục thiếu sót kiến thức, nâng cao kỹ hành nghề Nhận thức có tốt, kỹ có cao cách thức xử lý tình huống, phƣơng pháp vận dụng tác nghiệp có hiệu 3.2.3 Tăng cường công tác tuyên truyền, phổ biến pháp luật Thừa phát lại chế định nên việc triển khai thực gặp nhiều khó khăn Trƣớc đây, ngƣời dân quan hữu quan quen với chủ thể xác minh điều kiện thi hành án quan thi hành án dân sự, chƣa thật hiểu chức danh Thừa phát lại chức Thừa phát lại việc xác minh điều kiện thi hành án Do đó, để ngƣời dân, tổ chức, doanh nghiệp nhƣ quan hữu quan hiểu biết pháp luật, đồng thuận, ủng hộ, tin tƣởng sử dụng dịch vụ Thừa phát lại cơng tác tun truyền, phổ biến văn pháp luật hoạt động Thừa phát lại cần đƣợc trọng tăng cƣờng Việc phổ biến, tun truyền lựa chọn hình thức phù hợp, thông qua buổi tọa đàm, hội thảo hay thông qua phƣơng tiện thông tin đại chúng, đài phát thanh, mạng xã hội qua ấn phẩm Thừa phát lại, phát hành tờ gấp pháp luật Cần tiếp tục phổ biến, quán triệt đầy đủ, sâu sắc cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, ngƣời lao động quan, đơn vị; đặc biệt tạo nhận thức thống đội ngũ cán bộ, công chức quan tƣ pháp quan, tổ chức có liên quan q trình thực chế định Thừa phát lại; đẩy mạnh tuyên truyền rộng rãi tầng lớp nhân dân các văn 78 quy phạm pháp luật chế định Thừa phát lại Từ đó, nâng cao nhận thức cấp quyền, cán bộ, đảng viên, công chức, viên chức, ngƣời lao động nhân dân mục đích, ý nghĩa, vai trò, cần thiết Thừa phát lại thực tiễn đời sống pháp lý nay, nhƣ nắm đƣợc nội dung, phạm vi công việc Thừa phát lại để có phối hợp hữu hiệu Để ngƣời dân, tổ chức, doanh nghiệp hiểu biết pháp luật, đồng thuận, ủng hộ, tin tƣởng sử dụng dịch vụ Thừa phát lại tuyên truyền, phổ biến văn pháp luật hoạt động Thừa phát lại cần phải súc tích thực dễ hiểu Đồng thời, phải lựa chọn hình thức tuyên truyền, phổ biến pháp luật chủ chƣơng, sách Đảng Nhà nƣớc, phổ biến chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn, vai trò ý nghĩa Thừa phát lại đến ngƣời dân, doanh nghiệp, quyền cấp tổ chức có liên quan Việc tuyên truyền đƣợc thực thơng qua buổi tọa đàm, hội thảo hay thông qua phƣơng tiện thông tin đại chúng, mạng xã hội qua ấn phẩm Thừa phát lại Cần có phối hợp chặt chẽ, kịp thời đồng bộ, ngành liên quan địa phƣơng Đồng thời, phải tăng cƣờng trách nhiệm, lực tổ chức thực phối hợp quan việc thực chế định Thừa phát lại Bên cạnh đó, Thừa phát lại, Văn phịng Thừa phát lại tuyên truyền viên đích thực cho hoạt động này, thơng qua hoạt động Thừa phát lại, thƣ ký Thừa phát lại, cá nhân, tổ chức hiểu đƣợc ý nghĩa tầm quan trọng Thừa phát lại đời sống xã hội Thêm vào đó, hoạt động quản lý mình, quan quản lý nhà nƣớc thƣờng xuyên trao đổi, chia sẻ với Văn phòng Thừa phát lại cách thức thực việc tuyên truyền, phổ biến để hoạt động đƣợc Văn phòng Thừa phát lại triển khai có hiệu 3.2.4 Tăng cường cơng tác quản lý nhà nước phối hợp quan liên quan Để đảm bảo phát triển chế định Thừa phát lại bền vững ổn định 79 cần có phối hợp chặt chẽ, kịp thời đồng bộ, ngành liên quan địa phƣơng Đồng thời, phải tăng cƣờng công tác quản lý nhà nƣớc lĩnh vực này; phải vừa bảo đảm hiệu quả, vừa tạo điều kiện, hỗ trợ Thừa phát lại nhƣng đồng thời phải kịp thời ngăn chặn, chấn chỉnh vi phạm, sai sót Bộ Tƣ pháp quan quản lý nhà nƣớc hoạt động Thừa phát lại phạm vi nƣớc Ngày 16/02/2016, Bộ trƣởng Bộ Tƣ pháp ban hành Quyết định số 202/QĐ-BTP để giao cho Cục Bổ trợ tƣ pháp thực chức giúp Bộ trƣởng Bộ Tƣ pháp quản lý nhà nƣớc hoạt động Thừa phát lại Tuy nhiên, nay, Cục Bổ trợ tƣ pháp giao Phịng Quản lý cơng chứng, Thừa phát lại thực công tác quản lý nhà nƣớc hoạt động này, với nhân tƣơng đối mỏng Trƣớc yêu cầu xây dựng hoàn thiện thể chế hoạt động Thừa phát lại thời gian tới, cần có Phịng Quản lý Thừa phát lại riêng biệt với cán quản lý có lực chuyên môn cao, bám sát thực tiễn, thƣờng xuyên kiểm tra, nắm bắt tình hình Thừa phát lại địa phƣơng Cơ quan quản lý nhà nƣớc địa phƣơng lĩnh vực Thừa phát lại Sở Tƣ pháp tỉnh, thành phố Với vai trò quan tham mƣu, giúp việc cho Ủy ban nhân dân tỉnh, thành phố lĩnh vực Thừa phát lại, Sở Tƣ pháp phải tăng cƣờng hiệu lực, hiệu công tác quản ý nhà nƣớc lĩnh vực nhƣ: đẩy mạnh công tác tuyên truyền (qua việc tổ chức hội thảo, t a đàm…), phối hợp với Bộ Tƣ pháp quan quản lý nhà nƣớc Trung ƣơng để tổ chức lớp tập huấn nâng cao kỹ hành nghề Thừa phát lại; rà soát văn quy phạm pháp luật liên quan để kịp thời trình quan có thẩm quyền sửa đổi, bổ sung ban hành cho phù hợp Sở Tƣ pháp quan quản lý nhà nƣớc trực tiếp cần nâng cao vai trò, hƣớng dẫn nghiệp vụ cho Văn phòng Thừa phát lại thực chức mình, có chức xác minh điều kiện thi hành án Thực tế thông qua công tác kiểm tra Cục Bổ trợ tƣ pháp cho thấy, địa phƣơng có đầu tƣ cho Phòng Bổ trợ tƣ pháp sở vật chất, ngƣời có lực chun mơn kinh nghiệm giải công 80 việc Thừa phát lại, cơng tác tham mƣu cho Ủy ban nhân dân cấp tỉnh, nhƣ việc tiếp nhận, thẩm định, cấp giấy đăng ký hoạt động, đăng ký thay đổi cho Văn phòng Thừa phát lại đáp ứng đƣợc yêu cầu phù hợp với quy định pháp luật, Văn phịng Thừa phát lại hoạt động có hiệu quả, chun nghiệp có sai phạm Chính lẽ đó, thời gian tới, để nâng cao lực quản lý nhà nƣớc hoạt động Thừa phát lại, Bộ Tƣ pháp nhƣ Sở Tƣ pháp địa phƣơng cần kiện toàn máy công chức thực quản lý nhà nƣớc Thừa phát lại Ngoài ra, để nâng cao hiệu hoạt động công tác thi hành án dân sự, năm gần hệ thống văn pháp luật thi hành án quy định cụ thể chức năng, nhiệm vụ, trách nhiệm phối hợp quan nhà nƣớc, tổ chức trị cơng tác thi hành án dân Tuy nhiên, thực tiễn công tác thi hành án dân sự, việc phối hợp quan, tổ chức, cá nhân nắm giữ thông tin tài sản, điều kiện thi hành án ngƣời phải thi hành án với Thừa phát lại xác minh điều kiện thi hành án tồn hạn chế, bất cập ảnh hƣởng đến tiến độ hiệu giải Chỉ khâu phối hợp thực không tốt ảnh hƣởng đến tiến độ giải thi hành án; vậy, Thừa phát lại cần phối hợp có trách nhiệm quan hữu quan, tổ chức đồn thể hệ thống trị để cơng tác xác minh điều kiện thi hành án đem lại hiệu cao nữa, đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mong đợi tồn xã hội Do đó, cần có chế phối hợp ngành, quan liên quan nhƣ: xây dựng quy chế phối hợp liên ngành Bộ Tƣ pháp với Bộ Công an nhằm xác định rõ trách nhiệm phối hợp lực lƣợng công an từ khâu xác minh điều kiện thi hành án đến tổ chức thi hành án…; quy chế phối hợp Văn phòng Thừa phát lại với quan thi hành án dân việc xác minh thi hành án, sử dụng kết xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại cung cấp, nhằm thực nhiệm vụ chung ngành thi hành án dân Cần xây dựng chế phối hợp Văn phòng Thừa phát lại 81 ngành hữu quan nhƣ Tòa án, Viện kiểm sát, quyền địa phƣơng, tổ chức tín dụng, quan đăng ký quyền sử dụng đất… để Thừa phát lại thực tốt chức việc xác minh điều kiện thi hành án Định kỳ đột xuất, quan quản lý nhà nƣớc phải tăng cƣờng thực công tác tra, kiểm tra tổ chức hoạt động Văn phịng Thừa phát lại để nắm bắt tình hình kịp thời phát hiện, xử lý nghiêm hành vi vi phạm tƣơng ứng Cũng thông qua công tác tra, kiểm tra, quan quản lý nhà nƣớc phát lỗi, hành vi Thừa phát lại, Văn phòng Thừa phát lại để kịp thời tổ chức tập huấn nhằm trao đổi, rút kinh nghiệm chung cho Thừa phát lại trình hoạt động 3.2.5 Đẩy mạnh hợp tác quốc tế Thừa phát lại Trong giai đoạn hội nhập quốc tế việc tăng cƣờng hợp tác quốc tế Thừa phát lại giải pháp hữu ích q trình xây dựng hồn thiện thể chế Thừa phát lại Việt Nam Chế định Thừa phát lại đƣợc thực 90 quốc gia giới Trong điều kiện nay, Việt Nam nên gia nhập Liên minh Thừa phát lại Quốc tế với tƣ cách quan sát viên để có điều kiện thuận lợi để tiếp cận với hội nghị, hội thảo, hỗ trợ kỹ thuật, tƣ vấn chuyên môn tƣ vấn phát triển chế định thừa phát lại, tham gia vào diễn đàn chung ngƣời hành nghề thừa phát lại giới để trao đổi, chia sẻ kinh nghiệm hành nghề, bối cảnh cách mạng cơng nghiệp 4.0 Hiện nay, Việt Nam chƣa có Hiệp hội thừa phát lại quốc gia, Bộ Tƣ pháp Việt Nam với vai trị quản lý nhà nƣớc tham gia Liên minh Thừa phát lại Quốc tế với tƣ cách quan sát viên để cân nhắc đề nghị trở thành thành viên thức Liên minh Thừa phát lại Quốc tế vào năm 2021, học hỏi kinh nghiệm nƣớc có chế định Thừa phát lại phát triển mạnh mẽ hiệu nhƣ Pháp, Bỉ, Hà Lan… 82 TIỂU KẾT CHƢƠNG Xác minh điều kiện thi hành án có vai trị quan trọng hầu hết giai đoạn trình thi hành án dân Kết xác minh sở để thi hành án quan trọng lựa chọn biện pháp cƣỡng chế thích hợp ngƣời phải thi hành án góp phần nâng cao hiệu hoạt động thi hành án, đảm bảo hiệu lực án, định Trong năm qua, hoạt động xác minh điều kiện thi hành án ngày đƣợc hồn thiện thơng qua hệ thống văn quy phạm pháp luật có chứa quy định xác minh điều kiện thi hành án, làm sở cho việc xác minh thi hành án Tuy nhiên, bên cạnh kết đạt đƣợc số bất cập nhƣ số lƣợng việc thụ lý Thừa phát lại không nhiều, tỷ trọng việc so với lập vi tống đạt văn Tòa án, quan thi hành án dân cịn q ít, chƣa tƣơng xứng với phạm vi, quyền hạn đƣợc giao Nguyên nhân bất cập mặt thể chế, yếu tố ngƣời nhận thức pháp luật…Việc nghiên cứu khó khăn, bất cập sở pháp lý, thực tiễn thi hành, làm rõ nguyên nhân bất cập, hạn chế để đƣa giải pháp khuyến nghị phù hợp nhằm hoàn thiện quy định pháp luật xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại để nâng cao hiệu không công tác xác minh điều kiện thi hành án mà cịn góp phần nâng cao kết thi hành án nói chung 83 KẾT LUẬN Chức xác minh điều kiện thi hành án dân chức quan trọng Thừa phát lại nhằm thu thập thông tin tiền, tài sản tổ chức, cá nhân phải thi hành án quan, tổ chức, cá nhân nắm giữ thông tin quản lý tài sản, tài khoản ngƣời phải thi hành án, làm sở cho việc tổ chức thi hành án theo quy định pháp luật… Kết xác minh tốt, đầy đủ việc giải thi hành án nhanh chóng thuận lợi; ngƣợc lại, xác minh tùy tiện, khơng xác, nội dung xác minh sơ sài dẫn đến kéo dài thời gian thi hành án, ngƣời phải thi hành án không tự nguyện thi hành án, tạo điều kiện cho ngƣời phải thi hành án có hội tẩu tán tài sản thi hành án Do đó, vai trị Thừa phát lại xác minh điều kiện thi hành án quan trọng, hỗ trợ giảm tải công việc cho quan thi hành án dân sự, nâng cao chất lƣợng công tác thi hành án dân nói chung Trên thực tế, cơng tác xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại Việt Nam nói chung thành phố Hải Phịng nói riêng gặp nhiều khó khăn yếu tố chủ quan khách quan nhƣ bất cập pháp luật liên quan, phối hợp chƣa chặt chẽ hiệu cá nhân, quan, tổ chức,… Do đó, để nâng cao chất lƣợng cơng tác cần tăng cƣờng phối hợp cấp, ngành, quan hữu quan, đồng lòng, hỗ trợ tồn dân để cơng tác xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại phát huy hết đƣợc vai trị, ý nghĩa, góp phần nâng cao hiệu lực, hiệu công tác thi hành án chứng minh đắn chế định Việt Nam./ 84 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Bùi Thị Vân Anh (2016), Thủ tục Thi hành án dân pháp luật Thi hành án dân nay, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội Hoàng Thế Anh (2015), Giám sát thi hành án dân sự, Luận án tiến sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội Ban Chấp hành Trung ƣơng Đảng (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6/2005 Chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội Bùi Bài Bình (2010), “Bàn thêm nghĩa vụ thông tin xác minh tài sản, điều kiện thi hành án đương yêu cầu thi hành án”, Tạp chí Dân chủ pháp luật Nguyễn Cơng Bình (2000), Một số ý kiến thi hành án dân sự, Báo cáo hội thảo Tƣ pháp dân Phạm Phúc Thịnh (2013), Thừa phát lại thi hành án dân sự, Luận văn Thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội Nguyễn Bích Thảo, Khoa Luật ĐHQG Hà Nội; Nguyễn Thị Hƣơng Giang, Học viện Tƣ pháp sở TPHCM, Hoàn thiện chế xác minh điều kiện thi hành án dân Việt Nam từ kinh nghiệm quốc tế (2018) - Tạp chí Luật học ĐH Quốc gia Hà Nội, tập 34, số năm 2018; Huỳnh Đức Thái Lâm Hoàng, NCS Học viện Khoa học Xã hội, Giải pháp hoàn thiện pháp luật thừa phát lại Việt Nam (2018) - Tạp chí Tài chính, năm 2018; Bộ Tƣ pháp (2009), Chuyên đề Thi hành án dân vấn đề xã hội hóa, Hà Nội 10 Bộ Tƣ pháp (2010), Một số lưu ý Chấp hành viên việc thông báo thi hành án, thụ lý thi hành án xác minh điều kiện thi hành án, Hà Nội 11 Bộ Tƣ pháp (2012), Sơ kết thực Luật Thi hành án dân năm 2008, Hà Nội 12 Bộ Tƣ pháp (2013), Tổng kết 20 năm hoạt động thi hành án dân sự, Hà Nội 13 Bộ Tƣ pháp (2017), Báo cáo công tác thi hành án năm 2017, Hà Nội 14 Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6 Chiến lược cải cách tư pháp từ đến năm 2020, Hà Nội 15 Học viện Tƣ pháp (2012), Sổ tay nghiệp vụ thi hành án dân 16 Học viện Tƣ pháp (2016), Giáo trình kỹ Thi hành án dân sự, Nxb Tƣ pháp, Hà Nội 17 Phạm Văn Hùng (2014), Pháp luật Thi hành án dân sự, thực trạng giải pháp, liên hệ thực tiễn Hải Dương, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội 18 Đinh Thanh Hƣơng (2013), Xác minh điều kiện thi hành án, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội 19 Nguyễn Lân (1998), Từ điển từ ngữ Việt Nam, Nxb Thành phố Hồ Chí Minh 20 Lê Quỳnh Nga (2014), Thi hành án dân - qua thực tiễn tỉnh B c Ninh, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc Gia Hà Nội 21 Nguyễn Đức Nghĩa (2003), Cơ sở lý luận thực tiễn kh c phục án dân tồn đ ng Việt Nam nay, Luận văn Thạc sỹ luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội 22 Quốc hội (2008), Luật Thi hành án dân sự, Hà Nội 23 Quốc hội (2013), Hiến pháp, Hà Nội 24 Quốc hội (2014), Luật Thi hành án dân sửa đổi, bổ sung năm 2014, Hà Nội 25 Quốc hội (2015), Bộ Luật Dân sự, Hà Nội 26 Quốc hội (2015), Bộ Luật Tố tụng Dân sự, Hà Nội 27 Quốc hội (2015), Bộ Luật Tố tụng Hình sự, Hà Nội 28 Quốc hội (2015), Nghị số 111/2015/QH13 ngày 27/11/2015 Quốc hội cơng tác phịng, chống vi phạm pháp luật tội phạm, công 86 tác viện kiểm sát nhân dân, tòa án nhân dân công tác thi hành án năm 2016 năm tiếp theo, Hà Nội 29 Đặng Đình Quyền (2012), Hiệu áp dụng pháp luật thi hành án dân Việt Nam, Luận văn tiến sĩ Luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội 30 Lƣu Trung Thành (2004), Hoạt động giám sát Hội đồng nhân dân, Luận văn thạc sĩ luật học, Khoa Luật, Đại học Quốc gia Hà Nội 31 Nguyễn Thanh Thủy (2008), Hoàn thiện pháp luật thi hành án dân Việt Nam nay, Luận án tiến sĩ Luật học, Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội 32 Lê Anh Tuấn (2004), Đổi thủ tục thi hành án dân Việt Nam, Luận văn thạc sĩ Luật học, Trƣờng Đại học Luật Hà Nội 33 Viện nghiên cứu khoa học pháp lý - Bộ Tƣ pháp (2000), “Tổ chức hoạt động thi hành án dân - thực trạng phương hướng đổi mới”, Thông tin khoa học pháp lý, Hà Nội 34 Viện Ngôn ngữ học (1994), Từ điển tiếng Việt, Nxb Giáo dục, Hà Nội 35 Viện Khoa học pháp lý - Bộ Tƣ pháp (2006), Từ điển Luật h c, Nxb Tƣ pháp 87 ... xác minh điều kiện thi hành án Thừa phát lại tình hình 38 CHƢƠNG 2: THỰC TRẠNG VỀ XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM HIỆN NAY 2.1 Quy định pháp luật hành xác minh điều kiện. .. điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại Việt Nam CHƢƠNG 1: MỘT SỐ VẤN ĐỀ LÝ LUẬN VỀ XÁC MINH ĐIỀU KIỆN THI HÀNH ÁN DÂN SỰ CỦA THỪA PHÁT LẠI Ở VIỆT NAM 1.1 Khái quát chung xác minh điều kiện thi hành. .. luận xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại Việt Nam Chương 2: Thực trạng xác minh điều kiện thi hành án dân Thừa phát lại Việt Nam Chương 3: Giải pháp nâng cao chất lƣợng xác minh điều