ÌMMmmumi>pmamm 0AI HOC QUOC G!A HA NO! 'A HOC XA H é i VÀ NHÀN VÀN HOC ! ^s^- - - NGENTMANHBINH 5' ^ f e SE i? •^A ^^^^^pUfj^M ^i^ ^ % -^fj^ ^ j ; :•: l i ^/ iBt w^^'S ^^iP^H^^^w^'^I^K^^V: #e %i ET^ mi HÉ B _> ' -OI^^^HI i ^ N TIEN Si TRIET HOC IMMIM ' " - «; ^ ^ ^ - ^ ^ ^f^ ^^/JX)D DAI HOC QUÒC GIÀ HA NĨI TRNG DAI HOC KHOA HOC XÀ HĨI VÀ NHÀN VÀN * * * NGUYEN THANH BINH HOC THUYÉT CHINH TR! - XÀ HÓI CUA NHO CIÀO VÀ Sir THÈ HIÉN CÙA NO VIÉT NAM • • • (Tur THÈ KY XIOÈN NUfA DÀU THÈ KY XIX) Chuyén ngành : Chù nghla vàt bién chùng va Chù nghia vàt Ijch su Màsd : 5.01.02 LUANANTIENSlTRIÉTHOC NGirÒI HirÒNG DAN KHOA HOC: GS.TS Nguyén Tal Thu GS.TS Le Vàn Quàn \ I TRUNG TÀfvi THÒNG TIN THir viÉiv^ V-UI 5^b HA NOI-2005 LOI CAM DOAN Dai; cóng trình nghièn cùu khoa hoc cùa rièng tịi NhiJng ket qua va rìdi dung cùa luqn ón trung thuc, rhua ditcfc cóng bó nhùng cóng trình nghièn cùu khac Tàc già Nguyén Thanh Binh MUC LUC Trang PHANMÒDAU 1 Tinh càp thiet cùa de tài Tinh hình nghièn ciJu lidn quan den dd tài 3 Muc dich va nhiem vu cùa luan àn Ddi tuang va pham vi nghièn ciJu 10 Phircfng phàp nghièn cùu 10 Dóng gdp mdi cùa luan àn 10 Y nghla thuc tidn va khoa hoc cùa dd tài 11 Cau trùc cùa luan àn 11 PHAN NOI DUNG 12 Chuoìig NHO GIÀO VÓI TINH CÀCH LÀ HOC THUYET CHINH TRI - XÀ HĨI Ị TRUNG QUOC CO DAI 12 1.1 Ca sd kinh té - xà hoi va tién de tu tudng ddi vói su hình thành Nho giào 12 1.1.1 Co sd kinh te'- xà bòi cùa su hình thành Nho giào 12 1.1.2 Tien de tu tudng cho su hình thành Nho giào 14 1.2 Mot sd tu tudng co^ bàn cùa Nho giào ve chinh tri - xà bòi 17 1.2.1 Quan diem cùa Nho giào ve ngudi 18 1.2.2 Quan diem cùa Nho _ ao ve xà hòi ly tudng J3 1.2.3 Quan diem cùa Nho giào ve dudng Idi tri nude (tu tudng dù'c tri) 40 ChUig NHO GIÀO TRONO DỊI SONG TINH THÀN CON NGUÒI VIÉT NAM DUÒI CHE DÒ PHONG KlÉN 61 2.1 Nho giào he tu tuòng Nho - Phat - Lào d Viét Nam 61 2.1.1 He tu tudng va vai trd cùa he tu tudng 61 2.1.2 He tu tudng Nho - Phat - Lào va vàn de lira chon tu t Jng chù dao vide cai tri, quàn ly xà hòi 63 2.2 Nho giào ngày mot trd thành cóng cu tinh thàn cùa càc triéu dai phong kién Viét Nam 74 2.2.1 Nho giào dudi càc thdi Ngò, Dinh, Tidn Ld 74 2.2.2 Nho giào thdi Ly - Tran 77 2.2.3 Nho giào dudi thdi Hau Le 85 2.2.4 Nho giào dudi triéu Nguyén (nùa dàu the ky XIX) 94 Chuong VAI TRÒ CUA NHO GIÀO TRONG VIEC HOACH DINH DUÒNG LÓI CÙA CHE DO PHONG KIÈN VIÉT NAM 106 3.1 Che'dò phong kién Viét Nam va dac diem ciia che dị 106 3.1.1 Su hình thành va phat trien cùa che' dò phong kie'n Viet Nam 106 3.1.2 Mot vài dac diem co bàn cùa che dò phong kién Viet Nam 113 3.2 Nho giào - e0 sd tu tudng chiì yéu de dinh va thirc hién dudng Idi due tri 120 3.2.1 Quan diem ve xà bòi ly tudng cùa Nho giào su dinh hudng va muc dich cùa dudng Idi diic tri 3.2.2 Vide thuc bien dudng Idi due tri 121 125 3.3 Nho giào - co sd tu tudng de che dinh phàp luat va hoach dinh viéc giào due - khoa cu 135 3.3.1 Chd' dinh phàp luat de co ngịi vua va ón dinh trat tu xà bịi 135 3.3.2 Hoach dinh vide giào due - khoa cu de lua chon nhàn tài 144 PHAN KET LUAN 157 NHUNG CỊNO TRÌNH NGHIÈN CÙU CÙA TÀC GIÀ DÀ CỊNO BĨ LIÈN QUAN DÉN LUAN ÀN 160 DANH MÙC TÀI LIÉU THAM KHÀO 161 CÀC CH0 VIÈT TÀT VÀ QUI ITÒC Dai Viet su ky toàn thu Toàn thu Kbàm dinh Viet su thòng giàm cuang muc Cuong muc Che' dò phong kién CDPK Chù nghla tu bàn CNTB Giai cà'p phong kieh GCPK Tu bàn chù nghla TBCN Xà bòi ly tudng XHLT Xà hòi phong kién XHPK PHÀNMODÀU Tinh càp thiét ciia de tài Nho giào vdi tu càch hoc thuyét chinh tri - xà bòi xuat bien d Trung Qudc va dà ed mat d Viet Nam bang ngàn nàm Trong sudt qua trình hình thành va phàt tridn cùa xà bòi phong kién (XHPK) Viet Nam, dac biet tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX, càc triéu dai phong kién Viet Nam dà tiép nhan va chù yéu su dung Nho giào làm he tu tudng va còng cu de tri nude, tao nhQng ngudi phù bop vdi yeu cau va muc dich cùa giai cap phong kién (GCPK) thdng tri Là mot bò phan cùa kién trùc thuang tàng xà bòi, y thù'c he va còng cu thdng tri cùa càc triéu dai phong kién Viet Nam, Nho giào dà ành hudìig dén nhiéu mat, nhiéu ITnh vuc chù yéu cùa ddi song xà bòi va ngudi Viet Nam, dén qua trình hình thành, phàt trien cùa xà hòi va CDPK Vidt Nam Bdi vay ma nhu nhiéu nhà nghidn cùu dà khàng dinh, Nho giào mot bó phan cdt loi cùa di san truyén thdng dàn toc Hon mot thap ky trd lai day, trudc nhùng bid'n dóng hét sue phùc tap cùa ddi song xà bịi, khịng chi d nude ngồi, gidi nghièn cùu Viet Nam dà ed xu hudng dàt lai, nghidn cùu trd lai van de Nho giào tren tinh thàn phd phàn nhàm gan Ipc, tiép thu nhung nhàn td bop ly, nhùng già tri chung cùa Nho giào Dà ed nhiéu y kién, két luan nhiéu viét, chuyen luan va cịng trình nghidn cùu ve su the hidn cùa Nho giào d Vidt Nam lich su va hidn Cd ngudi cho ràng, moi hidn tuang tidu cuc cùa xà bòi; dao due nhàn luàn bi xudng càp, bi xdi mdn; ky cuang, né nép tu già dinh dén ngồi xà bịi khịng duac tòn dà ed mot thdi chùng ta phd phàn, xich Nho giào Cung co ngudi cho ràng, de thùc day xà bòi Viet Nam phàt trien càn phài àp dung triet de còng thùc: ky thuat, còng nghe phuang Tày vdi Nho giào va mò hình qn ly xà bịi d nhùng nude phàt trien ed truyén thdng Nho giào Ro ràng, vide nhìn nhan, dành già ve su the bien cùa Nho giào d Vidt Nam lich su va hidn co y nghla ly luan va thuc tién cap bàch ddi vdi su nghidp còng nghiep boa, hidn dai boa dàt nude ta bien Bdi vi co ed nhu vay mdi gdp phàn giai quyét dung dàn mdi quan he bien chùng giira truyén thdng va hidn dai - mot nhung nhàn td thùc day su phàt tridn cùa xà bòi Vidt Nam ngày Dd thuc hidn nhiem vu hét sue phùc tap va khò khan này, theo chùng tói, mot vàn de co y nghla phuang phàp luan phài ed thài dị bien chùng, khàch quan, tồn dien va quan diem lich su - cu thd vide nghidn cùu Nho giào, cung nhu su the hidn cùa no xa bòi va ngudi Vidt Nam lich su Cd thd ndi, tu du nhap vào Vidt Nam, Nho giào dà duac càc triéu dai phong kién va càc tàng Idp ngudi Vidt Nam tiép nhan chù yéu tu phuang dien hoc thuyét chinh tri - xà bòi, dao due Va cà d phuang didn pham vi, tinh chat, muc dị tiép nhàn khàc d mdi triéu dai phong kién va tùng giai doan phàt trien cùa CDPK Sd di nhu vay, xét dén diéu kien kinh té - xà bòi, ydu cau phàt trien cùa CDPK Vidt Nam mdi giai doan quy dinh va nhu cau cai tri, quàn ly xà bòi cùa càc triéu dai phong kién thdng tri d mdi giai doan ày chi phdi Tàt nhien chù nghla yeu nude Vidt Nam truyén thdng nhàn td chù yéu, ed tinh quyét dinh ve pham vi, mùc dò va tinh chà't cùa su tiép nhan Chinh vi vay ma, Nho giào duac du nhap, tdn tai d Vidt Nam khòng hồn tồn Nho giào Trung Qudc , khịng duac tiép nhan vdi tu càch mot he thdng hoàn chinh, ma chi dugc tid'p nhan tiJtig màng, tiép nhàn trdn ca sd ed chgn Igc, ed bidn ddi va dan gidn hod nhàm phuc vu nhùng nhiem vu chinh tri thuc tidn cùa GCPK va dàn toc Diéu de nhan thày nghidn culi su the hidn cùa Nho giào d Vidt Nam tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX Nghidn cùu ve su the hidn cùa Nho giào d Viet Nam thdi phong kién, tu trudc dén nay, dà co khịng it cịng trình nghidn cùu d va nude Tuy nhidn, nhiéu nguydn nhàn, càc cịng trình nghidn cùu dị chua cho chùng ta mot cài nhìn kbài qt, tồn dien va he thdng ve Nho giào XHPK Vidt Nam, dac biet tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX Chinh vi vay ma chùng tòi cho ràng, và'n de trdn càn phài tid'p tue nghidn cùu thdm luan àn Chùng tòi lua chon vàn de: Hoc thuyét chinh tri - xd lìdi dia Nho giào va sU the hién cùa nd a Viét Nam (tir the ky XI dén nùa ddu the ky XIX) làm ddi tuang nghidn cùu chù yéu cùa luan àn chi hy vong gdp phàn làm sàng td thdm su the hidn cùa Nho giào thdi gian dd Su lua chon này, theo chùng tòi bdi vi, day mot thdi ky ma Nho giào vdi tu càch hoc thuyét chinh tri - xà bòi dà in dam dàu àn cùa nị tién trình van dịng, phàt trien cùa XHPK va bóc Io tàt cà nhùng màt, nhung yéu td tich cuc va tidu cuc cùa nò Su the hidn cùa Nho giào d nhiéu mat, nhiéu lình vuc cùa xà hịi va ngudi Vidt Nam lich su, nhu càc Ilnh vuc: Thè gidi quan, chinh tri - xà hòi, dao due, vàn boa, giào due - khoa cu, phong tue tap quàn, tin nguang v.v Tuy nhidn, vdi ydu cau va khn khó cùa luan àn cho phép, chùng tịi chi nghidn cùu Nho giào chù yéu vdi tu càch mot hoc thuyét chinh tri - xà bòi, dugc càc triéu dai phong kién Vidt Nam tiép nhan va su dung làm hd tu tudng, còng cu cai tri va quàn ly xà bòi, vide thuc bien nhùng nhiem vu chinh tri thuc tidn dàt cho càc triéu dai phong kién va dàn toc Cùng chinh vi vay ma hoc thuyét chinh tri - xà bòi cùa Nho giào càn cu chù yéu de hình thành dudng Idi Due tri, xày dung va thuc thi phàp luat, kid'n tao va trien khai nén giào due - khoa cu Nho hoc Va vi thè ma theo thdi gian, Nho giào khòng chi ành hudng va ed vai trd càc Iinh vuc chù ye'u cùa ddi song xà bòi va ngudi Viet Nam ma ngày trd thành còng cu tinh thàn cùa càc triéu dai phong kién Vidt Nam, dà thuc su dòng mot vai trd nhàt dinh su hình thành, phàt tridn cùa CDPK Vidt Nam Tinh hình nghièn cùu lién quan dén de tài O Vidt Nam, lidn quan dén de tài tu trudc dén nay, dà co rat nhiéu còng trình nghidn cùu Chùng tịi ed the khài qt mot sd thành qua nghidn cùu d hai Ioai hình chù u sau: Logi hình tliir nhàt: Là nhung cịng trình nghidn cùu ve Nho giào thòng qua nhung tàc pham kinh didn, sàch vd cùa càc nhà Nho Tidu bieu cho Ioai hình càc cịng trình nghidn cùu cùa Phan Bòi Chàu, Tran Trong Kim, Dào Duy Anh, Quang Dam Trudc hét phài kd dd'n cudn Khdng hgc ddng cùa Phan Bòi Chàu va Nho giào cùa Tran Trong Kim Trong hai cudn sàch này, thòng qua vide trình bay, phàn tich mot sd pham trù, nguydn ly ca bàn cùa Nho giào qua trình hình thành, phàt trien cùa nị, hai ịng déu nhìn nhan Nho giào khòng chi chù yéu hoc thuyét chinh tri - xà hòi, hoc thuyd't dao due ma hoc tbuyd't triét hoc Cà hai òng déu dac biet de cao nhùng yéu td, nhàn td tich cuc cùa Nho giào, coi dao due Nho giào ed vai trd to lịn vide giào due, hồn thidn dao due ngudi va dn dinh trat tu, ky cuang cùa xà hòi Sau hai cudn sàch trdn, Dào Duy Anh viét Khdng giào phé binh tiéìi luan Theo ịng, de nhàn chàn Nho giào, càn phài ed thài dò khàch quan, toàn didn, khoa hoc Tu phuang phàp này, òng phàn ddi thài dò cùa mot sd tri thùc Trung Qudc va Vidt Nam lue bay gid coi Khóng hoc chi vị dung, di hai, khịng phù bop vói thdi dai khoa hoc va dàn chù Dàc biet tu lap trudng màc xit, òng dà nghidn cùu, mó xè, long bop nhùng nói dung ca bàn cùa Nho giào, de tu dd di dén két luan ràng, Nho giào ''dàu nd khóng thich hgp nùa d ddi nay, ma cóng dung no, su nghidp nd, vàn tron ven lich su, khòng ed the chdi cài bay xồbddidugc"[l,tr.l50] Khàc vói hai thài dị cuc doan ve Nho giào, hoac sùng bài, ca ngai, mudn làm song lai Nho giào, hoac mat sàt, phù nhan hoàn toàn vai trd tich cuc cùa Nho giào, Nho giào xira va nay, Quang Dam cho ràng, Nho giào ed cà màt tich cuc va tidu cuc Tuy nhien, dành già mat tich cuc, han che cùa Nho giào va ành hudng cùa nd ddi vdi xà hòi va ngudi Viet Nam lich su va hidn nay, d mot sd nhàn dinh cùa tàc già, theo chùng tịi chua thồ dàng, càn phài trao ddi thdm Nhìn chung, nhùng cudn sàch trdn day nhùng cịng trình khà bó ich cho nhùng quan tàm va nghidn cùu Nho giào Song lap trudng, quan didm, thài dò va muc dich nghidn cùu Nho giào it nhiéu co su khàc d mdi mot tàc già, cho ndn nhùng tu tudng, pham trù cùa Nho giào chua dugc trình bay va phàn tfch mot càch toàn dien va ed he thdng; mot sd nhan dinh, dành già ve Nho giào chua that khàch quan, dèi hòi phài tiép tue nghidn cùu Cịng hồ xà hói chù nghTa Viét Nam Dóc iap - Tu - Hanh phùc /^'' BAN NHAN XET LUAN AN TIEN SI Ve de tài Hgc thuyét chinh tri xdhgi cùa Nho giào va su the hién cùa nò a VietNam(tù théky XI dén nùa dàu théky XIX) Cùa Nghièn cùfu sinh: Nguyén Thanh Binh Chuyén ngành: CNDVBC & CNDVLS; Màsd: 5.01.02 Nguòi nhàn xét: PCS, TS Nguyén Hùng Hau Co quan cóng tàc: Hgc vien Chinh tri qudc già Ho Chi Minh Tràch nhiem Hoi dòng: Phàn bien NOI DUNG NHAN XÉT Mot nhiing nói dung chù yé'u cùa Nho giào nhùng và'n de chinh tri xà hòi Vay su the hien nói dung ị Viet Nam dàc biet tir thè ky XI dén nùa dàu the ky XIX sao? Giài quyét vàn de co y nghla ly luan khoa hgc va thuc tién a chó nị giùp chùng ta tra lòi càu hòi tiép theo: Nho giào a Viet Nam hay Nho giào Viét Nam khàc Nho giào Trung Quoc ị che nào, su bién dói, thay doi, chgn kgc, tài cà'u truc lai Nho giào ò Viet Nam sao, tir cung phàn nói dac diém cùa nguòi Viet Nam; mat khàc, dfng lị'i tri nc cùa ịng cha ta ngày trc co y nghla dói vói hien De tài khịng trùng lap vói càc de tài, cịng trình, ln vàn, ln àn dà tìjfng dugc cóng bị' ị va ngồi nc càc trich dàn tài liéu tham khào day dù, rò ràng, trung thuc Nghièn cùxi sinh dà biét han che dò'i tugng nghièn cùu, dị tén de tài phù hgp vói nói dung luàn àn Nói dung luàn àn phù hgp vói chuyén ngành CNDVBC & CNDVLS, ma so': 5.01.02 XC^t m i a n a V i ì A n n i ì i r«iia tó/-» rrlo Vói dàu de fluàn àn, nghièn cùu sinh phài giài quyé't hai nói dung lón: a Hgc thut chinh tri xà hịi cùa Nho giào b Su ké thùfa cùa nò ò Viét Nam(tù thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX) Nhìn chung, nói dung thù nhà't ln àn khóng co thàt mói ngồi viéc tàc già dà he thóng hồ nhùng tién de kinh té - xà hịi, tu tuòng cho su dòi cùa Nho giào va trình bay mot so tu tng ca bàn cùa Nho giào ve chinh tri xà hòi; chàng han vhu ve nguòi, ve xà hòi ly tuòng, ve duòng lòi tri nuóc cùa Nho giào Cài mói theo tói nàm ò nói dung thù hai Tàc già giói han(han che') su thè hien hgc thuyét chinh tri xà hói cùa Nho giào ò Viét Nam trén khia canh dòi song tinh thàn va hoach dinh dng ló'i Di sàu vào hai khia canh ta thà'y tàc già dà trién khai nhùng tu tuòng co bàn cùa Nho giào Trung Quòc ò Viet Nam gàn tàm thè ky nhu thè Tàc già dà phàn tich dàc diém cùa he tu tng Viét Nam, dị su tóng hgp Nho, Phàt, Lào, dò trén ITnh vuc chinh tri xà hòi, càc triéu dai phong kié'n su diing Nho giào chù yé'u Tu mot logie tié'p theo ma tàc già di dé'n: Nho giào ngày mot tra thành cóng cu tinh thàn cùa càc triéu dai phong Icién Viét Nam Lién quan dén diéu này, tàc già dà diém qua vai trò cùa Nho giào qua càc thịi Ngó, Dinh, Tién Lé, Ly, tran, Lé, Ngun Tàc già dà phàn tich dàc diém cùa che dò phong kié'n Viét Nam day mot vàn de khó va giói hgc thuàt vàn nhiéu quan diém khàc Nhung tàc già da manh dan dua y kién cùa minh va cho ràng su hình thành che dò phong kién Viet Nam vào thè ky X va tir dò dén thè ky XIX dugc phàn làm ba thòi ky va mèi thòi ky lai dugc phàn nhò khà chi tiét Hai dac diém ca bàn cùa che dò phong kién Viet Nam dugc tac già ly giài khà co sue thuyé't phuc Tir su phàn tich dàc diem cùa che dò phong kièn Viét Nam, tàc già cho rang ^fho giào ca so tu tuòng chù yé'u de dinh va thuc hién duòng Idi due tri Hng dèn xà hịi ly tng Nho giào cung nhu ò Viét Nam dà quy dinh duòng loi dure tri theo Nho giào ò Trung Quoc nhu Viét Nam, mac dù ò ta co khàc it nhiéu Ve diéu này, tàc già viét: "Quan diém ve xà hòi ly tuòng cùa càc nhà Nho, nhà tu tuòng Viét Nam dugc hình thành, hồn thién khịng thè khóng chiù ành huòng cùa Nho giào Nhung tmyén thò'ng vàn hồ cùa dan toc, diéu kién kinh tè xà hói, nhung nhiém vu thuc tién dàt cho che dò phong kié'n Viet Nam va cho cà dàn toc ò tùng thịiky phàt trién 'u tó chi phói, vay ma, quan diém ve xà hòi dò nhùng dàc trung ca bàn cùa nị dugc i^ó sung thém va vugt khịi giói han chat hep va tinh chat gị bó, khàc nghiét cùa Nhogiào"[tr.l24] Tu dị tàc gài phàn tich ve viéc thuc hién dng ló'i tri nc ị Viét Nam Tàc già di phàn tich viéc che dinh phàp luàt va hoach dinh giào due thi cu ò Viét Nam dua trén ca so tu tuòng Nho giào, diéu thè iiièn qua càc bị luat Hinh thu thịi Ly, Quoc triéu hình luat thịi Tran, Luat Hong Due thịd Lé va Hình triéu luat le thòi Nguyén Trong giào due, su thè hién cùa Nho giào ị muc dich, nói dung giào due, phuang thùc tao va tuyén chgn nhàn tài cùa càc triéu dai phong kién Viét Nam NhiJtig lap luàn cùa tàc già eó ca so Két càu chuang (mói chuang xàp xì 40 trang) càn dói hgp ly Hình thù'c trinh trình bay sàng sua, vàn phong sàng, khùc ctóét, ro ràng Nói dung luàn àn da dugc còng bò' trén càc sàch bào, tap chi, ky u hịi nghi khoa hgc, nhìn chung co già tri khoa hgc Sau day mot so diém ggi y va eó tinh chat trao dói tàc già - Vàn de cho che dò phong kièn Viét Nam co tir thè ky X Hién càc hgc già tuang dói nhà't tri cho ràng truóc thè ky VU Tr.CN ta ò vào còng san nguyén thuy, tu thè ky XIV - XIX phong kièn Nhung thè ky VU Tr.CN dèn thè ky XTV dang tranh luàn gay gàt, dac biét giai doan X - XTV Co nhiéu nguòi cho ràng giai doan thc vào hình thài phuong thù'c san xt chàu A Tàc già tóm tat tr.l7 cho rang giai càp phong kièn lue lugng lành dao càc cuóc khịi nghla thịi Bàc thc? Hai Bà Trung, Bà Trieu, sao? - De tài trai rịng gàn tàm thè ky nén nhiéu vàn de phàn tich phàn tich chua sàu, chàng han chua phàn tich ro duòng lòi diic tri ị Viét Nam khàc Trung Q'c ị chó nào; chua phàn tich ro su dòng nguyén tam giào ị Viét Nam co dac biét va Idiàc vói Trung Quòc nhu thè - Ca so tu tuòmg che dinh phàp luàt ò Viét Nam dàu chi co Nho giào(màc dù no chinh) ma tap tuc(rò nhà't Bị luat Hong Due dói vói phu nù) - Cho dèn thè ky XI, giai cà'p phong kièn Viét Nam dà chinh thùc lua chgn Nho giào làm he tu tuòng chinh thò'ng làm bè dò de xày dung co va phàt trièn che dò phong kièn?(tr.22-23) - Y nghTa dng ló'i tri nc cùa cha ịng dị'i vói hién hàu nhu chua dugc de càp dèn(vì day chuyén ngành CNDVBC & CNDVLS) - Trong mói quan he vg chóng, Nho giào dua pham trù NghTa(tr,31) Theo tói Ichóng chi quan he vg chóng, han nixa NghTa ị Viét Nam nói trịi han ị Trung Q'c, cài cung gàn vói NghTa(Nhàn NghTa, Lé, Tri, Tin NghTa, ) - Trang 67 - 68 Nhàm Khuong Tàng Hói dịi Ly, nhàm Tran Thành Tịng vói Tran Thài Tịng Két luan: Mac dù mot so diéu càn xem xét thém, song muc dich va nhiem vu ma luàn àn dàt dà dugng nghièn CÙÌJ sinh giài qut tịt Day mot cịng trình cịng phu nghiém tue va cung co nhùng ln diém, càch tié'p càn mói Luàn àn dàp ùtig day dù yéu càu cùa mot luàn àn Tién sT, tàc già Nguyén Thanh Binh xùng dàng dugc nhan hgc vi Tié'n sT trié't hgc XÀCNttAfUlHìrK^ CÙA CO QUAN ^^,\ C-l:- Ĩr^\ Ha Nói, ngày 04 thàng nàm 2005 T L GIA M -P O C / ^ ' : r ^ ^ ^ ^ C ^ ^KT.ChANH V/ÌN PHÒNG NGUÒI NHAN XÉT PGSy TS Nguyén Hùng Hàu BÀN NHÀN XÉT LUÀN ÀN TIÉN SI Ve de tài: "//oc thuyét chinh tri - xà hói cùa Nho giào va su the hién cùa no a Viet Nam (tu théky XI dén nùa ddu théky XIX) Chuyén ngành: Chù nglua vàt bién chung va chù nghTa vàt lich su Ma so: 5.07.02 Nghièn ciru sinh: Nguyén Thanh Binh Phàn bién 3: PGS TS Tran Vàn Thuy - Truòng Dai hgc Y Ha Noi NOI DUNG BÀN NHAN XÉT Truc tiép dgc luan àn va bàn tóm tàt luàn àn cùa nghièn cùu sinh Nguyén Thanh Binh, tòi xin co mot so y kién sau: l.Nho giào hoac Dao Nho theo càch ggi quen thc ị nc ta trc day, vói tinh càch mot hgc thuyé't chinh tri - xà hói, dà dịi tu thịi Xn Thu Chién Q'c va dà trai qua mot qua trình phàt trién thịng qua su dung hgp vói mot so hgc thuyét khàc tu Luòng Hàn, Nguy Tàn, Tùy - Duòng, Tóng - Minh, Thanh tao nén dng dién bién dgc lich su tu tuòng Trung Quòc Nho giào dugc du nhap vào Viet Nam tu thòi Dòng Hàn Nhung Viet Nam thuc su chiù ành huòng cùa Nho giào tu dàu thè ky XI kéo dai dèn nùa dàu thè ky XIX Ành huòng cùa Nho giào lich su tu tuòng Viét Nam mot de tài ly luàn dugc càc nhà klioa hgc Viét Nam quan tàm tu mày chuc nàm nay, it tu cc hói thào Vién Triét hgc tó chùc tu nàm 1968 Trén ca so de tài này, hai phuang huóng nghièn cùu "hgc ly" va "thuc té" cùa càc nhà khoa hgc Viet Nam dà hình thành "Hgc ly"là huóng nghièn cùu dira vào kinh dién de tìm noi dung, he thóng tu tng Nho Già "Thuc té" hng nghièn cùu Nho giào ị Viét Nam, tàc dòng dé'n dòi song ò Viet Naim, tu liéu nghièn culi càc tàc phàm cùa càc nhà Nho Viét Nam Hai huóng nghièn cùu càn thiét, dà dem lai nhùng két qua cu thè cho khoa hgc Viet Nam, cho su nghiep càch mang cùa dàn toc Di sàu nghièn cùu ké't qua khoa hgc cùa hai huóng trén, Nghièn cùu sinh Nguyén Thanh Binh dà tìm thày mot vàn de khoa hgc chung ma cà hai hng nghièn cùu "chua dugc irình bay va phàn tich mot càch tồn dién, co he thóng" (tr^ 4) va "con tón tai nhiéu y kièn, quan diém, nhàn dinh khàc nhau", dò hgc thuyét chinh tri - xd hói cùa Nho giào va su thè hién cùa nò lich su xd ligi phong kién Viet Nam Và'n de khoa hgc theo Nghièn cùu sinh Nguyén Thanh Binh càn thiét phài dugc nghièn culi de bò sung vào két qua dà co, nhàm muc dich "hiéu day dù, tồn dién va he thóng han hgc thuyét chinh tri - xà hói cùa Nho giào va nhà't su thè hién cùa no a Viet Nam mot so ITnh vuc chù yéu cùa dịi song tinh thàn cùa ngi Viét Nam di che dò phong kién va vai trò cùa Nho giào tié'n trình hình thành, phàt trién cùa che dị phong kièn Viét Nam tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX" Day càch tìm vàn de nghièn cùu dùng dàn Vi vay, két qua nghièn cùu cùa tàc già vù'a co y nghTa khoa hgc, vùa co y nghTa thuc tién De tài luàn àn dugc lua chgn mot de tài mói, chua eó tàc già nghièn cùu, cho nén khòng trùng lap vói càc cịng trình, luan vàn, ln àn dà nghièn cùu, dà cịng bó va ngồi nc Trong qua trình nghièn cùu tàc già cùa luan àn dà trung thuc, rò ràng, day dù trich dàn tài liéu tham khào De tài luàn àn ''Hoc thuyét chinh tri - xd hòi cùa Nho giào va siphé hien cita no àViét Nam (tìt théky XI dén nùa ddu théky XIX)'' dugc tàc già trình bay ba chuang Nhiém vu cùa chuang mot trình bay mot càch co he thóng noi dung ca bàn hgc thuyé't chinh tri - xà hòi cùa Nho giào Nhiém vu cùa chuang hai trình bay su thè hien cùa Nho giào dòi song tinh thàn nguòi Viét Nam di che dị phong kièn; nhiém vu cùa chuang ba phàn tfch vai trò cùa Nho giào viéc hoach dinh duòng lòi cùa che dò phong kién Viét Nam Trong luàn àn, noi dung thù hai cùa tén de tài - su thè hién cùa nò ò Viét Nam - dugc chia làm hai chuang hgp ly Nhò vày, ma két qua nghièn cùu cùa luàn àn càn dói, sàu sàc, già tri cùa luàn àn cao Tóng hgp lai, noi dung cùa luan àn phù hgp vói tén de tài dà dugc xàc dinh Nói dung cùa luan àn phù hgp vói chuyén ngành chù nghTa vat bien chùng - chù nghTa vat lich su ma ma so cùa nò 5.01.02 Vói de tài dà dugc xàc dinh, tàc già dà àp dung càc phuang phàp phò bién phuang phàp cùa triét hgc Màc - Lenin de nghièn cùu Trong luàn àn, tàc già dà su dung két hgp càc phuang phàp phàn tfch - tóng hgp, lich su - logie, so sành dói chiéu, khài quàt hóa va tiùu tugng hoa Càc phuang phàp tàc già dà su dung nhùng phuang phàp hién dai, phó biéiì de xày dung va phàt trién ly thuyét khoa hgc Ké thùa va phàt trièn két qua nghièn cùu ve ành huòng cùa Nho giào vào Viét Nam cùa nhùng nguòi di truóc, luan àn cùa nghièn cùu sinh Nguyén Thanh Binh co nhùng ké't qua nghièn cùu mói nhu sau: Trc hét, bang càch tiép can tịan dién, tàc già luan àn dua két luan Nho giào he thóng chinh the bao góm nhiéu hgc thuyét: Chinh tri - xà hòi trié't hgc, dao due Càc hgc thuyét ày quan he chat che, dan xen, thàm nhap vào nhau, dị nói dung ca bàn, bao trùm cùa Nho giào hgc thuyé't chinh tri xà hói Thù hai, nói dung ca bàn cùa hgc thuyé't chinh tri - xà hòi cùa Nho giào vàn de nguòi, vàn de xà hòi ly tuòng va duòng loi tri nc Con ngi co tinh cùa con ngi Do buòng lai long cuòc song nén tinh cùa nguòi bié'n chat theo muòn vàn cài "tap", dò nguòi trò thành vò dao De trành vò dao, nguòi phài thuc hien dùng hai quan he ca bàn cùa minh vói trịi dàt, van vàt va vói càc quan he xà bịi Thuc hién dùng càc mói quan he ày sé dua tói mot xà hói ly tng xà bịi dai dịng - dị xà hói ón dinh, thài binh, mot xà hịi co dao due, co dòi song vat chat phàt trién, mot xà bịi mgi ngi giào due Ngun tàc cai tri xà bòi ày "due tri" - tue phuang càch cai tri, theo dò nhà càm quyén lày dao due ma giào hóa, dàn dàt dàn chùng chù khòng phài chù yéu dùng dé'n cuang che, trùng phat Thu ba, tu dàt nuóc giành dugc dgc làp dàn toc, duói dugc bgn thóng tri ngoai bang, tay vào xày dung dàt nuóc , mot vàn de dat cho chinh qun mói cùa ngi Viét Nam phài co su dinh huóng ve mat tu tuòng De xày dung tu tuòng mai cùa dàn toc, chinh quyén nguòi Viét Nam duang thòi dua vào tién de tu tng vón dà quen vói dàn toc han mot ngàn nàm Nho, Phàt, Lào va tié'p tue truyén bà chùng Thù tu, giành dugc tu chù, chfnh quyén Viét Nam duang thòi phài tiép thu tó chùc hành chfnh co san, phài dua vào mó hình tó chùc nhà nc Trung Qc Vi vày, tu quan che, luat le, càch hgc hành thi eù dén nghi lé cùa càc triéu dai tu thòi Ly, Tran dèn dịi Ngun - nhùng triéu dai tu thè dóc làp déu ành hng cùa Nho giào Nho giào dà dugc càc triéu dai dua dia vi thÓng tri, nị di vào cc song, tàm hón, tu niéu dinh dén làng xà, dé'n già toc, già dinh, tu chinh tri dé'n vàn hóa Tu che dị phong kié'n Viét Nam làm vào khùng hồng, Nho giào trị thành bà't lue, bàt dau bòc lo nhùng mat tiéu cuc cùa nò Dàc biét tu thè ky XIX, Nho giào ngày suy u, trị nén phàn dóng, kim ham su phàt trién cùa dàt nuóc Khi thuc dàn Phàp xàm lugc va dat àch thóng tri ị nc ta, Nho giào dà chàm dùt vai liò lich su cùa nị vói tu càch he tu tng chfnh tri cùa giai càp phong kién Viét Nam Thu nàm, qua trình bién dói, phàt trièn cùa hình thài kinh té - xà bòi phong kién Viét Nam, giai càp phong kié'n Viét Nam dà chgn lgc Nho giào nhùng cài lgi, càn thiét cho cịng viéc xày dung che dò, triéu dai va cho viéc tri dia vi thóng tri va quyén lgi cùa giai càp phong kién De thuc hién muc dich trén, giai cà'p phong kién Viet Nam dà vàn dung Nho giào vào viéc hoach dinh dng ló'i "due tri", vào viéc xày dung phàp luàt, vào viéc tó chùc va quàn ly nén giào due khoa cu Vì vay, Nho giào dà vai trị nhàt dinh viéc co, phàt trién che dò phong kién va xà bòi phong kién Viét Nam Nhùng nói dung trén cùa luan àn nhùng dóng góp mói cho su phàt trién chuyén ngành trié't hgc vat lich su Y nghTa truóc hét cùa luàn àn giùp chùng ta hiéu tuang dói day dù, tồn dién va he thóng hgc thut chfnh tri - xà hói cùa Nho giào Y nghTa thù hai lù g\(.\\) chùng la hieu dugc tuang dòi day dù, he thóng su thè hién rị rét, sàu sàc cùa Nho giào dòi song tinh thàn cùa nguòi Viét Nam va viéc hoach dinh, trién khai dng lị'i tri nc, xày dung thuc thi phàp lt, kié'n tao va trién khai nén giào due khoa cu Y nghTa thù ba dù ành huò*ng cùa Nho giào lón bao nhiéu chi giói han ò và'n de ké thùa Ngoài vàn de dò, nhu ln àn dà trình bay tu tng Viét Nam bi tón tai xà hịi Viet Nam chi phói Chinh tón tai yéu tó quyét dinh nói dung, tinh chat cùa tu tuòng Viét Nam, làm cho tu tng Viét Nam co bàn sàc riéng, Nói dung luàn àn dugc chia làm chuang: Do ké't hgp chat che càc phuang phàp hién dai de nghièn cùu nén noi dung giùa càc chuang va tồn bị ln àn co mói lién he màt thiét vói Nhị vày, ma muc dich va nhiém vu cùa luàn àn dà dugc thuc hien trgn ven Dò uu diém nói bat cùa luàn àn Tuy nhién nghièn cùu Nho giào ành hng tói Viét nam khịng chi de hiéu qua khù ma de hiéu hién lai va tuang lai, vay nèu nhu sau mói chuang, tàc già rùt dugc nhùng y nghTa phuang phàp luàn cùa và'n de nghièn cùu dói vói cóng cc dịi mai cùa chùng ta hien y nghTa thuc tién cùa luan àn cao han Phàn tàc già dà cịng bó càc bịi thào khoa hgc cùa Trng dai hgc Khoa hgc Xà hói va Nhàn vàn Két càu, hình thùc luàn àn hgp ly: Co phdn ma ddu I trang, pliàn nói dung dugc chia làm ba chuang (phàn mot cùa de tài mot chuang, phàn hai cùa de tài hai chuang) góm 145 trang, phdn két ln trang, phdn cóng trình nghièn cùu cùa tàc gid dd cóng bó' vù tài lieu tham khào 11 trang Tàc già dà co tàm cịng trình nghièn cùu lién quan tói ln àn Trong dị co cịng trình dà cịng bó càc tap ehi chun ngành quy dinh, ba cịng trình cóng bó ky u boi thào klioa hgc cùa Dai hgc Quò'c già, mot de tài càp Dai hgc Quò'c già Két luàn: Luàn àn "Hgc thuyé't chinh tri - xd hói cùa Nho giào va sU the hien cùa nò àViet Nam (tu théky XI dén giùa ddu théky XIX)'\ mot cóng trình nghièn cùu tot, co già tri cho khoa hgc chuyén ngành, co già tri dói vai thuc tién, dàp ùng dugc yéu càu cùa mot luan àn tién sT Bàn tóm tat luàn àn phàn ành trung thành nói dung ca bàn cùa luan àn Luan àn eó thè dua bào ve de nhàn hgc vi tié'n sT triét hoc Hd Nói ngày thàng nàm 2005 Xàc nhàn ciia ca quan quàn ly Nguòi nhàn xét PGS TS Trdn Vàn Thuy CỊNG HỒ XÀ HỊI CHÙ NGfflA VIÉT NAM DÒC LÀP - TU DO - HANH PHÙC NGHI QUYET CÙA HỊI DĨNG CHÀM LN ÀN TIÉN Si CÀP NHÀ NUÒC Thuc hién Quyét dinh so 67/SDH ngày 23/3/2005 cùa Giàm dóc Dai hgc Q'c già Ha Nói ve viéc thành làp Hói dóng càp Nhà nuóc chàm luàn àn tié'n sT, ngày 24 thàng nàm 2005, tai Truòng Dai hgc Khoa hgc Xà hói va Nhàn vàn, Hịi dóng dà hgp de chàm luàn àn tién sT cho NCS Nguyén Thanh Binh Ve de tài: Hgc thuyét chinh tri-xà hòi cùa Nho giào va su the hién nò a Viét Nam (tu théky XI dèh nùa dàu théky XIX) Chuyén ngành: CNDVBC va CNDVLS Ma so: 5.01.02 Sau nghe NCS trình bay tóm tàt luan àn; nghe phàn bién dgc nhàn xét luàn àn; nghe thu ky Hịi dóng dgc bàn tóng hgp càc y kién nhàn xét luàn àn va tòm tàt luàn àn cùa càc thành vién Hịi dóng va càc nhà khoa hgc; nghe càc thành vién khàc cùa Hói dóng dành già, dàt càu hòi; nghe NCS tra lòi càc càu hòi dàt ra, tàp thè Hói dóng dà trao dói, thóng nhàt va QUYÉT NGHI De tài luàn àn co tinh thòi su càp thiét, co y nghTa cà ve màt ly luàn va thuc tién, khóng trùng làp vói càc cóng trình dà cóng bó càc ln àn dà bào ve Ca so ly luàn va phuang phàp nghièn cùu dù tin cày Càch tiép càn va nói dung luàn àn phù hgp vói chuyén ngành CNDVBC va CNDVLS Muc dich, nhiém vu cùa luàn àn rò ràng va ve ca bàn luàn àn dà thuc hién tot muc dich, nhiém vu dàt Két càu hgp ly, vàn phong rị ràng Luan àn mot so dóng góp chinh sau ve mat khoa hoc - Luàn àn dà trình bay, phàn tich dugc nhùng nói dung ca bàn cùa Nho giào vói tinh càch hgc thuyét chinh tri-xà bịi va mói quan he giua càc noi dung - Luàn àn cung dà phàn tich va gòp phàn làm rò han ành huòng cùa Nho giào dén dòi song tinh thàn cùa nguòi Viét Nam xà hịi phong kién tìi thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX - Luàn àn dà phàn tich mot càch thuyét phuc vai trò cùa N h o giào dói vói su hình thành, phàt trién cùa c h e dò phong kién Viét N a m nói chung, dàc biét viéc hoach dinh va trién khai dng lói cai tri, xày dung va thuc thi phàp luàt, giào due va khoa cu Luan àn mot so thiéu sót Do pham vi de tài qua rịng, nói dung qua lón vày co mot so vàn de, mot so noi dung phàn tich chua dugc that sàu sàc Bàn tóm tàt luan àn phàn ành trung thành nói dung c a bàn cùa luan àn Càc cịng trình dà cịng b ó cùa tàc già luan àn trén càc tap chi chuyén ngành eó chat lugng tot, phàn ành nói dung va két qua cùa luàn àn Tàc già dà tra Icd tòt càc càu hòi dàt i Két luàn chung: Dù mot so thiéu sót, song luàn àn dà thuc hién tót'^ muc dich, nhiém vu dàt ra, mot cịng trình nghièn cùu cịng phu, nghiém tue, có'^ tfnh dịc làp sàng tao, dàp ùng tịt yéu càu cùa mot luàn àn tién sT trié't hoc Hịi dóng ' • • • • • • ^ :a nhàt tri de nghi Giàm dóc Dai hgc Q'c già Ha Nói cịng nhan hgc vi va càp bang, tién sT triét hgc cho N C S Nguyén Thanh Binh ii Cóng trình thè xt bàn làm tài liéu tham khào Si Két qua bò phiéu: 7/7: Tàn thành, dò 5/7 xép loai xuàt sàc i Quyét nghi dà dugc 100% thành vién Hịi dóng nhàt tri thịng qua \\ Ha Nói, ngày 24 thàng nàm 2005 le ìi TM HOI DĨNG CÀP NHÀ NlTỊC CHÀM LUAN ÀN TIÉN Si THITKY HÒI DÒNG CHÙ TICH HỊI DĨNG h k TS Trinh Tri Thuc GS.TSKH Ngun Duy Quy Si .JCHULUANAN A TĨM TÀT MỊ DÀU - Hg va tén tàc già: Nguyén Thanh Binh - Tén luàn àn: "Hoc thuyét chinh tri - xà hói cùa Nho giào va su the hién cùa nò a Viet Nam (tu theky XI den nùa dau théky XIX)'\ - Ngành khoa hgc cùa luàn àn: Triét hgc - Chuyén ngành: Chù nghTa vàt bién chùng va chù nghTa vat lich su -Ma so: 5.01.02 - Tén don vi tao SDH: Truòng Dai hgc Khoa hgc Xà bịi va Nhàn vàn, Dai hgc Q'c già Ha Nói B NOI DUNG BÀN TRICH YÉU Muc dich dói tugng nghièn euu cùa luan àn /./ Muc dich: Hiéu biét day dù, tồn dién he thóng han ve hgc thuyét chfnh tri - xà hoi cùa Nho giào nhà't su thè hién cùa nò ò Viét Nam mot so ITnh vuc chù yé'u cùa dịi song tinh thàn cùa xà hịi ngi di che dò phong kié'n vai trò cùa Nho giào tién trình hình thành, phàt trién cùa che dị tu thè ky XI dé'n nùa dàu thè ky XIX 1.2 Ddi tugng nghièn ciru: Mot so nói dung ca bàn hgc thuyé't chfnh tri - xà hói cùa Nho giào su thè hién cùa nò xà hói phong kién Viét Nam tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX Càc phuong phàp nghièn cùn Càc phuang phàp nghièn cùu dà su dung luàn àn phuang phàp luàn chung cho triét hgc Màc - Lenin, dò chù trgng két hgp vói mot so phuang phàp khàc nhu: phuang phàp lich su logie, phàn tfch tdng hgp, phuang phàp dò'i chiéu so sành, phuang phàp khài qt hồ, triìu tugng hồ Càc két qua chinh Nói dung cùa luan àn góm chuang vói tiét Chicang 1: Vói tiéu de: "Nho giào vói tu càch hgc thuyét chfnh tri - xà bòi ò Trung Quò'c co dai", luàn àn phàn tfch hai nói dung: "Ca so kinh té - xà bòi tién de tu tuòng dịT vói su hình thành Nho giào" "Mot so nói dung ca bàn cùa Nho giào ve chfnh tri - xà hịi" nói dung thù nhàt, ln àn dà phàn tfch vai trò y nghTa cùa ca so kinh té - xà hòi tién de tu tng cho su hình thành Nho giào nói chung hgc thuyét chfnh tri - xà hói cùa Nho giào nói riéng noi dung thù hai, luàn àn chi ràng, Nho giào bao góm nhiéu hoc thuyét, hgc thuyét chfnh tri - xà bòi ca bàn, tfnh chat bao trùm Mot so tu tng ca bàn cùa Nho giào ve chfnh tri - xà bịi bao góm: Quan diém cùa Nho giào ve ngi, ve xà bịi ly tng ve dng ló'i due tri Khi phàn tich quan diém cùa Nho giào ve nguòi, luàn àn de càp dén hai và'n de: Bàn tfnh cùa nguòi vai trò cùa agirai càc mói quan he vói trịi dàt, van vàt chù yéu càc mói quan he chinh tri - xà hói Ln àn vach rị ràng, Nho giào chù u nhìn nhàn ngi tu phuang dién dao due - chfnh tri vày ma, dù Nho giào co de cao vai trò cùa nguòi (chù yéu la vai uu cua nguòi dao due), nhung cung khòng trành khòi tinh chat tàm han che Khi phàn tfch quan diém cùa Nho giào ve xà hòi ly tuòng, luàn àn dà chi mot so dac trung ca bàn cùa xà hòi dò cung tu quan diém này, Nho giào dà dua mot so tu tuang ca ban cùa dng lói due tri, tue dng lị'i cai tri, quàn ly xà bòi chù yéu bang dao due Theo dò, nhùng pham trù ca bàn cùa Nho giào dà trò thành nhùng còng cu, bién phàp chu yéu hùu hiéu nhàt cùa giai cà'p phong kién viéc cai tri, kién tao tri xà hói ly tuòng, tue xà bòi phong kién Chuang 2: Co tiéu de: "Nho giào dòi song tinh thàn ngi Viét Nam di che dị phong kién" Luan àn phàn tfch hai nói dung hai tiét "Nho giào he tu tircmg Nho - Phat - Lào ò Viét Nam" "Nho giào ngày mot trò thành còng cu tinh thàn cùa càc triéu dai phong kién Viét Nam" Ò noi dung thù nhàt, luan àn dà vach rò vi tri, vai trò cùa Nho giào cà'u trùc "He tu tuòng Nho - Phat - Lào" hay mị thù'c "Tam giào dóng ngun" ị Viét Nam thòi phong kién Luàn àn chi ràng tu théky XI dén dàu thè ky XIX, càc triéu dai phong kién Viét Nam chù yéu khai thàc, van dung Nho giào làm he tu tuòng, làm còng cu thò'ng tri chù u Vì vay ma, theo thịi gian, Nho giào ngày ành huòng dé'n nhiéu mat, nhiéu ITnh vuc chù yéu cùa xà hòi nguòi Viét Nam Tàt nhién, pham vi, mùc dò tfnh chat ành huèug cùa Nho giào mòi giai doan phàt trién cùa xà bòi che dò phong kién Viét Nam khàc Chuang 3: Vói tiéu de: "Vai trị cùa Nho giào viéc hoach dinh dng lói cùa che dị phong kié'n Viét Nam" Nói dung chfnh cùa chuang phàn tfch cho thà'y, tu thè ky XI dén nùa dàu thè ky XIX, càc triéu dai phong kié'n Viét Nam khai thàc, su dung Nho giào nhu ca so tu tuòng chù yé'u de hình thành thuc thi dng lị'i due tri, xày dimg thuc thi phàp luàt trién khai viéc giào due khoa cu Nho hgc Cùng chfnh vay ma ò nhùng ITnh vuc này, su thè hién cùa Nho giào rò net sàu sàc han cà Tàt nhién, Nho giào khòng phài ca sa nhà't khịng phài Nho giào vói tu càch he thị'ng déu dóng vai trị ca so tu tuòng, ma càc triéu dai phong kié'n Viét Nam chi tiép thu, khai thàc nhùng yéu tó, tfnh chà't cùa Nho giào phù hgp vói diéu kién kinh té - xà hói, nhu càu cai tri góp phàn vào viéc thuc hién nhùng nhiém vu thuc tién dung nc giirnc ma thịi Phdn Két ln, luàn àn trình bay mot so két qua chfnh nói dung cùa ln àn, dóng thịi de xt thém mot so phuang huóng nghièn cùu tiép theo lién quan dén de tài ma luàn àn chua co diéu kién làm rị Ha Nói, ngày 17 thàng 02 nàm 2005 TM Tap the huang dàn Nghièn cùu sinh Hìig dàn chinh GS.TS Nguyén Tài Thu Nguyén Thanh Binh ABSTRACT I Preface Author: Nguyén Thanh Binh Dissertation Topic: '"Confucianism 's the socio - politicai theory and its existenee in Vietnam (from XV^ century to the halfofearly XIX'^ century)'' Speciality: Dialectical Materialism and Historical Materiaiism Code: 5.01.02 University: Faculty of Philosophy - University of Social Sciences and Humanities - Hanoi National University IL Main contents of Dissertation Purpose and Objeet ofreseareh 1.1 Purpose of research: Knowing more clearly, entirely, wholly on the socio politicai theory of Confucianism and its existenee specially on some main fields of spiritual life of Man during the Vietnamese Feudalism and the Confucianism's rote on the process of feudalism's foundalion and development from XI"^ century to the half of early XIX'^ century 1.2 Objeet of research: Some fundamental contents in the socio - politicai theory of Confucianism and its existenee during the feudalism of Vietnam from XI'^ century to the half of early XIX'^ century Methods of research: The main methods of this Dissertation to he used is common methodology of Marxism - Leninism philosophy and some other methods such as: combining between methods of history and logie, analysis and synthetise, relation and comparision, generalize, abstract, ect The main results ofthe Dissertation The Dissertation's consist of chapters and sections Chapter L By the title: "Confucianism as the socio - politicai theory of ancient China", the Dissertation concentrates on analying into two contents: "Socio Economy foundation and originai thoughl for Confucianism's formation" and "Some Confucianism's basic contents on Politics and society" At the first coment, it analized the Role and the Meaning of socio - economie basis and originai thought for Confucianism's formation in general and for Confucianism's socio politicai Theory in particular At the second content, it showed that Confucianisms consist of a iot of theories, in these theories, the socio - politicai Theory is basic, universal Some of the Confucianism's basic Thoughts on society and politic consist of: Confucianism's view on Man, perfect Society and the way of virtuous management When analizing the Confucianism's view on Man, we focus on two problems: Human Nature and Role of Man in the relation with universe, objeet, and mainly in the socio - politicai relationship Confucianism essentially consider the Man from politico - ethic field, so, although Confucianism attachs much importance to the Role of Man (especially the role of ethic Man), but it is not out of the idealistic and limited characteristics When analizing on perfect Society, we showed some its basic characters, then, foilowing this view, Confucianism drawed some main thinkings of the way for management of state (management of state by virtue) Thus, Confucianism's basic categories became useful instruments and means of feudal class to manage and maintain the perfect society, in fact is the Feudalism Chapter By the title: "Confucianism in the spiritual life of Vietnamese people in the feudalism" The dissertation concentrated on examining two contents in two sections: "The Confucianism in ideology of Confucianism - Buddhism - Taoism in Vietnam" and "The Confucianism more and more becomes ideal instrument of Vietnamese feudal Dynasties" At the first section, it showed the the position and the role of Confucianism in the structure "The ideology of Confucianism Buddhism - Taoism" or in the form: "United - three religious" in Vietnamese feudalism It also showed that, from XV^ century to early XIX"" century, Vietnamese feudal Dynasties mainly use and apply Confucianism such as the ideology and the main way of administration So, by the time, the Confucianism more and more effected on a Iot of main aspeets and fields of society and Vietnamese Although, the character and sphere of influence of Confucianism in in each of developing stage of society and feudal Vietnam is defferent Chapter By the title: "The role of Confucianism in the defining the way of Vietnamese feudalism", from Xr^ century to early XIX'^ century, Vietnamese feudal Dynasties used and applied Confucianism as main basis of thought to format and apply the administration by virtue, to build and tò^^exe^e the law, to expand the examination foilowing the rule of Confucianism So, Comueianism is the most influence on this field Conclusion, this Dissertation expressed some main results in its contents and puted forward some new studying tendency which is relation to this subject Suppervisors Main Suppervisor ^^^^-^^ Prof, Or Nguyén Tai Thu Hanoi, Feb 02, 2005 Researcher Nguyén Thanh Binh ... chinh thdng cùa Nho giào, hgc tap va tuàn thù nhùng diéu ràn day cùa Nho giào[52,tr.l58] Trong cudn Mot sdvàh de ve Nho giào Viét Nam, càc tàc già chi nghidn cùu lich su Nho giào Viet Nam tu thè ky... diem cùa Nho giào Viet Nam Trong cudn Bdn sac vàn hoà Viét Nam, GS Phan Ngge dà phàn tich cho thày, nhung pham trù ca bàn cùa Nho giào nhu Trung, Hiéu, Nhàn, Nghia, Nhà, Nude v.v vào Vidt Nam dà... nhiéu màt cùa vàn hồ Vidt Nam Cịng trình Nho hgc va Nho hgc Viét Nam cùa GS Nguyén Tài Thu dà ed nhiéu kién giai mdi ve ành hudng va vai trd cùa Nho giào ddi vói xà bịi va ngudi Vidt Nam lich su