HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM NGUYỄN TIẾN THANH GIẢI PHÁP NÂNG CAO GIÁ TRỊ SẢN PHẨM CHÈ CHẾ BIẾN CỦA CÁC LÀNG NGHỀ TRÊN ĐỊA BÀN TỈNH PHÚ THỌ Chuyên ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 60.62.01.15 Người hướng dẫn khoa học: GS.TS Nguyễn Văn Song NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NÔNG NGHIỆP - 2017 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan rằng, số liệu kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi xin cam đoan rằng, giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thơng tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Đồng thời tơi xin cam đoan q trình thực đề tài địa phương, chấp hành quy định địa phương nơi thực đề tài Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Thanh i LỜI CẢM ƠN Trong suốt thời gian học tập, nghiên cứu hoàn thành luận văn, nhận hướng dẫn, bảo tận tình thầy giáo, giúp đỡ, động viên bạn bè, đồng nghiệp gia đình Trước hết, tơi xin bày tỏ lịng biết ơn chân thành tới Ban giám đốc, Ban quản lý đào tạo, Bộ môn Kinh tế tài nguyên môi trường, Khoa Kinh tế phát triển nông thôn – Học viên nông nghiệp Việt Nam truyền đạt cho kiến thức bổ ích tận tình tạo điều kiện giúp đỡ tơi q trình thực đề tài hồn thành luận văn Đặc biệt tơi xin bày tỏ lịng kính trọng cảm ơn sâu sắc tới thầy giáo GS.TS Nguyễn Văn Song, người dành nhiều thời gian, tâm huyết tận tình hướng dẫn, bảo tơi suốt q trình thực đề tài Nhân dịp này, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến tập thể lãnh đạo, toàn thể cán Liên minh Hợp tác xã tỉnh Phú Thọ nơi công tác xin cảm ơn tập thể cán UBND huyện Thanh Sơn, huyện Cẩm Khê, thị xã Phú Thọ người dân làng nghề chè Mai Thịnh – huyện Thanh Sơn, làng nghề chè Đá Hen – huyện Cẩm Khê, làng nghề chè Phú Thịnh – thị xã Phú Thọ tận tình giúp đỡ tạo điều kiện thuận lợi cho tơi suốt q trình học tập hồn thiện luận văn tốt nghiệp Cuối tơi xin trân thành cảm ơn gia đình, bạn bè tạo điều kiện thuận lợi giúp đỡ mặt, động viên khích lệ, cổ vũ tơi hồn thành luận văn Tơi xin trân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Nguyễn Tiến Thanh ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục từ viết tắt vi Danh mục bảng vii Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Tính cấp thiết đề tài 1.2 Mục tiêu nghiên cứu 1.2.1 Mục tiêu chung 1.2.2 Mục tiêu cụ thể 1.3 Đối tượng phạm vi nghiên cứu 1.3.1 Đối tượng nghiên cứu 1.3.2 Phạm vi nghiên cứu 1.4 Những đóng góp luận văn 1.4.1 Những đóng góp 1.4.2 Ý nghĩa luận văn Phần Cở sở lý luận thực tiễn 2.1 Cơ sở lý luận đề tài 2.1.1 Tổng quan chè chế biến chè 2.1.2 Tổng quan làng nghề 10 2.1.3 Giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến 17 2.1.4 Những yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến 22 2.2 Cơ sở thực tiễn đề tài 25 2.2.1 Thực tiễn nước 25 2.2.2 Thực tiễn Việt Nam 26 2.3 Bài học kinh nghiệm rút từ tổng quan sở lý luận thực tiễn cho trình nghiên cứu đề tài tác giả 32 iii Phần Phương pháp nghiên cứu 34 3.1 Đặc điểm địa bàn nghiên cứu 34 3.1.1 Điều kiện tự nhiên 34 3.1.2 Điều kiện kinh tế xã hội 38 3.2 Phương pháp nghiên cứu 42 3.2.1 Nguồn số liệu 42 3.2.2 Phương pháp phân tích xử lý số liệu 44 3.2.3 Hệ thống tiêu phân tích 45 Phần Kết nghiên cứu thảo luận 47 4.1 Tình hình hoạt động sản xuất, chế biến chè làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ 47 4.1.1 Kết phát triển chè địa bàn tỉnh Phú Thọ giai đoạn 2011 - 2015 47 4.1.2 Tình hình hoạt động làng nghề chế biến chè địa bàn tỉnh Phú Thọ 49 4.2 Thực trạng giá trị sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 52 4.2.1 Tình hình sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 52 4.2.2 Giá trị sản phẩm chè chế biến sở chế biến làng nghề 61 4.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến giá trị sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 63 4.3.1 Ảnh hưởng nguyên liệu đầu vào đến giá trị sản phẩm chè chế biến 64 4.3.2 Ảnh hưởng trình chế biến đến giá trị sản phẩm chè chế biến 68 4.3.3 Ảnh hưởng marketing, tiêu thụ sản phẩm đến giá trị sản phẩm chè chế biến 69 4.4 Giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề 71 4.4.1 Những quan điểm, định hướng giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề 71 4.4.2 Những giải pháp chủ yếu để nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề 80 Phần Kết luận kiến nghị 95 5.1 Kết luận 95 5.2 Kiến nghị 96 iv 5.2.1 Đối với quyền địa phương 96 5.2.2 Đối với sở sản xuất làng nghề 97 Tài liệu tham khảo 98 Phụ lục 101 v DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt DTTN : Diện tích tự nhiên ĐVT : Đơn vị tính HTX : Hợp tác xã LN : Làng nghề PTNT : Phát triển nông thôn UBND : Ủy ban nhân dân vi DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Tổng thể thực trạng thị trường ngành chè Thái Nguyên đến năm 2014 27 Bảng 4.1 Tình hình sử dụng nguyên liệu chế biến chè 52 Bảng 4.2 Các giống chè nguyên liệu dùng để chế biến 53 Bảng 4.3 Tình hình sản xuất nguyên liệu chè búp tươi sở chế biến làng nghề 54 Bảng 4.4 Đối tượng cung cấp nguyên liệu cho sở chế biến 55 Bảng 4.5 Quy trình, yêu cầu kỹ thuật chế biến chè xanh 56 Bảng 4.6 Tình hình thực quy trình chế biến chè xanh sở 57 Bảng 4.7 Tình hình sản xuất sản phẩm chè xanh sở điều tra 57 Bảng 4.8 Thiết bị chế biến chè sở sử dụng chế biến chè 58 Bảng 4.9 Tình hình tiêu thụ sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 59 Bảng 4.10 Nguồn cung cấp thông tin thị trường cho sở chế biến chè 59 Bảng 4.11 Tình hình thực ký kết hợp đồng tiêu thụ sản phẩm sở chế biến 60 Bảng 4.12 Tình hình tiêu thụ sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 61 Bảng 4.13 Tình hình thực liên kết sở chế biến làng nghề 61 Bảng 4.14 Chi phí, giá bán, giá trị gia tăng sản phẩm chè chế biến sở làng nghề 62 Bảng 4.15 Giá trị thu nhập bình quân sở chế biến chè làng nghề 63 Bảng 4.16 Giá trị sản phẩm chè chế biến theo giống chè nguyên liệu 64 Bảng 4.17 Giá trị sản phẩm chè chế biến theo phương pháp thu hái nguyên liệu 66 Bảng 4.18 Giá trị sản phẩm chè chế biến theo phương pháp bảo quản nguyên liệu 67 Bảng 4.19 Giá trị sản phẩm chè chế biến theo phương pháp vận chuyển nguyên liệu 68 Bảng 4.20 Chi phí chế biến, giá bán sản phẩm, lợi nhuận chè chế biến theo làng nghề 68 Bảng 4.21 Giá trị sản phẩm chè chế biến theo kinh nghiệm làm nghề sở chế biến chè làng nghề 69 Bảng 4.22 Giá bán, lợi nhuận sản phẩm chè chế biến theo đối tượng thu mua 70 Bảng 4.23 Giá bán, lợi nhuận sản phẩm chè chế biến theo mức độ liên kết 71 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Nguyễn Tiến Thanh Tên Luận văn: Giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ Ngành: Kinh tế nông nghiệp Mã số: 60.62.01.15 Tên sở đào tạo: Học viện Nông nghiệp Việt Nam Phú Thọ tỉnh thuộc khu vực trung du, miền núi phía Bắc, thiên nhiên ưu đãi, từ lâu nơi trồng, sản xuất, chế biến chè Hiện nay, chè trồng chủ lực địa bàn tỉnh, có đóng góp quan trọng trình phát triển kinh tế xã hội Mặc dù sản xuất, chế biến chè có bước phát triển, song bộc lộ hạn chế, đặc biệt sản phẩm chè chế biến sản xuất với số lượng lớn giá trị thấp, sản phẩm chưa có thương hiệu Trong nhiều loại hình tham gia chế biến chè cần quan tâm đến làng nghề chế biến chè, nơi có mối liên hệ gắn bó, gần gũi với nơng dân nơng thơn – đối tượng quan tâm tiến trình xây dựng phát triển kinh tế xã hội Mục tiêu nghiên cứu luận văn sở nghiên cứu giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề, đề xuất số giải pháp tác động vào hoạt động sản xuất kinh doanh làng nghề góp phần nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ Qua nghiên cứu, luận văn tổng quan sở lý luận sở thực tiễn vấn đề nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề, nêu lên thực trạng giá trị sản phẩm chè chế biến, yếu tố ảnh hưởng đến giá trị sản phẩm chè chế biến số làng nghề địa bàn tỉnh, từ đề xuất số giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ thời gian tới Luận văn nghiên cứu sở chế biến chè làng nghề chế biến chè địa bàn tỉnh Phú Thọ vấn đề kinh tế, kỹ thuật, xã hội có liên quan Luận văn sử dụng phương pháp: phương pháp chọn điểm nghiên cứu; phương pháp thu thập tài liệu, số liệu; phương pháp tổng hợp, phân tích đánh giá (phương pháp thống kê mơ tả, phương pháp so sánh, phương pháp phân tích điểm mạnh, điểm yếu, hội, thách thức, xác định yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến) Qua việc điều tra, nắm bắt tình hình sở chế biến làng nghề, luận văn tổng hợp, phân tích thực trạng chế biến chè giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề Giá trị từ chế biến chè mang lại thu nhập đáng kể cho người dân làng nghề, sản lượng chè chế biến tương đối lớn nhiên giá bán sản phẩm thấp Nguyên nhân xuất phát từ chất lượng nguyên liệu đầu vào chưa tốt, quy trình chế biến thực viii khơng đồng đều, không yều cầu kỹ thuật, tiêu thụ sản phẩm phụ thuộc nhiều vào thương lái thu gom Phân tích yếu tố ảnh hưởng đến nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến sở làng nghề, bao gồm yếu tố: nguyên liệu đầu vào, thực quy trình, kỹ thuật chế biến, tổ chức tiêu thụ sản phẩm Kết luận văn rằng, để giải hạn chế, nguyên nhân, yếu tố ảnh hưởng, tiến tới nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề sở chế biến làng nghề cần phải nâng cao chất lượng nguyên liệu chè búp tươi, cải thiện quy trình, nâng cao hiệu quả, chất lượng khâu chế biến sản phẩm, cải thiện hoạt động marketing, tiếp cận thị trường, bước hình thành thương hiệu sản phẩm, hồn thiện cơng tác tổ chức quản lý làng nghề, xây dựng mơ hình tổ chức, quản lý sản xuất làng nghề, bên cạnh cần tăng cường vai trị dẫn dắt, định hướng, tư vấn, hỗ trợ quan nhà nước, quyền địa phương nhằm tạo mơi trường thuận lợi cho sản xuất, chế biến, tiêu thụ sản phẩm chè làng nghề diễn thuận lợi hướng Luận văn sở cung cấp thông tin khoa học giải vấn đề nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến nói chung giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề nói riêng cho nhà nghiên cứu, quan tham mưu hoạch định sách địa phương có điều kiện tương tự, quan thực thi sách, đạo tổ chức thực giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè địa bàn tỉnh Phú Thọ, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi thực tiễn phát triển ngành chè tỉnh Phú Thọ thời kỳ đẩy mạnh cơng nghiệp hóa, đại hóa hội nhập kinh tế quốc tế nước ta ix chè Phú Thọ thị trường ngồi nước, quyền địa phương cấp cần tập trung tổ chức thực số vấn đề quan trọng: - Tích cực chuyển đổi cấu giống chè, tăng tỷ lệ trồng giống chè thơm (Kim Tuyên, PH10, Hương Bắc Sơn,…), có chất lượng cao, thâm canh nương chè tốt, để có nguyên liệu chất lượng tốt cung cấp cho chế biến chè xanh - Cần có đạo, hướng dẫn cơng tác thu hái, vận chuyển, bảo quản nguyên liệu, trọng hái kỹ thuật, phẩm cấp, giữ gìn búp chè tươi khơng bị dập nát để có ngun liệu búp chè non tươi, chế biến chè xanh có chất lượng ngày nâng cao - Tăng cường hoạt động đào tạo, tuyên truyền phổ biến kiến thức chế biến chè xanh chất lượng cao, qua bước nâng cao nhận thức sở chế biến chè để họ tự thay đổi thói quen quy trình chế biến - Cần cụ thể hóa việc triển khai giải pháp vạch kế hoạch phát triển làng nghề phát triển sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè ban hành Ưu tiên nguồn vốn để thực giải pháp theo kế hoạch đề 5.2.2 Đối với sở sản xuất làng nghề - Tiếp tục trì ổn định sản xuất, chế biến chè, chuẩn bị điều kiện cần thiết phù hợp đề bước chuyển hướng từ sản xuất chè sơ chế, chè thô sang sản xuất chè chất lượng cao Trong giai đoạn chuyển đổi, cần tránh gây biến động lớn làm trực tiếp làm giảm thu nhập sở - Tích cực, chủ động tiếp thu quy trình, kỹ thuật sản xuất, chế biến chè xanh để vận dụng vào trình sản xuất nhằm tạo sản phẩm chất lượng cao, nâng cao giá trị sản phẩm chè sở làng nghề - Trong trình thực giải pháp cần tăng cường hoạt động liên kết, trước hết liên kết với sở sản xuất làng nghề thu mua nguyên liệu, tổ chức tiêu thụ, thống quy trình sản xuất, với đẩy mạnh liên kết theo chuỗi từ vùng nguyên liệu đến phân phối tiêu thụ sản phẩm đến tận tay người tiêu dùng 97 TÀI LIỆU THAM KHẢO Tiếng Việt: Anje Regitz Phạm Văn Vinh (2015) Nâng cao giá trị cho sản phẩm chè thông qua chuỗi giá trị, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên Bộ Nông nghiệp & PTNT (2005) Dự thảo đề án làng nghề giai đoạn 2006-2015, Hà Nội Bộ Nông nghiệp & PTNT (2006) Thông tư số 116/2006/TT-BNN ngày 18/12/2006 hướng dẫn thực số nội dung Nghị định 6/2006/NĐ-CP ngày 7/7/2006 phát triển ngành nghề nông thôn, Hà Nội Bùi Quang Huân (2015) Bảo tồn phát huy giá trị sản phẩm chè làng nghề tỉnh Thái Nguyên, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên CIEM (2015) Bảo tồn phát triển làng nghề nghiệp cơng nghiệp hóa, đại hóa đất nước, Viện nghiên cứu quản lý kinh tế trung ương, Hà Nội Cục chế biến, thương mại nông lâm thủy sản nghề muối (2013) Đề án nâng cáo giá trị gia tăng hàng nông, lâm, thủy sản, Bộ Nông nghiệp & PTNT, Hà Nội Đỗ Ngọc Quý (2003) Cây chè sản xuất - chế biến - tiêu thụ, Nhà xuất Nghệ An, Nghệ An Dương Bá Phượng (2001) Bảo tồn phát triển làng nghề q trình cơng nghiệp hóa, Nhà xuất Khoa học xã hội, Hà Nội Huỳnh Đức Thiện (2014) Tìm hiểu làng nghề vai trò làng nghề Việt Nam giai đoạn nay, Làng nghề phát triển du lịch, Nhà xuất Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Tp Hồ Chí Minh 10 Lương Xuân Quỳ cộng (2006) Chính sách giải pháp nâng cao giá trị gia tăng hàng nông sản xuất Việt Nam nay, Bộ Thương mại, Đề tài khoa học cấp Bộ, Mã số: 2004-78-029 11 Mai Thế Hởn cộng (2003) Phát triển làng nghề truyền thống q trình cơng nghiệp hóa, đại hóa, Nhà xuất Chính trị quốc gia, Hà Nội 12 Ngô Thắng Lợi (2005) Nâng cao giá trị gia tang hang hóa nơng sản xuất (cơ sở lý luận, Tạp chí Kinh tế phát triển, số 97, tr 40-42,48 98 13 Nguyễn Bảo Thoa cộng (2015) Báo cáo đánh giá tiềm phát triển thương mại công ngành chè, cà phê, ca cao, gia vị thủ công mỹ nghệ Việt Nam, Dự án xúc tiến thương mại công Việt Nam, Hà Nội 14 Nguyễn Quỳnh (2011) Để ngành chè nâng cao giá trị xuất khẩu, Bản tin Xuất khẩu, Cục xúc tiến thương mại – Bộ Công thương (244) tr 18-19 15 Nguyễn Thị Ngà (2015) Tình hình liên kết sản xuất, chế biến, tiêu thụ chè Thái Nguyên, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 16 NOMAFSI – Viện khoa học kỹ thuật nơng lâm nghiệp miền núi phía Bắc (2015) Hiện trạng cấu giống chè Việt Nam, hướng chuyển đổi phục vụ thị trường nội tiêu xuất khẩu, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 17 Quyết định số 124/2012/QĐ-TTg ngày 02/2/2012 quy hoạch tổng thể phát triển sản xuất ngành nông nghiệp đến năm 2020 tầm nhìn 2030 18 Sở Nơng nghiệp & PTNT tỉnh Phú Thọ (2015) Kết ứng dụng khoa học kỹ thuật sản xuất chè tỉnh Phú Thọ, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 19 Sở Nông nghiệp & PTNT tỉnh Tuyên Quang (2015) Tiềm phát triển chè tỉnh Tuyên Quang, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 20 Trần Cơng Sách (2003) Tiếp tục đổi sách giải pháp tiêu thụ sản phẩm làng nghề truyền thống Bắc Bộ đến năm 2020, Bộ Công thương, Đề tài khoa học cấp Bộ, Mã số: 2002-78-015 21 Trần Công Thắng cộng (2004) Báo cáo tổng kết tham gia người nghèo chuỗi giá trị nông nghiệp: nghiên cứu ngành chè, Ngân hàng phát triển châu (ADB) Hà Nội 22 Trần Minh Yến (2004) Làng nghề truyền thống trình cơng nghiệp hóa, đại hóa, Nhà xuất Khoa học xã hội, Hà Nội 23 Trần Như Khuyên cộng (2014) Giáo trình kỹ thuật chế biến nông sản thực phẩm, Nhà xuất Đại học nông nghiệp, Hà Nội 99 24 Trịnh Xuân Ngọ (2009) Cây chè kỹ thuật chế biến, Nhà xuất Khoa học tự nhiên & cơng nghệ, TP.Hồ Chí Minh 25 UBND tỉnh Thái Nguyên (2015) Đề dẫn Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên”, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 26 Ủy ban nhân dân tỉnh Phú Thọ (2015) Quy hoạch phát triển nông lâm nghiệp, thủy sản tỉnh Phú Thọ đến năm 2020, định hướng đến năm 2030, thông qua Nghị số 12/2015/NQ-HĐND ngày 14/12/2015 Hội đồng nhân dân, Phú Thọ 27 Võ Văn Sen (2014) Làng nghề phát triển du lịch, Nhà xuất Đại học Quốc gia thành phố Hồ Chí Minh, Tp Hồ Chí Minh 28 Vụ thị trường nước (2015) Giải pháp thúc đẩy tiêu thụ nước, xuất sản phẩm chè tỉnh Thái Nguyên, Hội thảo khoa học “Nâng cao chất lượng, giá trị sản phẩm trà Thái Nguyên” FESTIVAL trà Thái Nguyên – Việt Nam lần thứ năm 2015, Thái Nguyên 29 Vũ Thục Linh (2015) Báo cáo thị trường chè EU, Cục Xúc tiến thương mại – Bộ Công thương, Hà Nội Tiếng Anh: 30 Chopra Sunil Pter Meindl (2001), Supply chain management: strategy, planing and operation Publisher: Upper Saddle River NJ: Prentice Hall c.1.USA 31 Ganeshan, Ram, and Harrison Terry P (1995), “An Introduction to Supply Chain Management”, Department of Management Science and Information Systems, 303 Beam Business Building, Penn State University, University Park, PA, 16802 U.S.A 32 Kaplinsky, R and M Morris (2001), A Handbook for Value Chain Reasearch, Brighton, United Kingdom, Institute of Development Studies, University of Sussex 33 Lambert, D.M and Cooper, M.C (2000), Issues in supply chain management, In dustrial Marketing Management 34 Michael Porter (1985), Competive advantage: Creating and sustanining superior peformance, New York Free Press 100 PHỤ LỤC PHIẾU ĐIỀU TRA CƠ SỞ CHẾ BIẾN CHÈ TẠI LÀNG NGHỀ Tên mô tả TÊN LÀNG NGHỀ ĐỊA CHỈ NGƯỜI PHỎNG TÊN CƠ SỞ (Nếu có) TÊN NGƯỜI TRẢ CHỨC DANH (Nếu SỐ ĐIỆN THOẠI 101 PHẦN A ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA CƠ SỞ A.1 Loại hình : _ hộ gia đình khơng đăng ký kinh doanh hộ gia đình có đăng ký kinh doanh doanh nghiệp tư nhân hợp tác xã công ty cổ phần/TNHH công ty quốc doanh khác (cụ thể) _ A Cơ sở bắt đầu chế biến chè nào? A.3 Sản phẩm chế biến sở? STT Sản phẩm Chè xanh khô Chè đen _ (Năm) Có Khơng PHẦN B SẢN XUẤT CHÈ VÀ NƠNG NGHIỆP B1 Cơ sở có trồng chè khơng? _ Có Khơng B2 B.3 Nếu có, diện tích trồng bao nhiêu? _ (m2) Tổng sản lượng chè thu hoạch vụ trước? _ (kg) B.4 Cơ sở có trồng khác ngồi chè khơng ? _ Có Khơng B.5 Cơ sở có ươm chè giống khơng? Có Khơng Số lượng: _ B.6 Cơ sở có thực quy trình sản xuất nơng nghiệp khơng? _1.Có 2.Khơng Quy trình là: PHẦN C QUY MÔ SẢN XUẤT KINH DOANH C.1 Cơ sở sử dụng lao động ? _ (Nếu 0, chuyển sang câu C6) C.2 Trong đó, người lao động gia đình _ C.3 Liệt kê số người lao động theo thời gian làm việc STT Loại lao động Tạm thời Thường xuyên Bao nhêu Bao nhiêu Thu nhập lao động nữ lao động nam trung bình (đồng/tháng) 102 C.4 Cơ sở có gặp rắc rối với lao động khơng? _ Có Khơng C.5 Nếu có, rắc rối gì? kỹ lao động thấp huy động vào vụ rộ lao động đòi lương cao Khác (cụ thể) _ C.6 C.7 Công suất chế biến sở (kg chè lá/ngày) _ Khối lượng chè chế biến hàng năm? _(tấn) C.8 Cơ sở hoạt động tháng năm? _(tháng) PHẦN D THU MUA NGUYÊN LIỆU D.1 Khối lượng chè tươi (lá) sở mua để chế biến vụ trước? (kg) D.2 Giá trung bình kg chè tươi? (đồng/kg) D.3 Khối lượng chủng loại chè tươi thu mua theo nhà cung cấp? STT Nhà cung cấp Hộ gia đình Hợp tác xã Người Loại Loại Loại khác Khối Giá Khối Giá Khối Giá lượng (kg) (đồng/kg) lượng (kg) (đồng/kg) lượng (kg) (đồng/kg) thu gom Công ty Khác Khác D.4 Tỉ lệ chè thu mua theo địa điểm? STT Nhà cung cấp Tại hộ trồng chè Tại sở chế biến bạn Chợ Khác Tỉ lệ (%) 103 D.5 Thông thường, người định giá mua ? _ Người bán Nhà nước quy định Cơ sở Đàm phán Theo giá D.6 Năm ngối, sở có mua chè sơ chế nhà chế biến khác không ? _1 Có Khơng D Nếu có, khối lượng mua bao nhiêu? STT Nhà cung cấp Loại Khối Giá lượng (kg) (đồng/kg) Hộ gia đình Hợp tác xã Nông Loại Khác Khối Giá Khối Giá lượng (kg) (đồng/kg) lượng (kg) (đồng/kg) trường Tổ sản xuất Thương nhân Nhà chế biến Khác D.8 Thông thường, người định giá chè sơ chế/đã chế biến ? _ Người bán Cơ sở Đàm phán Theo giá phủ quy định D.9 Cơ sở có thu mua chung nguyên liệu với sở khác khơng? _ 1.Có Khơng D.10 Giống chè sở thường thu mua để chế biến gì? _ Lai Lai Kim Tuyên Phúc vân tiên Khác D.11 Phương tiện vận chuyển gì? Xe máy Ơ-tơ Xe kéo Khác _ D.12 Dụng cụ chứa chè tươi gì? Sọt tre(có mắt to) Bao tải Khác _ 104 PHẦN E HỢP ĐỒNG E.1 Cơ sở ký hợp đồng thu mua chè với nông dân chưa? Có ( E.3) Khơng E.2 [Nếu Khơng (2) câu E.1] Tại ? Cơ sở nhỏ Giá thị trường thấp Giá hay biến động Sợ nông dân phá hợp đồng Không muốn ký hợp đồng với sở Khác (cụ thể) E3 Cơ sở ký hợp đồng mua chè với ? | | | _| | | Nông dân HTX Đồn điền Hội nông dân UBND E.3.a Lượng chè tươi mua theo hợp đồng bao nhiêu? (kg) E.4 Thời gian ký kết hợp đồng? _(năm) E.5 Thông thường, sở làm hợp đồng văn hay miệng? E.6 Bằng văn Cơ sở vi phạm hợp đồng ? E.7 Không Tại sao? Giá thị trường thấp E.9 Bằng miệng Có | | Chất lượng Khó khăn tiền mặt Thiếu nhu cầu Không đủ chỗ chứa Khác Đã có nhà cung cấp phá vỡ hợp đồng ký với sở chưa? Có Khơng E.10 Tại sao? | | Giá thị trường cao Khó khăn tiền mặt Bị hỏng sau thu hoạch Mất mùa Chất lượng chè nhà cung cấp thấp Không biết Khác E.11 Trong trường hợp đó, Cơ sở làm gì? 105 E.12 Cơ sở có ký kết hợp đồng với hộ nông dân không E.13 Nếu không, ?| _| Có Khơng | | Họ cung cấp với khối lượng nhỏ | _| Sợ phá vỡ hợp đồng Chất lượng chè không tốt/không ổn định cung cấp, sở cung cấp chè ổn định Quá nhiều nhà Khác (cụ thể) _ E.14 Trong trường hợp sau, sở có sẵn sàng ký hợp đồng khơng? TT Các trường hợp Có ký HĐ hay khơng? Có Họ tổ sản xuất Họ hợp thành HTX Được xã bảo lãnh Khác (ghi rõ) _ Khơng E.15 Nếu Có câu E12, số lượng nông dân sở ký hợp đồng vụ trước? E 16 Cơ sở ký hợp đồng với loại hình nào? | _| Nơng dân quy mô nhỏ Nông trường | _| Nông dân quy mô lớn Khác E.17 Cơ sở có hỗ trợ ký hợp đồng với nông dân? _1 Có Khơng E.18 Nếu Có câu E.17 Cơ sở hỗ trợ cho nông dân nào? STT Kiểu hỗ trợ Có Cho nơng dân vay vốn Cung cấp giống trả chậm Cung cấp phân bón trả chậm Cung cấp hỗ trợ kỹ thuật Cung cấp thuốc trừ sâu trả chậm Ứng dụng IPM 106 Không E.19 Nhà cung cấp ký hợp đồng với sở có bán sản phẩm cho đối thủ cạnh tranh sở khơng? Có _2 Không _3 Không biết PHẦN F GIÁ THÀNH SẢN XUẤT VÀ GIÁ BÁN F.1 Ơng (bà) cho biết giá thành sản xuất chè xanh sấy khô sở ?(1000đ/kg) STT Khoản mục A Giá thành sản xuất Chi phí Chè xanh Chí phí cơng Lao động Chi phí Đóng gói Chí phí Than (củi) Chí phí Điện Khác:…… B Giá bán (1000 đồng/kg) Giá (1000đ) F.2 Ông (bà) cho biết giá thành sản xuất chè đen sở ? (1000đ/kg) STT Khoản mục A Giá thành sản xuất Chi phí Chè xanh Chi phí cơng Lao động Chi phí Đóng gói Chi phí Than Chi phí Điện Khác:… B Giá bán Giá (1000đ) PHẦN G TÌNH HÌNH TIÊU THỤ G.1 Khối lượng chè xanh sấy khô sở bán năm ngoái? (tấn) Theo chủng loại STT Chủng loại Loại Loại Loại Khác Khối lượng bán (kg) 107 Giá trung bình (đ/kg) G.2 Khối lượng chè đen sở bán năm ngoái? (tấn) Theo chủng loại STT Chủng loại Loại Loại Loại Khác Khối lượng bán (kg) Giá trung bình (d/kg) G.3 Tỉ lệ bán cho khách hàng khác? STT Người mua Tỉ lệ (%) Thương nhân Hộ chế biến Nhà máy Người bán lẻ Công ty/nhà xuất Khác Tổng 100% G.4 Cơ sở có ký hợp đồng với khách hàng khơng ? Có Khơng G.5 Nếu có, tỉ lệ bán theo hợp đồng ? (%) Tỉ lệ bán theo hợp đồng cho khách hàng khác nhau? STT Người mua Tỉ lệ (%) Thương nhân Hộ chế biến Nhà máy Người bán lẻ Công ty/nhà xuất Khác Tổng 100% 108 G.7 G.8 Cơ sở có khó khăn đầu khơng? STT Khó khăn Có Khơng có khách hàng Nhu cầu thấp Giá thấp Giá hay biến động Chất lượng Khơng có hợp đồng Khác Khơng Những khó khăn marketing sở gặp ? Phí vận chuyển cao kiểm tra Nhu cầu không ổn định Công an Khác G.9 Theo anh, chị phát triển ngành chè tương lai gặp trở ngại ? _ _ _ _ G.10 Cơ sở vượt qua trở ngại không, cách ? _ _ _ G.11 Cơ sở có liên kết với sở chế biến khác việc tiêu thụ sản phẩm không? Có Khơng G.12 Để tăng khả tiêu thụ, giá trị sản phẩm, sở có cần liên kết khơng? Có Khơng G.13 Cơ sở muốn liên kết với đối tượng nào? Người sản xuất nguyên liệu Người chế biến địa bàn Người thu mua Khác _ 109 PHẦN H THIẾT BỊ CHẾ BIẾN H.1 Tổng giá trị thiết bị chế biến chè sở ? (1000 đ) H.2 Cơ sở có thiết bị chế biến chè nào? Máy chè: _chiếc Máy vò chè: _chiếc Máy tách cẫng: _chiếc Máy hút chân không: _chiếc H.3 Thiết bị khác: Cơ sở có nâng cấp kỹ thuật cho thiết bị không ? Có H.4 Nếu có, lý nâng cấp ? _ Quá lạc hậu Mở rộng quy mô sở tranh cao Khác (cụ thể) _ H.5 Không Cạnh Mức độ đại thiết bị so với nhà chế biến khác? Hiện đại Bình thường Lạc hậu Khơng biết PHẦN I NGUỒN THÔNG TIN VÀ NHU CẦU LIÊN KẾT I.1 Nguồn thơng tin thị trường Cơ sở gì? _ *Mã nguồn thông tin: Bạn bè, họ hàng Chính phủ Đài Tivi Khách hàng Báo Nhà máy Tập huấn Nhà tài trợ 10 Khác I.2 Cơ sở có muốn liên kết với sở chế biến làng nghề khơng? _ I.3 1.Có Khơng Hình thức liên kết mà sở mong muốn áp dụng gì? I.4 Tổ hợp tác Hợp tác xã Hợp đồng liên kết Khác Anh, chị có biết Luật Hợp tác xã năm 2012 không? Có Khơng I.5 Anh, chị có năm có tập huấn nâng cao tay nghề chế biến chè khơng? Có Khơng I.6 Nếu tổ chức đào tạo, tập huấn anh, chị muốn truyền đạt nội dung gì? 110 Quy trình sản xuất chè chất lượng cao Kỹ thuật đánh giá cảm quan chất lượng chè Mơ hình liên kết kiểu theo Luật Hợp tác xã năm 2012 Kiến thức quản lý, điều hành, sản xuất Kiến thức hạch toán, kế toán hoạt động sản xuất, kinh doanh sở Khác: PHẦN K YÊU CẦU KỸ THUẬT TRONG CHẾ BIẾN CHÈ K.1 Sản xuất chè sở áp dụng theo quy trình gì? _ K.2 Yêu cầu búp chè? K.3 Yêu cầu vận chuyển bảo quản búp chè? _ K.4 Yêu cầu chế biến? _ K.5 Yêu cầu bảo quản, đóng gói chè sau chế biến? PHẦN L KIẾN NGHỊ, ĐỀ XUẤT L.1 Trong hoạt động sản xuất, kinh doanh sở anh, chị gặp khó khăn nào? _ _ L.2 Anh, chị có kiến nghị với quan quản lý nhà nước hay không? _ _ 111 ... đề nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề - Nghiên cứu thực trạng giá trị sản phẩm chè chế biến, yếu tố ảnh hưởng đến giá trị sản phẩm chè chế biến số làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ. .. đề xuất số giải pháp nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ thời gian tới Luận văn nghiên cứu sở chế biến chè làng nghề chế biến chè địa bàn tỉnh Phú Thọ vấn đề... giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề, đề xuất số giải pháp tác động vào hoạt động sản xuất kinh doanh làng nghề góp phần nâng cao giá trị sản phẩm chè chế biến làng nghề địa bàn tỉnh Phú Thọ