HỌC VIỆN NÔNG NGHIỆP VIỆT NAM BÙI MINH TUẤN CÁC YẾU TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN HÀM LƯỢNG PROGESTERONE NGÀY THỨ SAU ĐỘNG DỤC Ở BÒ SỮA PHỤC VỤ CẤY TRUYỀN PHÔI Ngành: Thú y Mã số: 60.64.01.01 Người hướng dẫn khoa học: TS Sử Thanh Long NHÀ XUẤT BẢN ĐẠI HỌC NƠNG NGHIỆP – 2017 LỜI CAM ĐOAN Tơi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kết nêu luận văn trung thực chưa sử dụng để bảo vệ học vị Tôi cam đoan rằng, giúp đỡ cho việc thực luận văn cảm ơn thông tin trích dẫn luận văn rõ nguồn gốc Hà nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Bùi Minh Tuấn i LỜI CẢM ƠN Tôi xin chân thành cảm ơn Ban giám đốc Học viện Nông nghiệp Việt Nam, Ban chủ nhiệm khoa Thú y tạo điều kiện để tơi học tập thực nghiên cứu Tôi xin chân thành cảm ơn Thầy Cô khoa Thú y giảng dạy, chia sẻ kinh nghiệm quý báu cho Đặc biệt, xin cảm ơn TS Sử Thanh Long Trưởng mơn Ngoại-Sản hướng dẫn, bảo tận tình tạo điều kiện cho tơi để tơi thực nghiên cứu đạt kết tốt Tơi xin chân thành cám ơn tồn thể ban lãnh đạo, cán công nhân viên công ty giống gia súc Hà Nội giúp đỡ tạo điều kiện tốt để tơi thực nghiên cứu Tôi xin chân thành cảm ơn! Hà nội, ngày tháng năm 2017 Tác giả luận văn Bùi Minh Tuấn ii MỤC LỤC Lời cam đoan i Lời cảm ơn ii Mục lục iii Danh mục viết tắt v Danh mục bảng vi Danh mục hình vii Trích yếu luận văn viii Thesis abstract x Phần Mở đầu 1.1 Đặt vấn đề 1.2 Mục tiêu đề tài 1.3 Ý nghĩa đề tài Phần Tổng quan tài liệu 2.1 Một số đặc tính sinh lý sinh sản bò 2.1.1 Sự thành thục tính 2.2 Công nghệ cấy truyền phôi 2.3 Vai trò ứng dụng progesterone 2.3.1 Hoạt động progesterone thể 10 2.3.2 Biến động hàm lượng progesterone bò 13 2.3.3 Các chế tác động progesterone 14 2.3.4 Ứng dụng progesterone chăn nuôi thú y 14 2.4 Gây đồng pha để cấy truyền phôi 16 Phần Nội dung phương pháp nghiên cứu 19 3.1 Đôi tương, địa điểm thời gian nghiên cứu 19 3.2 Nôi dung nghiên cưu 19 3.3 Phương phap nghiên cưu 19 Phần Kết thảo luận 23 4.1 Kết lựa chọn bò để gây động dục 23 4.2 Kêt qua gây động dục bị thí nghiệm phương pháp ovsynch + cidr 24 iii 4.3 Ảnh hưởng yếu tố lứa đẻ tới tỷ lệ động dục 26 4.4 Ảnh hưởng yếu tố tuổi tới tỷ lệ động dục 27 4.5 Ảnh hưởng yếu tố điểm thể trạng (bcs) tới tỷ lệ động dục 28 4.6 Kết định lượng progesterone vào ngày thứ sau động dục 29 4.7 Tỷ lệ bị có nồng độ progesterone huyết >3ng/ml theo lứa đẻ 32 4.8 TỶ Lệ bị có nồng độ progesterone huyết ≥3ng/ml theo lứa tuổi 32 4.9 Tỷ lệ bị có nồng độ progesterone huyết ≥3ng/ml theo điểm thể trạng 33 Phần Kết luận Kiến nghị 35 5.1 Kết luận 35 5.2 Kiến nghị 35 Tài liệu tham khảo 36 iv DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT Chữ viết tắt Nghĩa tiếng Việt BBB Blanc Bleu Belge CIDR Controlled Internal Drug Release FSH Follicle stimulating hormone GnRH Gonadotropin releasing hormone LH Luteinizing hormone PGF2 Prostaglandin F2 PMSG Pregnant Mare Serum Gonadotropin HF Holstein Friesian BW Body Weight BCS Body Condition Scores v DANH MỤC BẢNG Bảng 2.1 Kết chẩn đoán bệnh buồng trứng sau hai lần kiểm tra 20 Bảng 4.1 Thơng tin đàn bị sữa Phù Đổng 23 Bảng 4.2 Kết gây động dục bị nhận phơi 24 Bảng 4.3 Kết theo dõi tỷ lệ bò động dục theo lứa đẻ 26 Bảng 4.4 Kết theo dõi bò động dục theo lứa tuổi 27 Bảng 4.5 Kết theo dõi bò động dục theo điểm thể trạng 28 Bảng 4.6 Kết định lượng progesterone máu bò 29 Bảng 4.7 Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone ≥ 3ng/ml vào ngày thứ sau động dục theo lứa đẻ 32 Bảng 4.8 Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone ≥ 3ng/ml vào ngày thứ sau động dục theo lứa tuổi 33 Bảng 4.9 Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone ≥ 3ng/ml vào ngày thứ sau động dục theo điểm thể trạng 34 vi DANH MỤC HÌNH Hình 2.1 Sơ đồ điều hoà sinh dục Hình 2.2 Cấu trúc hố học progesterone 10 Hình 2.3 Cấu trúc phân tử progesterone 10 Hình 3.1 Sử dụng hormone để gây rụng trứng tạo thể vàng cho bị 20 Hình 4.1 Đàn bị sữa xí nghiệp bị Phù Đổng, Hà Nội 24 Hình 4.2 Lấy máu tĩnh mạch bị để định lượng progesterone 31 vii TRÍCH YẾU LUẬN VĂN Tên tác giả: Bùi Minh Tuấn Tên luận văn: “Các yếu tố ảnh hưởng nồng độ progesterone ngày thứ sau động dục bị sữa phục vụ cấy truyền phơi” Ngành: Thú y Mã số: 60.64.01.01 Cơ sở đào tạo: Học viện Nơng nghiệp Việt Nam Mục đích nghiên cứu Đánh giá yếu tố ảnh hưởng đến nồng độ progesterone vào ngày thứ sau động dục bò nhận phôi, để phục vụ công tác cấy truyền phôi Nội dung phương pháp nghiên cứu 2.1 Đối tượng, địa điểm thời gian nghiên cứu Đối tượng Bị lai HF (75% HF) Địa điểm Xí nghiệp bị Phù Đổng, Công ty Giống gia súc Hà Nội Bộ môn Ngoại- Sản, khoa Thú y Học viện Nông nghiệp Việt Nam Viện nghiên cứu Bảo tồn đa dạng sinh học bệnh nhiệt đới Bệnh viện đa khoa MEDLATEC Thời gian Tháng năm 2015 đến (hiện tiếp tục thực nghiên cứu sản xuất bò BBB) 2.2 Nội dung nghiên cứu Nội dung 1: Chọn bị đủ tiêu chuẩn làm bị mẹ nhận phơi Nội dung 2: Gây động dục bị thí nghiệm phương pháp Ovsynch+CIDR Nội dung 3: Ảnh hưởng yếu tố lứa đẻ đến hiệu gây động dục bò dùng phương pháp Ovsynch + CIDR Nội dung 4: Ảnh hưởng yếu tố lứa tuổi đến hiệu gây động dục bò dùng phương pháp Ovsynch + CIDR Nội dung 5: Ảnh hưởng yếu tố điểm thể trạng bị thí nghiệm đến hiệu gây động dục dùng phương pháp Ovsynch + CIDR Nội dung 6: Định lượng progesterone máu bị thí nghiệm vào ngày thứ sau động dục Nội dung 7: Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone máu ≥ 3ng/ml theo lứa tuổi Nội dung 8: Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone máu ≥ 3ng/ml theo lứa đẻ Nội dung 9: Tỷ lệ bò đạt nồng độ progesterone máu ≥ 3ng/ml theo điểm thể trạng (BCS) viii 2.3 Phương pháp nghiên cứu Phương pháp chọn bò nghiên cứu Phương pháp khám quan sinh dục Phương pháp đánh giá điểm thể trạng Phương pháp gây rụng trứng tạo thể vàng đồng pha Phương pháp phát bò động dục Phương pháp định lượng progesterone Kết luận Trong tổng số 40 bò gây động dục, 32 (80,0%) bò có biểu động dục Hiệu gây động dục ảnh hưởng yếu tố điểm thể trạng, lứa tuổi lứa đẻ Vào ngày thứ sau động dục, kiểm tra hàm lượng progesterone huyết có 21/32 bị có nồng độ ≥ 3ng/ml Ảnh hưởng yếu tố lứa đẻ, lứa tuổi điểm thể trạng đến nồng độ progesterone vào ngày thứ sau động dục chưa thể rõ nghiên cứu Kiến nghị Ứng dụng phương pháp gây rụng trứng tạo thể vàng đồng pha vào quy trình cấy truyền phơi bị Định lượng nồng độ progesterone huyết vào ngày thứ sau động dục để định cấy phôi ix công cụ quản lý dự đốn khả thích nghi với thay đổi cân lượng âm (Coffey et al., 2001) Bị cao sản có thiên hướng huy động chất béo trự nhiều để đáp ứng nhu cầu sản xuất sữa (Pryce et al., 2002) Những bị có điểm BCS thấp thời kỳ cho sữa thay đổi BCS sau đẻ diễn mạnh so với bị có sản lượng sữa trung bình (Horan et al., 2005) Bị có ngưỡng BCS cao trước thời điểm chửa đẻ, thời điểm chửa đẻ giai đoạn cho sữa sớm cho thấy cường độ động dục mạnh tỷ lệ động dục cao trước phối, tỷ lệ có chửa sau lần phối cao 4.6 KẾT QUẢ ĐỊNH LƯỢNG PROGESTERONE VÀO NGÀY THỨ SAU ĐỘNG DỤC Để chọn lựa bị đủ tiêu chuẩn nhận phơi bị BBB chủng, bị có biểu động dục lấy mẫu máu vào trước thời điểm cấy phôi ngày, hàm lượng progesterone huyết định lượng phương pháp ELISA cho kết thể bảng 4.6 Bảng 4.6 Kết định lượng progesterone máu bò Bò động dục (con) Bò có nồng độ progesterone huyết ≥ 3ng/ml (con) Tỷ lệ (%) 32 21 65,62% Bò ngày thứ sau động dục, lấy máu tĩnh mạch đuôi định lượng progesterone Trong số 32 bò động dục, 21 có hàm lượng progesterone ≥3 ng/ml đạt tiêu chuẩn cấy phơi (chiếm 65,62%) bị ngày thứ sau động dục có hàm lượng progesterone ≥3 ng/ml cấy phơi Nhìn chung, gia tăng nồng độ progesterone giai đoạn hậu động dục thúc đẩy phát triển phôi thai hình thành interferon-tau, yếu tố cải thiện mối liên hệ phôi tử cung phát triển phơi thai (Geisert et al., 1992) Thí nghiệm Mann and Lamming (2001), Mann et al (2006), ghi nhận bị có hàm lượng progesterone cao giai đoạn hậu động dục nồng độ interferon-tau tử cung cao phơi thai có kích cỡ lớn Theo Herrier et al (1990), František Novotný et al (2005), Callesen et al (1986, 1988) hàm lượng progesterone sữa