THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN LƯƠNG NHÂN VIÊN TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN A&C – CHI NHÁNH HÀ NỘI 2.1 Đặc điểm của công ty ảnh hưởng đến kiểm toán chu trình tiền lương nhân viên trong kiểm toán BCTC. Công ty A&C là một trong những công ty kiểm toán uy tín hàng đầu Việt Nam trong lĩnh vực kiểm toán BCTC. Với kinh nghiệm lâu năm của mình, công ty A&C luôn đảm bảo đưa ra một báo cáo kiểm toán đáng tin cậy cho khách hàng. Trong những ngày đầu mới thành lập, tận dụng là một chi nhánh nhỏ của VACO, công ty A&C đã tiếp nhận những kiến thức kiểm toán của nước ngoài. Sau khi tách khỏi VACO và hoạt động độc lập, A&C đã tự xây dựng cho mình một chương trình kiểm toán riêng dựa trên những kinh nghiệm và kiến thức đã thu nhận được. Sau khi là thành viên của HLB, A&C đã xây dựng một chương trình kiểm toán mới theo tiêu chuẩn quốc tế nhưng phù hợp với pháp luật ở Việt Nam. Năm 2008, chương trình kiểm toán mới được áp dụng và đã đem lại những thành công bước đầu cho A&C. Với chương trình kiểm toán mới này không những giúp kiểm toán viên thực hiện kiểm toán được thuận tiện mà còn giúp kiểm toán viên tiết kiệm được thời gian kiểm toán. Chương trình kiểm toán mới cũng giúp cho các kiểm toán viên mới dễ dàng thích nghi với môi trường làm việc của A&C. Kiểm toán chu trình tiền lương nhân viên có vai trò quan trọng trong kiểm toán BCTC vì chu trình tiền lương nhân viên ảnh hưởng đến nhiều chỉ tiêu trên BCTC. Chi phí tiền lương của công nhân trực tiếp sản xuất và nhân viên quản lý phân xưởng ảnh hưởng đến giá vốn hàng bán, một chỉ tiêu tương đối quan trọng trên BCTC. Ngoài ra tiền lương của bộ phận bán hàng và quản lý doanh nghiệp cũng ảnh hưởng đến lợi nhuận trên BCTC. Các khoản trích theo lương và việc thực hiện việc trích, nộp các khoản phí này cũng là một chỉ tiêu cần được xem xét. Bên cạnh đó chu trình tiền lương cũng ảnh hưởng trực tiếp đến quyền lợi của người lao động. Việc trả lương cần tuân thủ đúng với hợp đồng lao động và luật lao động. Đặc biệt việc nộp bảo hiểm của công ty ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao động khi ốm đau, thai sản và khi không còn khả năng lao động. Do vậy kiểm toán chu trình tiền lương là một công việc không thể thiếu trong kiểm toán BCTC. Đối với chu trình tiền lương nhân viên, công ty A&C đã thiết kế một chương trình kiểm toán cụ thể. Chương trình kiểm toán này được chia thành các bước công việc. Tuỳ vào đặc điểm của công ty khách hàng mà kiểm toán viên có thể áp dụng các bước trong chương trình. Chương trình kiểm toán giúp kiểm toán viên kiểm soát được các công việc đã, đang và chưa thực hiện để đảm bảo thời gian của cuộc kiểm toán. Chương trình kiểm toán cũng đảm bảo các mục tiêu kiểm toán đối với chu trình tiền lương nhân viên. Ngoài ra chương trình kiểm toán cũng giúp Ban Giám đốc dễ dàng trong việc soát xét hồ sơ kiểm toán. Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date 1. LẬP BIỂU TỔNG HỢP / LEAD SCHEDULE 1.1. Lập Biểu tổng hợp theo từng chỉ tiêu: Phải trả người lao động, KPCĐ, BHXH, BHYT, Dự phòng trợ cấp mất việc làm. BO 0 1.2. Đối chiếu số dư đầu năm trên Biểu tổng hợp, Bảng cân đối số phát sinh, sổ cái với số dư cuối năm trước hoặc hồ sơ kiểm toán năm trước (nếu có). 1.3. Đối chiếu số liệu cuối năm/kỳ trên Biểu tổng hợp với sổ cái, sổ chi tiết. Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date 2. CÁC CHÍNH SÁCH KẾ TOÁN / ACCOUNTING POLICIES 2.1. Xem xét xem chính sánh kế toán áp dụng cho các khoản Phải trả người lao động, KPCĐ, BHXH, BHYT, Dự phòng trợ cấp mất việc làm có phù hợp với các chuẩn mực kế toán, các thông tư hướng dẫn thực hiện chuẩn mực của Bộ Tài chính, chế độ kế toán và các văn bản khác của Nhà nước liên quan đến doanh nghiệp không (ví dụ như Nghị định số 199/2004/NĐ-CP ngày 03/12/2004 của Chính phủ, Thông tư số 82/TT- BTC ngày 14/8/2003 của Bộ Tài chính,…). 2.2. Xem xét xem chính sách kế toán áp dụng cho các khoản Phải trả người lao động, KPCĐ, BHXH, BHYT, Dự phòng trợ cấp mất việc làm có nhất quán với năm trước không. Trường hợp có thay đổi trong chính sách kế toán đơn vị có tuân thủ theo hướng dẫn của VAS 29 không. 3. KIỂM TRA HỆ THỐNG KIỂM SOÁT / TESTING OF Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date CONTROLS 4. THỦ TỤC PHÂN TÍCH / ANALYTICAL PROCEDURES (Xem các phần 14.4, 14.5 và 14.6 của Tài liệu kiểm toán và Biểu 5.06 về hướng dẫn các thủ tục phân tích như là các thủ tục chi tiết số liệu). 4.1. So sánh số dư các khoản phải trả người lao động, BHXH, BHYT, KPCĐ cuối năm nay/kỳ này so với năm trước. Tìm hiểu và thu thập các giải trình cho các biến động bất thường. 4.2. So sánh tổng chi phí tiền lương và tiền lương của từng bộ phận của năm nay/kỳ này so với năm/kỳ trước và với kế hoạch. Tìm hiểu và thu thập các giải trình cho các biến động bất thường. 4.3. Ước tính chi phí tiền lương từ các chỉ tiêu khác có liên quan như số lượng công nhân bình quân, tiền lương bình quân, Thu thập giải thích khi có sự khác biệt lớn. 4.4. So sánh tổng chi phí tiền lương và tiền lương của từng bộ phận giữa các tháng (quí) trong năm/kỳ. Tìm hiểu Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date và thu thập các giải trình cho các biến động bất thường. 4.5. So sánh biến động khoản trích vào chi phí của KPCĐ, BHXH, BHYT, dự phòng trợ cấp mất việc làm xem có cùng tốc độ biến động với tiền lương hay không. 4.6. Ước tính KPCĐ, BHXH, BHYT, dự phòng trợ cấp mất việc làm theo quy định và so sánh với thực tế ghi nhận. Thu thập giải thích cho sự khác biệt (nếu có). 4.7. Xem xét ảnh hưởng của các kết quả phân tích đến các thủ tục kiểm tra chi tiết. 5. KIỂM TRA CHI TIẾT / SUBSTANTIVE PROCEDURES 5.1. Trường hợp năm trước chưa kiểm toán thì đối chiếu số dư đầu năm với Báo cáo kiểm toán do của công ty khác kiểm toán, xem hồ sơ kiểm toán năm trước của công ty kiểm toán khác hoặc xem chứng từ gốc, thanh toán sau để xác nhận số dư đầu năm. O, A, C 5.2. Phải trả người lao động 5.2.1. Kiểm tra chi phí tiền lương trong năm/kỳ với quỹ lương hoặc đơn giá tiền lương được giao. O, C Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date 5.2.2. Đối chiếu số liệu trên sổ sách kế toán với Bảng lương hàng tháng. Đảm bảo chi phí tiền lương được phân loại phù hợp (tiền lương cho bộ phận quản lý doanh nghiệp, bộ phận bán hàng, bộ phận trực tiếp sản xuất, bộ phận sản xuất chung,…). O, A, CL 5.2.3. Chọn một số nhân viên trong bảng lương để kiểm tra:  Đơn giá tiền lương phù hợp với Hợp đồng lao động và các quyết định điều chỉnh lương. O, A  Tiền lương phải trả được tính đúng. O, E  KPCĐ, BHXH, BHYT, thuế thu nhập cá nhân được khấu trừ phù hợp với qui định hiện hành. RO 5.2.4. Chọn mẫu một số tháng để kiểm tra xem việc chi lương có phù hợp bảng lương và có ký nhận của nhân viên không. O, A 5.2.5. Chọn một số nhân viên trong Bảng tính lương, đối chiếu với Bảng chấm công, Thẻ bấm giờ, Bảng theo dõi sản phẩm hoàn thành để đảm bảo nhân viên trong bảng tính lương là có thực. O 5.2.6. Kiểm tra việc thanh toán CO, E Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date lương sau ngày kết thúc năm tài chính/kỳ kế toán để đảm bảo các khoản phải trả người lao động tại thời điểm cuối năm/kỳ là hợp lý. 5.2.7. Xem xét xem Thỏa ước lao động tập thể đã đăng ký với cơ quan quản lý lao động chưa. ORO 5.2.8. Xem xét xem người lao động nước ngoài tại làm việc tại đơn vị có giấy phép lao động không. ORO 5.2.9. Xem xét xem số lượng lao động người nước ngoài tại đơn vị có vượt quá qui định của luật pháp không, Hợp đồng lao động có phù hợp với Luật lao động không (Xem Thông tư 24/TT-BLĐTBXH ngày 26/9/2005 của Bộ Lao động Thương binh và Xã hội). ORO 5.2.10. Nếu đơn vị có nhân viên đi làm việc ở nước ngoài, kiểm tra xem có phù hợp với Luật số 72/2006/QH11 về Luật người lao động Việt Nam đi làm việc ở nước ngoài không. A 5.3. KPCĐ, BHXH, BHYT 5.3.1. Kiểm tra việc tính KPCĐ, BHXH, BHYT. A, C 5.3.2. Đối chiếu số liệu giữa sổ kế O, C Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date toán với Biên bản quyết toán BHXH, BHYT. 5.3.3. Trong trường hợp đơn vị chưa quyết toán với cơ quan BHXH, thực hiện kiểm tra các chứng từ nộp KPCĐ, BHXH, BHYT trong năm/kỳ. O, C 5.4. Dự phòng trợ cấp mất việc làm 5.4.1. Kiểm tra xem việc trích lập dự phòng trợ cấp mất việc làm có phù hợp với chính sách công ty, Bộ luật lao động và chính sách tài chính hiện hành (Thông tư 82/TT-BTC ngày 14/8/2003 của Bộ Tài chính) không. A, C 5.4.2. Kiểm tra chọn mẫu một số chứng từ chi trả trợ cấp mất việc làm để đảm bảo khoản chi trả này là có thực và phù hợp với quy định tại Bộ luật lao động. O, A 6. XEM XÉT KỸ LƯỠNG / SCRUTINY Đọc lướt qua sổ chi tiết các tài khoản phải trả người lao động, BHXH, BHYT, KPCĐ, Dự phòng trợ cấp mất việc làm để phát hiện các nghiệp vụ bất thường và kiểm tra với chứng từ gốc. O, A, CO, CL Assertions addressed (Refer to Section 12.3 of the Manual) W/P Ref Notes Work completed initials and date 7. TRÌNH BÀY VÀ CÔNG BỐ / PRESENTATION AND DISCLOSURE Xem xét việc trình bày và công bố các khoản Phải trả người lao động, KPCĐ, BHXH, BHYT, Dự phòng trợ cấp mất việc làm trên Báo cáo tài chính có phù hợp với Chuẩn mực kế toán và chế độ kế toán áp dụng ở trên không. ORO, C, CU, AV 8. CÁC THỦ TỤC KIỂM TRA BỔ SUNG / ADDITIONAL AUDIT TESTS Biểu số 2.1: Chương trình kiểm toán của công ty A&C Có thể nói, công ty A&C đã chú trọng phát triển thế mạnh của mình là kiểm toán BCTC bằng việc không ngừng cải tiến chương trình kiểm toán. Điều này sẽ giúp cho A&C nâng cao chất lượng kiểm toán và thực hiện kiểm toán một cách chuyên nghiệp. 2.2 Kiểm toán chu trình tiền lương nhân viên trong kiểm toán BCTC được thực hiện tại khách hàng ABC. 2.2.1 Lập kế hoạch kiểm toán Khách hàng ABC là khách hàng thường xuyên của công ty trong nhiều năm trở lại đây. Mọi thông tin về khách hàng ABC đều được lưu đầy đủ trong hồ sơ kiểm toán chung. Sau nhiều năm kiểm toán và đem lại niềm tin cho khách hàng cùng với chất lượng kiểm toán không ngừng được nâng cao, công ty A&C đã được ABC tiếp tục lựa chọn và kí hợp đồng thực hiện kiểm toán BCTC năm 2008. Khách hàng ABC tiền thân là doanh nghiệp Nhà nước được chuyển đổi sang hoạt động theo hình thức Công ty cổ phần theo Quyết định số 0670/2004/QĐ-BTM ngày 28/05/2004 của Bộ thương mại. Công ty đang hoạt động theo Giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh số 01030044973 ngày 05 tháng 08 năm 2004 do Sở Kế hoạch và Đầu tư Thành phố Hà Nội cấp. Trong quá trình hoạt động, công ty ABC được cấp bổ sung giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh lần thứ hai ngày 12 tháng 06 năm 2007 về việc tăng vốn điều lệ và bổ sung ngành nghề kinh doanh. Hiện nay công ty ABC là công ty cổ phần có số vốn điều lệ là 15.966.600.000 với 31.10% số vốn của Nhà nước và 68.90% số vốn của các cổ đông trong công ty. Trụ sở chính của công ty được đặt ở Quận Hoàn Kiếm, Thành Phố Hà Nội. Ngoài ra công ty còn có các chi nhánh ở các thành phố lớn khác trong cả nước như Hải Phòng, Cần Thơ, Đà Nẵng, Bình Định, Thành phố Hồ Chí Minh… * Thông tin về kinh doanh Ngành nghề kinh doanh của ABC bao gồm + Kinh doanh, xuất nhập khẩu, tổ chức sản xuất, kinh doanh dịch vụ trong nước; + Kinh doanh hóa chất công nghiệp, chất dẻo, phụ gia cao su, dung môi, các loại vật liệu điện, dụng cụ cơ khí. + Kinh doanh các loại vật tư khoa học kỹ thuật: hóa chất thí nghiệm, máy thiết bị phục vụ nghiên cứu ứng dụng sản xuất, các mặt hàng phục vụ cho y tế, máy, trang thiết bị. dụng cụ phân tích hóa lý, phân tích sinh hóa, dụng cụ thủy tinh, nguyên liệu sản xuất và hàng tiêu dùng, thực phẩm đã qua chế biến, dây và thanh bằng đồng, nhôm, tôn silic phục vụ sản xuất đồ điện, hàng trang trí nội thất, nhà ở. + Dịch vụ lắp đặt, sửa chữa, bảo hành, bảo dưỡng máy móc thiết bị, hàng [...]... thay đổi mức lương và quyết định về tiền lương c a đơn vị Để kiểm tra việc có nhân viên khống, kiểm toán viên tiến hành chọn mẫu một số nhân viên Kiểm toán viên tiến hành kiểm tra bảng chấm công, bảng tính toán và bảng thanh toán lương có chữ kí c a những nhân viên này Kiểm toán viên đ a ra kết luận: không có tiền lương khống Công việc cuối cùng là kiểm toán viên tiến hành kiểm tra việc thanh toán lương. .. độ kế toán để đ a ý kiến trong báo cáo kiểm toán Theo cam kết c a Ban Giám đốc công ty ABC thì công ty không có sự kiện phát sinh sau ngày kết thúc niên độ kế toán 2.3 Kiểm toán chu trình tiền lương và nhân viên trong kiểm toán BCTC được thực hiện tại khách hàng XYZ 2.3.1 Tìm hiểu về khách hàng và chấp nhận kiểm toán Công ty XYZ là khách hàng mới c a công ty A& C Do vậy trước khi kiểm toán, Ban Giám... nhóm kiểm toán Để đảm bảo thời gian thực hiện và phát hành báo cáo kiểm toán đối với BCTC c a công ty ABC, Ban Giám đốc c a A&C đã phân công công việc cho nhóm kiểm toán gồm 5 thành viên bao gồm một trưởng nhóm chịu trách nhiệm về cuộc kiểm toán và thường xuyên báo cáo tình hình cho Ban Giám đốc, hai kiểm toán viên chính và hai trợ lý kiểm toán viên D a vào các khoản mục trên BCTC, trưởng nhóm phân công. .. chọn mẫu một số nhân viên trong bảng thanh toán lương để kiểm tra Kiểm toán viên kiểm tra hợp đồng lao động, các quyết định thay đổi hệ số lương c a những nhân viên được chọn, xem xét đơn giá tiền lương trên đó và so sánh với trên bảng lương xem đã phù hợp hay ch a, việc tính toán lương có đảm bảo tính đúng lương cần phải trả Kiểm toán viên đ a ra kết luận: việc tính và thanh toán lương đúng với hợp... chương trình kiểm toán đã được thiết kế trước c a công ty, kiểm toán viên đánh giá và áp dụng các bước công việc trong chương trình cho phù hợp với công ty khách hàng Đối với công ty ABC do đây là công ty có quyết định giao quỹ lương nên kiểm toán viên cần chú trọng đến việc trích lương theo quyết định về việc giao quỹ tiền lương c a công ty Tuy nhiên, kiểm toán viên vẫn cần tuân thủ một số bước để thực. .. công công việc cụ thể cho từng thành viên trong nhóm * Kiểm toán chu trình tiền lương và các khoản trích theo lương - Tài khoản 334: Để thực hiện công việc kiểm toán tiền lương, kiểm toán viên cần ghi nhận các đặc điểm về việc tính và trả lương cho CBCNV c a công ty ABC Mọi đặc điểm c a khoản mục này đều được kiểm toán ghi nhận và giấy làm việc c a mình Client: công ty ABC Prepared by: NTTD date 14/3/2009... Kiểm toán viên tiến hành chọn mẫu để kiểm tra việc hạch toán và chi trả lương c a công ty ABC Kiểm toán viên chọn mẫu một số tháng để kiểm tra Cụ thể kiểm toán viên kiểm tra việc chi lương có đúng với bảng tính lương hay không và việc chi trả lương có được kí nhận đầy đủ hay không Số lượng mẫu chọn và quy mô mẫu chọn thường do kinh nghiệm làm việc c a kiểm toán viên quyết định Nếu kiểm toán viên kiểm. .. c a các CBCNV được hạch toán đúng với hợp đồng lao động cũng như các quyết định về lương c a Hội đồng quản trị công ty Qua việc kiểm tra trên kiểm toán viên cũng đã kiểm tra việc hạch toán tiền lương đúng hợp đồng lao động và phù hợp lương cần trả Kiểm toán viên cũng tiến hành chọn mẫu một số nhân viên trong bảng lương để tiến hành kiểm tra chọn mẫu xem có tồn tại nhân viên khống hay không Kiểm toán. .. đồng kiểm toán BCTC năm 2008 cho công ty XYZ 2.3.2 Lập kế hoạch kiểm toán Sau khi ký kết hợp đồng kiểm toán BCTC năm 2008 cho công ty XYZ, Ban Giám đốc c a A&C đã quyết định cử một nhóm kiểm toán gồm 4 thành viên xuống thực hiện kiểm toán Nhóm kiểm toán bao gồm một nhóm trưởng chịu trách nhiệm về toàn bộ cuộc kiểm toán và phân công công việc cụ thể cho các thành viên còn lại trong nhóm, một kiểm toán viên. .. nên kiểm toán viên thực hiện kiểm tra chi tiết đối với các tài khoản trích theo lương Kiểm toán viên tính toán lại việc trích và thực hiện ngh a vụ đóng các khoản này cho Nhà nước Đối với KPCĐ, kiểm toán viên kiểm tra sổ chi tiết, tính toán việc trích KPCĐ và Đảng phí c a công ty ABC Theo chính sách thì công ty ABC được trích KPCĐ là 2% quỹ tiền lương và Đảng phí là 0,4% quỹ tiền lương Lương c a CBCNV . THỰC TRẠNG KIỂM TOÁN CHU TRÌNH TIỀN LƯƠNG NHÂN VIÊN TRONG KIỂM TOÁN BCTC TẠI CÔNG TY TNHH KIỂM TOÁN VÀ TƯ VẤN A& amp;C – CHI NHÁNH HÀ. Đặc điểm c a công ty ảnh hưởng đến kiểm toán chu trình tiền lương nhân viên trong kiểm toán BCTC. Công ty A& amp;C là một trong những công ty kiểm toán uy