LÝ LUẬN CHUNG VỀ HẠCH TỐN CHI PHÍ SẢN XUẤT VÀ TÍNH GIÁ THÀNH SẢN PHẨM TRONG CÁC DOANH NGHIỆP SẢN XUẤT VÀ YÊU CẦU QUẢN LÝ 1.1 Khái niệm chi phí sản xuất giá thành sản phẩm Doanh nghiệp sản xuất 1.1.1 Khái niệm chi phí sản xuất 1.1.1.1 Khái niệm, chất nội dung kinh tế chi phí sản xuất Để tiến hành hoạt động sản xuất Doanh nghiệp phải quan tâm bỏ chi phí để tạo sản phẩm hồn thành, điều cần xem xét chi phí sản xuất, chất chi phí sản xuất nào? Chi phí sản xuất biểu tiền toàn hao phí lao động sống, lao động vật hóa mà Doanh nghiệp bỏ có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh thời kỳ định ( tháng, quý, năm) Bất kỳ phương thức sản xuất gắn liền với vận động tiêu hao yếu tố tạo nên trình sản xuất Như vậy, trình sản xuất hàng hóa q trình kết hợp ba yếu tố là: Tư liệu lao động, đối tượng lao động sức lao động Các yếu tố hình thành phí khác biểu dạng tiền gọi chi phí sản xuất kinh doanh Tuy nhiên, ngồi hoạt động kinh doanh Doanh nghiệp cịn có hoạt động khác thường khơng mang tính chất sản xuất như: Hoạt động quản lý, hoạt động bán hàng, hoạt động tài số hoạt động khác Ở cần có phân biệt chi phí chi tiêu Thứ nhất: Chi phí biểu tiền tồn hao phí lao động sống, lao động vật hóa mà Doanh nghiệp bỏ có liên quan đến hoạt động sản xuất kinh doanh thời kỳ định Như vậy, chi phí sản xuất chi phí kỳ hạch tốn hao phí tài sản lao động có liên quan đến khối lượng sản xuất kỳ khoản chi kỳ hạch toán Ngược lại, chi tiêu giảm đơn loại vật tư, tài sản, tiền vốn Doanh nghiệp , sử dụng vào mục đích Chi tiêu Doanh nghiệp gồm có chi cho trình cung cấp, chi cho trình sản xuất kinh doanh, chi cho q trình tiêu thụ sản phẩm Có thể nói, chi tiêu sở để phát sinh chi phí, khơng có chi tiêu khơng có chi phí Chi phí chi tiêu hai khoản chi khơng khác lượng mà cịn khác thời gian Chẳng hạn như: Mua nguyên vật liệu nhập kho chưa sử dụng tính khoản chi tiêu khơng tính khoản chi phí, đơi lúc có khoản trích trước ( Chi phí trích trước) thực tế chưa chi tiêu tính khoản chi phí Sự khác biệt đặc điểm, tính chất vận động phương thức dịch chuyển giá trị loại tài sản vào trình sản xuất yêu cầu hạch tốn chung Như chi phí dịch chuyển vốn, việc chuyển giá trị yếu tố sản xuất vào đối tượng tính giá thành ( sản phẩm, lao vụ, dịch vụ) Việc yêu cầu, địi hỏi hiểu biết chi phí địi hỏi cấp thiết, doanh nghiệp hiểu biết sâu rộng chi phí sản xuất đưa biện pháp cần thiết cho Doanh nghiệp cơng tác hạ giá thành sản phẩm, tăng suất lao động, tăng sức cạnh tranh thị trường 1.1.1.2 Phân loại chi phí sản xuất Phân loại chi phí sản xuất việc xếp chi phí sản xuất vào loại, nhóm khác theo đặc trưng định, Dưới số cách phân loại chi phí sản xuất thường gặp: • Phân loại chi phí theo khoản mục chi phí giá thành sản phẩm Mục đích phương pháp dựa vào ý nghĩa chi phí giá thành sản phẩm để thuận tiện cho việc tính giá thành, chi phí phân loại sau:  Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Bao gồm tồn chi phí ngun vật liệu chính, phụ, nhiên liệu… tham gia trực tiếp vào việc sản xuất sản phẩm dịch vụ  Chi phí nhân cơng trực tiếp: Bao gồm tồn tiền lương chính, lương phụ, khoản trích theo lương BHXH, BHYT, KPCĐ  Chi phí sản xuất chung: Đây chi phí phát sinh phân xưởng sản xuất ( trừ chi phí ngun vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trên) Gồm có:  Chi phí nhân viên phân xưởng  Chi phí vật liệu  Chi phí cơng cụ, dụng cụ  Chi phí dịch vụ mua ngồi  Chi phí khác tiền Ưu điểm phương pháp việc làm sở cho việc tổ chức hệ thống sổ sách, tài khoản kế toán sử dụng cho việc tập hợp phân bổ chi phí phục vụ cơng tác tính giá thành Và cịn nguồn cung cấp thông tin cho nhà quản trị việc quản lý chi phí theo định mức, phân tích tình hình tài thực kế hoạch hạ giá thành biện pháp điều chỉnh giá thành kế hoạch cho hợp lý • Phân loại chi phí theo yếu tố chi phí Theo cách phân loại tồn chi phí chia làm loại sau: Yếu tố chi phí nguyên liệu, vật liệu: Bao gồm tồn giá trị ngun vật liệu chính, phụ, phụ tùng thay thế, công cụ, dụng cụ… sử dụng vào sản xuất kinh doanh ( loại trừ giá trị vật liệu dùng không hết nhập lại kho phế liệu thu hồi) Yếu tố chi phí tiền lương, phụ cấp lương khoản trích theo lương: Bao gồm tổng số tiền lương phụ cấp lương mang tính chất lương, khoản BHXH, BHYT, KPCĐ trích theo quy định phải trả cho công nhân viên Yếu tố khấu hao TSCĐ: Bao gồm tổng số khấu hao tài sản cố định phải trích kỳ tất TSCĐ sử dụng cho sản xuất kinh doanh kỳ Yếu tố chi phí dịch vụ mua ngồi: Bao gồm tồn chi phí dịch vụ mua ngồi dùng vào sản xuất kinh doanh Yếu tố chi phí tiền khác: Bao gồm tồn chi phí khác tiền chưa phản ánh yếu tố dùng vào hoạt động sản xuất kinh doanh kỳ Ưu điểm phương pháp phục vụ cho việc tập hợp, quản lý chi phí theo nội dung kinh tế ban đầu đồng Nó giúp Doanh nghiệp xây dựng phân tích định mức chi phí, vốn lưu động, tạo điều kiện cho nhà quản lý lập, kiểm tra, phân tích dự tốn chi phí cách dễ dàng • Phân loại theo cách ứng xử chi phí Theo cách phân loại chi phí phân loại sau: Biến phí: Là khoản mục phí mà quy mơ chi phí thay đổi tỉ lệ thuận với biến động mức độ hoạt động Định phí: Là chi phí khơng biến đổi mức độ hoạt động thay đổi Nó giữ nguyên phạm vi phù hợp Doanh nghiệp Chi phí hỗn hợp: Là loại chi phí bao gồm yếu tố biến phí lẫn định phí Ở mức độ hoạt động chi phí hỗn hợp thể đặc điểm định phí, q mức lại thể đặc tính biến phí Ưu điểm cách phân loại cung cấp thông tin phục vụ cho việc lập kế hoạch kiểm tra chủ động điều tiết chi phí cho phù hợp Qua đây, nhà quản trị thấy biến động chi phí có phù hợp với biến động mức độ hoạt động hay không? 1.1.2.Khái niệm giá thành sản phẩm sản xuất 1.1.2.1 Khái niệm, chất nội dung kinh tế phát sinh Toàn khoản chi phí phát sinh kỳ, kỳ trước chuyển sang chi phí trích trước có liên quan đến khối lượng sản phẩm, lao vụ, dịch vụ hoàn thành kỳ tạo nên tiêu giá thành sản phẩm Bản chất giá thành chuyển dịch giá trị yếu tố chi phí vào sản phẩm sản xuất tiêu thụ Giá thành sản phẩm biểu tiền toàn khoản hao phí lao động sống lao động vật hố mà Doanh nghiệp bỏ có liên quan đến khối lượng sản phẩm lao vụ, dịch vụ hoàn thành kỳ Giá thành gương phản chiếu chất lượng hoạt động sản xuất, phản ánh kết việc sử dụng yếu tố đầu vào vật tư, tiền vốn, sức lao động vào trình sản xuất sản phẩm 1.1.2.2 Phân loại giá thành sản phẩm Giá thành tiêu quan trọng cơng tác quản lý, tiêu để xác định giá bán sản phẩm Doanh nghiệp Giá thành cần xem xét nhiều góc độ khác làm sở để phản ánh kết sản xuất kinh doanh Doanh nghiệp Giá thành sản phẩm phân loại sau: Phân loại giá thành theo thời điểm tính nguồn số liệu:  Giá thành kế hoạch: Giá thành kế hoạch xác định trước tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh xây dựng sở giá thành thực tế kỳ trước định mức, dự toán kỳ kế hoạch  Giá thành định mức: Giá thành định mức giống giá thành kế hoạch xác định trước tiến hành hoạt động sản xuất kinh doanh  Giá thành thực tế: Giá thành thực tế tiêu xác định sau kết thúc trình sản xuất sản phẩm sở chi phí phát sinh trình sản xuất sản phẩm Với cách phân loại giúp cho nhà quản lý giám sát chi phí cách chặt chẽ, xác định nguyên nhân tăng, giảm định mức chi phí kỳ hạch tốn, để từ có dự tốn xác định mức chi phí cho kỳ sản xuất Phân loại theo phạm vi phát sinh chi phí  Giá thành sản xuất: Là tiêu phản ánh tất chi phí phát sinh liên quan đến việc sản xuất, chế tạo sản phẩm phạm vi phân xưởng, phận sản xuất, bao gồm chi phí nguyên vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trực tiếp chi phí sản xuất chung  Giá thành toàn bộ: Là tiêu phản ánh toàn khoản chi phí phát sinh liên quan đến sản xuất tiêu thụ sản phẩm Giá thành toàn bao gồm chi phí sản xuất, chi phí bán hàng chi phí quản lý phân bổ cho số sản phẩm tiêu thụ Với giá thành toàn bộ, để tính xác cần phải xây dựng tiêu thức phân bổ chi phí bán hàng chi phí quản lý doanh nghiệp cách hợp lý Mục đích cách phân loại tính giá thành sản xuất làm ghi sổ thành phẩm nhập kho tiêu thụ, cho việc tính giá vốn lãi gộp Doanh nghiệp Giá thành tồn sở cho việc tính toán kết kinh doanh mặt hàng loại dịch vụ kinh doanh Dưới ta xem xét mối liên hệ chi phí sản xuất giá thành sản phẩm, chúng có mối liên hệ với mối liên hệ nói lên điều gì? 1.1.3 Mối quan hệ chi phí sản xuất giá thành sản phẩm Chi phí sản xuất giá thành sản phẩm có mối liên hệ chặt chẽ với Khi nói đến chi phí sản xuất người ta thường đề cập đến yếu tố chi phí đầu vào cho q trình sản xuất, phản ánh mặt hao phí sản xuất Cịn nói đến giá thành sản xuất người ta thường đề cập mặt chi phí đầu trình sản xuất Sự giống chi phí sản xuất giá thành sản phẩm: Cả hai bao gồm yếu tố chi phí đầu vào mà Doanh nghiệp sản xuất bỏ phục vụ sản xuất, tức là hao phí lao động sống lao động vật hoá thể tiền Khi tính chi phí sản xuất kỳ tính giá thành sản phẩm Điểm khác chi phí sản xuất giá thành sản phẩm: Chi phí sản xuất Giá thành sản phẩm Bao gồm tồn chi phí kỳ kinh doanh, ln gắn với thời kỳ phát sinh chi phí định Giá thành sản phẩm bao gồm chi phí có liên quan tới khối lượng sản phẩm hồn thành (tháng, quý, năm) Tức chi phí sản xuất kinh doanh bao gồm sản phẩm hoàn thành, sản phẩm dở dang cuối kỳ sản phẩm hỏng kỳ khơng liên quan đến sản phẩm dở dang cuối kỳ sản phẩm hỏng có liên quan đến chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ trước chuyển sang Cơng thức tính giá thành sản phẩm hoàn thành Tổng giá thành sản xuất sản phẩm Giá thành sản xuất đơn vị sản phẩm = Chi phí sản xuất phát Chi phí sản sinh kỳ = xuất dở dang + (đã trừ đầu kỳ khoản thu hồi ghi giảm chi phí - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Tổng giá thành sản xuất Số lượng sản phẩm hồn thành Sau tìm hiểu khái niệm mối quan hệ chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm ta tiếp tục tìm hiểu nội dung hạch tốn chi phí sản xuất nào? 1.2 Hạch tốn chi phí sản xuất 1.2.1 Đối tượng phương pháp hạch tốn chi phí sản xuất 1.2.1.1 Đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất Việc xác định đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất việc làm cơng tác tổ chức phần hành kế tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Xác định đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm thực chất xác định nơi phát sinh chi phí nơi chịu chi phí Để xác định xác đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất nhà quản trị cần dựa vào đặc điểm quy trình cơng nghệ sản xuất, loại hình sản xuất, yêu cầu trình độ quản lý, tổ chức sản xuất kinh doanh Chi phí sản xuất kinh doanh cần tập hợp theo phạm vi giới hạn định Sau xác định đối tượng hạch tốn chi phí cơng việc xác định phương pháp hạch tốn chi phí 1.2.1.2 Phương pháp hạch tốn chi phí Phương pháp hạch tốn chi phí sản xuất phương pháp hay hệ thống phương pháp sử dụng để tập hợp phân loại chi phí sản xuất phạm vi giới hạn đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất Khi vận dụng phương pháp hạch tốn chi phí sản xuất cơng tác kế tốn hàng ngày việc kế toán mở sổ chi tiết hạch tốn chi phí sản xuất theo đối tượng xác định, phản ánh chi phí phát sinh có liên quan đến đối tượng tập hợp chi phí theo đối tượng Mỗi phương pháp hạch toán thích hợp với loại đối tượng hạch tốn chi phí Dưới phương pháp tập hợp chi phí:  Phương pháp tập hợp trực tiếp Mục đích phương pháp tập hợp chi phí liên quan đến đối tượng tập hợp chi phí xác định để phản ánh vào tài khoản sổ chi tiết Phương pháp yêu cầu cơng tác tổ chức hạch tốn phải khoa học việc tổ chức chứng từ, tài khoản, sổ kế toán Đây phương pháp có độ xác cao nên Doanh nghiệp cần ưu tiên áp dụng phương pháp  Phương pháp tập hợp phân bổ gián tiếp Phương pháp sử dụng kế toán tổ chức ghi chép riêng ban đầu cho đối tượng tức chi phí phát sinh liên quan đến nhiều đối tượng chịu chi phí Các chi phí phát sinh phản ánh chứng từ ban đầu sau tập hợp theo địa điểm phát sinh nội dung chi phí Để áp dụng hiệu phương pháp ta phải lựa chọn tiêu thức phù hợp để phân bổ Hệ số phân bổ = Tổng chi phí cần phân bổ Tổng tiêu thức phân bổ Mức chi phí phân bổ cho đối tượng = Hệ số phân bổ * Tiêu thức phân bổ đối tượng i 1.2.2 Nội dung hạch tốn chi phí 1.2.2.1 Hạch tốn chi phí ngun vật liệu trực tiếp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm giá trị nguyên vật liệu chính, vật liệu phụ, nhiên liệu…sử dụng trực tiếp cho sản xuất, chế tạo sản phẩm 1.2.2.1.1 Hạch toán theo phương pháp kê khai thường xuyên Phương pháp kê khai thường xuyên phương pháp theo dõi phản ánh thường xuyên liên tục có hệ thống tình hình nhập, xuất, tồn kho vật tư hàng hoá sổ kế toán Theo phương pháp tài khoản hàng tồn kho dùng để theo dõi số có tình hình biến động tăng, giảm vật tư, hàng hố Phương pháp kê khai thường xuyên áp dụng cho đơn vị sản xuất, công nghiệp xây dựng đơn vị thương mại kinh doanh mặt hàng có giá trị lớn Tài khoản sử dụng Để tập hợp khoản chi phí nguyên vật liệu trực tiếp kế toán sử dụng tài khoản TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Tài khoản mở rộng cho đối tượng tập hợp chi phí ( phân xưởng, phận sản xuất, sản phẩm…) Tài khoản cuối kỳ khơng có số dư Kết cấu nội dung phản ánh TK 621 – Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp: Bên Nợ: Trị giá thực tế nguyên vật liệu xuất dùng trực tiếp cho hoạt động sản xuất sản phẩm, thực dịch vụ kỳ Bên Có: • Kết chuyển trị giá nguyên liệu, vật liệu thực tế sử dụng cho sản xuất, kinh doanh kỳ vào TK 154 “ Chi phí sản xuất, kinh doanh dở dang” • Giá trị nguyên vật liệu trực tiếp sử dụng không hết nhập lại kho • Kết chuyển Chi phí ngun vật liệu trực tiếp vượt mức bình thường vào TK 632 Tài khoản khơng có số dư cuối kỳ Trình tự hạch tốn: Sơ đồ 1: Hạch tốn chi phí nguyên vật liệu trực tiếp (KKTX) TK 151,152 TK 621 Giá trị nguyên vật liệu dùng trực tiếp cho sản xuất TK 154 Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp TK 111, 331 TK 152 Giá trị vật liệu dùng trực tiếp cho sản xuất sản phẩm Nhập kho nguyên vật liệu dùng không hết TK 133 - Khi xuất kho nguyên vật liệu sử dụng cho hoạt động sản xuất sản phẩm Giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa Giá trị phế liệu thu hồi khoản bồi thường 1.2.3 Tổng hợp chi phí sản xuất sản phẩm kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang 1.2.3.1 Tổng hợp chi phí sản xuất 1.2.3.1.1 Phương pháp kê khai thường xuyên Tài khoản sử dụng: Kế toán sử dụng tài khoản 154 – Chi phí sản xuất kinh doanh dở dang để tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh kỳ xác định giá thành sản phẩm Bên Nợ: Tập hợp chi phí sản xuất kinh doanh Bên Có: • Phản ánh giá trị phế liệu thu hồi sản xuất • Phản ánh giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa • Phản ánh giá trị sản phẩm hồn thành Dư Nợ: Chi phí thực tế sản phẩm chưa hồn thành Trình tự hạch tốn: - Cuối kỳ, kế tốn kết chuyển chi phí ngun vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trực tiếp, chi phí sản xuất chung theo đối tượng Nợ TK 154 - Tổng hợp chi phí NVL trực đối tượng Có TK 621, 622, 627 – - Giá trị ghi giảm chi phí sản xuất kinh doanh dở dang Nợ TK 152: Phế liệu thu hồi; vật liệu dùng không hết nhập lại kho Nợ TK 1381: Giá trị sản phẩm hỏng không sửa chữa Nợ TK 138, 334, 811: Giá trị sản phẩm, vật tư thiếu hụt bất thường Có TK 154: Chi tiết đối tượng - Giá trị thực tế, sản phẩm lao vụ hoàn thành Nợ TK 155: Nhập kho thành phẩm Nợ TK 157: Hàng gửi bán Nợ TK 632: Hàng tiêu thụ thẳng Có TK 154: Giá thành cơng xưởng, dịch vụ hồn thành Sơ đồ 6: Hạch tốn tổng hợp chi phí sản xuất sản phẩm theo PPKKTX TK 621 TK 152, 111 TK 154 TK 622 TK 157 TK 155, 152 TK 627 TK 632 Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Kết chuyển chi phí nhân cơng trực tiếp Kết chuyển chi phí sản xuất chung Các khoản ghi giảm chi phí Nhập kho Gửi bán Giá thành thực tế Tiêu thụ 1.2.3.1.2 Phương pháp kiểm kê định kỳ Tài khoản sử dụng: Kế toán sử dụng TK 631 – Giá thành sản xuất để tổng hợp chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Bên Nợ: Phản ánh giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ khoản chi phí sản xuất phát sinh kỳ liên quan đến việc chế tạo sản phẩm hay thực lao vụ, dịch vụ Bên Có: Kết chuyển giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ Trình tự hạch tốn: Đầu kỳ, kết chuyển giá trị sản phẩm dở dang Nợ TK 631: Giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ Có TK 154: Kết chuyển giá trị sản phẩm dở dang đầu kỳ Cuối kỳ, kết chuyển chi phí sản xuất phát sinh kỳ theo loại sản phẩm Nợ TK 631: Có TK 621: Tổng hợp chi phí chi phí ngun vật liệu trực tiếp Có TK 622: Tổng hợp chi phí nhân cơng trực tiếp Có TK 627: Tổng hợp chi phí sản xuất chung Cuối kỳ, vào kết kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang ghi bút toán kết chuyển Nợ TK 154: Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ Có TK 631: Kết chuyển giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ Tổng giá thành sản phẩm, lao vụ hoàn thành Nợ TK 632: Tổng giá thành cơng xưởng sản phẩm hồn thành kỳ Có TK 631: Kết chuyển tổng giá thành công xưởng sản phẩm Sơ đồ 7: Hạch tốn tổng hợp chi phí sản xuất theo PPKKĐK TK 621 Tk 622 TK 632 TK 631 TK 154 TK 627 Kết chuyển chi phí nguyên vật liệu trực tiếp Kết chuyển chi phí nhân cơng trực tiếp Kết chuyển chi phí sản xuất chung Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ Tổng giá thành sản xuất sản phẩm dịch vụ hoàn thành 1.2.3.2 Kiểm kê đánh giá sản phẩm dở dang 1.2.3.2.1 Ý nghĩa: Công việc đánh giá sản phẩm dở dang việc tính tốn xác định phần chi phí sản xuất chế tạo sản phẩm, làm sở để xác định giá thành sản phẩm Để xác định giá trị sản phẩm dở dang doanh nghiệp cần tiến hành kiểm kê khối lượng sản phẩm dở dang thực tế, đồng thời cần xác định mức độ hoàn thành sản phẩm 1.2.3.2.2 Các phương pháp đánh giá sản phẩm dở dang • Phương pháp ước tính sản lượng tương đương Căn vào số lượng sản phẩm dở dang mức độ hoàn thành sản phẩm dở dang để quy đổi sản phẩm dở dang thành sản phẩm hoàn thành Giá trị sản phẩm dở dang cuối kỳ = Chi phí NVL phân bổ cho SPDD cuối kỳ Chi phí nguyên vật liệu dở dang đầu kỳ Chi phí NVL phân bổ cho SPDD cuối kỳ + + Chi phí chế biến phân bổ cho SPDD cuối kỳ Chi phí nguyên vật liệu phát sinh = * Số lượng sản phẩm hồn thành Chi phí chế biến phân bổ cho SPDD cuối kỳ + Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ Chi phí chế biến dở dang đầu kỳ + Chi phí chế biến phát sinh kỳ = * Số lượng sản phẩm hoàn thành Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ quy đổi • Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ = + Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ quy đổi Số lượng sản phẩm dở dang * Số lượng sản phẩm dở dang cuối kỳ quy đổi Mức độ hoàn thành sản phẩm dở dang Phương pháp tính theo chi phí nguyên vật liệu Phương pháp nhằm đơn giản hố cơng việc tính tốn loại sản phẩm mà chi phí chế biến chiếm tỉ lệ nhỏ tổng chi phí sản xuất sản phẩm Đây dạng phương pháp ước tính theo sản lượng tương đương giả định sản phẩm dở dang hoàn thành mức độ 50% so với sản phẩm hoàn thành 1.3 Đối tượng tính giá thành phương pháp tính giá thành 1.3.1 Đối tượng tính giá thành Đối tượng tính giá thành sản phẩm cuối trình sản xuất hay dây truyền sản xuất doanh nghiệp Tuỳ theo đặc điểm sản xuất doanh nghiệp kế toán xác định đối tượng tính giá thành dựa vào yếu tố sau: • Cơ cấu tổ chức sản xuất sản phẩm • Quy trình cơng nghệ sản xuất sản phẩm • Đặc điểm sử dụng thành phẩm, bán thành phẩm • Yêu cầu trình độ quản lý, trình độ khả phận hạch tốn u cầu thơng tin nhà quản trị Một đối tượng tập hợp chi phí sản xuất liên quan đến đối tượng tính giá thành, nhiều đối tượng tập hợp chi phí sản xuất liên quan đến đối tượng tính giá thành hay đối tượng tập hợp liên quan đến nhiều đối tượng tính giá thành Kế tốn cần xác định để tập hợp chi phí sản xuất tính giá thành cách xác 1.3.2 Các phương pháp tính giá thành sản phẩm Phương pháp tính giá thành hệ thống phương pháp sử dụng để tính giá thành đơn vị sản phẩm Phương pháp tính giá thành phụ thuộc vào đối tượng tập hợp chi phí sản xuất đối tượng tính giá thành Các phương pháp tính giá thành sản phẩm: Phương pháp trực tiếp: Phương pháp áp dụng doanh nghiệp sản xuất giản đơn khép kín, chu kỳ sản xuất ngắn, chủng loại sản phẩm Tổng giá thành sản phẩm hồn thành = Chi phí sản phẩm dở dang đầu kỳ Giá thành đơn vị sản phẩm + Chi phí sản xuất thực tế phát sinh kỳ - Tổng giá thành sản phẩm = Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Số lượng sản phẩm hoàn thành Phương pháp tổng cộng chi phí: Phương pháp áp dụng với doanh nghiệp mà trình sản xuất sản phẩm thực nhiều phận sản xuất, nhiều giai đoạn cơng nghệ, đối tượng hạch tốn chi phí sản xuất phận, chi tiết sản phẩm giai đoạn công nghệ hay phận sản xuất Đối tượng tính giá thành sản phẩm hồn thành Tổng giá thành chi tiết i Chi phí dở dang đầu kỳ chi tiết i = + Chi phí sản xuất phát sinh kỳ i - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ chi tiết i Tổng giá thành sản phẩm chi tiết i Giá thành đơn vị sản phẩm chi tiết i = Số lượng sản phẩm chi tiết i hoàn thành Giá thành sản phẩm hoàn thành = Giá thành chi tiết + Giá thành chi tiết + … Giá thành chi tiết i + Phương pháp hệ số: Phương pháp áp dụng đơn vị sản xuất mà quy trình cơng nghệ tạo đồng thời nhiều loại sản phẩm tổ chức theo dõi chi tiết chi phí cho loại sản phẩm Các bước phương pháp hệ số: Bước 1: Tính tổng số lượng sản phẩm hồn thành, sau chọn sản phẩm làm sản phẩm tiêu chuẩn có hệ số Số lượng sản phẩm tiêu chuẩn gốc = Số lượng sản phẩm hoàn thành loại * Hệ số quy đổi loại Bước 2: Tính tổng giá thành sản phẩm hồn thành theo phương pháp giản đơn Tổng giá thành sản phẩm hoàn thành = Chi phí sản phẩm dở dang đầu kỳ + Chi phí sản xuất thực tế phát sinh kỳ - Chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ Bước 3: Tính giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn Tổng giá thành sản phẩm Giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn = Số lượng sản phẩm tiêu chuẩn hồn thành Bước 4: Tính giá thành đơn vị thực tế loại sản phẩm Giá thành sản phẩm loại = Giá thành đơn vị sản phẩm tiêu chuẩn * Hệ số quy đổi loại 1.4 Tổ chức hệ thống sổ hạch tốn chi phí sản xuất số hình thức cụ thể 1.4.1 Hệ thống sổ chi tiết chi tiết Hệ thống sổ kế tốn chi phí theo dõi chi phí gồm có sổ chi tiết chi phí sổ tổng hợp chi tiết chi phí Kế tốn mở sổ chi tiết chi phí sở xác định đối tượng hạch tốn chi phí Kế tốn mở chi tiết tài khoản theo dõi chi phí TK 621, TK 622, TK 627, TK 154 Từ TK chi tiết kế toán mở sổ chi tiết theo dõi chi phí tương ứng với đối tượng hạch tốn chi phí Từ sổ chi tiết làm sở để tổng hợp chi phí vào sổ tổng hợp chi tiết chi phí để tính giá thành sản phẩm Hệ thống sổ kế tốn chi tiết chi phí khơng dùng cho mục đích tính giá thành mà cịn cung cấp thông tin giúp tăng cường hiệu quản trị chi phí 1.4.2 Hệ thống sổ tổng hợp Tuỳ theo u cầu quản lý, đặc điểm quy trình cơng nghệ mà doanh nghiệp lựa chọn hình thức sổ kế tốn tổng hợp phù hợp Hình thức Nhật ký chung hình thức phổ biến nay, phù hợp với loại hình doanh nghiệp, loại đối tượng Dưới đây, em xin trình bày hình thức Nhật ký chung Sổ tổng hợp hình thức Nhật ký chung: Nhật ký chung, sổ Cái TK 621, TK 622, TK 627, TK 154, sổ Nhật ký đặc biệt, Bảng cân đối số phát sinh, báo cáo tài Hàng ngày vào chứng từ gốc, kế toán ghi vào Nhật ký chung vào sổ Nhật ký đặc biệt ( Gồm có: Nhật ký thu tiền, Nhật ký chi tiền, Nhật ký mua hàng, Nhật ký bán hàng) Từ Nhật ký chung Nhật ký đặc biệt kế toán tiến hành vào sổ Cái Sau đó, từ Bảng cân đối số phát sinh, Bảng tổng hợp chi tiết để ghi vào hệ thống Báo cáo kế toán Sơ đồ 8: Sơ đồ hạch toán theo hình thức Nhật ký chung Nhật ký đặc biệt BÁO CÁO TÀI CHÍNH Sổ Cái TK 621, 622, 627, 154 Nhật ký chung Chứng từ gốc Sổ tổng hợp chi phí sản xuất Sổ chi tiết chi phí sản xuất Chú giải: Ghi hàng ngày Ghi định kỳ ( cuối tháng) Đối chiếu 1.5 Đặc điểm kế tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm số nước giới 1.5.1 Đặc điểm kế toán chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Mỹ 1.5.1.1 Đặc điểm kế toán Mỹ Theo kế tốn Mỹ: Chi phí sản xuất giá trị nguồn lực hao phí để có hàng hố, dịch vụ Chi phí chia làm hai loại: Chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ Chi phí sản phẩm: Là hao phí cho trình sản xuất sản phẩm giữ lại doanh nghiệp hàng tồn kho sản phẩm tiêu thụ Chi phí bao gồm chi phí ngun vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trực tiếp, chi phí sản xuất chung Chi phí thời kỳ: Là chi phí tính vào chi phí kinh doanh kỳ để xác định kết hoạt động kinh doanh mà không để lại giá trị hàng tồn kho chi phí sản xuất sản phẩm Chi phí thời kỳ bao gồm chi phí bán hàng chi phí quản lý doanh nghiệp Giá thành: Là tiêu phản ánh tất hao phí vật chất mà doanh nghiệp bỏ để sản xuất tiêu thụ sản phẩm Giá thành sản xuất chia làm hai loại: Giá thành sản xuất giá thành toàn Giá thành sản xuất: Là chi phí liên quan đến q trình sản xuất sản phẩm Giá thành tồn bộ: Là chi phí có liên quan đến hoạt động chung kỳ kế toán ( Bằng với giá thành sản xuất cộng với chi phí bán hàng chi phí quản lý doanh nghiệp) 1.5.1.2 Sự giống khác chế độ kế toán Việt Nam kế toán Mỹ Sự giống chế độ kế toán Mỹ chế độ kế toán Việt Nam Chế độ kế toán Mỹ tập hợp chi phí từ ba khoản mục: Chi phí ngun vật liệu trực tiếp, chi phí nhân cơng trực tiếp, chi phí sản xuất chung Kế tốn Mỹ áp dụng hai phương pháp hạch toán hàng tồn kho là: Phương pháp kê khai thường xuyên phương pháp kiểm kê định kỳ Cơng tác hạch tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm tương tự kế toán Việt Nam Các chứng từ cho việc tính giá thành giống Điểm khác chế độ kế toán Mỹ chế độ kế toán Việt Nam Sự khác Về hệ thống tài khoản Chế độ kế toán Việt Nam Các doanh nghiệp áp dụng chung hệ thống tài khoản Về cách hạch tốn chi phí sản xuất Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm chi phí vật liệu vật liệu phụ Chế độ kế toán Mỹ Chỉ quy định chuẩn tên tài khoản, cịn hệ thống tài khoản tự thiết kế cho phù hợp Chi phí nguyên vật liệu trực tiếp bao gồm chi phí vật liệu khơng bao gồm chi phí vật liệu phụ ( chi phí vật liệu phụ tính vào chi phí sản xuất chung) Qua ta thấy, chế độ kế tốn Mỹ thiết kế đơn giản thuận tiện Việt Nam có nhiều loại hình doanh nghiệp khác việc thiết kế hệ thống tài khoản cho phù hợp điều cần thiết 1.5.2 Đặc điểm kế tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Pháp 1.5.2.1 Đặc điểm kế toán Pháp Theo kế tốn Pháp thì: Chi phí sản xuất số tiền bỏ để mua yếu tố cần thiết cho trình kinh doanh nhằm sinh lợi cho doanh nghiệp Chi phí sản xuất bao gồm: • Chi phí mua nguyên vật liệu dự trữ cho sản xuất • Chi phí điện nước, chi phí dịch vụ mua ngồi, chi phí nhân viên • Chi phí tồn q trình sản xuất kinh doanh như: chi phí khấu hao… Chi phí theo dõi trung tâm trung tâm phụ Sau kết chuyển chi phí từ trung tâm vào loại giá phí để tính giá thành sản phẩm hồn thành Giá thành: Là hao phí vật chất dùng cho việc sản xuất tiêu thụ sản phẩm mà doanh nghiệp phải bù đắp doanh thu bán hàng Giá phí: Là tồn hao phí vật chất mà cơng ty phải bỏ để thực giai đoạn khác q trình sản xuất gồm có giai đoạn cung ứng, giai đoạn sản xuất, giai đoạn tiêu thụ Với giai đoạn có loại giá phí tương ứng giá phí tiếp liệu, giá phí sản xuất, giá phí phân hồi 1.5.2.2 Sự giống chế độ kế toán Pháp chế độ kế toán Việt Nam Giống chất chi phí chất giá thành kế tốn chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Kế toán pháp áp dụng phương pháp kiểm kê định kỳ hàng tồn kho 1.5.2.3 Sự khác chế độ kế toán Pháp chế độ kế toán Việt Nam Sự khác Chế độ kế toán Việt Nam Được nhắc đến tiêu tổng chi phí sản xuất Giá thành sản phẩm Chế độ kế toán Pháp Được nhắc đến giá thành toàn sản phẩm tiêu thụ 1.6 Phân tích chi phí sản xuất giá thành sản phẩm sản xuất 1.6.1 Phân tích khái qt tình hình thực kế hoạch chi phí sản xuất tính giá thành sản phẩm Mục đích việc phân tích khái quát tình hình thực kế hoạch: Cho biết mức độ thực kế hoạch chi phí kỳ doanh nghiệp Từ đó, xác định lượng chi phí tiết kiệm hay lãng phí tìm biện pháp thích hợp để sử dụng cho hợp lý chi phí Từ đó, phát triển lợi nhuận hiệu sản xuất kinh doanh Để đánh giá khái quát cần tính tiêu sau: Tỷ lệ % hoàn thành KH chi phí sản xuất kinh doanh Tổng chi phí sản xuất thực tế * = 100 Tổng chi phí sản xuất kế hoạch Mức chi phí tiết kiệm lãng phí chất lượng quản lý chi phí = Tổng chi phí sản xuất thực tế Tỷ lệ % hồn thành KH giá thành toàn sản phẩm - Tổng chi phí sản xuất kế hoạch * Tỷ lệ % hoàn thành kế hoạch sản xuất Tổng giá thành thực tế = Tổng giá thành kế hoạch * 100 1.6.2 Phân tích khái qt tình hình thực kế hoạch tiêu chi phí 1000đ giá trị sản phẩm hàng hố Để có 1000đ giá trị sản phẩm hàng hoá, doanh nghiệp phải bỏ đồng chi phí Mức chi phí bỏ lớn hiệu sản xuất thấp ngược lại Chi phí theo khoản mục 1000đ giá trị sản phẩm hàng hố = Tổng chi phí theo khoản mục chi phí Tổng doanh thu * 100 ... đến chi phí sản xuất dở dang cuối kỳ trước chuyển sang Cơng thức tính giá thành sản phẩm hoàn thành Tổng giá thành sản xuất sản phẩm Giá thành sản xuất đơn vị sản phẩm = Chi phí sản xuất phát Chi. .. loại sản phẩm Tổng giá thành sản phẩm hồn thành = Chi phí sản phẩm dở dang đầu kỳ Giá thành đơn vị sản phẩm + Chi phí sản xuất thực tế phát sinh kỳ - Tổng giá thành sản phẩm = Chi phí sản xuất. .. Chi phí chia làm hai loại: Chi phí sản phẩm, chi phí thời kỳ Chi phí sản phẩm: Là hao phí cho trình sản xuất sản phẩm giữ lại doanh nghiệp hàng tồn kho sản phẩm tiêu thụ Chi phí bao gồm chi phí