TRƯỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN KHOA BÁO CHÍ *** Đề tài: Sự tập trung hóa báo chí ở các nước tư bản chủ nghĩa Giảng viên hướng dẫn: Th.S Bùi Tiến Dũng Nhóm thực hiện : Nhóm 3 Lớp : K50 báo chí Hà Nội Tháng 5 – 2008 …….o0o…… . Mục lục Nội dung Chương I: Khái quát về tập trung hóa báo chí 1. Khái niệm về tập trung hóa báo chí 2. Quá trình tập trung hóa báo chí 2.1. Theo X.I. Bê - lốp 2.2. Theo khái niệm 3. Nguyên nhân dẫn đến tập trung hóa báo chí 4. Những biểu hiện của tập trung hóa báo chí Chương II: Tập đoàn báo chí 1. Khái niệm về tập đoàn báo chí 2. Nguyên nhân và dạng thức hình thành các tập đoàn báo chí 3. Những tập đoàn báo chí nổi tiếng trên thế giới 3.1. Rupert Murdoch – huyền thoại của truyền thông thế giới 3.2. Tập đoàn báo chí lớn ở Mỹ 3.3. Tập đoàn báo chí lớn ở Pháp 3.4. Tập đoàn báo chí lớn ở Anh 3.5. Tập đoàn báo chí lớn ở Đức 4. Chủ trương hình thành tập đoàn báo chí ở Việt Nam 4.1. Những tiền đề để ra đời tập đoàn báo chí ở VN Trang 4 4 4 5 8 17 20 27 27 32 35 35 42 48 54 63 71 72 74 78 86 89 4.2. Những động thái cởi mở của nhà nước đối với việc thành lập tập đoàn báo chí ở VN 4.3. Các bước chuẩn bị của các tờ báo có triển vọng trở thành tập đoàn báo chí ở VN Kết luận Tài liệu tham khảo Nhóm sinh viên thực hiện: 1. Nguyễn Thu Yến (nhóm trưởng) 2. Nguyễn Thị Đóa 3. Trần Thúy Đạt 4. Lữ Thị Hoa 5. Đỗ Thị Thu Hường 6. Trịnh Vân Khanh 7. Nguyễn Phương Mai 8. Nguyễn Vy Linh 9. Nguyễn Thị Diễm Linh 10. Phí Hương Ly 11. Nguyễn Thanh Tam 12. Dương Phương Thảo 13. Lê Thị Trang 14. Nguyễn Huyền Trang (8/6/1987) 15. Đồng Thị Thùy 16. Nguyễn Thị Tươi 17. Lưu Thị Vân Chương I: Khái quát về tập trung hóa báo chí 1. Khái niệm tập trung hóa báo chí: Hiện nay, vẫn có những quan điểm khác nhau về khái niệm tập trung hóa và tập trung hóa báo chí. Theo từ điển Tiếng Việt thì từ “tập trung” có nghĩa là dồn lại, tụ họp ở 1 nơi, hoặc là dồn sức lực, trí tuệ, hướng hoạt động vào việc gì” (trang 1444 Đại từ điển Tiếng Việt, Nguyễn Như Ý, NXB ĐHQG TPHCM, 2007). Còn tập trung hóa thì được hiểu như quá trình dồn lại, tụ hợp lại tại một nơi, một điểm. Hay nói cách khác hiểu một cách đơn giản nhất thì tập trung hóa báo chí là quá trình tích tụ các cơ quan báo chí lại với nhau, tập hợp lại thành một cơ quan to nhất. Theo Pierre Albert trong cuốn “Lịch sử báo chí” thì cho rằng: “Quá trình tập trung hóa là quá trình mà các báo có số lượng phát hành lớn hơn nuốt hoặc loại bỏ với các báo có số lượng phát hành thấp hơn để củng cố địa vị của mình”. Xem xét trong quá trình hình thành và phát triển của báo chí trên thế giới ta nhận thấy: thứ nhất, quá trình tập trung hóa diễn ra đầu tiên ở các nước TBCN, sau đó phát triển mạnh và lan sang các nước khác trên toàn thế giới. Thứ hai quá trình này gắn với những hoạt động mua lại hoặc sáp nhập giữa các công ty để hình thành nên những công ty lớn hơn. Thứ ba là quá trình này vẫn còn tiếp diễn và phát triển ở nhiều nước trên thế giới. Tóm lại, “Tập trung hóa là quá trình sáp nhập, kết hợp, bắt tay giữa các cơ quan báo chí, hoặc thôn tính, thâu tóm, bành trướng lẫn nhau giữa các cơ quan báo chí để hình thành nên các tập đoàn báo chí”. 2. Quá trình tập trung hóa báo chí diễn ra như thế nào? Đối với đa số các nước TBCN lớn thì hiện tượng tập trung hóa các phương tiện thông tin đại chúng trên thị trường quốc gia là một hiện tượng tiêu biểu, phổ biến. Quá trình này đang được mở rộng hơn bởi sự xâm nhập mạnh mẽ của các tập đoàn xuyên quốc gia vào hoạt động kinh doanh thông tin. Quá trình tập trung hóa báo chí vẫn tiếp tục diễn ra đến tận bây giờ không phụ thuộc vào các phương cách hình thức sở hữu và các phương pháp điều hành doanh nghiệp. 2.1. Theo X.I.Bêglốp trong tác phẩm “Các tổ chức độc quyền ngôn luận” chia quá trình tập trung hóa theo 5 hướng: - Hướng hợp nhất: thông qua sát nhập hoặc trên những nguyên tắc ký kết đối tác với hình thức thành lập những phương tiện thông tin đại chúng mới cùng loại và phụ thuộc. Ví dụ các mạng lưới báo, mạng lưới các đài phát thanh và truyền hình… thuộc vào loại này còn có các phương tiện thông tin đại chúng quốc gia nào đó bành trướng sang các nước khác. Trong một số trường hợp các doanh nghiệp còn mang tính chất độc lập về phương diện tài chính, nhưng sự chỉ đạo chung lại xuất phát từ một đại bản doanh. Các ấn phẩm “Reader’ Digest” (Mỹ), “Burda Moden Magazine” (Đức) và những ấn phẩm tương tự khác đã cho thấy rõ xu hướng này. - Hướng hợp nhất các phương tiện thông tin đại chúng khác nhau thành một tổ hợp thống nhất (báo – đài phát thanh – đài truyền hình…) Trong trường hợp tiến hành những chiến dịch thông tin hoặc tuyên truyền, những tổ hợp đa năng ấy cho phép ta tiết kiệm được nhiều tiền bạc và đồng thời còn đạt được hiệu quả cao - Hướng thôn tính, thâu tóm khi các tập đoàn công nghiệp – tài chính mua lại các phương tiện thông tin đại chúng. Điều này cho phép các giới kinh doanh lớn vận động hành lang cho các quyền lợi của mình trong quá trình chuẩn bị đưa ra các quyết định quan trọng của nhà nước và hình thành công luận theo hướng cần thiết. Ngoài ra điều này còn cho phép đạt được tình hình ổn định về tài chính của toàn bộ tập đoàn và giảm phần nào mức độ lệ thuộc của các phương tiện thông tin đại chúng và những đơn đặt hàng quảng cáo. Về phương diện này, ví dụ có ý nghĩa là các cơ sở báo chí của những hiệp hội ấy sát nhập vào cơ cấu nhà nước, để tạo thành những hiệp hội báo chí chuyên ngành đóng vai trò tích cực trong quá trình tự điều chỉnh của báo chí. Chẳng hạn, tạp chí Tín hiệu là ấn phẩm của Hội công nghiệp và cục thông tin của quân đội Mỹ. Hiệp hội các nhà báo của công nghiệp dầu lửa cũng hoạt động mạnh…Một ví dụ tiêu biểu nữa là tập đoàn báo chí News Corportion và các hoạt động thôn tính các công ty khác của tập đoàn này. - Các công ty thông tin đại chúng hùng mạnh mua lại các xí nghiệp công nghiệp không có liên quan đến hoạt động kinh doanh, biên tập – xuất bản hoặc hoạt động phát thanh – truyền hình. Nếu như trước kia các tờ - rớt báo chí mua lại các cánh rừng và các xí nghiệp sản xuất giấy hoặc ký kết các thỏa thuận đối tác với các xí nghiệp ấy thì giờ đây những tờ - rớt ấy xâm nhập vào khắp nơi: từ công nghiệp rừng xenluylô- giấy cho đến các ngành dịch vụ, hoạt động kinh doanh giải trí, xâm nhập vào những ngành điện tử mới nhất và vật lý hạt nhân. Trên cùng một mức độ đó có thể phác họa kiểu hoạt động như vậy của phương tiện thông tin đại chúng thông qua ví dụ về tập đoàn “The New York Times Corporation” cùng với các các tổ chức và các hang con của nó. Tập đoàn ày có những cánh rừng của mình ở Canada, có những xí nghiệp xenluylô –giấy, các nhà xuất bản, các mạng lưới phát thanh và truyền hình, các tổ chức của những giới chuyên gia máy tính và các lập trình viên… - Cải tổ cơ cấu các tổ chức thông tin đại chúng độc quyền, phân phối lại các luồng thông tin trên các kênh thông tin. Người ta thấy hiện tượng các luồng thông tin kinh doanh được chuyển sang các hãng tin chuyên biệt và các máy tính chuyên biệt. Chẳng hạn nguồn thu chủ yếu của hãng tin Reuters không phải từ những người đặt mua thông tin quốc tế, mà là từ hoạt động đưa tin về các hoạt động của sở giao dịch trong những thời điểm đã định… Hãng tin AP đã tổ chức ra hình thức dịch vụ ấy của AP – Dow Jones và áp dụng hình thức dịch vụ này vào thị trường dầu lửa của một số nước. Những bản tin của sở giao dịch đăng trên các báo đã mất đi tính thời sự trước kia của mình. Những thông tin được chuyển tải nhanh chóng qua các chương trình phát thanh và truyền hình (đặc biệt là qua các kênh chuyên biệt của truyền hình cáp). Vì vậy các tờ báo và tạp chí tập trung chú ý vào khâu phân tích, bình luận và dự báo. Xu hướng này cũng biểu hiện trong lĩnh vực phát thanh. Ví dụ các tập đoàn phát thanh hàng đầu ở Thụy Sĩ đã dành cho khâu bình luận rất nhiều thời lượng hơn trước kia. 2.2.Từ khái niệm định nghĩa ở trên ta có thể thấy quá trình tập trung hóa diễn ra theo hai hướng chính: • Sáp nhập: đây là quá trình tập trung hóa được tiến hành trên nguyên tắc hợp nhất, thông qua sáp nhập hoặc trên những nguyên tắc ký kết đối tác để hình thành nên những tập đoàn báo chí lớn hoặc những công ty truyền thông lớn dựa trên sức mạnh và tiềm lực của cả hai gộp lại. Ví dụ lần sát nhập giữa AOL và Time Warner năm 2001:  Time Warner - Nền tảng: là sự sát nhập của Warner Communication và Time Inc, năm 1987. - Trụ sở: New York, Mỹ. - Những nhà lãnh đạo chủ chốt: Richard D.Parsons, chủ tịch Jeffiey L.Bewkes; và tổng giám đốc điều hành Wayre Pace cùng các CFO khác. - Lĩnh vực kinh doanh chủ yếu: phát thanh, xuất bản, in, viễn thông. - Thu nhập: 50.48 tỉ $ (2008) - Nhân viên: 86.000 (31/12/2007)  AOL - Là tên viết tắt của American Online, là một tập đoàn chuyên cung cấp dịch vụ Internet trên toàn cầu. - Thành lập năm 1985, có trụ sở tại Duless, Virginia, Mỹ. - Những nhà lãnh đạo chủ chốt: Randy Falco, Ted Leoniss, Ronald Grant. - Lĩnh vực kinh doanh chính: cung cấp dịch vụ Internet trên tòan cầu - Khẩu hiệu: “See what’s here for you”  Sự sát nhập của AOL và TIME WARNER · Ngày 11/2/2000 : AOL và Time Warner chính thức sát nhập và mang tên AOL TIME WARNER (A-T) · Vào thời gian AOL và Time Warner hợp nhất, giá cổ phiếu của AOL tăng cao do sự bùng nổ của các công ty dotcom. Tập đoàn sáp nhập AOL Time Warner hiện có 135 triệu khách hàng; chỉ riêng AOL đã thu hút thêm được 1,3 triệu khách hàng mới trong năm 2001. Tuy nhiên, sau khi bong bóng Internet xẹp xuống, giá cổ phiếu của hãng này đã giảm rất mạnh · Công việc thống nhất hoạt động kinh doanh của hai công ty cũng có rất nhiều khó khăn. Có một khoảng cách văn hoá kinh doanh lớn giữa hai công ty bởi AOL mới có thời gian hoạt động 20 năm, trong khi Time Warner đã có thâm niên tới 78 năm, với những ấn phẩm báo chí uy tín từ Fortune tới Sports Illustrated. Đã có những lời kêu ca, phàn nàn từ phía các phóng viên của Time và CNN tỏ ý lo lắng việc xiết chặt chi phí hoạt động có thể ảnh hưởng tới chất lượng các bài báo. · Năm 2001, sau khi sát nhập, hoạt động kinh doanh của tập đoàn này rất ảm đạm. Cổ phiếu của AOL TIME WARNER đã giảm 9% mặc dù lợi nhuận trước thuế đã tăng 20%, đạt 2.5 tỷ $. · Tính riêng trong quý I/2001, A-T lỗ 1.8 tỉ $. Nguyên nhân chính gây ra sự thất bại này là do doanh thu quảng cáo của hãng giảm sút tới 14%. · Ngay việc sáp nhập AOL và Time Warner cũng đã có nhiều khó khăn. Với số vốn 210 tỷ USD, giờ đây tập đoàn AOL Time Warner đã lớn gấp đôi đối thủ cạnh tranh lớn nhất của mình là Viacom với số vốn gần 100 tỷ USD. Hai tổng hành dinh cách nhau hơn 320 km: tổng hành dinh của AOL ở miền bắc Virginia, hiện là văn phòng điều hành của ông Case, và tổng hành dinh của Time Warner tại Manhattan là văn phòng của ông Levin. Tổng số nhân viên của tập đoàn hiện lên tới 90.000 người. · Tháng 5/2002, ông Ted Turner (phó chủ tịch) quyết định ra đi, gây nhìêu xáo trộn trong hoạt động kinh doanh của tập đòan. Chủ tịch AOL TIME WARNER Steve Case cũng thôi giữ chức và tổng giám đốc điều hành Dick Parsons sẽ thế chỗ. · Báo chí đưa tin rằng Time Warner đã đàm phán căng thẳng trong suốt cả năm qua về tương lai của AOL, không loại trừ cả khả năng bán tống bán tháo toàn bộ gánh nặng này (AOL bắt đầu sáp nhập vào Time Warner từ tháng 1/2001). Nhưng càng về đến cuối năm 2005, ý tưởng "hợp tác" càng được chú ý: nhiều khả năng được đặt lên bàn: bắt tay cùng công cụ tìm kiếm MSN của Microsoft chăng, hay siết chặt thêm quan hệ quảng cáo với Google, hãng đang cung cấp công nghệ tìm kiếm cho AOL. · Sự dùng dằng trong tương lai của AOL đang cho thấy một thực tế: đến giữa thập kỷ đầu tiên của thiên niên kỷ thứ 3, khu vực online đang bị chia rẽ thành 2 tuyến: một bên là những hãng thành công trong việc kiếm tiền từ tìm kiếm và cung cấp dịch vụ Web còn một bên là những kẻ "trâu chậm" không muốn uống nước đục. · Năm 2005-2006, tập đoàn này đã làm ăn khấm khá trở lại. · Năm 2006, Công ty này nói lãi ròng trong quý ba năm nay (2006) tăng lên thành 2,3 tỷ USD từ con số 853 triệu quý ba năm ngoái.Thu nhập của Time Warner tăng 7% thành 10,9 tỷ USD, được đẩy mạnh nhờ việc hãng này mua lại công ty Adelphia Communications. Tháng trước, Time Warner đã bán hoạt động tại Anh của mình cho công ty Carphone Warehouse với giá 370 triệu bảng Anh. Tập đoàn này, vốn sở hữu cả xưởng phim Warner Bros và kênh truyền hình CNN, cho hay thu nhập từ AOL tăng tới 46%.Time Warner đã cải tổ hệ thống AOL hồi mùa hè để tăng lợi nhuận, cắt giảm 5.000 việc làm. Sau việc hãng này mua lại công ty Adelphia hồi đầu năm, nay Time Warner trở thành tập đoàn dịch vụ truyền thông cáp lớn thứ hai Mỹ, với trụ sở chính tại New York và Los Angeles. Cổ phiếu của Time Warner cũng tăng tới mức cao nhất trong bốn năm nay vào tháng trước. · Người ta cho rằng ban quản trị Time Warner muốn xóa chữ AOL trước tên công ty này một vài lần nhưng kế hoạch chỉ được thực hiện khi giám đốc AOL Jonathan [...]... của các tập đoàn này đến thị trường báo chí trong nước và quốc t : Tính đến năm 2004, ở Mỹ chỉ còn 5 tập đoàn truyền thông chi phối hệ thống truyền thông Mỹ + Hoạt động xuất bản các tờ báo và các tạp chí lớn nhất ở một số nước có nền báo chí phát triển cao đều tập trung vào tay các tập đoàn báo chí lớn (các côngxoocxiom xuất bản, các tờ - rớt báo chí ) Ví d : tập đoàn báo chí “Ganet : năm 1966 tập đoàn... những tiền đề quan trọng để dẫn đến sự tập trung hóa báo chí và sự hình thành nên các tập đoàn báo chí 4 Những biểu hiện của tập trung hóa báo chí - Quá trình giản bớt số lượng của những tờ báo độc lập: + Cả hai xu hướng phát triển theo chiều dọc và liên kết, bành trướng theo chiều ngang của các tập đoàn báo chí đều dẫn tới một kết cục chung là tình trạng tập trung, độc quyền ngày càng tăng Nếu như... kết này diễn ra trên cơ sở các tờ báo có chung một chủ sở hữu (ông trùm), hoặc thuộc về một liên minh báo chí nào đó (vương triều báo chí) Scripps cũng chính là người đưa ra công thức để thành lập hệ thống báo ch : - Người điều hành những tờ báo của dây chuyền phải là những người trẻ tuổi và đứng tên đồng sở hữu (có chân trong liên minh báo chí) , ở vai trò làm chủ bút, hoặc chủ báo - Phối hợp hài hoà... kết này diễn ra trên cơ sở các tờ báo có chung một chủ sở hữu (ông trùm), hoặc thuộc về một liên minh báo chí nào đó (vương triều báo chí) Scripps cũng chính là người đưa ra công thức để thành lập hệ thống báo ch : - Người điều hành những tờ báo của dây chuyền phải là những người trẻ tuổi và đứng tên đồng sở hữu (có chân trong liên minh báo chí) , ở vai trò làm chủ bút, hoặc chủ báo - Phối hợp hài hoà... của sự tập trung truyền thông đối với nghề báo) cũng khái quát: “Sự tập trung có thể diễn ra theo chiều dọc, tức là tập trung các thể chế kinh tế độc lập với các công đoạn sản xuất khác nhau lại làm một tập đoàn, hoặc diễn ra theo chiều ngang, tức là sáp nhập các công ty giống nhau về công đoạn sản xuất.” 3.Những tập đoàn báo chí nổi tiếng trên thế giới: Trước khi tìm hiểu về các tập đoàn báo chí nổi... công ty hoặc các tờ báo mà họ muốn qua việc sử dụng những mối quan hệ chính trị cũng như thương mại của mình trong việc đạt được những ấn phẩm, hay công ty mà họ muốn có Chương II: Tập đoàn báo chí 1 Khái niệm về tập đoàn báo ch : Đối với báo chí thế giới, các thuật ngữ như ngành báo chí newspaper industry, ngành truyền thông media industry và kinh tế báo chí media economics từ lâu đã trở thành quen... dẫn đến sự tập trung tất cả các mạng lưới báo chí vào tay một số ít nhân vật Theo tính toán của các chuyên gia Mỹ thì có 50 tập đoàn lớn đang kiểm soát hầu hết các phương tiện thông tin đại chúng ở M : 20 tập đoàn trong số đó nắm một nửa tổng số các tờ báo trên cả nước, 4 tập đoàn kiểm soát ngành truyền hình, 10 tập đoàn kiểm soát ngành phát thanh, 12 tập đoàn thống trị ngành xuất bản sách, 4 tập đoàn... conglomerate” Theo đó, tập đoàn báo chí là một tập đoàn kinh tế hoạt động đa dạng trong lĩnh vực truyền thông, có thể có hạt nhân là một cơ quan báo in, báo hình, hoặc bất cứ loại hình báo chí nào khác, và cũng có thể tham gia vào một số lĩnh vực kinh doanh ngoài truyền thông.” 2 Nguyên nhân và dạng thức hình thành tập đoàn báo ch : Thực chất, tập đoàn báo chí chính là tập đoàn kinh tế mà báo chí, truyền thông... tối đa là hai ở một số nước) cho một tầng lớp xã hội) Đã có sự cho phép các đài phát thanh trên sóng cực ngắn phát lại các chương trình phát sóng trên các đài phát thanh sóng trung. … Nói một cách khác, pháp luật đã ủng hộ, đồng tính, mở đường cho tập trung hóa phát triển nhanh, mạnh tất yếu dẫn đến dự hình thành các tập đoàn báo chí hùng mạnh ở các nước TBCN Tất cả những nguyên nhân trên chính là những... và 214 đài truyền hình nữa Qua các con số trên ta có thể phần nào hiểu được bàn tay của các tập đoàn đã bao phủ gần như toàn bộ nền báo chí của một nước và bắt đầu vươn ra các nước khác, các châu lục khác Sự thịnh vượng của đế chế báo chí Rupert Murdoch cũng là một bằng chứng rõ nét cho sự thống trị của các tập đoàn báo chí đến với nền truyền thông + Những tập đoàn báo chí lớn thường xuyên bắt tay với . KHOA BÁO CHÍ *** Đề tài: Sự tập trung hóa báo chí ở các nước tư bản chủ nghĩa Giảng viên hướng dẫn: Th.S Bùi Tiến Dũng Nhóm thực hiện : Nhóm 3 Lớp : K50 báo. 3.2. Tập đoàn báo chí lớn ở Mỹ 3.3. Tập đoàn báo chí lớn ở Pháp 3.4. Tập đoàn báo chí lớn ở Anh 3.5. Tập đoàn báo chí lớn ở Đức 4. Chủ trương hình thành tập