TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN, ĐHQGHN KHOA TRIẾT HỌC ========== VŨ THANH HẰNG VAI TRÒ CỦA TƢ DUY TRONG VIỆC GIÁO DỤC KỸ NĂNG MỀM CHO SINH VIÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH TRIẾT HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Khóa: QH – 2015 – X Hà Nội, 2019 TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHOA HỌC XÃ HỘI VÀ NHÂN VĂN, ĐHQGHN KHOA TRIẾT HỌC ========== VŨ THANH HẰNG VAI VAI TRÒ CỦA TƢ DUY TRONG VIỆC GIÁO DỤC KỸ NĂNG MỀM CHO SINH VIÊN KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC NGÀNH TRIẾT HỌC Hệ đào tạo: Chính quy Khóa: QH – 2015 – X Ngƣời hƣớng dẫn: PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn Hà Nội, 2019 LỜI CẢM ƠN Để hồn thành khóa luận tốt nghiệp với đề tài: Vai trò tư việc giáo dục kỹ mềm cho sinh viên, cố gắng thân, em xin chân thành cảm ơn quý thầy cô Khoa Triết học, Trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội đóng góp ý kiến để em hồn thành khóa luận Đặc biệt, em xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến PGS.TS Nguyễn Anh Tuấn, thầy người trực tiếp hướng dẫn em suốt thời gian em thực đề tài Mặc dù cố gắng hết sức, nhiên khóa luận em tránh khỏi điều thiếu sót nội dung hình thức Chính vậy, em mong nhận ý kiến đóng góp thầy để khóa luận em hoàn thiện Em xin chân thành cảm ơn! Hà Nội, ngày tháng năm 2019 Sinh viên Vũ Thanh Hằng MỤC LỤC MỤC LỤC MỞ ĐẦU CHƢƠNG LÝ LUẬN CHUNG VỀ TƢ DUY VÀ GIÁO DỤC KỸ NĂNG MỀM 10 1.1 Khái niệm “Tƣ duy” “Giáo dục kỹ mềm” 10 1.1.1 Khái niệm “Tư duy” .10 1.1.2 Khái niệm “Giáo dục kỹ mềm” 17 1.2 Các yếu tố hợp thành công tác Giáo dục kỹ mềm cho sinh viên 22 1.2.1 Đối tượng mục đích giáo dục kỹ mềm cho sinh viên 22 1.2.2 Các loại chủ thể giáo dục kỹ mềm cho sinh viên 23 1.2.3 Các hình thức giáo dục kỹ mềm 24 1.2.4 Các phương pháp giáo dục kỹ mềm .27 1.2.5 Yếu tố tác động đến kỹ mềm giáo dục kỹ mềm 28 Tiểu kết chương .30 CHƢƠNG VAI TRÒ CỦA TƢ DUY TRONG GIÁO DỤC KỸ NĂNG MỀM CHO SINH VIÊN – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP (XÉT TRƢỜNG HỢP TRƢỜNG ĐẠI HỌC KHXH&NV HÀ NỘI) .31 2.1 Vai trò tư giáo dục sinh viên kỹ mềm Trường Đại học KHXH&NV Hà Nội .31 2.1.1 Về vai trò tư .31 2.1.2 Vài nét Trường Đại học KHXHNV đặc điểm sinh viên 35 2.2 Thực trạng vai trò tư giáo dục kỹ mềm 37 2.2.1 Thành tựu vận dụng tư giáo dục kỹ mềm 37 2.2.2 Những hạn chế vận dụng tư giáo dục kỹ mềm 40 2.3 Giải pháp nâng cao vai trò tư giáo dục kỹ mềm cho sinh viên 45 2.3.1 Nâng cao nhận thức cho loại chủ thể vai trò tầm quan trọng tư việc GD KNM 45 2.3.2 Rèn luyện KNM cho SV theo quy trình khoa học, chặt chẽ xây dựng chương trình, kế hoạch GD KNM cho SV phù hợp với điều kiện thực tiễn .47 2.3.3 Đổi mới, đa dạng hóa hình thức tổ chức giáo dục KNM cho SV, tạo lập môi trường thuận lợi cho GD, rèn luyện phát triển KNM SV .49 2.3.4 Giải pháp giúp tăng kĩ tư cho sinh viên giáo dục KNM 52 Tiểu kết chương .54 KẾT LUẬN 55 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 57 DANH MỤC CÁC CỤM TỪ VIẾT TẮT GD Giáo dục GV Giảng viên KN Kỹ KNM Kỹ mềm SV Sinh viên MỞ ĐẦU Lý chọn đề tài Nhân loại sống kỷ XXI, trình hợp tác để phát triển quốc gia giới trở thành nhu cầu tất yếu Trong hợp tác có tính tồn diện đó, hợp tác giáo dục chìa khóa cho thành cơng Sự thay đổi để tiến đến hoàn thiện giáo dục quốc gia thay đổi chất lượng đào tạo Giáo dục nói chung giáo dục đại học nói riêng nước cần hướng đến đáp ứng nhu cầu phát triển toàn diện người Đó vấn đề cốt lõi Khơng vậy, thời đại Công nghiệp , kinh tế Việt Nam hội nhập quốc tế ngày sâu rộng, dẫn đến chuyển biến sâu sắc mặt đời sống kinh tế - xã hội Điều đòi hỏi ngành, lĩnh vực kinh tế xã hội phải khơng ngừng phát triển, thay đổi tồn diện từ tư nhận thức đến hành động Trong không khí sơi động chung đó, giáo dục đào tạo lĩnh vực cần thích nghi có thay đổi tích cực sớm để vừa bắt kịp vừa đón đầu trước thay đổi lớn lao đất nước giới Sản phẩm giáo dục đào tạo người lao động vừa có khả sâu chuyên môn đào tạo, làm việc; kỹ nghề nghiệp đặc biệt kỹ mềm cần thiết giúp cho họ dễ thích ứng phù hợp với môi trường làm việc vốn thường xuyên thay đổi phát triển không ngừng Để làm điều ngồi kiến thức chun mơn địi hỏi họ phải có khả tạo lập mối quan hệ tốt công việc, khả hợp tác làm việc hiệu quả, khơng ngừng sáng tạo… với tình trạng thể lực tốt để có khả làm việc với áp lực công việc cao Tuy nhiên, chương trình đào tạo trường đại học cịn thiếu nội dung quan trọng, cần thiết cho sinh viên, hệ thống kỹ mềm Xã hội đại ngày đòi hỏi sinh viên (nguồn nhân lực chất lượng cao tương lai) phải trang bị toàn diện kỹ mềm để thực đầy đủ chức tham gia vào sống lao động sản xuất sinh hoạt ngày Để đáp ứng đòi hỏi ấy, giáo dục Việt Nam nói chung hệ thống trường đại học nói riêng cần phải không ngừng nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện, đặc biệt phải quan tâm giáo dục, đào tạo kỹ mềm cho sinh viên Trong đó, tư giữ vai trị quan trọng hoạt động thực tiễn nghiên cứu khoa học Hơn nữa, phương pháp chủ yếu để tiến tới chân lý khoa học; khơng có tư việc tìm kiếm nguồn tri thức mới, vượt qua định kiến, cách suy nghĩ theo thói quen, giáo điều, v.v gặp khó khăn; trình học tập, nghiên cứu khoa học sống không đạt hiệu định Thực tế cho thấy khơng sinh viên có học lực xuất sắc giỏi, trường lại gặp nhiều khó khăn cơng việc sống Điều cho thấy học giỏi “điều kiện cần”, chưa phải “điều kiện đủ” để thành công Phải kinh tế cạnh tranh toàn cầu nay, với thay đổi nhanh chóng khoa học – cơng nghệ, thị trường, yêu cầu công việc thực tiễn sống, ln địi hỏi người – chủ thể kinh tế cần phải có khả thích ứng tốt, khơng dừng lại “sản phẩm” tốt Ở đây, giá trị then chốt để làm nên “điều kiện đủ” kỹ mềm, nhiên yếu tố chưa coi trọng mức cách hiểu nhiều người, đặc biệt với bạn sinh viên trường Đại học, Cao đẳng Với tất yêu cầu dường đào tạo truyền thống nhà trường trọng đến đào tạo chuyên môn (kỹ cứng) mà xem nhẹ hay bỏ qua kỹ mềm cần thiết để đào tạo cách toàn diện Thay vào phải nhận thức đầy đủ tầm quan trọng việc trang bị kỹ mềm cần thiết, phù hợp với nội dung đào tạo chuyên môn, kỹ làm việc cho sinh viên Bởi vậy, để làm rõ vấn đề này, em chọn vấn đề Vai trò tư việc giáo dục kỹ mềm cho sinh viên làm đề tài khóa luận tốt nghiệp ngành triết học Tình hình nghiên cứu 2.1 Tư từ lâu trở thành đối tượng nghiên cứu nhiều nhà khoa học thuộc nhiều lĩnh vực khác Hiện nay, trước yêu cầu công đổi bối cảnh tồn cầu hóa, hội nhập kinh tế quốc tế việc nghiên cứu tư vai trò tư việc giáo dục kỹ mềm điều vơ cần thiết Đã có nhiều tài liệu, sách, báo, cơng trình nghiên cứu khoa học, tọa đàm, hội thảo,… đề cập đến vấn đề nhiều góc độ khác Những tác phẩm nhà kinh điển Luận cương Phoiơbắc (C.Mác, 1845), Hệ tư tưởng Đức (C.Mác Ph.Ăngghen, 1845 - 1846), Tuyên ngôn Đảng Cộng sản (C.Mác Ph Ăngghen; 1848), Bộ Tư (C.Mác Ph.Ăngghen, 1867, 1884, 1894), Biện chứng tự nhiên (Ph.Ăngghen; 1886), Chủ nghĩa vật chủ nghĩa kinh nghiệm phê phán (V.I.Lênin; 1909), Bút kí triết học (V.I.Lênin; 1915 - 1916) thể rõ quan điểm nhìn nhận tư thành tố khơng thể tách rời hoạt động sống người, với vận động đời sống ấy, tư vận động sản sinh quan niệm mới, tư tưởng thực Nhà triết học Xô Viết E.V Ilencov cơng trình Lơgic học biện chứng làm rõ quan điểm khác lịch sử triết học quan điểm vật biện chứng nguồn gốc, chất tư Trong Phương pháp 3, nhà triết học Pháp đương đại Edgar Morin cắt nghĩa (mặc dù không sâu) khái niệm tư duy, tư sáng tạo loại tư Còn Phương pháp 4: Tư tưởng ông luận chứng cho tồn đặc thù tư tưởng, không tách khỏi chủ thể tư tưởng ln “khách thể hóa” tạo thành thực đặc thù – “một thiên nhiên thứ hai” cách nói C.Mác Bài viết Góp thêm cách hiểu tư tác giả Nguyễn Thị Thúy Vân phân tích chất đặc trưng tư chiều cạnh sâu sắc Tác giả Hồ Bá Thâm viết Bàn lực tư coi tư lực vừa “có sẵn” vừa sản phẩm lịch sử Các viết Khoa học tư từ nhiều tiếp cận khác GS Tơ Duy Hợp chủ biên phân tích tư từ nhiều góc nhìn, nhiều phương diện phân tách tư thành số loại hình Tác giả Trần Đình Thỏa viết Một số vấn đề tư biện chứng mácxít khái quát đặc điểm số loại hình tư Liên quan đến vấn đề tư cịn có số cơng trình Ảnh hưởng tư kinh nghiệm công đổi nước ta tác giả Trần Thị Thuận Vũ; Tư lý luận chất Phạm Hồng Quý, Tư lý luận: Một số vấn đề cần quan tâm Nguyễn Thị Bạch Vân Trong tác giả tập trung làm rõ điểm khác biệt hai trình độ tư kinh nghiệm lý luận khoa học mối quan hệ chúng 2.2 Nghiên cứu kỹ mềm, giáo dục kỹ mềm chưa có nhiều cơng trình, mà có số tạp chí, luận văn thạc sĩ Bài viết Tăng cường giáo dục, rèn luyện kỹ làm việc nhóm cho sinh viên yêu cầu cấp bách đổi giáo dục đại học Bùi Loan Thủy Trong tác giả phân tích thực trạng sử dụng kỹ làm việc nhóm SV Việt Nam, lợi ích SV sử dụng tốt kỹ Trên sở đó, viết đưa biện pháp nâng cao hiệu làm việc nhóm nhà trường, giảng viên thân sinh viên Luận văn Thạc sỹ Tâm lý học Kỹ giao tiếp sinh viên sư phạm Trường Cao đẳng Sư phạm Cần Thơ tác giả Lê Thị Thảo (2010) thực Trường Đại học Sư phạm Thành phố Hồ Chí Minh gần năm trước Luận văn thạc sỹ Quản lý giáo dục Kỹ sống cho học sinh trường trung học sở huyện Văn Lâm, Hưng Yên bối cảnh tác giả Nguyễn Hồng Thanh thực năm 12 Có thể nói, cơng trình nghiên cứu khoa học, viết tư kỹ mềm kể góp phần làm phong phú tri thức tư kỹ mềm nói chung, chúng có giá trị khơng nhỏ việc định hướng giáo dục nâng cao lực tư kỹ mềm xã hội Tuy nhiên, chưa có nhiều cơng trình bàn riêng vai trò tư người việc giáo dục kỹ mềm cho sinh viên Đây lý thúc em chọn vấn đề làm đề tài khóa luận loại chủ thể nêu, cần phải ý phát huy nỗ lực, cố gắng, sáng tạo chủ thể; phải làm cho họ tự nhận thức vị trí, vai trị, tầm quan trọng tư logic đời sống 2.3 Giải pháp nâng cao vai trò tƣ giáo dục kỹ mềm cho sinh viên 2.3.1 Nâng cao nhận thức cho loại chủ thể vai trò tầm quan trọng tư việc GD KNM Xác định nhận thức sở quan trọng để đạt hiệu hoạt động GD KNM cho sinh viên Nâng cao nhận thức loại chủ thể tiền đề quan trọng để đạt mục tiêu đặt ra, làm sở cho việc triển khai hệ thống biện pháp, kế hoạch; xây dựng tâm hành động tất tổ chức cá nhân ngồi nhà trường có liên quan đến hoạt động GD KNM cho sinh viên Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm đội ngũ giảng viên GD KNM cho SV Đội ngũ giảng viên, cố vấn học tập người trực tiếp giảng dạy ngày lớp cho sinh viên người có tổng lượng thời gian tiếp cận SV nhiều suốt trình đào tạo sinh viên nhà trường Vì thế, đội ngũ giảng viên cố vấn học tập có vai trị quan trọng trình giáo dục trình rèn luyện để hình thành KNM cho SV, tạo cho sinh viên khả tư tốt để vận dụng vào học tập, nghiên cứu khoa học sống rèn luyện, nâng cao KNM Giảng viên cần tích cực sử dụng phương pháp dạy học tích cực vừa kết hợp dạy kiến thức chuyên môn đồng thời tạo điều kiện môi trường rèn luyện KNM cho SV Trong suốt thời gian giảng dạy chun mơn lớp cho SV GV cần tận dụng điều kiện, hội để kết hợp lồng ghép phương pháp tư để GD KNM cho SV Bởi GD KNM cho SV nhiệm vụ song song với nhiệm vụ giảng dạy chuyên môn cho SV Các mơn học Kinh tế trị, Logic học,… nên cải tổ theo hướng phát triển kỹ mềm Nâng cao nhận thức, ý thức trách nhiệm GD KNM cho đội ngũ cán Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên nhà trường 45 Đoàn Thanh niên, Hội Sinh viên nhà trường nên tổ chức hoạt động phong trào hướng đến tích hợp, lồng ghép giáo dục KNM cho sinh viên, qua hoạt động phải xác định giáo dục kỹ cho sinh viên, giáo dục đến mức độ Đồng thời, lãnh đạo nhà trường cần phân công nhiệm vụ, trách nhiệm cụ thể cho tổ chức đoàn thể công tác GD KNM cho sinh viên nhà trường Nâng cao nhận thức tự GD, rèn luyện KNM cho SV Mặc dù KNM đóng vai trị quan trọng sinh viên đa số sinh viên chưa quan tâm đến việc tự rèn luyện, trang bị KNM cho thân Nhiều sinh viên cho KNM tự hình thành, hồn thiện khả có tính bẩm sinh khơng cần phải đào tạo Do suy nghĩ cịn có phần bị hạn chế nên nhận thức rèn luyện GD KNM chưa cao cần phải đội ngũ giảng viên tham gia giảng dạy bước trang bị nhận thức cho SV cần thiết KNM để từ thúc đẩy q trình tự rèn luyện, đào tạo KNM mềm SV Nhà trường cần tổ chức nhiều chương trình hội thảo, giao lưu trực tiếp doanh nghiệp với sinh viên vấn đề tuyển dụng yêu cầu mà doanh nghiệp cần có người lao động có trình độ sau tốt nghiệp Đặc biệt, hội thảo cần đưa minh chứng khác biệt SV tham gia tuyển chọn, ứng tuyển có KNM tốt SV chưa có KNM Những SV trang bị KNM họ có thuận lợi việc tuyển dụng? Gặp thuận lợi đường cơng danh nghiệp sống ngày? Hội thảo cần mời trực tiếp cựu SV thành đạt vị trí cơng tác, làm việc khác tham gia Qua khắc sâu nhận thức SV tầm quan trọng KNM thực tiễn sống, học tập làm việc sau Giảng viên cần dẫn sinh viên tiếp cận tài liệu KNM địa website KNM mạng internet Đây biện pháp để sinh viên dần làm quen sau trở thành nhu cầu phải tự trang bị KNM cho thân Trang bị nhận thức cho SV theo hướng GV cần chứng minh nhấn mạnh tầm quan trọng, cần thiết phải trang bị KNM; đặc biệt cần liên hệ tình thực tiễn phát sinh 46 trình học tập, nghiên cứu SV để bước tiếp cận, hình thành nhận thức thực theo trình logic Để tổ chức rèn luyện kĩ tư cho SV phụ thuộc vào nhiều yếu tố, có yếu tố chủ quan khách quan Các yếu tố chủ quan như: kĩ tổ chức GV; trình độ kinh nghiệm SV; hứng thú, say mê rèn luyện SV; nhu cầu, tính tích cực, tự giác rèn luyện kĩ tư SV có ảnh hưởng tích cực Còn yếu tố khách quan như: phương tiện sở vật chất; lớp học đông; không gian hoạt động để rèn luyện kĩ tư duy; giáo trình, tài liệu tham khảo có ảnh hưởng thấp 2.3.2 Rèn luyện KNM cho SV theo quy trình khoa học, chặt chẽ xây dựng chương trình, kế hoạch GD KNM cho SV phù hợp với điều kiện thực tiễn Kĩ mềm phát triển cách gián tiếp thông qua chương trình hỗ trợ hoạt động khơng nằm chương trình thức Các hoạt động khơng thức, gián tiếp hỗ trợ sinh viên việc phát triển nhân cách họ Những chương trình cho phép sinh viên khám phá sở thích họ mà bồi dưỡng cách đăng kí chúng chương trình ngoại khóa hoạt động ngoại khóa phản ánh sở thích họ Nghiên cứu xây dựng chương trình GD KNM cho SV phù hợp với đặc thù ngành nghề đào tạo SV: Chương trình GD KNM cho SV cần nghiên cứu xây dựng phù hợp với đặc thù ngành nghề đào tạo SV nhà trường Chương trình GD KNM cho SV trường ĐH nên thiết kế mức 30 tiết, tương đương tín chỉ, gồm tín lý thuyết 15 tiết tín thực hành 15 tiết Về số lượng KNM đề xuất giảng dạy chương trình từ đến kỹ Nhà trường đề xuất danh sách KNM đưa vào giảng dạy phù hợp với thực tiễn đào tạo ngành nghề nhà trường cần thiết bối cảnh kinh tế xã hội Trong tổng số KNM đưa vào lựa chọn để giảng dạy, nhà trường nên quy định KNM mềm bắt buộc dành cho tất SV phải học tập (qua nghiên cứu thực tiễn đề xuất KNM bắt buộc là: KN phản biện 47 KN tư sáng tạo), KNM lại SV tự chọn phù hợp với đặc thù ngành nghề, lực sở trường SV Trên sở SV đăng ký KNM mà muốn học Nhà trường tổng hợp, tổ chức đào tạo sở đáp ứng tối đa nhu cầu SV Chương trình GD KNM cho SV cần hướng vào KNM mang tính phổ quát, ứng dụng rộng rãi cho công việc tương lai Việc thiết kế chương trình phải đảm bảo tính linh hoạt bổ sung cắt giảm để đảm bảo tính cập nhật liên tục Về nội dung giảng dạy, với việc cung cấp tri thức khoa học chuyên ngành, cần trọng giảng dạy mơn học có liên quan trực tiếp đến phát triển lực tư sinh viên Triết học, Lơgíc học số mơn học có liên quan mơn Đường lối cách mạng Việt Nam, Chính trị học, Xã hội học, Tâm lý học, Những môn học không ảnh hưởng trực tiếp đến kỹ tiếp nhận, xử lý, lựa chọn thơng tin mà cịn giúp cho sinh viên có tảng tư tưởng, phương pháp luận khoa học vững việc phản bác lại thông tin sai lệch, xuyên tạc thật Xây dựng triển khai kế hoạch tổ chức hoạt động GD KNM cho SV Kế hoạch GD KNM cho SV phải xác định rõ ràng mục đích, yêu cầu phải đạt hoạt động GD KNM cho SV Cụ thể mục đích phải nêu rõ mục đích nâng cao chất lượng đào tạo, đáp ứng chuẩn đầu SV trường đào tạo Về yêu cầu hoạt động GD KNM cho SV phải tạo thuận lợi cho người học, đảm bảo điều kiện sở vật chất, điều kiện đội ngũ GV dạy KNM Về thời gian tổ chức dạy KNM cho SV cần tổ chức theo học kỳ năm học Về địa điểm để tổ chức lớp đạo tạo KNM cho SV cần bố trí phịng học có đủ điều kiện đảm bảo không gian tổ chức hoạt động giảng dạy lý thuyết huấn luyện thực hành KNM cho SV Đặc biệt, địa điểm tổ chức cần có trang thiết bị nghe, nhìn, bảng biểu hỗ trợ hoạt động huấn luyện KNM Cần phối hợp nhiều đơn vị nhà trường để xác định thời gian, địa điểm tổ chức hoạt động phong trào, hoạt động ngoại khóa trường nhằm đạt mục tiêu GD KNM cho SV Kế hoạch cần nêu rõ trình tự cơng việc phân công trách nhiệm, nhiệm vụ cụ thể cho phịng ban, đơn vị, cá nhân có liên quan việc tổ chức hoạt 48 động GD KNM cho SV Bộ phận đơn vị chịu trách nhiệm cần chủ động phối hợp với Phịng ĐT, Phịng Khảo thí, Phịng Quản trị thiết bị để bố trí phịng học, trang thiết bị lịch học, lịch thi cho lớp đào tạo KNM Kế hoạch cần nêu rõ việc thông báo chiêu sinh quảng bá hoạt động đào tạo KNM cho SV nhằm lan tỏa đến nhiều người hoạt động Quy định cụ thể thời gian đăng ký SV tham gia lớp đào tạo KNM Kế hoạch cần nêu cụ thể thời gian khóa học từ ngày bắt đầu đến ngày kết thúc, KNM dạy cho SV gồm KN nào, số tiết dạy KN, số buổi học KN, số lớp mở KN Xác định cụ thể thời gian địa điểm tổ chức kiểm tra, đánh giá KNM cho SV khóa học Quản lý việc đăng ký, lập danh sách lớp, hồ sơ lớp, nhập tổng hợp điểm, in, cấp phát giấy chứng nhận cho SV kiểm tra đánh giá đạt yêu cầu 2.3.3 Đổi mới, đa dạng hóa hình thức tổ chức giáo dục KNM cho SV, tạo lập môi trường thuận lợi cho GD, rèn luyện phát triển KNM SV GD KNM cho SV nhiều đường khác nhau, để hình thành KNM cho SV cách nhanh nhất, hiệu cần phải phối kết hợp nhiều cách thức GD khác từ chương trình khóa hoạt động ngoại khóa, hoạt động cơng tác phong trào đồn thể Tích hợp GD rèn luyện KNM cho SV môn học chương trình đào tạo chun mơn Đây có lẽ cách thiết thực việc khắc ghi kĩ mềm cho sinh viên, không cần thay đổi thay đổi cấu trúc khóa học Trong mơ hình này, sinh viên phát triển kĩ mềm suốt toàn thời gian khóa học họ, số kĩ tất kĩ tích hợp mơn học dạy GV tích hợp phát triển KNM cho SV chương trình giảng dạy có Đây có lẽ cách thiết thực việc hình thành, phát triển KNM cho SV, không cần thay đổi thay đổi cấu trúc 49 chương trình đào tạo Trong mơ hình này, SV phát triển KNM suốt toàn thời gian đào tạo trường Nhiệm vụ Khoa xác định mơn học tích hợp KNM vào nhiều ít, sở định hướng cho GV dạy mơn có khối lượng tích hợp KNM nhiều cần phải tập trung đầu tư phương pháp tích hợp cho phù hợp đạt hiệu GV phải có ý thức trách nhiệm, nghiên cứu biện pháp thực việc tích hợp KNM vào giảng cho hiệu phương pháp đánh giá SV Trong SV cần thông báo yêu cầu họ đánh giá đánh Ở mơ hình GV đóng vai trò quan trọng việc thực đánh giá khía cạnh Phương pháp giảng dạy GV lấy SV làm trung tâm, SV tham gia tích cực vào q trình học tập, GV đóng vai trị đảm nhiệm người trợ giúp, kích thích, hỗ trợ q trình học tập, nghiên cứu rèn luyện SV Dạy học dựa vấn đề, nghiên cứu trường hợp, kĩ thuật giảng dạy học tập khác trình bày làm việc nhóm nên sử dụng rộng rãi thay cho phương pháp giảng dạy học tập truyền thống Các giáo viên nên tìm hiểu xem kĩ mềm tích hợp trường đại học nước ngồi Ví dụ, Curtin Business School, Tây Úc, “Dự án nhỏ kĩ nghề nghiệp CBS” phát triển khóa học Quản lý năm thứ để hỗ trợ sinh viên việc phát triển kĩ viết trình bày họ họ làm việc nhóm với đánh giá theo trọng số % kĩ 40% học thuật GV nhà trường cần tăng cường áp dụng phương pháp dạy học, tư tích cực, tạo điều kiện thuận lợi cho SV tự rèn luyện KNM như: - Phương pháp tư phân tích tổng hợp: giúp SV thời gian ngắn nảy sinh nhiều ý tưởng, nhiều giả định vấn đề đó, có nhiều ý tưởng sáng tạo Phương pháp giúp SV phát triển KN tư sáng tạo; KN suy nghĩ làm việc độc lập 50 - Phương pháp suy nghĩ - cặp – chia sẻ: thực cách cho SV đọc tài liệu suy nghĩ chủ đề, sau SV ngồi cạnh trao đổi với ý kiến kinh nghiệm người khoảng thời gian định, sau chia sẻ với lớp Phương pháp giúp SV đạt KNM như: KN giao tiếp, KN tư phán xét, phản biện - Phương pháp tư sáng tạo: giúp sinh viên hiểu tầm quan trọng vấn đề tư sáng tạo, trang bị phương pháp để phát huy tính sáng tạo tư nhằm nâng cao lực sáng tạo, tối ưu hóa lực não học tập, công việc sống Giúp SV vừa nắm kiến thức mới, vừa nắm phương pháp lĩnh hội kiến thức đó, phát triển tư chủ động, sáng tạo, chuẩn bị lực thích ứng với đời sống xã hội, phát kịp thời giải hợp lý vấn đề nảy sinh Phương pháp giúp SV đạt KNM như: KN giải vấn đề, KN định, KN giải mâu thuẫn - Phương pháp tư phản biện giải vấn đề: Với phương pháp này, sinh viên có tư phân tích, sáng tạo, tự phản biện có khả áp dụng kiến thức học để giải vấn đề công việc Những yếu tố mà sinh viên cần có theo hướng khả xác định phân tích tình phức tạp đánh giá giải pháp Họ cần có khả mở rộng phát triển kĩ tư (tư mở rộng, khơng bó hẹp), để cung cấp ý tưởng, giải pháp thay - Phương pháp hoạt động nhóm: giúp thành viên nhóm chia sẻ băn khoăn, kinh nghiệm thân, xây dựng nhận thức Giúp SV tăng cường khả hợp tác chia sẻ, đàm phán, thuyết phục người khác, biết cách giao tiếp hiệu mơi trường nhóm Phương pháp giúp SV đạt KNM như: KN làm việc nhóm, KN giao tiếp, KN quản lý lãnh đạo, KN thuyết trình Các biện pháp nêu có mục đích, ý nghĩa riêng; chúng có liên quan mật thiết với nhau, liên kết tác động, thúc đẩy lẫn Các biện pháp hướng tới kích thích thái độ tích cực SV việc lĩnh hội, củng cố tri 51 thức, kĩ nghề nghiệp rèn luyện, phát triển KNM Từ đó, nâng cao chất lượng đào tạo, thực đào tạo nguồn nhân lực đáp ứng u cầu cơng nghiệp hóa, đại hóa hội nhập quốc tế Các biện pháp nêu tạo thành hệ thống nhằm phát triển KNM cho SV Vì cần vận dụng phối hợp, đồng biện pháp hoạt động giáo dục đào tạo KNM cho SV 2.3.4 Giải pháp giúp tăng kĩ tư cho sinh viên giáo dục KNM Khi SV đứng trước vấn đề, GV nên khuyến khích SV có cách suy nghĩ độc lập đặt câu hỏi khác để tìm cách giải Hướng dẫn SV biết cách đặt câu hỏi chỗ, lúc, trọng tâm; GV cần gợi mở để SV huy động vốn tri thức, kinh nghiệm, hiểu biết để tìm hiểu thật vấn đề nêu ra; Tổ chức cho SV thảo luận, đưa nhận xét, đánh giá cá nhân, nhóm lớp; SV cần giải thích lí do, biết cách lập luận, tìm minh chứng để chứng minh cho quan điểm đưa ra; SV biết cách xem xét mặt tích cực lẫn tiêu cực, mặt phải mặt trái vấn đề GV cần rèn luyện cho SV đứng trước vấn đề phải đặt giả thuyết, phương án khác để giải vấn đề nêu Khi lập luận phải đảm bảo tính logic, bảo đảm chắn kiện, khái niệm; hướng dẫn SV biết cách loại trừ giả thiết sai, có lỗi mơ hồ; Khuyến khích SV hướng đến mới, đổi mới; Cần xem xét kĩ vấn đề, thông tin liên quan, kiểm tra giả định trước đến kết luận định, bảo đảm kết luận rút cách logic từ giả thiết; Biết cách tranh luận cách lịch sự, biết tôn trọng ý kiến người khác, biết chấp nhận ý kiến mới, ngược với quan điểm đồng thời khơng chấp nhận ý kiến người khác cách mù quáng Cần rèn luyện tư cách có ý thức, GV nên đưa tập vừa sức, từ dễ đến khó, tạo hứng thú cho SV trình học tập Đồng thời, GV lường trước tình khó khăn mà SV gặp phải, tạo mơi trường thuận lợi để SV trình bày suy nghĩ, tạo hội để SV đưa lập luận, quan điểm trình tranh luận 52 Đối với sinh viên, tư đặt sở phương pháp luận khoa học để khơng ngừng nâng cao trình độ nhận thức mặt để giải tốt vấn đề đặt ra, đồng thời giúp họ có phương pháp tư khoa học tiếp thu, lĩnh hội hệ thống tri thức, rèn luyện, hình thành kỹ biết cách tạo cách thức hoạt động, giải vấn đề có hiệu trình học tập hoạt động thực tiễn Mục đích việc phát huy vai trị tư trình học tập sinh viên giúp họ phát huy tính tích cực, chủ động, sáng tạo lĩnh hội tri thức rèn luyện phương pháp tư khoa học; biết vận dụng hệ thống tri thức khoa học kinh nghiệm thực tiễn vào giải vấn đề đặt trình học tập, qua góp phần hồn thiện nhân cách học viên theo mục tiêu, yêu cầu đào tạo Bất kì SV phải rèn luyện thường xuyên khả tư để vận dụng tốt hoạt động chuyên môn nghề nghiệp, sống Do đó, song song với việc rèn luyện phẩm chất đạo đức, trị, trình độ chun mơn kĩ nghề nghiệp việc rèn luyện kĩ tư cho SV việc làm cần thiết giúp SV hoàn thiện nhân cách, tự tin để giải công việc lĩnh vực nghề nghiệp sống Trong giới thông tin đầy biến động đa chiều nay, việc lựa chọn thơng tin cần thiết, bổ ích, có tính chân thật cao, tạo dựng tảng tri thức cần thiết đề làm hành trang cho sống sau điều cần thiết Muốn làm điều đó, địi hỏi sinh viên phải nâng cao khả tiếp cận, tra cứu, xử lý thơng tin cách khoa học từ hình thành thói quen suy nghĩ độc lập, phát triển tư theo hướng mở, hướng tới mới, tới đổi Để nâng cao lực tư duy, sinh viên cần phải rèn luyện kỹ như: kỹ thu thập thông tin thiết yếu tổ chức chúng theo trật tự định; kỹ quan sát, diễn giải, phân tích, đánh giá thơng tin; có phương pháp hay kỹ thuật xây dựng nhận định, thiết lập giả định; lựa chọn ghi lại hoài nghi theo phương pháp khoa học; kỹ liên hệ, so sánh quan điểm; đặt câu hỏi sâu rộng quanh chủ đề; suy luận, tìm hiểu mối quan hệ luận 53 điểm; hiểu rõ tính ưu tiên nội dung giải vấn đề; kỹ tìm phương pháp để giải vấn đề; nhận biết giá trị, tìm hạn chế vấn đề; kỹ sử dụng ngôn ngữ rõ ràng, xác; rút kết luận khái quát hóa, kiểm nghiệm kết quả; nhận định Các kỹ có quan hệ mật thiết với nhau, hỗ trợ bổ sung cho hướng tới việc phát triển lực tư cho sinh viên Tiểu kết chƣơng Trong chương 2, tác giả tập trung trình bày làm rõ thực trạng vai trò tư giáo dục kỹ mềm, từ thấy số khó khăn q trình giáo dục KNM cho SV Từ đề xuất số giải pháp nhằm vào việc tìm loại hình tư phù hợp, bồi dưỡng tư cho loại chủ thể, với số giải pháp hỗ trợ liên quan đến yếu tố tác động khác vào giáo dục KNM cho SV Qua việc học tập rèn luyện kỹ mềm, sinh viên hình thành nên kiến thức, kỹ thái độ như: biết cách làm việc nhóm, hịa nhập vào tập thể có tinh thần đồng đội; rèn luyện nhạy bén, tự tin, vững vàng giao tiếp; suy nghĩ lạc quan, tư tích cực sáng tạo học tập công việc; phát huy tối đa điểm mạnh thân từ phát triển thân cách nhanh tốt nhất; định hướng công việc mình, từ sinh viên có đủ khả tự tin; tăng cường khả giao tiếp thích nghi; lập kế hoạch tổ chức học tập, công việc 54 KẾT LUẬN Thời đại “Công nghiệp 4.0" mang lại nhiều hội thách thức kinh tế Việt Nam nói chung lĩnh vực giáo dục nói riêng, đặc biệt giáo dục đại học Sinh viên đại học thời đại địi hỏi thay đổi tồn diện từ tư nhận thức đến hành động, từ có khả thích nghi với mơi trường làm việc mới, thường xun thay đổi phát triển không ngừng Để làm việc này, ngồi vấn đề chun mơn (kỹ cứng) sinh viên cần trang bị kỹ nghề nghiệp, kỹ mềm Trong thời gian qua, việc phát triển lực tư cho sinh viên Đại học KHXH&NV đạt kết định Nhận thức tư nâng lên; kỹ tiếp nhận thông tin, xử lý thông tin, phát vấn đề thông tin không ngừng cải thiện; kỹ phản bác, xác định tính xác hay khơng thơng tin trở nên xác Nguyên nhân kết có nhiều, trước hết phải nói đến vai trị chủ thể giáo dục, đội ngũ nhà giáo, cán quản lý giáo dục; nỗ lực thân sinh viên với việc cải thiện môi trường giáo dục Giáo dục rèn luyện kỹ mềm cho sinh viên quan trọng, cần thiết không mặt lý luận mà thực tiễn Vì vậy, trường đại học cần quan tâm đến nội dung, chương trình mơn học cho sinh viên Mọi sinh viên phải nhận thức cách bản, có hệ thống kỹ mềm; có nhu cầu, có ý thức rèn luyện kỹ cho thân Nhà trường nên tạo hội, điều kiện, tổ chức hoạt động phối hợp với gia đình, xã hội để hồn thiện kỹ mềm cho sinh viên Kỹ mềm công cụ hữu ích đồng hành bạn sinh viên đến thành công, bồi dưỡng nâng cao lực giá trị thân Hơn nữa, giúp bạn sinh viên khơng ngừng hồn thiện mình, có đủ nội lực để thích ứng với phát triển nhanh chóng xã hội, thay đổi tầm nhìn trải nghiệm sống tốt Như vậy, kỹ mềm hành trang thiếu sinh viên để phát triển học tập nghề nghiệp tương lai 55 Với quan tâm chủ thể giáo dục, với nỗ lực sinh viên trường Đại học KHXH&NV, hy vọng thời gian tới SV trang bị tự trang bị cho KNM cần thiết, phù hợp với thân, làm tảng vững cho trình học tập trường, sống công việc sau 56 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Trọng Chuẩn (1999), Vấn đề tư triết học Hêghen, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội Đỗ Minh Cương, Nguyễn Thị Doan (2001), Phát triển nguồn nhân lực giáo dục đại học Việt Nam, NXB CTQG, Hà Nội Nguyễn Thị Kim Dung (2013), “Nghiên cứu nhu cầu thông tin sinh viên hệ quy trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn – Đại học Quốc gia Hà Nội”, Tạp chí Thư viện Việt Nam (10), tr 31 – 35 Phan Dũng (2 ), Tư logic, biện chứng hệ thống, NXB Trẻ, Tp Hồ Chí Minh Phan Dũng (2 12), Algôrit giải toán sáng chế (Atiz), (tập sách “Sáng tạo đổi mới”), NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh Phan Dũng (2 12), Hệ thống chuẩn dung để giải toán sáng chế, (tập sách “Sáng tạo đổi mới), NXB Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh Vũ Cao Đàm (2 5), Phương pháp luận nghiên cứu khoa học, NXB Khoa học Phạm Văn Đức (2 6), “Tồn cầu hóa tác động Việt Nam nay”, Tạp chí Triết học (3) Nguồn: philosophy.vass.gov.vn Đảng Cộng sản Việt Nam, Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa xã hội, trong: Văn kiện Đại học đại biểu toàn quốc lần thứ XI, Sđd, tr 76 10.Nguyễn Ngọc Hà (2011), Đặc điểm tư lối sống người Việt Nam nay: số vấn đề lý luận thực tiễn, NXB Khoa học Xã hội, Hà Nội 11.Nguyễn Thị Hải Hà (2 17), “Kỹ tư sáng tạo vai trò tư sáng tạo học tập sống” Nguồn: gdcttc.saodo.edu.vn 57 12 Đỗ Thị Hòa Hới (2011), Khoa học xã hội nhân văn với nghiệp phát triển kinh tế nay, Hội thảo Quốc tế “Đóng góp khoa học Xã hội – nhân văn phát triển kinh tế - xã hội”, Hà Nội 13 Bùi Hiền (2013), Từ điển Giáo dục học, NXB Từ điển Bách Khoa, tr 215 14 Vũ Thị Hương (2 15), Ảnh hưởng tồn cầu hóa đến lối sống sinh viên Việt Nam nay, Luận văn thạc sĩ Triết học, Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn, ĐHQGHN, Hà Nội 15 C.Mác Ph Ăngghen (2 2), Toàn tập, T.23, NXB CTQG, Hà Nội 16 Hoàng Thúc Lân (2007), Vai trò tư biện chứng vật sinh viên đại học nước ta Nguồn: philosophy.vass.gov.vn 17 V I Lênin (1981), Bút kí triết học, V.I Lênin toàn tập, T.29, NXB Tiến bộ, Matxcơva 18 Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa Phan Thị Thảo Hương (2010), Giáo dục giá trị sống kỹ sống cho trẻ mầm non, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 19 Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa Bùi Thị Thúy Hằng (2010), Giáo dục giá trị sống kỹ sống cho học sinh tiểu học (tài liệu dùng cho giáo viên tiểu học), NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 20 Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa Đặng Hoàng Minh (2010), Giáo dục giá trị sống kỹ sống cho học sinh trung học sở, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 21 Nguyễn Thị Mỹ Lộc, Đinh Thị Kim Thoa, Trần Văn Tính, Vũ Phương Liên (2010), Giáo dục giá trị sống kỹ sống cho học sinh trung học phổ thông, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 22 Edgar Morin (2006), Phương pháp Tri thức tri thức, Lê Diên dịch, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội, tr.286 23 Lê Hữu Nghĩa, Phạm Duy Hải (1998), Tư khoa học giai đoạn cách mạng khoa học - công nghệ, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội 24 Phạm Thành Nghị (2012), Giáo trình Tâm lý học sáng tạo, NXB Đại học Quốc gia Hà Nội, Hà Nội 58 25.Trần Viết Quang (1996), "Những yêu cầu rèn luyện, nâng cao lực tư cho sinh viên nay", Tạp chí Đại học Giáo dục chuyên nghiệp, (3) 26.Trần Viết Quang (2009), Giảng dạy triết học với việc bồi dưỡng, rèn luyện lực tư biện chứng cho sinh viên sư phạm nước ta nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện trị - Hành quốc gia, Hà Nội 27.Nguyễn Duy Quý (1987), Đổi tư duy: Nội dung Phương hướng", Tạp chí Triết học, (01) 28 Huỳnh Văn Sơn (2 9), Giáo trình Tâm lý học sáng tạo, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội 29 Huỳnh Văn Sơn (2 12), Phát triển kỹ mềm SV trường Đại học Sư phạm 30.Phương Kỳ Sơn (2 14), Nguyên nhân giải pháp để giảng dạy, học tập tốt mơn triết học", Tạp chí Giáo dục lý luận, (207) 31.Nguyễn Xuân Tạo (2008), Triết học với việc xây dựng lực tư biện chứng cho sinh viên sư phạm nước ta nay, Luận án tiến sĩ Triết học, Học viện Chính trị quốc gia Hồ Chí Minh, Hà Nội 32.Nguyễn Thanh Tân (2004), "Sự hình thành tư số đặc trưng nó", Tạp chí Triết học, (2), tr.43-45 33 Nguyễn Anh Tuấn (2010), Bài giảng chuyên đề Sự biến đổi tư người Việt thời kỳ đổi hội nhập, Phòng tư liệu Khoa Triết học, ĐH KHXH&NV – ĐHQGHN, Hà Nội 34 Trung tâm nghiên cứu phát triển nguồn nhân lực (2002), Từ chiến lược phát triển giáo dục đến sách phát triển nguồn nhân lực, NXB Giáo dục, Hà Nội 35 Hồ Bá Thâm (1994), “Bàn lực tư duy”, Tạp chí Triết học (2) 36 Nguyễn Thị Thúy Vân (2013), “Góp thêm cách hiểu tư duy”, Tạp chí Khoa học xã hội Việt Nam (6), tr 42 – 47 59 ... duy” ? ?Giáo dục kỹ mềm” 1.1.1 Khái niệm ? ?Tư duy” Tư đối tư? ??ng nghiên cứu nhiều ngành khoa học khác tâm lý học, triết học, ngôn ngữ học, giáo dục học, xã hội học, kinh tế học, nghệ thuật học, v.v... trạng vai trò tư giáo dục kỹ mềm 37 2.2.1 Thành tựu vận dụng tư giáo dục kỹ mềm 37 2.2.2 Những hạn chế vận dụng tư giáo dục kỹ mềm 40 2.3 Giải pháp nâng cao vai trò tư giáo dục kỹ mềm cho... vấn đề tư duy, giáo dục kỹ mềm vai trò tư người việc giáo dục kỹ mềm cho sinh viên trường Đại học Khoa học Xã hội Nhân văn Cơ sở lý luận phƣơng pháp nghiên cứu - Cơ sở lý luận: khóa luận thực