THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN I - THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1/ Mặt ưu điểm Nhìn chung kế toán tiêu thụ hàng hoá ở các doanh nghiệp đã cung cấp những thông tin cần thiết phục vụ cho công tác quản lý của đơn vị. Kế toán đã ghi chép đầy đủ tình hình thanh toán tiền hàng đối với khách hàng, tình hình nhập xuất, tồn hàng hoá, cung cấp các số liệu giúp cho hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp đạt hiệu quả nhất định Tổ chức hệ thống sổ sách kế toán và luân chuyển chứng từ đảm bảo nguyên tắc kế toán của chế độ hiện hành và phù hợp với khả năng trình độ của đội ngũ cán bộ của công ty phù hợp với đặc điểm kinh doanh của từng doanh nghiệp Đối với doanh nghiệp thương mại có quy mô lớn, có các đơn vị trực thuộc thì khối lượng công việc của phòng kế toán tương đối lớn, các doanh nghệp này có kế hoạch theo dõi tình hình hoạt động sản xuất kinh doanh của các đơn vị trực thuộc thông qua các sổ chi tiết nội bộ của doanh nghiệp. Việc làm này thuận lợi cho việc kiểm tra, giám sát, phân tích và đánh giá hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp trong nội bộ doanh nghiệp. Kế toán tiêu thụ hàng hoá cũng đã đảm bảo theo dõi sát sao tình hình tiêu thụ, chi tiết về số lượng hàng hoá xuất kho, lượng hàng trả lại và tồn kho cuối kỳ, đồng thời phản ánh chính xác, kịp thời doanh thu bán hàng cùng các khoản giảm trừ doanh thu khác. Không chỉ có vậy, để chủ động tìm hiểu nhu cầu thị trường về các mặt hàng trong các thời kỳ khác nhau, kế toán bán hàng giúp các nhà quản lý dễ dàng kiểm tra, xác định và so sánh doanh thu giữa các thời kỳ, giữa các chủng loại mặt hàng khác nhau, Qua đó các nhà quản lý thấy được sự biến động về doanh thu giữa các thời kỳ, giữa các mặt hàng để từ đó có các định hướng, kế hoạch cho kỳ kinh doanh tiếp theo. Các doanh nghiệp thương mại hiện nay luôn chấp hành đúng các chính sách, chế độ kế toán tài chính của Nhà nước, các chính sách thuế tổ chức một cách phù hợp để phản ánh và theo dõi tình hình tiêu thụ hàng hoá và xác định kết quả tiêu thụ. Đồng thời ghi chép đầy đủ hợp thức các nghiệp vụ kinh tế phát sinh đảm bảo cho lĩnh vực lưu thông đạt hiệu quả cao. Hiện nay, nhiều doanh nghiệp thương mại có quy mô hoạt động lớn đã sử dụng máy vi tính và phần mềm kế toán vào việc xử lý thông tin kế toán, giúp cho công việc kế toán được nhanh chóng, chính xác, kịp thời cung cấp thông tin phục vụ cho yêu cầu quản lý kinh tế, giảm nhẹ khối lượng công việc nhưng vẫn đảm bảo độ tin cậy về số liệu. Hơn nữa, để hạn chế bớt những thiệt hại và chủ động hơn về tài chính trong các trường hợp xảy ra do tác nhân khách quan như giảm giá hàng bán, các doanh nghiệp lập dự phòng để phần nào giảm bớt những rủ ro, thực chất việc lập dự phòng là quyền lợi về mặt tài chính của các doanh nghiệp, chính Nhà nước đã hỗ trợ cho việc mất mát đó. Điều này giúp cho doanh nghiệp hạch toán kết quả tiêu thụ một cách chính xác. Với những khoản chi phí bán hàng và chi phí quản lý doanh nghiệp vào những thời kỳ phát sinh nhiêù không tương xứng với doanh thu trong kỳ thì các doanh nghiệp hiện nay đã kết chuyển vào TK 142 (1422). Việc làm này có ý nghĩa rất quan trọng nhằm đánh giá đúng kết quả kinh doanh của kỳ kinh doanh, thêm vào đó việc hạch toán này đảm bảo nguyên tắc phù hợp của kế toán, tức là tất cả các chi phí được xác định để tính lỗ, lãi phải phù hợp với doanh thu ghi nhận trong kỳ và phải được phân chia rõ ràng trong kỳ hạch toán. 2/ Những tồn tại Bên cạnh những ưu đIểm trên, kế toán tiêu thụ hàng hoá còn có những tồn tạI cần khắc phục: Việc xác định trị giá vốn của hàng nhập bao gồm giá mua thực tế cộng với chi phí mua, đIều này là đúng, song các doanh nghiệp thương mại hiện nay không tách biệt chi phí mua hàng riêng để tập hợp phân bổ cho hàng hoá xuất bán như chế độ kế toán quy định. Theo chế độ thì các khoản chi phí phát sinh trong quá trình mua hàng trong doanh nghiệp thương mại phải hạch toán vào TK 1562- Chi phí mua hàng. Nhưng các doanh nghiệp thương mại lại hạch toán các khoản chi phí thu mua vào TK 641-Chi phí bán hàng. Việc ghi này làm cho công việc đơn giản nhưng không phân bổ chi phí cho hàng tiêu thụ trong kỳ cũng như hàng tồn cuối kỳ. Công việc hạch toán như vậy làm cho chi phí tăng sẽ giảm được thuế thu nhập phải nộp. Đối với các khoản chiết khấu thương mại dành cho khách hàng mua hàng với khối lượng lớn hay phần chiết khấu thanh toán do khách hàng thanh toán tiền trước thời hạn quy định, các doanh nghiệp hiện nay đều hạch toán vào TK 641. Việc hạch toán như vậy không làm thay đổi lợi nhuận trước thuế của doanh nghiệp nhưng không phản ánh đúng lãi thuần hoạt động sản xuất kinh doanh cũng như lãi thuần hoạt động tài chính. Về các phương pháp tính giá mua của hàng hoá xuất bán các doanh nghiệp thường hay áp dụng phương pháp giá bình quân, phương pháp này dễ làm, thích hợp với doanh nghiệp có mặt hàng lớn và nhiều chủng loại nhưng không phải doanh nghiệp nào cũng có thể áp dụng phương pháp này mà còn tuỳ thuộc vào tính chất mặt hàng của đơn vị. II - MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI 1/ Tính cấp thiết phải hoàn thiện hạch toán tiêu thụ và xác định kết quả tiêu thụ Với nền kinh tế mở cửa, những chính sách khuyến khích và ưu đãi, ngày càng thu hút nhiều nhà đầu tư vào Việt Nam, cùng với sự du nhập này là các phương thức bán hàng cũng ngày một đa dạng hơn. Trong nền kinh tế thị trường tồn tại nhiều nền kinh tế khác nhau, trước kia, trong nền kinh tế cũ bán hàng theo phương thức trực tiếp, theo pháp lệnh của nhà nước là chủ yếu thì giờ đây có thể bán hàng theo nhiều phương thức khác nhau (bán qua đại lý, bán trả góp, )kèm theo phương thức bán hàng là phương thức thanh toán đa dạng phong phú hơn nhiều (thanh toán bằng séc, ngoại tệ ). Để bán được nhiều hàng hoá thì doanh nghiệp rất chú trọng đến khâu bán hàng với nhiều chiến lực quảng cáo, tiếp thị đặc biệt trong gian đoạn hiện nay là phát triển thương mại thông qua Internet, và nghiên cứu nắm vững hệ thống luật pháp quốc tế. Sự đổi mới sâu sắc cơ chế kinh tế hiện nay đòi hỏi chúng ta phải đổi mới cách thức quản lý noí chung mà còn chú trọng đến sự cải cách cơ chế quản lý tàI chính nói riêng. Hạch toán kế toán là một bộ phận cấu thành quan trọng của hệ thống công cụ quản lý kinh tế, tài chính có vai trò tích cực trong quản lý đIều hành và kiểm soát các hoạt đông kinh tế, tài chính có vai trò tích cực trong quản lý điều hành và kiểm soát các hoạt động kinh tế. Để theo kịp và phản ánh đúng thực chất nghiệp vụ kinh tế trong thời kỳ mới đòi hỏi hệ thống kế toán tài chính áp dụng cho các doanh nghiệp cũng phảI từng bước đổi mới cho phù hợp với hoàn cảnh mới. Trước chúng ta, trên thế giới có nhiều quốc gia đã từng chuyển đổi nền kinh tế từ những mức độ khác nhau sang nền kinh tế thị trường, gặt hái được nhiều thành công với những thành tựu vượt bậc về tăng trưởng và phát triển. Như vậy, là một nước đi sau, chúng ta học hỏi được những gì trong quá trình đổi mới, tổ chức lại hệ thống kế toán nói chung, kế toán tiêu thụ nói riêng. Kinh nghiệm của một số nước phát triển đi trước là : Phải đổi mới hệ thống kế toán doanh nghiệp khi cơ chế thay đổi, đIều này là một tất yếu khách quan, hoàn toàn phù hợp với quy luật biện chứng, quy luật phủ định. Nếu không thay đổi hoặc chậm thay đổi sẽ dẫn đến tụt hậu, làm cho nền kinh tế bị ảnh hưởng, chậm phát triển. Trong những năm qua, cùng với sự đổi mới không ngừng của nền kinh tế, hệ thống kế toán Việt Nam đã không ngừng được nâng cao chất lượng về quản lý tài chính doanh nghiệp. Gần đây, theo thông tư số 89/2002/TT-BTC ngày 9/10/2002 hướng dẫn kế toán thực hiện 04 chuẩn mực kế toán ban hành theo Quyết định số 149/2001/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ TàI chính trong đó có chuẩn mực Hàng tồn kho và chuẩn mực Doanh thu và thu nhập khác cũng góp phần nào bổ sung hoàn thiện quá trình hạch toán tiêu thụ ở các doanh nghiệp thương mại 2/ Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng trong doanh nghiệp thương mại 2.1 Ý kiến về hạch toán chi phí mua hàng Theo chế độ kế toán Việt Nam thì khoản chi phí phát sinh mua hàng sẽ hạch toán riêng biệt vào TK1562-Chi phí tthu mua hàng hoá-Nhưng các doanh nghiệp hiện nay lại gộp luôn và coi đó là chi phí bán hàng. Việc hạch toán như vậy, về bản chất không đúng vì chi phí phát sinh trong khi mua hàng sẽ được phân bổ theo số lượng hàng tiêu thụ theo từng kỳ 2.2 Ý kiến về các khoản chiết khấu bán hàng Theo thông tư số 89/2002/TT-BTC ngày 9/10/2002 quy định khoản chiết khấu thương mại sẽ hạch toán vào TK521 Chiết khấu thương mại còn chiết khấu thanh toán coi đó như một khoản chi phí tài chính và hạch toán vào TK635 Chi phí tài chính Nhưng các doanh nghiệp hiện nay lại coi đó là một khoản chi phí bán hàng dẫn đến các chỉ tiêu trên báo cáo tài chính của doanh nghiệp không chính xác. Theo chế độ kế toán mới thì việc hạch toán chiết khấu bán hàng như sau +Đối với khách hàng mua hàng với khối lượng lớn thì được hưởng chiết khấu thương mại đã ghi trong hợp đồng kinh tế mua bán hoặc các cam kết mua, bán hàng Sử dụng TK 521 Chiết khấu thương mại để hạch toán: Tài khoản này có kết khấu như sau: Bên Nợ: Số chiết khấu thương mại đã chấp nhận thanh toán cho khách hàng. Bên Có: Kết chuyển toàn bộ số chiết khấu sang Tài khoản Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ để xác định doanh thu thuần của kỳ hạch toán. 1/ Phản ánh số chiết khấu thương mạI thực tế phát sinh trong kỳ ghi: Nợ TK 521 Chiết khấu thương mại Nợ TK 3331 Thuế GTGT được khấu trừ Có TK 131 PhảI thu của khách hàng. 2/ Cuối kỳ, kết chuyển số tiền chiết khấu thương mạI đã chấp thuận cho người mua sang tài khoản doanh thu, ghi: Nợ TK 511 Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Có TK 521 Chiết khấu tthương mại +Đối với khách hàng thanh toán tiền hàng trước thời hạn quy định thì được hưởng chiết khấu thanh toán coi đó là khoản chi phí tài chính Nợ TK 635 Chi phí tài chính Có TK 131, 111, 112 2.3. Ý kiến về phương pháp xác định giá vốn hàng bán Hiện nay các doanh nghiệp thường sử dụng phương pháp giá bình quân vì phương pháp này dễ áp dụng nhưng không phải trong trường hợp nào cũng chỉ áp dụng phương pháp. Trong thực tế môi trường kinh doanh hiện nay, khi giá cả luôn có xu hướng tăng lên theo thời gian, phương pháp nhập sau - xuất trước nên được áp dụng vì nó giúp cho doanh nghiệp có được một lương tiền nhiều hơn do phải nộp thuế ít hơn cho nhà nước so với khi sử dụng các phương pháp khác và doanh thu hiện tại phù hợp với chi phí hiện tại. Nhưng bên cạnh đó, nó lại bỏ qua luồng nhập-xuất hàng trong thực tế và giá trị hàng tồn kho thấp hơn so với giá trị thực tế của nó. Như vậy trong bất kỳ trường hợp nào, nếu doanh nghiệp áp dụng phương pháp giá thực tế đích danh là tốt nhất vì phương pháp này phản ánh đúng đắn nhất trị giá vốn hàng bán và tuân thủ theo nguyên tắc phù hợp của hạch toán kế toán. KẾT LUẬN Bán hàng có ý nghĩa hết sức quan trọng đối với sự tồn tại và phát triển của một doanh nghiệp thương mại. Bán được hàng vấn đề quan tâm hàng đầu của các nhà lãnh đạo vì có bán được hàng mới thu hồi vốn, mới bù đắp được các chi phí bỏ ra và có lãi để tiếp tục kinh doanh. Do đó kế toán bán hàng với tư cách là công cụ quản lý bán hàng đóng vai trò hết sức quan trọng. Việc hoàn thiện kế toán bán hàng có ý nghĩa hết sức quan trọng trong việc giúp cho doanh nghiệp quản lý chặt chẽ hơn tình hình thực hiện tiêu thụ hàng hoá phản ánh đúng đắn kịp thời doanh thu bán hàng, tình hình thanh toán tiền hàng và thu hồi công nợ, đẩy nhanh khả năng luân chuyển vốn. Kết quả cuối cùng đánh giá được thực chất năng lực kinh doanh của một doanh nghiệp. Để làm được đIều đó đòi hỏi bộ máy quản lý phải có đầy đủ kiến thức tổng hợp và chuyên sâu về lĩnh vực kinh tế tổ chức và quản lý để có thể tạo ra chiến lược kinh doanh lâu dài cho doanh nghiệp. Vì vậy, việc tổ chức hạch toán khoa học và hợp lý toàn bộ công tác kế toán và đặc biệt là kế toán trong khâu bán hàng có ý nghĩa quyết định đến sự tồn tại và phát triển của doanh nghiệp. Với ý nghĩa quan trọng của khâu bán hàng và được sự giúp đỡ của thầy giáo hướng dẫn em đã chọn đề tài :Công tác kế toán bán hàng theo các phương thức bán hàng trong doanh nghiệp thương mạị Song thời gian có hạn không thể trách khỏi thiếu xót. Em rất mong sự đóng góp ý kiến của thầy giáo. . THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN HÀNG TRONG CÁC DOANH NGHIỆP THƯƠNG MẠI HIỆN NAY VÀ MỘT SỐ Ý KIẾN ĐỀ XUẤT NHẰM HOÀN THIỆN I - THỰC TẾ CÔNG TÁC KẾ TOÁN BÁN. sung hoàn thiện quá trình hạch toán tiêu thụ ở các doanh nghiệp thương mại 2/ Một số ý kiến đề xuất nhằm hoàn thiện công tác kế toán bán hàng trong doanh nghiệp