ĐỊNH HƯỚNG VÀ NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP AFTA CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM TRONG THỜI GIAN TỚI 3.1 DỰ BÁO TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP AFTA VÀ ĐỊNH HƯỚNG CHIẾN LƯỢC CỦA ĐẢNG VÀ NHÀ NƯỚC TA TRONG HỘI NHẬP KINH TẾ QUỐC TẾ 3.1.1 Dự báo bối cảnh quốc tế tác động chúng đến trình hội nhập AFTA [2], [13], [33], [40], [47], [75] Bối cảnh quốc tế khu vực điều kiện bên phát triển quốc gia Trong giới ngày nay, điều kiện phát triển nước phải xem xét mối quan hệ chặt chẽ với điều kiện quốc tế có khả phát triển thế, phát triển động có hiệu Chính vậy, bối cảnh giới khu vực khoa học quan trọng hoạch định chiến lược phát triển kinh tế xã hội quốc gia Tác động bối cảnh quốc tế bao gồm: Xu hồ bình hợp tác; Tác động cách mạng khoa học công nghệ tồn cầu hố khu vực hố Những xu hướng biến đổi môi trường yêu cầu phát triển bền vững toàn cầu tác động đến Việt Nam, cho thấy hội khó khăn giai đoạn chiến lược tới Những hội: - Có hội tranh thủ điều kiện hồ bình ổn định khu vực để tập trung sức cho phát triển kinh tế - Ngăn ngừa tình trạng bị phân biệt đối xử thương mại quốc tế - Có điều kiện phát huy lợi so sánh, mở rộng thị trường quốc tế, thu hút đầu tư, chuyển giao công nghệ Tiến khoa học công nghệ nguồn lực động lực lớn tranh thủ - Có sở đấu tranh để hưởng đối xử ưu đãi dành cho nước chậm phát triển có kinh tế chuyển đổi - Nâng cao vị quốc tế đàm phán với nước lớn, với nước phát triển bảo vệ quyền lợi quốc gia, dân tộc - Thúc đẩy tiến trình cấu lại kinh tế đẩy mạnh cải cách kinh tế, cải cách hành nhằm nâng cao lực cạnh tranh kinh tế Những khó khăn thách thức: - Khó khăn lớn hội nhập kinh tế nước ta trình độ phát triển thấp, so với nước khu vực có trình độ phát triển chưa cao - Tính cạnh tranh môi trường kinh tế chung Việt nam đánh giá mức thấp - Cùng với tiến trình hội nhập, phải giảm thuế nhập theo cam kết nên khoản thu thuế nhập giảm đáng kể, ảnh hưởng đến nguồn thu ngân sách Tuy vậy, khoản bù lại từ khoản thu thuế khác từ sản xuất kinh doanh doanh nghiệp phát triển nhanh thu nhập dân cư nâng lên có sách tốt - Những dự báo xu hướng biến đổi bất lợi mơi trường, dù chưa hồn tồn chuẩn xác, song cho thấy vấn đề bảo vệ cải thiện môi trường nước ta chiến lược phát triển tới có vị trí quan trọng phải đầu tư tương đối lớn - Tình hình quốc phịng - an ninh địi hỏi phải ln ln đề cao cảnh giác, chăm lo mức Việc tham gia AFTA ảnh hưởng trực tiếp đến thương mại Thương mại lại gây ảnh hưởng đến sản xuất Như vậy, thực chất việc xem xét tác động AFTA ngành sản xuất nước đánh giá khả cạnh tranh hàng hoá Việt Nam so với hàng hoá nước ASEAN khác thị trường nước, thị trường ASEAN thị trường ngồi ASEAN Khả cạnh tranh hàng hố phụ thuộc vào nhiều yếu tố, quan trọng chất lượng, chủng loại, mẫu mã giá Tham gia AFTA có tác động trực tiếp tới yếu tố giá hàng hoá, với việc cắt giảm thuế, đơn giản hố thủ tục bn bán, giá bán hàng hố hạ Các yếu tố khác chất lượng, mẫu mã thay đổi so sức ép cạnh tranh nội khu vực Việc hình thành AFTA dẫn đến xoá bỏ thuế nhập nội nước ASEAN, giữ nguyên thuế nhập giới bên ngồi Vì vậy, dẫn đến hậu quả: • Phân bố lại luồng buôn bán nước ASEAN • Do luồng bn bán nội khu vực thay đổi nên buôn bán với bên ngồi khu vực có thay đổi • Làm thay đổi luồng đầu tư, hình thành chun mơn hố sản xuất phân bố ngành sản xuất khác so với trước • Tạo kiểm soát phụ thuộc lẫn nước ASEAN bn bán nội hình thành tương quan với bên Trước hết tác động khu vực mậu dịch tự rõ ràng điều kiện nước thành viên có trình độ phát triển kinh tế, cấu kinh tế bn bán tương tự Tính cạnh tranh mạnh thay đổi hàng rào thuế quan có tác dụng định Đồng thời, khả tạo lập hợp tác chun mơn hố lớn Nếu cấu kinh tế nước thành viên khác mang tính chất bổ sung cho nhau, có tồn chun mơn hố sản xuất nước thành viên trước hình thành khu vực mậu dịch tự do, tác động việc hình thành khu vực mậu dịch tự khơng lớn Xu hướng chung phân bố sản xuất chuyển sở sản xuất từ nơi giá thành cao sang nơi có giá thành thấp Mức chênh lệch giá thành lớn luồng di chuyển sản xuất mạnh hàng rào mậu dịch xoá bỏ Tuy nhiên, xảy tượng phân bố lại sản xuất không mang lại hiệu cao Hiện tượng xảy hàng rào mậu dịch bên khu vực mậu dịch tự xoá bỏ, hàng rào với bên ngồi khơng thay đổi nhiều Như vậy, nước thành viên khu vực mậu dịch tự mua bán lẫn mặt hàng mà nước thứ ba khu vực mậu dịch tự sản xuất với giá thành tương đương, bị hàng rào thuế quan ngăn chặn thâm nhập Khi dự báo bối cảnh quốc tế cần ý đến xu hướng phát triển AFTA : * Các nước thành viên ASEAN, trước hết ASEAN - tới định tăng tốc trình hình thành AFTA nhằn đảm bảo để AFTA không bị tụt hậu so với phát triển kinh tế giới Tuy nhiên, thực điều khơng dễ dàng trình độ phát triển kinh tế nước thành viên AFTA khác nhau, việc tăng tốc làm sâu sắc phân bổ không đồng chi phí lợi ích nước thành viên AFTA Bởi vậy, tính sẵn sàng để tăng tốc không giống nước Trước mắt thành viên AFTA đặt trọng tâm vào việc giảm thuế quan huỷ bỏ hàng rào phi quan thuế thương mại hàng hoá, nhiên thương mại hàng hố tồn giới lại tăng trưởng chậm so với thương mại dịch vụ đầu tư Do đó, việc giảm thuế bãi bỏ hàng rào cản phi thuế trở nên quan trọng việc dỡ bỏ loạt cản trở khác Hiện thành viên AFTA bước việc thành lập nhóm cơng tác hợp tác lĩnh vực sở hữu trí tuệ, hợp tác lĩnh vực tài ngân hàng, đồng thời hợp tác lĩnh vực đầu tư * Thành lập khu vực thương mại tự “ASEAN+3”: khuôn khổ bao gồm 10 nước ASEAN nước Trung Quốc, Nhật Bản, Hàn Quốc Sáng kiến động thái tiến tới hội nhập toàn vùng châu Á, trước hết nhằm tăng cường sức sống cho tổ chức AFTA Trong khuôn khổ này, người ta đồng ý triển khai nghiên cứu tác động ASEAN+3, phát triển mạng lưới hạ tầng (xây dựng đường sắt xuyên Á), chuẩn bị thành lập hiệp định hốn đổi tiền tệ có khủng hoảng (CSCP) nhằm tạo chế an toàn sở mạng lưới hoán đổi tiền tệ song phương, tránh khủng hoảng tiền tệ tương lai xảy khu vực 3.1.2 Định hướng chiến lược Đảng Nhà nước ta hội nhập kinh tế quốc tế [1], [4], [13], [21] a Những chủ trương nguyên tắc hội nhập Đảng Nhà nước Trên sở thực sách đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá đa dạng hoá, với tinh thần Việt Nam muốn bạn với tất nước cộng đồng giới, phấn đấu hồ bình, độc lập phát triển, bước đổi sách kinh tế đối ngoại, chủ động hội nhập có hiệu với kinh tế khu vực giới Nghị Đại hội Đảng VIII Đảng Cộng sản Việt Nam rõ “Nhiệm vụ đối ngoại thời gian tới củng cố môi trường hồ bình tạo điều kiện quốc tế thuận lợi để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội, cơng nghiệp hố, đại hố đất nước” “đẩy nhanh trình hội nhập kinh tế khu vực giới” Nghị 04 Ban chấp hành Trung ương Đảng (khoá VIII) ngày 29/12/1997 nêu rõ nguyên tắc hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam là: “Trên sở phát huy nội lực, thực quán, lâu dài sách thu hút nguồn lực bên ngồi”, biện pháp quan trọng hàng đầu cần tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho nhà đầu tư nước ngồi, “tích cực chủ động thâm nhập mở rộng thị trường quốc tế” Nghị nhấn mạnh nhiệm vụ “chủ động chuẩn bị điều kiện cần thiết cán bộ, luật pháp sản phẩm mà Việt Nam có khả cạnh tranh để hội nhập thị trường khu vực thị trường quốc tế” Báo cáo trị Đại hội IX Đảng (tháng 4/2001) nhấn mạnh chủ trương: chủ động hội nhập kinh tế quốc tế khu vực theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu hợp tác quốc tế, đảm bảo độc lập tự chủ định hướng XHCN, bảo vệ lợi ích dân tộc, giữ gìn an ninh quốc gia, phát huy sắc văn hố dân tộc, bảo vệ mơi trường sinh thái Theo chủ trương này, hội nhập kinh tế quốc tế vừa đòi hỏi khách quan phát triển kinh tế giới nói chung, vừa nhu cầu nội phát triển kinh tế đất nước ta Hội nhập kinh tế quốc tế giúp cho việc mở rộng hội kinh doanh, thâm nhập thị trường giới, tìm kiếm tạo lập thị trường ổn định, từ tạo điều kiện thuận lợi để xây dựng cấu kinh tế hợp lý phát huy tối đa lợi so sánh đất nước Khẳng định tầm quan trọng hội nhập kinh tế quốc tế, Nghị số 07 NQ/TW Bộ Chính trị ngày 27/11/2001 nhấn mạnh mục tiêu quan điểm chủ đạo chi phối tồn q trình hội nhập kinh tế quốc tế nước ta thời gian tới Mục tiêu việc chủ động hội nhập kinh tế quốc tế nhằm mở rộng thị trường, tranh thủ thêm vốn, công nghệ, kiến thức quản lý để đẩy mạnh công nghiệp hoá, đại hoá theo định hướng XHCN, thực dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh Những quan điểm đạo trình hội nhập là: Thứ nhất, chủ động hội nhập theo tinh thần phát huy tối đa nội lực, nâng cao hiệu hợp tác quốc tế, phải đảm bảo giữ vững độc lập tự chủ định hướng XHCN, bảo vệ lợi ích dân tộc, bảo đảm vững an ninh quốc gia, giữ gìn sắc văn hố dân tộc, bảo vệ môi trường Việc chủ động tham gia hội nhập phải dựa sở tiềm định, chuẩn bị chu đáo, với tư vị trí định, chủ động hội nhập có nghĩa phải tự tin, có đường nước bước, không vội vàng hấp tấp, không chậm chạp để lỡ thời Chủ động hội nhập có nghĩa biết người, biết ta, nắm vững tình hình nước quốc tế Chủ động hội nhập vừa mang tính tích cực, vừa mang tính thận trọng vững vàng đốn, khơng để thời Tham gia hội nhập kinh tế quốc tế để phát triển đất nước, phục vụ công công nghiệp hoá, đại hoá Hội nhập kinh tế quốc tế để nuôi dưỡng, làm tăng thêm sức mạnh bên trong, bảo vệ an ninh quốc gia Thứ hai, hội nhập kinh tế quốc tế phải nghiệp toàn dân, phải phát huy tiềm nguồn lực thành phần kinh tế, kinh tế Nhà nước giữ vai trò chủ đạo để phát triển kinh tế, nâng cao sức cạnh tranh kinh tế đất nước, ngành doanh nghiệp Muốn hội nhập mở rộng quan hệ kinh tế với bên phải đảm bảo vững tiền đề bên trong, giữ vững vai trò lãnh đạo Đảng, xây dựng hệ thống trị vững vàng Thứ ba, hội nhập kinh tế quốc tế trình vừa hợp tác, vừa đấu tranh cạnh tranh, vừa có nhiều hội, vừa gặp khơng thách thức Cho nên cần tỉnh táo, khơn khéo linh hoạt việc xử lý tính hai mặt hội nhập kinh tế quốc tế tuỳ theo đối tượng, trường hợp, thời điểm cụ thể, vừa đề phịng tư tưởng thụ động, giản đơn, nơn nóng, phải kiên trì giữ vững phương châm bình đẳng, có lợi, bảo vệ lợi ích quốc gia Thứ tư, cần có kế hoạch lộ trình hội nhập kinh tế quốc tế hợp lý, phù hợp với đặc điểm, trình độ phát triển đất nước, đáp ứng quy định tổ chức kinh tế quốc tế mà Việt Nam tham gia, tranh thủ tối đa ưu đãi giành cho nước phát triển nước có kinh tế chuyển đổi Việt Nam Thực quán phương châm đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ kinh tế quốc tế, khơng để quốc gia nào, tập đồn kinh tế nước ngồi chiếm vị trí độc quyền lĩnh vực kinh tế nước ta Thứ năm, trình hội nhập kinh tế quốc tế kết hợp chặt chẽ yêu cầu giữ vững an ninh quốc phòng với việc mở rộng quan hệ kinh tế quốc tế để tăng cường sức mạnh tổng hợp quốc gia, đề cao cảnh giác, không mơ hồ trước âm mưu lực thù định lợi dụng quan hệ kinh tế để thực “diễn biến hồ bình” b Phương châm hội nhập Trên sở quan điểm trên, phương châm hội nhập cụ thể hố sau: • Điều định thành công nhịp độ hội nhập sức cạnh tranh kinh tế, khả cạnh tranh hàng hoá doanh nghiệp Việt Nam đóng vai trị then chốt Do đó, điều cốt yếu chuẩn bị bên nhằm tạo điều kiện kỹ thuật pháp lý thuận lợi cho doanh nghiệp nước ta nâng cao nội lực khả thích ứng với điều kiện cạnh tranh; chủ động, khẩn trương xây dựng thực chiến lược chuyển dịch cấu kinh tế cách hợp lý để nhanh chóng tăng cường chất lượng, hạ giá thành sản phẩm mà ta có lợi cạnh tranh có tiềm để phát triển Các trình đàm phán tiến trình tham gia thể chế kinh tế quốc tế cần phải dựa sở không ngừng tăng hiệu khả cạnh tranh kinh tế nước ta; • Đổi bên tiến trình hội nhập cần tiến hành đồng Đối với số vấn đề, lĩnh vực, việc chuẩn bị bên cần chủ động trước bước để thúc đẩy hội nhập điều chỉnh, bổ sung luật lệ, chế phù hợp với luật lệ tập quán quốc tế, trình độ phát triển kinh tế hồn cảnh cụ thể đất nước, đồng thời vận dụng triệt để ngoại lệ định chế quốc tế • Phấn đấu đàm phán, cam kết quốc tế có khả thực thi phù hợp với trình độ nước ta nước phát triển, trình chuyển đổi với ưu đãi cần thiết mức độ thời gian thực cam kết mở cửa thị trường mà định chế quốc tế dành cho nước phát triển Vận dụng mối quan hệ quốc tế đa dạng cấp độ để tranh thủ tối đa đồng tình ủng hộ giúp đỡ quốc tế, tạo đàm phán tốt với tất đối tác • Chủ động, khẩn trương với phối hợp chặt chẽ Bộ, ngành quyền cấp từ trung ương đến sở, coi trọng hoạt động doanh nghiệp, đơn vị tổ chức kinh tế thuộc tất thành phần kinh tế, đặc biệt doanh nghiệp nhà nước, tạo điều kiện thuậnlợi cho doanh nghiệp đóng vai trị vừa động lực, vừa người trực tiếp thực chủ trương hội nhập nước ta • Phải kết hợp chặt chẽ lợi ích phận, trước mắt với lợi ích tồn thể, lâu dài đất nước Trong việc xử lý mối quan hệ cần ưu tiên lợi ích tồn cục lâu dài mà mục đích chung phải nhằm nâng cao khơng ngừng khả cạnh tranh doanh nghiệp nước, tạo sản phẩm chủ lực có chất lượng hiệu ngày cao • Trong q trình hội nhập, mặt cần luôn nắm vững chiến lược định hướng bản, mặt khác, cần xác định chủ trương cụ thể khu vực, nước, chế, chí với tập đồn kinh tế lớn để khai thác mặt có lợi, tránh vị trí độc quyền nước ngồi, tranh thủ thời cơ, hạn chế tối đa thua thiệt khơng đáng có 3.1.3 Định hướng phát triển tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam [13], [21], [25], [43], [51] Xuất phát từ tình hình điều kiện thực tế đất nước, bối cảnh quốc tế khu vực, thấy chiến lược thời kỳ tới 2001 - 2010 đẩy mạnh CNH, HĐH, tạo lập tảng cho việc hình thành nước cơng nghiệp giai đoạn sau a Trên đường phát triển lựa chọn, nước ta khác phải bước thực CNH, HĐH Con đường CNH, phân tích, điều kiện giới ngày nay, phải vận dụng tối đa khả cách mạng khoa học cơng nghệ, tồn cầu hố hội nhập kinh tế quốc tế, gắn liền với lợi nước ta tiến hành công đổi toàn tiện sâu sắc, với tiềm to lớn nhân dân ta cách mạng sáng tạo, để đưa đất nước phát triển nhanh bền vững, rút ngắn thời gian cơng nghiệp hố so với nước trước, thực bước mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh lên chủ nghĩa xã hội Sự lựa chọn chiến lược kết luận tất yếu rút từ trình phát triển đổi 10 năm qua, từ tầm nhìn triển vọng phát triển đất nước gắn với xu thế giới thời đại Với việc thực chiến lược 10 năm qua tạo điều kiện tiền đề để đẩy mạnh CNH, HĐH Với chiến lược phát triển 10 năm tới, cần tạo dựng tảng cho việc thực CNH xây dựng nước ta thành nước công nghiệp b Cần có tầm nhìn dài hạn lựa chọn chiến lược phát triển công nghiệp Lựa chọn chiến lược công nghiệp việc xác định mục tiêu xem xét điều kiện đảm bảo thực mục tiêu đó, bối cảnh tình hình thực tế, bao gồm mơi trường sách Các mục tiêu việc lựa chọn phát triển công nghiệp nêu sau: (1) Có tốc độ phát triển nhanh, đóng góp phần quan trọng tiến trình cơng nghiệp hố đại hố đất nước, góp phần nhanh chóng làm thay đổi cấu kinh tế; (2) Đẩy nhanh q trình CNH, HĐH nơng nghiệp nơng thơn, qua làm xoay chuyển cấu kinh tế cấu lao động, nâng cao suất lao động xã hội, nâng cao sức cạnh tranh kinh tế; (3) Phát huy lợi so sánh đất nước, trước hết đội ngũ lao động đơng đảo; (4) Góp phần đại hố kinh tế xã hội, rút ngắn khoảng cách với nước trước Nâng cao mức sống nhân dân, thu hẹp dần khoảng cách vùng nước Nhận biết đặt lại trọng tâm cho ngành công nghiệp nội dung chiến lược hội nhập tổng thể, sở xác định mức độ cam kết ràng buộc với WTO Điểm khó việc đưa cam kết nhận biết ngành cần có xuất tương lai phù hợp với chiến lược công nghiệp hoá đất nước Phát triển hệ ngành công nghiệp, phù hợp với lợi so sánh đất nước Việc phân hệ ngành công nghiệp thể tư tưởng chiến lược việc chuyển dịch cấu công nghiệp theo xu hướng: (1) Đi từ ngành công nghiệp sử dụng nhiều lợi Việt nam nguồn lao động tài nguyên thiên nhiên (đặc biệt nông, lâm, thuỷ hải sản) sang ngành công nghiệp chế biến sâu; (2) Đi từ ngành công nghiệp hạ nguồn, cần không nhiều vốn, sang ngành công nghiệp thượng nguồn mối liên kết công nghiệp bền vững; (3) Nâng cấp công nghệ ngành công nghiệp từ thấp đến cao, gắn chặt chẽ phát triển công nghiệp với công nghệ Tuy nhiên, việc chuyển dịch cấu diễn vừa tuần tự, vừa đồng thời tuỳ theo hội cụ thể mà kinh tế tạo Trước mắt cần tập trung phát triển ngành công nghiệp may, da giầy, ngành công nghiệp chế biến xuất Đồng thời cần bước chuẩn bị cho việc phát triển ngành công nghiệp chế biến thứ hai thứ ba, đặc biệt ngành cơng nghiệp khí, cơng nghiệp điện tử công nghệ thông tin, ngành cơng nghiệp có vị trí quan trọng cấu cơng nghiệp tương lai Có thể xem xét lựa chọn phát triển ngành công nghiệp ưu tiên theo tiêu: (1) Thu hút nhiều lao động; (2) Có thị trường cung cấp đầu vào tiêu thụ sản phẩm đầu ra, thị trường nước quốc tế; (3) Tạo mối liên kết công nghiệp, có tác động lan toả đến chất lượng suất đến ngành cơng nghiệp khác, góp phần nâng cao suất lao động xã hội; (4) Tìm nguồn vốn đầu tư, Chính phủ khơng bao cấp; (5) Tạo chuyển giao công nghệ, thu hút công nghệ mới, nâng cao khả cạnh tranh ngành công nghiệp; (6) Đảm bảo điều kiện môi trường, phát triển bền vững; (7) Có tác động đến vấn đề xã hội việc làm, đói nghèo, cân đối phát triển vùng Phát triển ngành công nghiệp chế biến có chọn lọc, trước hết sở nguồn tài nguyên sẵn có, cung cấp nguyên liệu đầu vào, tạo sở cho ngành công nghiệp khác phát triển Việt Nam có số nguồn tài nguyên dầu khí, số loại khống sản có trữ lượng tập trung, sở để phát triển số ngành công nghiệp sản xuất loại nguyên liệu cho phát triển ngành công nghiệp chế tác Việc có ngành cơng nghiệp sản xuất loại nguyên liệu giảm nhập khẩu, điều quan trọng tạo mối liên kết nội ngành cơng nghiệp, chủ động điều hồ sách nhằm tăng khả cạnh tranh công nghiệp Tuy nhiên phát triển ngành cơng nghiệp địi hỏi vốn đầu tư lớn u cầu cơng nghệ cao Do phải cân nhắc thận trọng cần có chuẩn bị nhiều mặt, hạn chế lạc hậu công nghệ Tiêu chuẩn chất lượng hiệu tiêu chuẩn hàng đầu để xem xét định, đến khơng thể xem xét theo quan điểm khép kín, ngành công nghiệp coi ngành công nghiệp sản xuất thay nhập chủ yếu Nâng cao sức cạnh tranh ngành công nghiệp điều kiện tiên đảm bảo cho việc giảm thiểu thiệt hại tranh thủ tối đa lợi ích q trình hội nhập Nâng cao sức cạnh tranh biện pháp quan trọng phát huy tiềm có ngành cơng nghiệp Có ba yếu tố tác động tới sức cạnh tranh là: (1) Môi trường kinh tế vĩ mô ổn định với thiết chế trị vững chắc; (2) Chất lượng môi trường kinh doanh; (3) Chiến lược doanh nghiệp lực hoạt động thị trường doanh nghiệp Để có cơng nghiệp có tính cạnh tranh, chất lượng hoạt động chiến lược doanh nghiệp phải nâng cao Muốn cần phải tiếp tục đổi chế quản lý, chấn chỉnh nâng cao hiệu hoạt động doanh nghiệp, tổ chức kiểm toán doanh nghiệp nhà nước, đẩy nhanh trình cổ phần hố, tạo điều kiện để doanh nghiệp tăng khả tự chủ sản xuất kinh doanh đời, lại có ưu lao động nhiều rẻ, đất đai chưa khai thác hết phù hợp với nghề trồng dâu nuôi tằm Khả cạnh tranh tơ Việt Nam theo đánh giá Trung quốc Nhìn chung cạnh tranh với nước ASEAN thị trường Việt Nam tương đối phát triển, có nước ASEAN + Đối với da giày, giống dệt may, năm gần đây, kim ngạch xuất giày dép Việt Nam tăng nhanh trở thành ngành sản xuất quan trọng, đứng hàng thứ ba châu Á, sau Trung Quốc Indonesia Trong lĩnh vực này, Việt Nam có lợi nhân công rẻ lại thiếu vốn khả thiết kế triển khai mẫu mốt yếu kém, chủ yếu dựa vào đối tác nước ngồi, 60% ngun liệu phải nhập, khả xuất sản phẩm trực tiếp chưa lớn Các doanh nghiệp cần phải có biện pháp phi quan thuế hữu hiệu biện pháp thương mại khác để hạn chế tối đa vấn đề nhập đồng thời tìm kiếm, mở rộng thị trường tiêu thụ cho sản phẩm may mặc Đẩy mạnh việc nghiên cứu thị hiếu người tiêu dùng ASEAN để tạo mẫu mã nhằm thâm nhập mạnh mẽ vào thị trường khu vực Mặt khác, không ngừng củng cố thị trường nước, mức tiêu dùng nước mặt hàng thấp Song song với nỗ lực doanh nghiệp, hỗ trợ Nhà nước chế sách, hạ tầng sở, đào tạo, thông tin… điều cần thiết, đặc biệt hoàn cảnh doanh nghiệp phải cạnh tranh điều kiện hội nhập kinh tế quốc tế diễn gay gắt 3.4 KIẾN NGHỊ VỚI NHÀ NƯỚC VỀ CÁC ĐIỀU KIỆN CẦN THIẾT BẢO ĐẢM CHO CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM THÍCH ỨNG VỚI TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP [17], [20], [25], [30] Nhà nước có vai trị lớn việc tạo khuôn khổ kinh doanh thuận lợi cho doanh nghiệp Ở thời kỳ khác nhau, sách Nhà nước đóng vai trò khác việc định hướng hỗ trợ doanh nghiệp phát triển kinh doanh nâng cao khả cạnh tranh 3.4.1 Về hoàn thiện hành lang pháp lý Thực tế cho thấy rõ “thể chế nào, doanh nghiệp ấy” Một thể chế kinh tế phù hợp với qui luật phát triển kinh tế thúc đẩy hoạt động kinh doanh tạo bình đẳng, nâng cao khả cạnh tranh trường quốc tế Điều đòi hỏi Nhà nước phải tạo hành lang pháp lý ổn định, bình đẳng doanh nghiệp Với mục tiêu vậy, cần xây dựng máy làm luật cách chuyên nghiệp, tránh tình trạng luật qui định chung chung, kéo theo qui trình hướng dẫn luật: nghị định hướng dẫn, thông tư hướng dẫn, thông tư liên bộ, xuống địa phương lại có văn hướng dẫn, sở ban ngành lại hướng dẫn… Khi tham gia vào hệ thống pháp luật quốc tế, Việt Nam phải nhanh chóng tiến hành điều chỉnh luật pháp quốc gia cho phù hợp với luật pháp thông lệ quốc tế Mặt khác, Việt Nam nên tiến hành hiệp định tương trợ tư pháp với quốc gia khối để thống cách lựa chọn luật áp dụng giải tranh chấp có yếu tố nước Điều đặc biệt cần thiết, Việt Nam khơng hội nhập AFTA mà tương lai cịn hội nhập mạnh mẽ vào tổ chức thương mại quốc tế khác Điều có nghĩa giao thương doanh nghiệp Việt Nam doanh nghiệp nước ngồi tăng mạnh Nếu khơng có hành lang pháp lý thống nhất, làm chậm thời gian giải tranh chấp làm lòng tin bạn hàng, gây khó khăn thiệt thịi cho doanh nghiệp Việt Nam 3.4.2 Về hồn thiện sách vĩ mô Cần sớm xây dựng kế hoạch tổng thể dài hạn hội nhập kinh tế quốc tế với lộ trình cụ thể để ngành, địa phương, doanh nghiệp khẩn trương xếp lại nâng cao hiệu sản xuát, nâng cao lực cạnh tranh, đảm bảo hội nhập có hiệu Xây dựng chiến lược cạnh tranh, hình thành phát triển đồng loại thị trường, trọng thị trường thị trường sơ khai thị trường lao động, thị trường chứng khoán thị trường bất động sản, thị trường khoa học công nghệ, thị trường tư vấn hỗ trợ thơng tin doanh nghiệp Nhà nước cần có sách cụ thể, hợp lý để khuyến khích doanh nghiệp trình tham gia AFTA như: ưu tiên tín dụng, sửa đổi bổ sung ưu đãi thuế cho sản xuất, xuất khẩu, thành lập quĩ bảo hiểm xuất khẩu, đặc biệt sản phẩm có tính chất nhạy cảm cao Đối với dự án đấu tư nước, lấy từ vốn ngân sách hay vốn ODA, phải trọng đến vấn đề hiệu đầu tư Nhà nước cần có danh mục ngành, lĩnh vực ưu tiên sử dụng nguồn vốn cách rõ ràng, tránh đầu tư ạt, đầu tư khơng hiệu khơng có khả hỗ trợ cao cho doanh nghiệp nâng cao khả cạnh tranh AFTA thực Đối với FDI, cần tập trung khuyến khích mạnh mẽ nhà đầu tư nước liên doanh lĩnh vực công nghiệp sản xuất linh kiện, phụ tùng cho ngành cơng nghiệp khí, điện, điện tử, cơng nghiệp đóng tầu Cần dành cho lĩnh vực ưu tiên đặc biệt trước AFTA thực thi để tạo thay đổi cục diện cạnh tranh với nước ASEAN đặc biệt trình độ cơng nghệ Tiếp tục hồn thiện mơi trường vĩ mô cho phù hợp với điều kiện hội nhập kinh tế: Một là, tiếp tục cải thiện sách thương mại đầu tư, đặc biệt thay đổi chế độ nhập theo hướng đại hoá làm tăng tính minh bạch hệ thống thuế quan hàng rào phi thuế quan Chính phủ cần thiết lập hệ thống biện pháp thuế quan phi thuế quan hoàn chỉnh đồng cho phép sử dụng linh hoạt hài hoà với mục tiêu bảo hộ có kỳ hạn giúp doanh nghiệp tăng sức cạnh tranh lĩnh vực sản xuất, kinh doanh quan trọng kinh tế Trong đó, cần nghiên cứu áp dụng biện pháp phi thuế quan phổ dụng giới, cần xây dựng chế độ đãi ngộ tối huệ quốc (MFN), chế độ đãi ngộ quốc gia (NT), chế độ tự vệ xây dựng qui chế xuất xứ hàng hoá làm sở cho việc phát triển quan hệ thương mại với quốc gia khu vực ASEAN, tiếp tục tính tốn phân bố lại mức thuế xuất nhập theo nhóm hàng hố để giảm độ phân tán mức thuế suất, chuyển dần biện pháp phi quan thuế thành thuế suất tương đương trì mức độ bảo hộ hợp lý cho lĩnh vực sản xuất quan trọng kinh tế Hai là, tiếp tục cải cách hệ thống ngân hàng để tăng sức cạnh tranh doanh nghiệp Việt Nam Để thu lợi nhuận từ q trình tự hố thương mại, cần phải tăng tính linh hoạt nguồn lực quan trọng, đặc biệt vốn từ ngân hàng Do đó, hệ thống ngân hàng củaViệt Nam cần phải có cải cách giai đoạn 2001 – 2005 cải cách thủ tục thẩm định tín dụng, áp dụng tiêu chuẩn kế toán quốc tế thừa nhận, cải tiến dịch vụ ngân hàng thương mại, đảm bảo hoạt động ngân hàng thận trọng an tồn khn khổ pháp luật, qui định giám sát Về sách tín dụng cho xuất khẩu: Các doanh nghiệp sản xuất kinh doanh hàng xuất thiếu vốn để đại hoá trang thiết bị thu mua hàng hố Tín dụng ưu đãi cho xuất thuộc ngành nhóm sản phẩm có khả cạnh tranh huy động từ hai nguồn Quỹ hỗ trợ xuất Quỹ hỗ trợ đầu tư Do mức lãi suất điều chỉnh so với thời gian ban hành Quy chế hoạt động quỹ nên lãi suất quỹ khơng cịn mang tính ưu đãi Vì quỹ cần xem xét trình Chính phủ: - Điều chỉnh mức lãi suất hỗ trợ cho đối tượng vay từ hai quỹ thời gian tới; - Cơ chế điều chỉnh lãi suất cho vay linh hoạt điều kiện kinh doanh thay đổi nhanh; Mặt khác, cần xây dựng ban hành Quỹ hỗ trợ tín dụng xuất làm tiền đề cho việc thành lập Ngân hàng sách xuất nhập Ba là, hồn thiện sách thuế Về thuế giá trị gia tăng VAT, cần sửa đổi theo hướng mức thuế rút gọn lại mức thống cho loại sản phẩm, dịch vụ Các máy móc, thiết bị sản xuất nước nhập xếp vào diện không chịu thuế giá trị gia tăng Cải tiến cách thu thuế hoàn thuế, đảm bảo thuận tiện cho người nộp thuế, đồng thời nhà nước không bị thất thu thuế Về sách thuế thu nhập doanh nghiệp: Thuế thu nhập doanh nghiệp áp dụng bình đẳng cho đối tượng theo hướng hạ mức thuế cao áp dụng không điều chỉnh mức thuế tương đối thấp nhằm đảm bảo đủ diện thu thuế; hạn chế mức chênh lệch lớn ngành nghề, lĩnh vực Việc xác định mức thuế thu nhập doanh nghiệp khơng nên vào mức lợi nhuận bình quân sản phẩm hay cách phân loại thành ngành công nghiệp, nông nghiệp, dịch vụ Mức thuế đề nghị vào mục tiêu cần thúc đẩy ngành sản phẩm phát triển: mức thuế thấp áp dụng cho ngành có khả cạnh tranh cần khuyến khích, mức thuế trung bình áp dụng cho ngành có khả cạnh tranh tương lai khả cạnh tranh thấp, mức thuế cao áp dụng cho ngành khơng khuyến khích phát triển, thuộc nhóm có khả cạnh tranh tương lai nhóm khả cạnh tranh thấp Mức lợi nhuận bình quân cao ngành/sản phẩm thay đổi có nhiều doanh nghiệp tham gia kinh doanh Xem xét sớm bãi bỏ chế độ thuế thu nhập bổ sung 25% phần thu nhập lợi khách quan đem lại Bộ Tài cho ngành dịch vụ phải chịu thuế suất cao ngành công nghiệp nông nghiệp Điều không phù hợp với chủ trương phát triển ngành dịch vụ, lĩnh vực kinh tế ngày quan trọng theo xu hướng kinh tế chung giới có tỷ trọng ngày lớn so với ngành nông nghiệp cơng nghiệp Tiếp tục hồn thiện sách thương mại Các kiến nghị đề xuất sau xuất phát từ quan điểm sản phẩm dịch vụ có lực cạnh tranh tích cực cạnh tranh cần bảo hộ Đồng thời, cần, có sách khuyến khích đầu tư, hỗ trợ khoa học, công nghệ v.v khơng liên quan đến sách thương mại cam kết trình hội nhập kinh tế quốc tế Thuế nhập khẩu: Việc nâng cao khả cạnh tranh sản phẩm, tận dụng lợi tự nhiên đất đai, khí hậu, lao động, khơng đòi hỏi phải bảo hộ thuế nhập mức độ cao Để giúp cho doanh nghiệp sản xuất cung cấp sản phẩm, dịch vụ nâng cao khả cạnh tranh, thị trường giới, thuế nhập đầu vào cho sản xuất, (thí dụ phân bón, thuốc trừ sâu sản xuất nông nghiệp vải, phụ liệu ngành may mặc), nguyên liệu, mặt hàng nước chưa sản xuất được- cần hưởng thuế suất thấp nhất, Mức bảo hộ cho nhóm có khả cạnh tranh phải thấp mức bảo hộ cho nhóm sản phẩm khác Dự kiến tương lai có mức thuế nhập với thuế suất tối đa 60% nên cần giới hạn mức bảo hộ tối đa cho nhóm sản phẩm có khả cạnh tranh 20% Nhóm có khả cạnh tranh tương lai cần bảo hộ mức cao 50-60%, cịn nhóm khả cạnh tranh thấp nên để mức trung bình 30-40% So sánh với lịch trình AFTA, thấy thuế suất đề nghị cho nhóm cao (tối đa 20 % AFTA 5%), thời gian rút ngắn Bộ Tài cho cần bảo hộ mặt hàng chiến lược, mặt hàng đầu tư sản xuất xét góc độ khả cạnh tranh thấy số mặt hàng chiến lược xi măng chẳng hạn có khả cạnh tranh thấp, chi phí sản xuất cao nhập Việc bảo hộ mặt hàng cần có thời hạn định, kéo dài thời gian bảo hộ không kèm theo biện pháp nâng cao lực cạnh tranh kéo dài tình trạng trì trệ ỷ lại vào nhà nước doanh nghiệp buộc người tiêu dùng phải trả giá Tác động tiêu cực diễn việc cắt giảm thuế nhập nhóm có khả cạnh tranh hạn chế so với nhóm ngành khác Với sách thuế nhập thấp, nguyên vật liệu phục vụ cho sản xuất sản phẩm doanh nghiệp cịn tăng thêm khả chiếm lĩnh thị trường quốc tế đưa mức giá cạnh tranh, đáp ứng nhu cầu tương đối ổn định hàng tiêu dùng thiết thực hàng ngày Trên thực tế, nhiều sản phẩm đầu vào cho nhóm sản phẩm có khả cạnh tranh có mức thuế danh nghĩa thấp khơng đánh thuế Thuế nhập bình qn đơn giản bình quân gia quyền hành số mặt hàng sau: Bảng 11 - Thuế nhập bình quân số mặt hàng Mặt hàng Thuế NK bình quân giản đơn Thuế NK bình quân gia quyền Cà phê hạt 20 20 Gạo 5 Mía 10 10 Đường 24 32 Thuỷ sản nguyên liệu 22 17 Sản phẩm từ thuỷ sản 34 32 Phân bón 3,1 3,1 Thuốc trừ sâu 2,3 0,6 Dệt 26 31 May 46 42 Da 13 Sản phẩm từ da 43 21 Thuế xuất Hiện áp dụng thuế xuất % gạo cà phê giá xuất tăng cao Nhằm mục đích nâng cao khả cạnh tranh giá khơng nên đánh thuế xuất tồn nhóm, kể gạo, cà phê Nếu giá thị trường giới cao đột biến, điều tiết qua hình thức phụ thu đề cập Thực chế độ "hậu ưu đãi"- doanh nghiệp xuất hoàn phần thuế nhập nộp tỷ lệ xuất cao hưởng mức thuế thu nhập ưu đãi Chế độ hoàn thuế nhập xuất áp dụng cho doanh nghiệp trực tiếp xuất doanh nghiệp sản xuất hàng phục vụ xuất Phân bổ hạn ngạch Trong nhóm sản phẩm có khả cạnh tranh, áp dụng hạn ngạch hàng may mặc gạo xuất Chế độ hạn ngạch hai mặt hàng cịn tiếp tục trì thời gian định Song, Bộ thương mại nghiên cứu cải tiến chế độ phân bổ hạn ngạch theo hướng mở rộng hội cho doanh nghiệp tham gia, cơng khai, minh bạch Sau Chính phủ đàm phán ký kết hiệp định hàng năm giao cho Hiệp hội ngành hàng xác định quy chế phân bổ hạn ngạch Chế độ phụ thu hàng xuất Hiện không đánh thuế xuất hầu hết mặt hàng xuất lại áp dụng chế độ phụ thu chênh lệch giá xuất giá vốn nước Khoản phụ thu đưa vào Quỹ khuyến khích xuất Ngồi khoản phụ thu quan trung ương, số địa phương áp dụng chế độ phụ thu nông sản xuất Theo chế hành, chế độ phụ thu giá xuất lên cao làm giảm động lực người sản xuất kinh doanh hàng xuất khẩu, mặt khác lại không kịp thời hỗ trợ cho người sản xuất giá giới giảm thấp xuống mức giá thành Vì vậy, có phương án:  Tập trung nguồn phụ thu chênh lệch giá xuất Bộ chuyên ngành  Hiệp hội sản xuất xuất mặt hàng Việc giao cho Bộ chuyên ngành Hiệp hội quản lý nguồn phụ thu khắc phục tình trạng trợ cấp xuất trợ cấp không kịp thời Nếu giao cho Hiệp hội cịn có thuận lợi đảm bảo nguyên tắc nhà nước thu thuế khoản phí mang tính chất thuế Giấy chứng nhận xuất xứ Đối với mặt hàng xuất yêu cầu phải có giấy chứng nhận xuất xứ để hưởng ưu đãi thuế nước nhập may mặc, giày dép thì xem xét cải tiến rút ngắn thời gian xét cấp giấy chứng nhận xuất xứ mức phí thích hợp Xây dựng áp dụng nguyên tắc xuất xứ hàng nhập từ nước hưởng ưu đãi thuế quan Thủ tục hải quan Chấp nhận quy chế WTO, đơn giản hố thủ tục hải quan, giảm chi phí thời gian tiền bạc cho doanh nghiệp xuất nhập hàng hoá, tập trung giải khâu kiểm hoá tính thuế hải quan Đối với kiểm hố, dựa kết hoạt động thời gian qua,Tổng cục Hải quan rà soát quan cấp phép, lựa chọn quan khơng có sai sót việc cấp giấy chứng nhận để ban hành danh mục quan kiểm hoá thừa nhận đảm bảo chất lượng Một có xác nhận quan thuộc danh mục hải quan cửa chấp nhận để hồn tất thủ thục, tránh tình trạng doanh nghiệp phải đưa nhiều nơi để kiểm hố Nếu Hải quan khơng chấp nhận kết kiểm hoá lần thứ yêu cầu kiểm hoá thêm Hải quan chịu chi phí cho lần kiểm hố sau lần thứ Áp dụng cách tính thuế hải quan thông dụng nước dựa giá trị thực tế ghi hợp đồng, xây dựng hệ thống liệu giá tham khảo theo khu vực thời điểm Xúc tiến thương mại Bộ Thương mại phối hợp với ngành có liên quan xây dựng chương trình triển khai kế hoạch xúc tiến thương mại giai đoạn 2001-2005, đề nhiệm vụ cho Chính phủ, ngành hàng, doanh nghiệp kinh doanh Tổ chức tốt việc thu thập phân tích thơng tin thị trường nước giới, phổ biến qua mạng điện tử, qua hiệp hội 3.4.3 Về tăng cường đầu tư có trọng điểm cho xây dựng kết cấu hạ tầng Đối với số lĩnh vực cụ thể, Nhà nước cần có quan tâm hỗ trợ mạnh mẽ thời điểm Mặt khác, cần nghiên cứu số phương án hỗ trợ gián tiếp cho doanh nghiệp Việt Nam, việc hỗ trợ sở hạ tầng kinh doanh, hỗ trợ hệ thống thông tin… Cụ thể, số lĩnh vực sau: Thứ nhất, phát triển hệ thống kinh doanh lương thực có tính cạnh tranh nước với tham gia thu mua, chế biến, buôn bán lúa gạo để phát huy mạnh vốn, kinh nghiệm tiếp thị sở vật chất kỹ thuật, mạng lưới quan hệ kinh doanh hình thành từ lâu năm Củng cố tăng cường hoạt động hiệp hội xuất lương thực để làm tốt vai trò tập hợp lực lượng, tăng cường sức mạnh cạnh tranh quốc tế doanh nghiệp xuất gạo, trung tâm trao đổi hỗ trợ kỹ kinh doanh cho thành viên… Nhà nước cần tham gia tích cực việc phát triển sở hạ tầng dịch vụ phục vụ công tác chế biến xuất nông sản Thứ hai, Nhà nước cần tạo điều kiện thuận lợi cho tập trung huy động nguồn vốn để đầu tư cho lĩnh vực thuỷ hải sản, tìm thêm nguồn để tăng vốn tín dụng trung, dài hạn, đầu tư cho phương tiện đánh bắt ni trồng Thứ ba, Nhà nước cần có biện pháp hỗ trợ định công nghệ, chế, thông tin, để doanh nghiệp bước vươn lên xuất trực tiếp từ A đến Z, đặc biệt ngành may mặc Bởi nay, doanh nghiệp ngành này, chủ yếu làm gia công xuất Nhà nước cần khuyến khích nhà đầu tư nước tham gia mạnh mẽ vào tất công đoạn ngành dệt may, kể việc trồng dâu nuôi tằm Thứ tư, ngành rau quả, giai đoạn Nhà nước nên khuyến khích phát triển sở chế biến nhỏ vừa để nâng cao khả cạnh tranh, xây dựng hệ thống sở hạ tầng dịch vụ cho sản xuất xuất rau Giữ vững thị trường nước, tập trung vào phát triển mặt hàng có thị trường tiêu thụ, tiến tới cạnh tranh với ASEAN việc xuất sang nước khu vực Thứ năm, Nhà nước cần thúc đẩy nhanh trình ký kết hiệp định thú ý, giải vấn đề vệ sinh dịch tễ, tiêu chuẩn thú y quan hệ thương mại song phương để khuyến khích cho việc xuất sản phẩm chăn nuôi, đặc biệt sang Singapore Malaysia để tận dụng ưu đãi AFTA Thứ sáu, ngành điện - điện tử: Các thiết bị điện công suất lớn, thiết bị chuyên dùng, phụ tùng, thiết bị điện kỹ thuật cao đưa vào danh mục cắt giảm Nói chung mặt hàng có thuế suất thấp, nên việc thực AFTA không ảnh hưởng nhiều đến doanh nghiệp Các thiết bị điện công suất nhỏ, thiết bị nghe nhìn, đồ điện gia dụng khác, thiết bị chiếu sáng… xếp danh mục loại trừ tạm thời Nhìn chung mặt hàng có mức thuế suất cao Nhóm chủ yếu đưa vào thực giảm thuế kể từ sau 2001 Để giúp doanh nghiệp giữ vững khả cạnh tranh, phía Nhà nước, cần kịp thời áp dụng biện pháp bảo hộ phi quan thuế cách thích hợp theo lịch trình giảm thuế, đồng thời cần có sách định hướng phù hợp: + Tích cực phát triển theo hướng chiến lược xuất khẩu, hội nhập nhanh vào mạng lưới sản xuất thương mại khu vực toàn cầu, đồng thời coi trọng khai thác thị trường nội địa + Khuyến khích thành phần kinh tế phát triển công nghiệp điện tử Cần xác định rõ khu vực mà Nhà nước chủ động vốn, thị trường ưu tiên đầu tư nước Phần lại cần đẩy mạnh hợp tác với nước ngồi hình thức nhằm nhanh chóng đưa cơng nghiệp điện tử đạt trình độ quốc tế khu vực Cần có sách phù hơp việc khuyến khích gia tăng tỷ lệ nội địa hố Thứ bảy, ngành hoá chất, cao su: Nhà nước nên khuyến khích thành lập liên doanh vào lĩnh vực chế biến, sản xuất sản phẩm từ nguyên liệu cao su xăm lốp ô tô, đồ dùng cao su chi tiết sử dụng máy móc thiết bị đại… Phát triển cơng nghiệp chế biến gỗ cao su, để nâng cao hiệu khai thác tổng thể toàn ngành Thứ tám, ngành khí: Để thực tố tiến trình giảm thuế, bảo đảm khả cạnh tranh, năm tới cần ý số nội dung sau: + Thời gian tới, ngành khí cần đầu tư mạnh hơn, trước hết đầu tư chiều sâu nhằm khai thác tốt tiềm có Đồng thời, khí phải lựa chọn đầu tư số cơng trình trọng điểm, tạo điều kiện để ngành khí tham gia nhiều vào thị trường khu vực sản phẩm có đủ sức cạnh tranh Điều nàycũng phù hợp với kinh nghiệm nước giai đoạn đầu phát triển công nghiệp Đặc biệt cần tập trung cho khí phục vụ nông nghiệp, tiến đến sản phẩm thay cho nhập tiến tới tăng cường xuất + Áp dụng triệt để biện pháp bảo hộ cho sản xuất nước thiết bị nước sản xuất mà nước dùng vốn lớn để phá giá Cần có sách bảo hộ việc làm cho ngành khí Thực hợp lý hoá biểu thuế, giảm triệt để thuế nhập cho nguyên liệu đầu vào Thực hỗ trợ tốt cho chương trình nội địa hố ngành khí + Hồn thiện cơng tác quản lý vĩ mơ, cần có kế hoạch, chiến lược phát triển rõ ràng tổ chức theo dõi quản lý dự án Cần thiết phải thiết lập hệ thống thực thi kế hoạch chiến lược hệ thống quản lý Bộ công nghiệp kết hợp với Bộ Kế hoạch Đầu tư để quản lý mặt hàng nước sản xuất Thực tốt phối hợp kinh doanh qua hiệp hội để tránh tình trạng cạnh tranh xí nghiệp nước gây bất lợi cho cạnh tranh quốc tế 3.4.4 Tăng cường đào tạo đội ngũ cán Kinh nghiệm nhiều nước giới khu vực (như Nhật Bản, Singapore…) cho thấy, công tác đào tạo, nâng cao lực cán nhân tố định thành công phát triển đất nước Trong trình hội nhập ASEAN, nhân tố lại có ý nghĩa quan trọng lẽ trình độ quản lý doanh nghiệp Việt Nam cịn nhiều hạn chế so với nước thành viên khác khu vực, bối cảnh kinh tế tri thức hình thành ảnh hưởng sâu rộng đến tư quản lý, tư kinh tế phương thức sản xuất kinh doanh Vì vậy, để thực thành công cam kết kinh tế – thương mại theo khuôn khổ ASEAN, Việt Nam cần tận dụng hội để phát triển nguồn nhân lực nâng cao lực doanh nghiệp mình, thời gian tới, cần phải thực giải pháp sau: Thứ nhất, Nhà nước phải tiến hành qui hoạch lại, phân loại đào tạo theo lực sở trường đội ngũ cán doanh nghiệp, quan quản lý tiến trình hội nhập Việt Nam vào ASEAN, đặc biệt ngành hải quan, thương mại, quản lý đầu tư nước ngoài… Đào tạo lại đào tạo cần kết hợp chặt chẽ để đáp ứng tốt địi hỏi phát sinh q trình thực cam kết Việt Nam theo khuôn khổ ASEAN Thứ hai, Nhà nước kết hợp với doanh nghiệp cần trọng đào tạo chuyên môn, tay nghề cho người lao động, phù hợp với chiến lược “phát triển văn hoá - xã hội xây dựng người”, lấy người làm trung tâm phát triển kinh tế xã hội mà Đại hội Đảng IX đề Trước mắt, để chuẩn bị cho trình tham gia cách đầy đủ vào ASEAN, cần lưu ý đến việc đào tạo ba loại cán sau đây: • Đào tạo cơng nhân lành nghề theo lĩnh vực, trọng đào tạo ngành sản xuất mũi nhọn mà Việt Nam phát triển để phục vụ cho xuất khẩu, thực vai trị Việt Nam phân cơng lao động quốc tế ASEAN Vấn đề cần nhấn mạnh thời điểm bị cân đối nghiêm trọng đào tạo đại học đào tạo công nhân kỹ thuật lành nghề so với nước thành viên khác khu vực • Đào tạo đội ngũ cán có trình độ kinh doanh quốc tế giỏi Đây loại hình cán cần chuyên môn cao, am hiểu sản xuất, am hiểu thị trường, kỹ thuật đàm phán, giao dịch, ký kết hợp đồng giỏi ngoại ngữ Để hoàn thành q trình hồ nhập cách có hiệu vào ASEAN bảo vệ quyền lợi quốc gia trình này, thiếu cần nhóm cán chun mơn • Đào tạo cán pháp lý, đặc biệt lĩnh vực kinh tế thương mại quốc tế, có am hiểu luật lệ thông lệ ASEAN thông lệ quốc tế khác, để đủ trình độ tư vấn, trợ lý giúp đỡ quan quản lý doanh nghiệp kinh doanh hợp tác quốc tế Thứ ba, xây dựng qui chế đầu tư phát triển đội ngũ cán doanh nghiệp định rõ tỷ lệ lợi nhuận sử dụng để nâng cao chuyên môn tay nghề cho người lao động Nhà nước cần tiến hành cơng trình nghiên cứu tính cạnh tranh ngành ta để định hướng cho công tác đào tạo tập trung vào ngành mà có khả cạnh tranh ASEAN, liên kết trung tâm đào tạo lớn, trường đại học với doanh nghiệp để gắn kết học đôi với hành KẾT LUẬN Hội nhập kinh tế quốc tế nói chung, hội nhập AFTA nói riêng địi hỏi tất yếu, nhiệm vụ quan trọng tất doanh nghiệp Việt Nam thuộc thành phần kinh tế, qui mô hoạt động, điều kiện định cho tồn phát triển doanh nghiệp toàn kinh tế quốc dân điều kiện Để hội nhập thành công cần có hỗ trợ, tạo điều kiện thuận lợi từ phía quan phủ, yếu tố định chủ động vươn lên tự thích ứng doanh nghiệp, khả sáng tạo tìm cách để nâng cao sức cạnh tranh doanh nghiệp, việc xây dựng thực chiến lược kinh doanh phù hợp với đòi hỏi tiến trình hội nhập Trong năm gần đây, với hướng dẫn hỗ trợ quan Nhà nước khung khổ pháp lý, đổi sách kinh tế vĩ mơ, thuận lợi hố mơi trường kinh doanh hỗ trợ trực tiếp gián tiếp việc nâng cao nguồn lực cho phát triển, doanh nghiệp Việt Nam có bước tiến định tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế nói chung, hội nhập AFTA nói riêng Tuy nhiên, tuỳ theo điều kiện khả phát triển cụ thể, phần lớn doanh nghiệp, đặc biệt doanh nghiệp vừa nhỏ, lúng túng nhận thức xây dựng chiến lược, kế hoạch, bước cần thiết tiến trình hội nhập, trước hết hội nhập AFTA Chính luận án tài liệu tạo sở lý luận phương pháp luận cho tiến trình hội nhập AFTA doanh nghiệp Việt Nam thời gian tới Luận án thực số công việc sau đây: - Đã hệ thống hoá số vấn đề lý luận sở thực tiễn hội nhập kinh tế quốc tế nói chung, hội nhập AFTA nói riêng doanh nghiệp thông qua việc làm rõ khái niệm, chất loại hình hội nhập kinh tế quốc tế; làm rõ mục tiêu, chương trình hoạt động AFTA; khẳng định vai trò điều kiện cần thiết doanh nghiệp Việt Nam tiến trình hội nhập AFTA bước đầu rút kinh nghiệm nâng cao lực cạnh tranh doanh nghiệp tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế số quốc gia khu vực - Luận án phân tích tình hình thực cam kết Việt Nam hội nhập AFTA, xem xét tình hình hoạt động doanh nghiệp Việt Nam từ diễn tiến trình hội nhập AFTA với thành tựu đạt hạn chế, yếu doanh nghiệp, xem xét lực cạnh tranh ngành/ doanh nghiệp Việt Nam diễn q trình hội nhập nói chung hội nhập AFTA nói riêng, đặc biệt xem xét lực cạnh tranh số sản phẩm chủ yếu đánh giá lực cạnh tranh doanh nghiệp Việt Nam số ngành kinh tế - kỹ thuật Trên sở đó, Luận án đánh giá tổng quát khó khăn, thuận lợi doanh nghiệp Việt Nam tiến trình hội nhập AFTA rõ nội dung công việc chủ yếu cần thực doanh nghiệp Việt Nam để hồn tất lộ trình hội nhập thời gian tới - Luận án dự báo tiến trình hội nhập AFTA, nêu rõ định hướng chiến lược Đảng Nhà nước ta hội nhập kinh tế quốc tế nói chung, phân tích định hướng phát triển chủ yếu tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế Việt Nam việc thực có hiệu cam kết kinh tế - thương mại khuôn khổ AFTA nêu lên vấn đề đặt doanh nghiệp Việt Nam tiến trình hội nhập AFTA thời gian tới - Luận án nêu lên giải pháp tầm vĩ mô vi mơ nhừm thúc đẩy tiến trình hội nhập AFTA doanh nghiệp Việt Nam thời gian tới, đồng thời đề xuất kiến nghị với Nhà nước tiếp tục tạo điều kiện thuận lợi cho doanh nghiệp để thực thành cơng tiến trình hội nhập Với kết nghiên cứu nêu trên, Luận án trở thành tài liệu tham khảo tốt cho nhà hoạch định sách, cho doanh nghiệp cho quan tâm đến vấn đề Do điều kiện nghiên cứu thời gian hạn chế, Luận án khơng tránh khỏi thiếu sót, tác giả mong nhận bảo đóng góp ý kiến bạn đọc xa gần ... AFTA nêu lên vấn đề đặt doanh nghiệp Việt Nam tiến trình hội nhập AFTA thời gian tới - Luận án nêu lên giải pháp tầm vĩ mô vi mô nhừm thúc đẩy tiến trình hội nhập AFTA doanh nghiệp Việt Nam thời. .. lợi doanh nghiệp Việt Nam tiến trình hội nhập AFTA rõ nội dung công việc chủ yếu cần thực doanh nghiệp Việt Nam để hồn tất lộ trình hội nhập thời gian tới - Luận án dự báo tiến trình hội nhập AFTA, ... hợp tác để hỗ trợ doanh nghiệp cạnh tranh với doanh nghiệp nước 3.3 NHỮNG GIẢI PHÁP CHỦ YẾU NHẰM THÚC ĐẨY TIẾN TRÌNH HỘI NHẬP AFTA CỦA CÁC DOANH NGHIỆP VIỆT NAM 3.3.1 Giải pháp tầm vĩ mô [16],