LUẬN VĂN "Một số giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam " LỜI CẢM ƠN Trước khi trình bày luận văn, tôi xin trân trọng cảm ơn thày Đinh Xuân Trình - giáo viên hướng dẫn cùng toàn thể các anh, chị công tác tại phòng Thanh toán quốc tế, Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam đã chỉ bảo tận tình, hết lòng giúp đỡ tôi hoàn thành khoá luận này. Sinh viên Lưu Phương Lan MỤC LỤC PHẦN MỞ ĐẦU 1 CHƯƠNG I: RỦI RO VÀ CÁC RỦI RO TRONG PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ .4 I. Khái niệm về rủi ro và phân loại .4 1. Khái niệm 5 2. Phân loại 6 II. Các rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ 6 1. Các rủi ro thường gặp trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ .6 1.1 Rủi ro kỹ thuật .6 1.2 Rủi ro đạo đức .12 1.1 Rủi ro chính trị 15 2. Các loại L/C và những rủi ro tiềm ẩn .17 2.1 Khái niệm L/C .17 2.2 Nội dung của L/C 17 2.3.Các loại L/C và những rủi ro tiềm ẩn 19 CHƯƠNG II. THỰC TRẠNG RỦI RO TRONG THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI SỞ GIAO DỊCH I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM 23 I. Lịch sử hình thành và phát triển Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam và Sở giao dịch I .24 1. Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam luôn xứng đáng là ngân hàng xung kích phục vụ đầu tư phát triển .24 2. Sự ra đời và phát triển của Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam .29 2.1 Sự ra đời 29 2.2.Hoạt động kinh doanh của Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam trong những năm gần đây .30 II. Thực trạng rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam .32 1. Khái quát về tình hình thanh toán quốc tế tại SGDI 32 2. Tình hình rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam .38 2.1. Vận dụng phương thức tín dụng chứng từ trong hoạt động thanh toán xuất nhập khẩu tại SGDI 38 2.2. Thực trạng về rủi ro trong thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam .46 CHƯƠNG III. MỘT SỐ GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ NHẰM HẠN CHẾ RỦI RO TRONG PHƯƠNG THỨC THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ TẠI SỞ GIAO DỊCH I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM .55 I. Quan điểm định hướng trong việc đưa ra các giải pháp 55 1. Các định hướng chung .55 1.1. Các giải pháp phải phù hợp với thông lệ quốc tế .56 1.2. Tạo điều kiện cho hoạt động xuất nhập khẩu phát triển 57 1.3. Phù hợp với tình hình thực tế Việt Nam 58 2. Định hướng hoạt động của Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam 58 2.1 Định hướng hoạt động chung 58 2.2 Định hướng phát triển hoạt động thanh toán quốc tế bằng phương thức thư tín dụng tại SGDI - Ngân hàng ĐT & PT VN 59 II. Những giải pháp chủ yếu 60 1. Những giải pháp tầm vĩ mô .60 1.1. Sớm nghiên cứu, soạn thảo và áp dụng hệ thống luật, tạo môi trường pháp lý cho hoạt động thanh toán quốc tế 60 1.2. Hiện đại hoá công nghệ ngân hàng .61 1.3. Tổ chức thực hiện tốt thị trường ngoại tệ liên ngân hàng, tạo điều kiện cho thị trường hối đoái Việt Nam ngày càng phát triển 62 2. Những giải pháp tầm vi mô .62 2.1. Chuẩn hoá quy trình nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ .62 2.2. Nâng cao trình độ nghiệp vụ thanh toán viên 63 2.3. Tăng cường công tác quản lý và sử dụng tốt các hình thức L/C 63 2.4. Mở rộng có hiệu quả mạng lưới ngân hàng đại lý và cơ cấu tiền gửi ngoại tệ hợp lý .64 2.5. Những giải pháp về hoạt động nghiệp vụ .65 2.6. Giải pháp về nguồn ngoại tệ để thanh toán L/C 67 2.7. Đảm bảo khả năng thanh toán trên cơ sở quản trị rủi ro hoạt động ngoại bảng 68 2.8. Giải pháp về mặt kiểm tra - kiểm soát .69 2.9. Giải pháp về hạn chế rủi ro từ phía khách hàng 69 3. Kiến nghị .70 3.1. Kiến nghị đối với Nhà nước và các ngành có liên quan 70 3.2. Kiến nghị đối với Ngân hàng Nhà nước .73 3.3. Kiến nghị đối với Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam .73 KẾT LUẬN .81 Danh sách tài liệu tham khảo .82 DANH SÁCH BẢNG BIỂU * Biểu đồ 1. Biểu đồ 1: Tổng doanh số TTQT và thanh toán bằng L/C các năm qua * Bảng biểu 1. Bảng 1. Tình hình thanh toán xuất nhập khẩu qua Sở giao dịch I trong những năm gần đây 2. Bảng 2. Doanh số thanh toán xuất khẩu, nhập khẩu tại SGDI - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam trong những năm qua. 3. Bảng 3. Tỷ trọng các phương thức thanh toán quốc tế trong SGDI 4. Bảng 4. Hoạt động thanh toán quốc tế theo phương thức L/C tại SGDI 5. Bảng 5. Dư nợ bảo lãnh L/C trả chậm tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam DANH SÁCH CÁC KÝ TỰ VIẾT TẮT 1. ATM : Máy rút tiền tự động 2. HĐBT : Hội đồng bộ trưởng 3. L/C : Thư tín dụng 4. BIDV : Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam 5. SGDI : Sở giao dịch I 6. UCP 500 : Quy tắc thống nhất và thực hành về tín dụng chứng từ số 500 7. USD : Đô la Mỹ 8. VND : Việt Nam đồng 9. XNK : Xuất nhập khẩu PHẦN MỞ ĐẦU 1. Tính cấp thiết của đề tài Ngày nay, trong xu thế quốc tế hoá, toàn cầu hoá của nhân loại, hoạt động kinh tế quốc tế ngày càng phát triển mạnh mẽ và chiếm một vị trí quan trọng đặc biệt trong giai đoạn công nghiệp hoá - hiện đại hoá của nước ta. Với tư cách là chất xúc tác cho sự phát triển của thương mại quốc tế, công tác thanh toán quốc tế cũng không ngừng được mở rộng và phát triển. Song, khi thương mại quốc tế càng phát triển thì mối quan hệ giữa người mua và người bán càng trở nên đa dạng và phức tạp. Điều này đồng nghĩa với nguy cơ rủi ro ngày càng cao trong buôn bán quốc tế nói chung và thanh toán quốc tế nói riêng. Bằng chứng là nếu nhìn lại công tác thanh toán quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam trong thời gian qua, điều làm chúng ta không khỏi lo ngại là những con số thiệt hại đáng kể trong nghiệp vụ thanh toán hàng hoá xuất nhập khẩu theo phương thức thanh toán tín dụng chứng từ. Nếu xét trong cả nền kinh tế, hàng năm rủi ro trong phương thức này có thể lên tới hàng trăm triệu USD, đe dọa sự an toàn trong kinh doanh của cả ngân hàng và các doanh nghiệp. Trong khi đó, với sự non trẻ và còn ít kinh nghiệm thực tế trong thanh toán quốc tế, các ngân hàng thương mại Việt Nam nói chung và Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam nói riêng đang gặp rất nhiều khó khăn trong việc đối phó với xu thế hội nhập ngân hàng khu vực và quốc tế cũng như tình hình cạnh tranh ngày càng gay gắt. Do vậy, việc hoàn thiện và phát triển công tác thanh toán quốc tế cụ thể là nghiên cứu và phòng tránh các rủi ro trong thanh toán quốc tế là một trong các mối quan tâm hết sức cấp bách và thường xuyên của mỗi ngân hàng. Sau một thời gian học tập và nghiên cứu, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài khóa luận tốt nghiệp là: Một số giải pháp hạn chế rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam  cũng chỉ với mục đích làm sáng tỏ vị trí, vai trò của phương thức thanh toán tín dụng chứng từ trong nền kinh tế, luận giải có tính hệ thống cơ sở lý luận và thực tiễn, các ưu nhược điểm và nguyên nhân gây ra rủi ro trong phương thức thanh toán này. Từ đó đề xuất các giải pháp nhằm hoàn thiện và hạn chế rủi ro trong thanh toán quốc tế nói chung và thanh toán tín dụng chứng từ nói riêng. 2. Đối tượng nghiên cứu Đây là đề tài tập trung nghiên cứu những vấn đề chung nhất về các rủi ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ và những giải pháp để hạn chế rủi ro đó. 3. Phạm vi nghiên cứu Với phạm vi của một khoá luận, tôi cũng chỉ xin tập trung nghiên cứu và trình bày các cơ sở lý luận theo thông lệ quốc tế liên quan đến hoạt động thanh toán tín dụng chứng từ, thực tiễn về hoạt động này tại Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam trong những năm gần đây (từ năm 1999 đến 2002). 4. Phương pháp nghiên cứu Để nghiên cứu và cho ra đời sản phẩm có hiệu quả, tôi đã sử dụng tập hợp các phương pháp như duy vật biện chứng, phân tích, tổng hợp, thống kê, so sánh . cùng với việc tham khảo các sách, tài liệu trong và nước ngoài có liên quan. 5. Kết cấu của khoá luận Ngoài phần mở đầu và kết luận, khoá luận này có bố cục như sau: [...]... I: R i ro và các r i ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ Chương II: Thực trạng r i ro trong thanh toán tín dụng chứng từ t i Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam Chương III: Một số gi i pháp kiến nghị nhằm hạn chế r i ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ t i Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam CHƯƠNG I R I RO VÀ CÁC R I RO TRONG PHƯƠNG... sai sót gây thiệt h i cho các bên N i chung, ngày nay trong thương m i quốc tế, hình thức mua hàng đ i hàng ít nên L/C đ i ứng hiếm khi được sử dụng CHƯƠNG II THỰC TRẠNG R I RO TRONG THANH TOÁN TÍN DỤNG CHỨNG TỪ T I SỞ GIAO DỊCH I - NGÂN HÀNG ĐẦU TƯ VÀ PHÁT TRIỂN VIỆT NAM III Lịch sử hình thành và phát triển Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam và Sở giao dịch I 1 Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt. .. hóa các hiện tư ng đó xảy ra vào lúc nào? ở đâu? và mức độ thiệt h i thực sự đến thanh toán quốc tế 2 Phân lo i Các r i ro trong thanh toán quốc tế có thể được phân lo i như sau: - R i ro kỹ thuật (r i ro tác nghiệp) - R i ro tín dụng - R i ro pháp lý - R i ro ngo i h i - R i ro đạo đức - R i ro hàng hoá - R i ro chính trị II Các r i ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ 1 Các r i ro thường... gặp trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến r i ro trong thanh toán theo phương thức thanh toán tín dụng chứng từ Trong phạm vi của luận văn này, chỉ xin được đề cập đến những r i ro thường gặp nhất trong thực tế, có thể chia thành ba lo i chính là: r i ro kỹ thuật, r i ro đạo đức và r i ro chính trị trong đó r i ro kỹ thuật xảy ra nhiều nhất vì vậy phần đầu. .. bản giống nhau và thường không thể thiếu được trong một L/C, bao gồm: địa i m mở thư tín dụng, ngày mở thư tín dụng, số hiệu của thư tín dụng, lo i thư tín dụng, số tiền, th i hạn hiệu lực, th i hạn giao hàng, th i hạn thanh toán, n i dung về hàng hoá, các n i dung về vận t i và giao nhận và đặc biệt là bộ chứng từ mà ngư i xuất khẩu ph i xuất trình Các bên liên quan khi sử dụng phương thức thanh toán. .. v i toàn hệ thống Tranh thủ th i cơ để giữ vứng và đẩy nhanh nhịp độ tăng trưởng đáp ứng nhu cầu vốn, dịch vụ của khách hàng; đồng th i tăng trưởng ph i đặt trên cơ sở bảo đảm hiệu quả và an toàn hệ thống 2 Sự ra đ i và phát triển của Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam 2.1 Sự ra đ i Bắt đầu i vào hoạt động từ ngày 28 tháng 3 năm 1991, Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển. .. hết xin dành để n i về r i ro kỹ thuật 1.1 R i ro kỹ thuật Là những r i ro do những sai sót mang tính chất kỹ thuật trong quy trình thanh toán L/C, thường do các bên tham gia thực hiện sai một khâu trong quy trình nghiệp vụ thanh toán R i ro đ i v i ngư i xuất khẩu Như ta đã biết, trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ, ngân hàng phát hành đứng ra cam kết thanh toán cho ngư i xuất khẩu khi họ... thì r i ro ngo i h i có thể xảy ra (4) Thư tín dụng trả chậm Deferred L/C Là thư tín dụng trong đó ngân hàng mở L/C ph i thanh toán số tiền ghi trong L/C cho nhà xuất khẩu sau một th i gian xác định trong tư ng lai khi nhà xuất khẩu xuất trình bộ chứng từ phù hợp Lo i L/C sẽ gây r i ro tỷ giá nếu th i gian xác định trong L/C kéo d i mà trong th i gian đó có sự biến động tỷ giá ngo i tệ Nếu tỷ giá tăng... muốn, không giống như trong hợp đồng thương m i mà trước đó hai bên đã thoả thuận R i ro đ i v i ngân hàng Trong nghiệp vụ thanh toán tín dụng chứng từ, ngân hàng đóng vai trò quan trọng không thể thiếu Vì vậy, cũng giống như khách hàng của mình, v i vị trí khác nhau, ngân hàng cũng có thể gặp những r i ro khác nhau Cũng như r i ro trong nghiệp vụ tín dụng, r i ro trong nghiệp vụ thanh toán L/C không hẳn... cho hàng nghìn dự án đầu tư phát triển v i doanh số cho vay đạt hơn 6.300 tỷ đồng Bước kh i đầu thành công trong thử nghiệm cơ chế m i đã tạo ra tiền đề cho Ngân hàng ĐT & PT tự tin bước vào giai đoạn phát triển m i: i vay để cho vay phục vụ đầu tư phát triển ĐẾN CHÍNH SÁCH TẠO VỐN PHỤC VỤ CHO VAY ĐẦU TƯ PHÁT TRIỂN Muốn có công nghiệp hoá - hiện đ i hoá thì ph i bắt đầu đầu tư, trước hết là đầu tư . "Một số gi i pháp hạn chế r i ro trong phương thức thanh toán tín dụng chứng từ t i Sở giao dịch I - Ngân hàng đầu tư và phát triển Việt Nam " L I CẢM. sau: - R i ro kỹ thuật (r i ro tác nghiệp) - R i ro tín dụng - R i ro pháp lý - R i ro ngo i h i - R i ro đạo đức - R i ro hàng hoá - R i ro chính trị II.