chuyên đề chiếu xạ thực phẩm, các nguồn chiếu xạ thường được sử dụng trong thực phẩm, các thực phẩm sử dụng phương pháp chiếu xạ, ưu nhược điểm của phương pháp chiếu xạ thực phẩm
TÌM HIỂU CHUNG VỀ CHIẾU XẠ THỰC PHẨM
Lịch sử của chiếu xạ thực phẩm
Chiếu xạ thực phẩm là một phương pháp không còn xa lạ, nhưng hiện nay đang được áp dụng rộng rãi và kiểm tra nghiêm ngặt hơn trong bối cảnh y tế cộng đồng Nghiên cứu về chiếu xạ thực phẩm đã khởi đầu từ năm 1905, cho thấy sự phát triển lâu dài của công nghệ này.
Dưới đây là một bảng tóm tắt các sự kiện lớn trong sự phát triển và sử dụng chiếu xạ thực phẩm tại Mỹ:
1905 Các nhà khoa học nhận bằng sáng chế về phương pháp bảo quản thực phẩm có sử dụng bức xạ ion hóa để diệt vi khuẩn trong thực phẩm.
1921 Mỹ cấp bằng sáng chế cho một phương pháp tiêu diệt
Trichinella spiralis trong thịt bằng cách sử dụng công nghệ X-quang.
1953 - 1980 Chính phủ Mỹ lập chương trình Thực Phẩm Chiếu Xạ
Quân đội Mỹ và Uỷ ban Năng lượng Nguyên tử đã đầu tư vào nhiều dự án nghiên cứu liên quan đến việc chiếu xạ thực phẩm thông qua chương trình này.
Năm 1958, Đạo luật về thực phẩm, Dược và Mỹ phẩm được sửa đổi để định nghĩa các nguồn bức xạ sử dụng trong chế biến thực phẩm như một loại phụ gia thực phẩm mới Quy định này được quản lý bởi Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA).
1963 FDA phê chuẩn việc sử dụng chiếu xạ để tiêu diệt côn trùng trong lúa mì và bột mì.
1964 FDA phê chuẩn việc sử dụng chiếu xạ để ức chế nảy mầm trong khoai tây trắng (White potatoes).
1964 - 1968 Quân đội Mỹ và Uỷ ban Năng lượng Nguyên tử kiến nghị
FDA phê chuẩn việc sử dụng chiếu xạ cho một số nguyên liệu đóng gói.
1966 Quân đội Mỹ và Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ
(U.S.Department of Agriculture, USDA) kiến nghị FDA phê chuẩn chiếu xạ của thịt giăm bông.
1971 FDA phê chuẩn việc chiếu xạ cho một số nguyên liệu đóng gói dựa theo bản kiến ngị năm 1964 - 1968 của Quân đội
Mỹ và Uỷ ban Năng Lượng Nguyên tử.
1976 Quân đội Mỹ hợp đồng với các công ty thương mại để nghiên cứu về dinh dưỡng của thịt giăm bông, thịt lợn và thịt gà được chiếu xạ.
1980 Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ tiếp tục chương trình chiếu xạ thực phẩm của quân đội Mỹ.
1985 FDA phê chuẩn việc sử dụng chiếu xạ ở liều lượng cụ thể để kiểm soát Trichinella spiralis trong thịt lợn.
Năm 1986, FDA đã phê chuẩn việc sử dụng chiếu xạ với liều lượng cụ thể nhằm làm chậm quá trình trưởng thành, ức chế sự tăng trưởng và khử trùng thực phẩm, bao gồm rau và gia vị Đạo luật Kiểm dịch thịt Liên bang được sửa đổi cho phép sử dụng bức xạ Gamma để kiểm soát Trichnella spiralis trong thịt lợn tươi hoặc thịt đã được đông lạnh, và đạo luật này được quản lý bởi Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ.
1990 FDA phê chuẩn chiếu xạ cho gia cầm để kiểm soát vi khuẩn Salmonella và các loại vi khuẩn lây lan qua thực phẩm khác.
1992 Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ phê duyệt chiếu xạ cho gia cầm để kiểm soát vi khuẩn Salmonella và lây lan qua thực phẩm khác.
Năm 1997, FDA đã sửa đổi các quy định cho phép sử dụng bức xạ ion hóa đối với thịt tươi sống được bảo quản lạnh hoặc đông lạnh, cũng như các sản phẩm phụ từ thịt và các sản phẩm thịt khác Mục đích của việc này là để kiểm soát mầm bệnh truyền qua thực phẩm và kéo dài thời gian sử dụng của sản phẩm.
Bộ Nông Nghiệp Hoa Kỳ đã sửa đổi quy định năm 2000, cho phép sử dụng bức xạ ion hóa đối với thịt tươi sống giữ lạnh hoặc đông lạnh, cũng như các sản phẩm từ thịt, nhằm giảm thiểu mầm bệnh truyền qua thực phẩm và kéo dài thời gian bảo quản Đồng thời, quy định của FDA cũng được điều chỉnh để cho phép chiếu xạ trứng tươi, nhằm kiểm soát sự nhiễm khuẩn Salmonella.
Bảng 1 Tóm tắt các sự kiện phát triển và sử dụng chiếu xạ thực phẩm tại Mỹ
Trong lịch sử bảo quản thực phẩm, công nghệ đóng hộp, đông lạnh và vi sóng đã được người tiêu dùng chấp nhận rộng rãi Mặc dù chiếu xạ thực phẩm đã được nghiên cứu trong suốt bốn thập kỷ qua, nhưng việc chấp nhận và thương mại hóa công nghệ này diễn ra chậm chạp, đặc biệt trong việc thanh trùng sữa vào đầu thế kỷ XX.
Việc chấp nhận thực phẩm chiếu xạ gặp nhiều khó khăn do tâm lý tiêu dùng bị ảnh hưởng bởi hình ảnh tiêu cực về sức mạnh hạt nhân sau Thế chiến thứ hai Các nguồn chiếu xạ thực phẩm thường gợi nhớ đến nguyên tử, gây lo ngại về an toàn Hơn nữa, chi phí đầu tư cho công nghệ chiếu xạ thực phẩm rất cao, dẫn đến việc ứng dụng công nghệ này trong bảo quản thực phẩm chưa phổ biến trên thị trường.
Hình 1 Một số thực phẩm chiếu xạ
(https://thucphamcongdong.vn/lich-su-cua-chieu-xa-thuc-pham-2-e-2.html)
- Chiếu xạ thực phẩm tại Việt Nam:
Tại Việt Nam, pháp luật hiện chưa chính thức công nhận hay phản đối chiếu xạ thực phẩm, mặc dù công nghệ này đã được thử nghiệm từ lâu và được xem là một tiến bộ kỹ thuật Tuy nhiên, việc ứng dụng chiếu xạ thực phẩm chưa phổ biến do nhu cầu nội địa thấp Trong những năm gần đây, các cơ sở chiếu xạ chủ yếu phục vụ cho xuất khẩu hoa quả Cục An toàn bức xạ và hạt nhân thuộc Bộ Khoa học và Công nghệ là cơ quan quản lý an toàn phóng xạ, thực hiện kiểm soát và tư vấn về an toàn Từ năm 2003, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành các tiêu chuẩn từ yêu cầu chung đến quy phạm cụ thể cho quy trình chiếu và đánh giá an toàn Công nghệ chiếu xạ thực phẩm đã được nghiên cứu và ứng dụng từ năm 1985 tại Viện Nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt, nhưng hiện tại cả nước chỉ có vài trung tâm chiếu xạ thực phẩm với quy mô bán công nghiệp.
Khái niệm về chiếu xạ thực phẩm
Chiếu xạ thực phẩm, một ứng dụng của bức xạ ion hóa trong xử lý thực phẩm, là công nghệ tiên tiến giúp nâng cao độ an toàn và kéo dài thời gian bảo quản thực phẩm Phương pháp này hoạt động bằng cách giảm thiểu hoặc loại bỏ vi sinh vật và côn trùng, từ đó bảo vệ sức khỏe người tiêu dùng và cải thiện chất lượng thực phẩm.
Giống như sữa thanh trùng và rau quả đóng hộp, chiếu xạ có thể làm cho thực phẩm an toàn hơn khi sử dụng
Thực phẩm chiếu xạ là phương pháp sử dụng tia ion hóa để xử lý thực phẩm, giúp tiêu diệt hầu hết vi khuẩn có hại và vi sinh vật ký sinh bên ngoài hoặc bên trong sản phẩm Quá trình này chỉ gây ra những biến đổi hóa học không đáng kể cho thực phẩm.
Chiếu xạ thực phẩm là phương pháp sử dụng bức xạ ion hóa để tiêu diệt vi sinh vật còn sót lại trong thực phẩm Quy trình này giúp bảo quản thực phẩm hiệu quả, giảm nguy cơ bệnh tật liên quan đến thực phẩm, ngăn chặn sự lây lan của các loài xâm hại, đồng thời làm chậm quá trình mọc mầm và chín hỏng.
Bức xạ ion hóa có thể phát ra từ nguồn chất phóng xạ hoặc được tạo ra bằng điện Chiếu xạ thường được áp dụng trong việc khử trùng dụng cụ y tế và các sản phẩm tương tự Quan trọng là, dụng cụ và thực phẩm sau khi chiếu xạ không trở thành vật có tính phóng xạ, do đó không gây nguy hiểm về phóng xạ cho người sử dụng.
Hình 2 Chiếu xạ thực phẩm
(http://4net.vn/vinagamma/vn/khai-niem-va-co-che-chieu-xa-thuc-pham.html)
Phân loại
Hình 3 Các loại bức xạ ion hóa
3.1 Chiếu xạ thực phẩm bằng tia Gamma:
Chiếu xạ bằng tia gamma là quá trình sử dụng bức xạ từ các nguyên tố phóng xạ như coban 60 và cesium 137 để tác động lên thực phẩm Tia gamma, đặc biệt là từ đồng vị phóng xạ 60 Co, thường được áp dụng để khử trùng các sản phẩm y tế, nha khoa và vật dụng gia đình Ngoài ra, bức xạ gamma cũng đóng vai trò quan trọng trong xạ trị điều trị bệnh ung thư.
3.2 Chiếu xạ thực phẩm bằng tia X-quang:
Chiếu xạ thực phẩm bằng tia X-quang sử dụng bức xạ điện từ có bước sóng từ 0,01 đến 10 nm, được tạo ra bằng cách bắn chùm electron gia tốc vào bề mặt kim loại như đồng, coban, hoặc tungsten Tia X-quang, với khả năng xuyên thấu tương đương với 60Co, không chỉ được ứng dụng trong chiếu xạ thực phẩm mà còn phổ biến trong y học và công nghiệp để tạo ra hình ảnh cấu trúc bên trong.
3.3 Chùm tia điện tử (hoặc e-beam):
Công nghệ tương tự như X-quang sử dụng dòng electron năng lượng cao từ máy gia tốc electron chiếu trực tiếp lên thực phẩm, nhằm tiêu diệt vi khuẩn.
Nguyên lý chung và cơ chế diệt khuẩn của chiếu xạ thực phẩm
Chiếu xạ vô hoạt hoàn toàn vi sinh vật và côn trùng thông qua quá trình ion hóa, làm thay đổi bản chất hóa học của chúng Để đạt hiệu quả, năng lượng chiếu xạ cần đủ lớn để cắt đứt các liên kết hóa học trong thực phẩm, với năng lượng liên kết cộng hóa trị khoảng 8eV Kết quả của quá trình này là hình thành các gốc tự do-OH, phản ứng với AND của vi sinh vật và côn trùng ở các giai đoạn phát triển khác nhau như trứng, ấu trùng, nhộng và trưởng thành Khi AND và mã di truyền bị hư hỏng, các sinh vật này sẽ mất khả năng sinh sản.
Tia Roentgen và tia Ɣ có khả năng xuyên sâu mạnh và gây ion hóa khi tương tác với vật chất, được ứng dụng trong phương pháp chiếu xạ để ức chế hoặc tiêu diệt sự sống của chất hữu cơ trong tế bào Đặc biệt, vi sinh vật, đặc biệt là cơ thể đơn bào, có thể bị bất hoạt hoặc chết ngay lập tức do thay đổi cấu trúc màng tế bào và tác động lên hệ enzym Tác động quan trọng nhất của chiếu xạ là làm thay đổi cấu trúc DNA và RNA, dẫn đến sự đứt gãy các liên kết trong phân tử DNA, khiến tế bào không thể phục hồi và chết trong quá trình phân bào Vi sinh vật gây bệnh không thể phát triển hay bị bất hoạt khả năng sinh sản, ảnh hưởng đến quá trình tăng trưởng và phát triển của chúng Hiệu quả của chiếu xạ bắt đầu sau một thời gian ngắn, và khả năng chịu đựng bức xạ ion hóa của từng loại vi sinh vật được xác định bởi liều D10, là liều mà 90% vi sinh vật bị tiêu diệt Số lượng vi sinh vật sống sót sau chiếu xạ được biểu diễn theo công thức ở một vùng liều chiếu nhất định.
N: số VSV sống sót sau khi chiếu xạ
D10: liều chiếu (KgY) làm chết 90% vi sinh.
*Mức độ VSV gây bệnh sống sót sau chiếu xạ phụ thuộc vào các yếu tố:
- Tốc độ hồi phục của chúng
Liều diệt vi sinh vật gây bệnh đối với thực phẩm đông lạnh cao hơn thực phẩm ở nhiệt độ thường.
STT Loài VSV Liều D 10 (KgY)
Bảng 2 Một số giá trị liên D 10 đối với một vài loài vi sinh gây bệnh
STT Cơ thể sinh học Liều D10 (kGy)
1 Các động vật bậc cao, người 0.005-0.01
3 Vi khuẩn dạng không bào tử 0.5-10
4 Vi khuẩn dạng bào tử 10-50
Bảng 3 Dảy liều D 10 gây chết cho các cơ thể sinh học
Mục đích và phạm vi ứng dụng
Chiếu xạ là phương pháp hiệu quả trong việc phòng chống thực phẩm gây bệnh, giúp loại bỏ vi sinh vật nguy hiểm như Salmonella.
Chiếu xạ là phương pháp hiệu quả trong việc tiêu diệt hoặc vô hiệu hóa vi sinh vật gây hư hỏng thực phẩm, giúp kéo dài tuổi thọ của các loại thực phẩm Nhờ đó, quá trình bảo quản thực phẩm trở nên an toàn hơn, tạo ra nguồn thực phẩm chất lượng cho người tiêu dùng.
Kiểm soát côn trùng hiệu quả thông qua chiếu xạ có khả năng tiêu diệt côn trùng bên trong và trên bề mặt trái cây Phương pháp này không chỉ giúp bảo vệ trái cây mà còn giảm thiểu sự cần thiết của các biện pháp kiểm soát sâu bệnh khác, từ đó bảo đảm chất lượng và an toàn cho sản phẩm.
Chiếu xạ có khả năng ức chế sự nảy mầm của các loại thực phẩm như khoai tây, đồng thời làm chậm quá trình phát triển và chín của trái cây, từ đó kéo dài thời gian bảo quản hiệu quả.
Chiếu xạ là một phương pháp hiệu quả để khử trùng sản phẩm, đặc biệt là thực phẩm Nhờ vào quá trình này, một số loại thực phẩm có thể được bảo quản lâu dài, thậm chí lên đến nhiều năm mà không cần điều kiện lạnh.
Thực phẩm tiệt trùng rất hữu ích cho bệnh nhân có hệ miễn dịch suy giảm nghiêm trọng, như bệnh nhân AIDS hoặc đang trong quá trình hóa trị Quá trình chiếu xạ giúp ngăn chặn sự lây lan của nhiều dịch bệnh bằng cách tiêu diệt côn trùng ký sinh trùng, từ đó đảm bảo sản phẩm đạt tiêu chuẩn vô trùng cao nhất Để đạt được hiệu quả tiệt trùng, thực phẩm sẽ được chiếu xạ với liều lượng cao hơn nhiều so với các mục đích khác.
Chiếu xạ là phương pháp hiệu quả để giảm thiểu hoặc loại bỏ nguy cơ bệnh tật do thực phẩm gây ra Tùy thuộc vào liều lượng chiếu xạ, các mầm bệnh như vi sinh vật, vi khuẩn và virus có thể bị tiêu diệt hoặc không còn khả năng sinh sản Nhiều loại thực phẩm được chiếu xạ với liều đủ để đảm bảo chúng được khử trùng, không gây hư hỏng hay lây nhiễm vi sinh vật vào sản phẩm cuối cùng.
Chiếu xạ là phương pháp hiệu quả trong việc giảm tổn thất sau thu hoạch Nó không chỉ tiêu diệt các tác nhân gây bệnh mà còn làm chậm hoạt động của các enzyme tự nhiên, từ đó ngăn chặn sự hư hỏng, chín và mọc mầm của thực phẩm.
Ưu và nhược điểm của phương pháp chiếu xạ
Thực phẩm chiếu xạ là phương pháp tạo ra nguồn thực phẩm an toàn, khi thực phẩm chỉ tiếp xúc với tia gamma từ nguồn phóng xạ mà không bị nhiễm xạ Điều này đảm bảo rằng thực phẩm vẫn giữ nguyên chất lượng và an toàn cho người tiêu dùng.
Sau khi thực phẩm được chiếu xạ, không có độc tố nào xuất hiện và các thành phần hóa học trong thực phẩm không bị thay đổi, đảm bảo an toàn cho sức khỏe con người.
Quá trình chiếu xạ thực phẩm với mức độ 10 kGy chỉ làm tăng nhiệt độ khoảng 2°C, giúp tiêu diệt vi sinh vật mà không làm chín thực phẩm hay tổn thất chất dinh dưỡng Điều này cũng không gây biến dạng cho bao bì nhựa Nhờ vào những hiệu ứng này, thực phẩm chiếu xạ trở nên vệ sinh và an toàn hơn, đồng thời giữ ổn định chất lượng dinh dưỡng và kéo dài thời gian sử dụng Điều này tạo thuận lợi cho việc lưu trữ và phân phối thực phẩm đến các thị trường xa, đặc biệt trong các mùa trái vụ.
Các nhà máy thực hiện chiếu xạ thực phẩm theo quy trình an toàn sẽ bảo vệ môi trường và đảm bảo sức khỏe cho công nhân.
- Chiếu xạ thực phẩm đem lại hiệu quả cao, tiết kiệm năng lượng.
- Lợi ích kinh tế lớn, thực phẩm có thể được bảo quản lâu hơn, hạn chế tổn thất.
Chiếu xạ thực phẩm trước khi tiêu thụ là biện pháp kiểm dịch hiệu quả, giúp ngăn chặn sự lây lan của mầm bệnh, từ đó giảm thiểu thiệt hại về sức khỏe con người và kinh tế.
Chiếu xạ sử dụng tia phóng xạ để tác động lên các tế bào vi sinh vật, làm thay đổi cấu trúc ADN và gây đứt gãy các liên kết tế bào, dẫn đến cái chết của vi sinh vật trong quá trình phân bào Tuy nhiên, một số vi sinh vật có khả năng tự chỉnh sửa cấu trúc tế bào của mình, cho phép chúng sống sót và phát triển mạnh mẽ ngay cả sau khi bị chiếu xạ.
Một số vi sinh vật như Clostridium botulinum và Bacillus cereus có khả năng hình thành bào tử, trong khi Deinococcus radiodurans là ví dụ điển hình cho vi sinh vật có khả năng tái tạo DNA và chống xạ hiệu quả.
Khả năng chống lại tia chiếu xạ của vi sinh vật được xếp hạng như sau: virus có sức chịu đựng cao nhất, tiếp theo là nấm men, bào tử, nấm mốc, và cuối cùng là trực khuẩn gram dương và gram âm Đặc biệt, virus như virus gây bệnh bò điên có khả năng sống sót rất tốt và gần như không bị tiêu diệt bởi các tia chiếu xạ thường được sử dụng trong sản xuất.
- Thực phẩm đã nhiễm độc tố vi sinh không thể làm sạch bằng phương pháp chiếu xạ được.
Chiếu xạ không thể biến thực phẩm bẩn hoặc hỏng thành thực phẩm tốt Đây chỉ là một bước trong chuỗi cung ứng thực phẩm từ sản xuất đến tiêu dùng Để có thực phẩm sạch, nguồn gốc thực phẩm cần phải được đảm bảo sạch ngay từ đầu, tức là từ người nông dân.
- Thiết bị đắt tiền, cần nguồn nhân lực có trình độ chuyên môn cao.
Liều lượng chiếu xạ trong thực phẩm
7.1 Danh mục thực phẩm được phép chiếu xạ và giới hạn liều hấp thu tối đa:
Nhóm thực phẩm Mục đích chiếu xạ
Liều hấp thụ cho phép
(kGy) Tối thiểu Tối đa
1 Nhóm 1: Sản phẩm nông sản dạng thân, rễ, củ. Ức chế sự nảy mầm.
2 Nhóm 2: Quả tươi và rau tươi (trừ loại
Kéo dài thời gian bảo quản.
3 Nhóm 3: Ngũ cốc và các sản phẩm bột ngũ cốc, đậu hạt, hạt có dầu, hoa quả khô.
Giảm hàm lượng vi sinh vật.
1.5 5 Ức chế sự nảy mầm.
4 Nhóm 4: Thủy sản sản phẩm thủy sản,
Hạn chế vi sinh vật gây bệnh.
1 7 bao gồm động vật không xương sống, động vật lưỡng cư
(tươi sống hoặc đông lạnh).
Kéo dài thời gian bảo quản.
Kiểm soát nhiễm ký sinh trùng.
5 Nhóm 5: Thịt gia cầm và sản phẩm từ gia cầm ở dạng tươi sống hoặc đông lạnh.
Hạn chế vi sinh vật gây bệnh.
Kéo dài thời gian bảo quản.
Kiểm soát nhiễm ký sinh trùng.
6 Nhóm 6: Rau khô, gia vị và thảo mộc.
Hạn chế vi sinh vật gây bệnh.
7 Nhóm 7: Thực phẩm khô có nguồn gốc động vật.
Hạn chế vi sinh vật.
Bảng 4 Danh mục thực phẩm được phép chiếu xạ và giới hạn liều hấp thu tối đa
7.2 Yêu cầu đối với thực phẩm chiếu xạ:
- Thực phẩm chiếu xạ là thực phẩm có từ 5% trở lên ( theo khối lượng) đã hấp thụ một liều vượt quá liều hấp thụ tối thiểu.
- Thực phẩm trước khi chiếu xạ phải được chế biến trong điều kiện bảo đảm vệ sinh, đạt chất lượng theo các tiêu chuẩn tương ứng.
Thực phẩm đã trải qua quá trình chiếu xạ không được phép chiếu xạ lại, ngoại trừ một số trường hợp đặc biệt như ngũ cốc, đậu đỗ, thực phẩm khô và các hàng hóa tương tự Việc chiếu xạ trong những trường hợp này nhằm mục đích kiểm soát tái nhiễm côn trùng hoặc ngăn chặn sự nảy mầm.
*LƯU Ý: Thực phẩm không được coi là chiếu xạ lại nếu:
- Thực phẩm chế biến từ nguyên liệu đã được chiếu xạ ở liều hấp thụ không lớn hơn 1kGy.
- Thực phẩm đem chiếu xạ chứa không quá 5% thành phần theo khối lượng đã được chiếu xạ.
Yêu cầu công nghệ đặc thù trong chế biến thực phẩm đòi hỏi quá trình chiếu xạ phải trải qua nhiều giai đoạn Mục tiêu là đảm bảo tổng liều hấp thụ trong từng giai đoạn đạt giá trị tối ưu, từ đó mang lại hiệu quả mong muốn cho sản phẩm cuối cùng.
- Chỉ được phép lưu thông trên thị trường những thực phẩm chiếu xạ có ghi nhãn thực phẩm đầy đủ theo qui định của nhà nước.
NGUỒN CHIẾU XẠ VÀ CÁC THIẾT BỊ CHIẾU XẠ
Nguồn chiếu xạ, nguồn gốc các tia
Nguồn chiếu xạ thực phẩm và nguổn gốc các tia, chỉ sử dụng các nguồn bức xạ được qui định trong TCVN 7247:2003 Thực phẩm chiếu xạ.
Từ các đồng vị phóng xạ 60 Co hoặc 137 Cs với cường độ năng lượng dưới 2 triệu electron volt (2 MeV) chiếu lên lương thực thực phẩm.
Cobalt-60 là một nguồn đồng vị phóng xạ phát ra tia bức xạ Gamma, loại năng lượng sóng điện từ có khả năng di chuyển xa trong không khí và có độ xuyên thấu mạnh Khi tia gamma xuyên vào vật chất, cường độ của nó giảm dần do va chạm với các nguyên tử, gây tổn hại cho da và mô bên trong cơ thể Để bảo vệ khỏi tia Gamma, các vật liệu như chì và bê tông được sử dụng làm tấm chắn lý tưởng Các nguồn bức xạ này thường được lưu trữ trong viên nang thép không gỉ hình trụ, giống như dạng bút chì của cobalt-60, trong các bồn chứa dưới nước.
Cesium-137 là một nguồn bức xạ gamma được sử dụng trong chiếu xạ, với chùm tia gamma có tính xuyên thấu kém hơn so với cobalt-60 Do đó, trong một số trường hợp nhất định, cesium-137 trở thành lựa chọn phù hợp hơn cho các ứng dụng bức xạ.
1.2 Chiếu xạ chùm tia điện tử (electron):
Máy phát tia điện tử hoạt động dựa trên nguyên tắc tương tự như ống phóng điện tử trong tivi, tạo ra chùm tia từ một máy gia tốc chùm tia điện tử Các electron được tập trung và tăng tốc đến 99% tốc độ ánh sáng, với năng lượng đạt tới 10MeV.
*Bởi vì chùm electron được tạo ra bằng điện, nguồn bức xạ này có một số lợi
- Chỉ cần mở lên khi sử dụng
- Không yêu cầu bổ sung nguồn phóng xạ như cobalt-60
- Không tạo ra chất thải phóng xạ
*Công nghệ chùm tia điện tử cũng có nhược điểm:
- Chùm điện tử phải được chuyển đổi sang tia X để xuyên thấu qua các sản phẩm thực phẩm lớn như cơ thể động vật
- Tiêu thụ điện năng cao
- Phức tạp và có thể cần bảo trì nhiều
Tia X được tạo ra trong máy gia tốc chùm tia điện tử khi các tia electron được tăng tốc đập vào một tấm kim loại Một số năng lượng bị hấp thụ, phần còn lại sẽ chuyển sang tia X Giống như tia gamma, tia X có khả năng xuyên thấu, và có thể được sử dụng cho hộp thực phẩm dày 15 inch (~38cm) trở lên.Nhờ vậy, thực phẩm có thể được chiếu xạ khi nằm trong một container hàng hóa Tia X có ưu điểm là tính xuyên thấu cao nhưng có cùng nhược điểm của các công nghệ dùng tia điện tử khác.
Các thiết bị chiếu xạ
Thực phẩm được chiếu xạ bằng bức xạ ion hóa mạnh trong một phòng xử lý chuyên biệt, giúp bảo quản thực phẩm tươi lâu hơn Quá trình này sử dụng năng lượng bức xạ như điện tử, tia Gamma hoặc tia X để phá vỡ các liên kết hóa học trong thực phẩm, mang lại những lợi ích cụ thể tùy thuộc vào mức độ điều trị.
Khi tác động lên thực phẩm, các tác nhân vật lý như nhiệt, sóng điện từ (như vi ba và tia X) và phóng xạ có thể làm đứt các liên kết yếu trong các phân tử hữu cơ, dẫn đến biến tính phân tử Hệ quả là các phân tử này giảm hoặc mất khả năng tham gia vào các quá trình sống, và nếu số lượng phân tử bị ảnh hưởng đủ lớn, tế bào có thể bị tổn thương hoặc chết, đặc biệt là tổn thương ở phân tử ADN.
Quá trình xào nấu thực phẩm bằng nhiệt dẫn đến việc biến tính và tiêu diệt toàn bộ khối thực phẩm đã nấu chín Tuy nhiên, khi sử dụng liều chiếu thích hợp, như trong lò vi sóng hoặc buồng chiếu xạ, chỉ một lượng phân tử nhất định sẽ bị biến tính, phân bổ đều trong các tế bào Kết quả là các tế bào này có thể chết hoặc bị tổn thương, dẫn đến sự suy giảm trao đổi chất.
Việc tiêu diệt hoặc làm giảm các vi sinh vật và tác nhân gây bệnh giúp thực phẩm duy trì giá trị dinh dưỡng lâu hơn Sự biến đổi mô chủ yếu xảy ra do các enzyme được sinh ra trước khi thực phẩm được chiếu xạ.
Quá trình chiếu xạ không tạo ra thêm các đồng vị phóng xạ trong thực phẩm, nên không gây nguy hiểm về phóng xạ cho người tiêu dùng.
Để đáp ứng nhu cầu tiêu diệt các tác nhân gây bệnh, thực phẩm thường được chiếu xạ bằng tia phóng xạ, đôi khi sử dụng cả tia X Từ đó, các thiết bị chiếu xạ được phát triển nhằm phục vụ cho quá trình chế biến và bảo quản thực phẩm hiệu quả hơn.
2.2 Các thiết bị được sử dụng phổ biến:
2.2.1 Máy chiếu xạ Cobalt 60, Cơ sở Gamma:
Coban 60 là nguồn năng lượng ion hóa phổ biến nhất, được chứa trong hai ống thép không gỉ kín gọi là “bút chì nguồn” Những ống này được đóng gói kép và đặt trong một giá đỡ, ngâm trong khoang nước dưới lòng đất khi không sử dụng Khi tiến hành chiếu xạ, giá được nâng lên, cho phép các sản phẩm thực phẩm đóng gói di chuyển dọc theo băng chuyền vào phòng chiếu xạ, nơi chúng tiếp xúc với bút chì nguồn Tia Gamma (hoặc photon) từ nguồn năng lượng này sẽ đi qua quá trình đóng gói và xử lý thực phẩm.
+ Phòng chiếu xạ( Irradiation room): Khi Coban ở trong nước, mọi người có thể vào phòng chiếu xạ một cách an toàn.
+ Nguồn bức xạ(Radiation source): Cobalt được che chắn dưới nước trong bể ngầm(Storage pool) khi không sử dụng.
+ Bảng điều khiển(Control Console): Sự xử lý được kiểm soát bởi tốc độ của băng chuyền Lượng năng lượng cần thiết thay đổi theo mật độ của tải.
Quá trình tải thực phẩm đóng gói diễn ra khi chúng được đưa lên băng chuyền để xử lý Sau khi thực phẩm đã được chế biến, chúng có thể được bốc dỡ ngay lập tức, đảm bảo rằng hàng rào giữ thực phẩm được xử lý một cách an toàn và hiệu quả.
+ Lá chắn bức xạ (Radiation shield): Tường bê tông ngăn chặn tia Gamma thoát ra môi trường
Hình 4 Bộ tải nhiệt Pallet tự động (Automatic Pallet Iradiator)
(https://ccr.ucdavis.edu/food-irradiation/how-does-food-irradiation-work)
- Cobalt-60 có nhiều ưu điểm như:
+ Có thể sử dụng đến 95% năng lượng mà nó phát ra
+ Đạt được liều lượng khá đồng đều trong sản phẩm thực phẩm
+ Phân rã thành niken không có tính phóng xạ
+ Được xem là có nguy cơ ảnh hưởng đến môi trường thấp.
+ Thuận lợi trong sửa chữa, bảo dưỡng thiết bị.
+Gía thành thiết bị thấp hơn giá thành ngoại nhập.
*Tuy nhiên, với chu kỳ bán rã là 5,3 năm.
-Cobalt-60 có các nhược điểm sau:
+ Phải bổ sung thường xuyên cobalt-60 “dạng bút chì”
+ Tác dụng lên thực phẩm tương đối chậm.
2.2.2 Cơ sở chùm tia điện tử ( E-Beam):
Hình 5 Máy gia tốc tuyến tính chùm tia điện tử
(https://ccr.ucdavis.edu/food-irradiation/how-does-food-irradiation-work)
Máy gia tốc chùm tia E hoạt động tương tự như ống truyền hình, nhưng thay vì phân tán rộng rãi, các electron được tập trung và gia tốc tới 99% tốc độ ánh sáng Quá trình này tạo ra các phản ứng nhanh chóng trong các phân tử của sản phẩm Máy gia tốc tuyến tính có khả năng tạo ra và gia tốc electron lên đến năng lượng 5.75 hoặc 10 MeV với công suất chùm tia đạt tới 10 kW.
Hình 6 Hệ thống thanh trung điện tử
(https://ccr.ucdavis.edu/food-irradiation/how-does-food-irradiation-work)
Hệ thống băng tải hoặc xe đẩy được sử dụng để di chuyển sản phẩm qua khu vực chiếu xạ bằng chùm tia điện tử với tốc độ được xác định trước, nhằm đạt được liều lượng chiếu xạ mong muốn Sản phẩm liên tục di chuyển vào và ra khỏi khu vực chiếu xạ, trong khi độ dày của sản phẩm phụ thuộc vào mật độ và năng lượng của tia điện tử.
Ví dụ: Năng lượng chùm tia điện tử có thể xuyên qua thịt tổng cộng 3.5 inch với cách xử lý ở mặt trên và mặt dưới của gói hàng.
Thực phẩm có thể được chiếu xạ bằng tia X thông qua một máy gia tốc chùm tia điện tử, nơi các electron trên tấm kim loại được nhắm đến Một phần năng lượng sẽ được hấp thụ, trong khi phần còn lại chuyển thành tia X Tương tự như tia Gamma, tia X có khả năng xuyên qua các hộp thực phẩm dày tới 15 inch, cho phép xử lý thực phẩm ngay trong hộp đựng vận chuyển.
- Năng lượng của các electron được gia tốc - 5 MeV
- Công suất chùm tia điện tử - 1,5 kw
- Kích thước của vùng làm việc - 600 х 400 х 300 mm
- Hiệu suất bức xạ - 3600 MRad.kg/h
- Cung cấp năng lượng - 3 х 380 V, 50 Hz, 15 kW
Hình 7 Máy chiếu xạ X-ray
(http://www.mrtiran.ru/en/content/view/41/53/) v Một số thiết bị chiếu xạ thực phẩm:
Hình 8 Thiết bị chiếu xạ UELR-10-15S2
(http://vinagamma.com.vn/uploads/san- pham/9a85c3caa98704dd50ffea5427bf754a.png)
Hình 9 Thiết bị chiếu xạ Cobalt-60
(http://www.cesti.gov.vn/images/cesti/stinfo/Nam%202015/So12/1215_chieu
%20xa%20traicay_loan%20BT-H01cs.JPG )
TÍNH AN TOÀN VÀ CÁCH NHẬN BIẾT THỰC PHẨM CHIẾU XẠ
Tính an toàn
Nước được sử dụng để che chắn coban khi không sử dụng Nước không phóng xạ.
Nhà máy chiếu xạ thực phẩm không phải là lò phản ứng hạt nhân, vì chúng không thực hiện phản ứng dây chuyền hạt nhân Trong lò phản ứng, nhiệt được tạo ra từ phản ứng hạt nhân được sử dụng để sản xuất điện qua hơi nước và tuabin, yêu cầu kiểm soát nghiêm ngặt để duy trì sự an toàn và làm mát Ngược lại, máy chiếu xạ thực phẩm hoạt động hoàn toàn khác biệt, không liên quan đến quy trình này.
Việc giám sát chặt chẽ việc sử dụng và vận chuyển vật liệu phóng xạ, bao gồm thiết bị và phương tiện liên quan, được thực hiện bởi Ủy ban Điều tiết Hạt nhân và Bộ Giao thông Vận tải.
Thực phẩm chiếu xạ đã được các tổ chức uy tín của Liên Hợp Quốc như Tổ chức Y tế Thế giới (WHO), Tổ chức Lương thực Thế giới (FAO) và Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA) nghiên cứu và công nhận về tính an toàn sức khỏe cũng như lợi ích kinh tế.
Trong suốt 50 năm qua, các cơ quan y tế cộng đồng toàn cầu đã tiến hành đánh giá mức độ an toàn của thực phẩm chiếu xạ và kết luận rằng thực phẩm này hoàn toàn an toàn Hiện nay, hơn 40 loại sản phẩm thực phẩm đã được chiếu xạ tại 37 quốc gia trên thế giới, với một số nước châu Âu đã áp dụng phương pháp này trong nhiều thập kỷ.
Chiếu xạ thực phẩm là sử dụng các tia bức xạ (thường là tia gamma) làm
Chiếu xạ thực phẩm là một phương pháp sử dụng "viên đạn" để tiêu diệt DNA của vi khuẩn và vi sinh vật gây bệnh có trong thực phẩm Nghiên cứu lâu dài tại Mỹ và các quốc gia phát triển đã chỉ ra rằng thực phẩm chiếu xạ không chỉ an toàn mà còn mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe người tiêu dùng.
Chiếu xạ thực phẩm với liều lượng thích hợp có khả năng tiêu diệt các vi khuẩn và vi sinh vật gây bệnh như E.coli, Trichina, và Salmonella, từ đó bảo vệ an toàn thực phẩm Phương pháp này không chỉ hiệu quả trong việc xử lý thịt và gia cầm mà còn ngăn chặn sự nảy mầm của khoai tây và tỏi, đồng thời làm chậm quá trình chín của trái cây.
Thực phẩm chiếu xạ không tiếp xúc trực tiếp với chất phóng xạ mà chỉ bị chiếu xạ bởi tia gamma từ nguồn phóng xạ Vì vậy, thực phẩm này hoàn toàn không thể trở thành thực phẩm phóng xạ.
Sau khi trải qua quá trình chiếu xạ, thực phẩm sẽ không chứa độc tố và các thành phần hóa học vẫn giữ nguyên, không gây ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con người.
Chiếu xạ thực phẩm không ảnh hưởng đến giá trị dinh dưỡng và hàm lượng vitamin, đồng thời cũng không làm thay đổi cấu trúc của acid amin và acid béo.
Các nhà máy sản xuất công nghệ chiếu xạ thực phẩm hoạt động theo quy trình an toàn sẽ không gây hại cho môi trường xung quanh và không ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của công nhân.
Chiếu xạ không tiêu diệt được tất cả các virus, như virus gây bệnh bò điên, mà chỉ là một bước trong chuỗi cung ứng thực phẩm Để đảm bảo thực phẩm sạch, nguồn thực phẩm từ người nông dân cần phải được kiểm soát chất lượng Thực phẩm chiếu xạ có thể góp phần tạo ra nguồn thực phẩm sạch hơn, từ đó giảm thiểu nguy cơ ngộ độc thực phẩm tập thể, một vấn đề đang gia tăng ở nước ta.
Cách nhận biết thực phẩm chiếu xạ
Sản phẩm chiếu xạ thường không có sự khác biệt rõ rệt về màu sắc và mùi vị so với sản phẩm thông thường, khiến cho việc nhận biết bằng mắt thường là không khả thi Để xác định tính chất chiếu xạ, cần thực hiện các kiểm tra trong phòng thí nghiệm Dấu hiệu radura trên bao bì là chỉ dẫn duy nhất cho người tiêu dùng biết rằng sản phẩm đã trải qua quá trình chiếu xạ.
Theo quy định quốc tế, thực phẩm chiếu xạ phải được gắn biểu tượng Radura trên bao bì để người tiêu dùng dễ dàng nhận biết Biểu tượng này bao gồm một vòng tròn đứt đoạn tượng trưng cho quá trình chiếu xạ, bên trong là hai cánh hoa và một chấm tròn đại diện cho các loại thực phẩm Ngoài ra, trên bao bì cần có ghi chú “sản phẩm được chiếu xạ”.
Hình 10 Một số sản phẩm đã được đóng gói
Thực trạng hiện nay
- Từ những năm 1960, Hoa Kỳ và Canada đã bắt đầu cho áp dụng kỹ thuật chiếu xạ (irradiation) vào một số thực phẩm và ngủ cốc để diệt trùng
- Từ năm 1972, cơ quan NASA Hoa Kỳ đã cho chiếu xạ tất cả thực phẩm dùng trong các chuyến du hành trong không gian.
- Năm 1990 Hoa Kỳ cho phép chiếu xạ trái cây tươi và thịt gà.
Năm 1997, Cơ quan Quản Trị Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA) đã cho phép chiếu xạ các loại thịt đỏ như thịt bò, thịt cừu và thịt heo nhằm mục đích tiêu diệt giun bao Trichinella.
Vào năm 2000, thịt bò xay ép miếng (beef patties) lần đầu tiên được chiếu xạ và xuất hiện tại một số chợ ở Minnesota, sau đó sản phẩm này dần dần lan rộng sang các tiểu bang khác.
- Tháng 9/2008 Environmental Protection Agency của Hoa Kỳ đã cho phép các nhà xuất cảng thế chiếu xạ mồng tơi có rau spinach.
Irradiated hamburger beef is now available in several markets and supermarkets across the United States, with Wal-Mart leading the way Beef patties can be found at stores such as SuperValu, Rainbow Foods, and Hy-Vee Supermarkets.
Trong suốt 40 năm qua, Canada đã áp dụng kỹ thuật chiếu xạ cho một số nông sản như khoai tây, củ hành, lúa mì, bột mì và các loại gia vị khô Tuy nhiên, việc chiếu xạ thực phẩm không phải là quy định bắt buộc tại quốc gia này.
Các cơ quan quốc tế như Tổ chức Y Tế Thế Giới (WHO) và Tổ chức Lương Nông Thế Giới (FAO) cùng với các cơ quan tại Hoa Kỳ và Canada như Cơ quan Quản Trị Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA), Hiệp hội Y Sĩ Hoa Kỳ, Hiệp Hội các nhà Dinh Dưỡng Hoa Kỳ và Cơ quan Y Tế Health Canada đã công nhận và ca ngợi tính an toàn của phương pháp chiếu xạ.
- Thượng viện Liên Âu (European Parliament) có vẻ hơi khắc khe, họ chỉ cho phép chiếu xạ các rau mùi khô và các loại gia vị mà thôi.
Pháp là quốc gia tiên phong trong việc cho phép chiếu xạ 15 sản phẩm và nguyên liệu, bao gồm các loại gia vị, rau mùi khô, củ hành, hành lá, tỏi, rau quả khô, thịt gà, tôm tép, đùi ếch, chất gomme arabique, cùng với các chất phụ gia như ovalbumine (lòng trắng trứng gà), caseine và caseinates.
- Công nghiệp chiếu xạ thực phẩm tại Pháp được hiện tại 7 trung tâm lớn, đó là các trung tâm Berric, Salbe, Orsay, Chaumesnil, Pouzauges, Dagneux và Marseille.
- Ngày nay kỹ thuật chiếu xạ thực phẩm đã được 39 quốc gia nhìn nhận và cho phép thực hiện trên 40 loại mặt hàng khác nhau.
Chiếu xạ là một phương pháp hiện đại với tính năng kỹ thuật cao, mang lại nhiều ưu điểm vượt trội so với các phương pháp khử trùng truyền thống như nhiệt và hóa chất Phương pháp này đang ngày càng được áp dụng rộng rãi trong ngành công nghiệp thực phẩm.
- Năm 1985 công nghệ chiếu xạ thực phẩm đã được nghiên cứu và ứng dụng tại Viện nghiên cứu hạt nhân Đà Lạt.
Vào năm 1991, Viện Khoa học và Kỹ thuật Hạt nhân Hà Nội đã đưa vào hoạt động thiết bị chiếu xạ bán công nghiệp sử dụng nguồn Cobalt-60, phục vụ cho việc bảo quản lương thực thực phẩm, chủ yếu là khoai tây.
Hiện nay, Việt Nam có hai trung tâm chiếu xạ quan trọng là Trung tâm chiếu xạ thuộc Viện Năng lượng Nguyên tử Việt Nam ở phía Bắc và Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai Công nghệ bức xạ ở phía Nam Mỗi năm, Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai Công nghệ bức xạ xử lý khoảng 5000 tấn thực phẩm và 2000 mét khối dụng cụ y tế bằng phương pháp chiếu xạ với liều lượng an toàn nhằm tiêu diệt vi khuẩn.
- 14/10/2004 Bộ Y tế ra Quyết định số 33616/2004/QĐ_BYT về việc ban hành
“ Quy định vệ sinh an toàn đối với thực phẩm bảo quản bằng phương pháp chiếu xạ”.
3.3 Tiềm năng phát triển của chiếu xạ thực phẩm trong tương lai:
Ngành chiếu xạ tại Việt Nam đang thu hút sự chú ý ngày càng nhiều, đặc biệt là do nhu cầu từ các đối tác nhập khẩu như Mỹ, châu Âu, Nga và New Zealand trong những năm gần đây.
Trong bối cảnh hiện nay, việc phát triển sản xuất và kinh doanh xuất nhập khẩu thực phẩm chiếu xạ là cần thiết để bảo đảm sức khỏe người tiêu dùng và uy tín của nhà sản xuất Để có cơ sở pháp lý cho việc kiểm tra và quản lý sản phẩm thực phẩm chiếu xạ, cần xây dựng và áp dụng các tiêu chuẩn liên quan, đồng thời chấp nhận các tiêu chuẩn của Tổ chức Quốc tế và tiêu chuẩn thực phẩm CODEX Điều này không chỉ giúp bảo vệ lợi ích của doanh nghiệp, tránh độc quyền trong các ngành nghề kinh doanh mà nhà nước không cấm, mà còn tận dụng công nghệ hiện đại của thế giới, phù hợp với lợi ích quốc gia.
Tại Việt Nam, có 6 đơn vị hoạt động trong lĩnh vực chiếu xạ, bao gồm 2 đơn vị nhà nước chuyên nghiên cứu là Viện Khoa học Kỹ thuật Hạt nhân Hà Nội và 2 Trung tâm Nghiên cứu và Triển khai Công nghệ Bức xạ Bên cạnh đó, còn có 3 đơn vị thương mại là CTCB Sơn Sơn, CTCB An Phú và CTTNHH Thái Sơn, góp phần phát triển công nghệ chiếu xạ tại quốc gia.
Nhu cầu chiếu xạ cho hai lĩnh vực thủy sản và trái cây tươi hiện đang ở mức thấp, khoảng 40.000-55.000 tấn mỗi năm Tuy nhiên, sản lượng xuất khẩu của hai mặt hàng này dự kiến sẽ tăng trưởng trong những năm tới nhờ vào một số tín hiệu tích cực.
Bảng 5 Danh sách các tổ chức xử lý chiếu xạ ở Việt Nam
Tên tổ chức Địa chỉ Vật thể xử lý
E4/52 Kp 5, P.Bình Trị Đông B, Q.Bình Tân, Tp.HCM;
Xử lý thanh long, nhãn, quả tươi xuất khẩu đi Mỹ
119A/2, Tổ 4, Kp1B, P.An Phú, Tx.Thuận An, Tỉnh Bình Dương;
Xử lý thanh long quả tươi xuất khẩu đi
3 Trung tâm chiếu xạ Hà Nội
K12 Quốc lộ 32 – Bắc Từ Liêm –
Tel: (024) 39422756 Fax: (024) 39422625 Email: bbt@vinatom.gov.vn
Xử lý vải, xoài xuất khẩu đi Úc
202 Đường Số 11, Linh Xuân, Thủ Đức,TpHCM;
Email: vinagamma@vinagamma.com.vn
Nghiên cứu và triển khai công nghệ bức xạ
Vinagamma) Cơ sở Đà Nẵng
Khu tái định cư, Hoàng Văn Thái, thôn Đại La, Hòa Vang, Đà Nẵng;
Tel: 028 3897 5922 Fax: (84-028)-38975921 Email: vinagamma@vinagamma.com.vn
1 đường Nguyên Tử Lực, Phường8, Đà Lạt, Lâm Đồng;
Tel:84-263-382130084-263-3822191Fax: 84-263-3821107Email: dalatnri@nri.gov.vn ngành thủy sản cũng như việc mở rộng sản phẩm nông sản xuất khẩu sang thị trường Mỹ.
APC là một doanh nghiệp chuyên hoạt động trong lĩnh vực chiếu xạ thực phẩm, nơi có rào cản gia nhập cao và tính cạnh tranh thấp Thị trường chiếu xạ thực phẩm hiện nay chủ yếu được chia sẻ bởi ba doanh nghiệp: CTCB An Phú, CTCB Sơn Sơn và TNHH Thái Sơn, trong đó An Phú chiếm ưu thế với công suất và thị trường lớn nhất, vượt quá 60%.
Trong quyết định số 127/QĐ-TTG về quy hoạch chi tiết phát triển ứng dụng bức xạ đến năm 2020, Thủ tướng Chính phủ đã nhấn mạnh tầm quan trọng của việc phát triển công nghệ chiếu xạ để khử trùng vật phẩm y tế và thực phẩm như thủy hải sản, thịt, trái cây, rau và gia vị Quyết định này cũng đề ra các chỉ tiêu định hướng cụ thể nhằm thúc đẩy sự phát triển bền vững trong lĩnh vực này đến năm 2020.
Tỷ lệ tăng doanh thu dịch vụ chiếu xạ công nghiệp 20 18
Tỷ lệ đám ứng nhu cầu về chiếu xạ công nghiệp 35 40
Số cơ sở chiếu xạ công nghiệp 16 30
Bảng 6 Một số chỉ tiêu định hướng theo quy hoạch phát triển ứng dụng bức xạ đến năm 2020
3.4 Nhận thức của người tiêu dùng về chiếu xạ thực phẩm hiện nay:
