CHƯƠNG 3: HỒN THIỆN VIỆC TRÌNH BÀY VÀ CƠNG BỐ THƠNG TIN BÁO CÁO TÀI CHÍNH CỦA CÁC CƠNG TY NIÊM YẾT TẠI SỞ GIAO DỊCH CHỨNG KHOÁN TP.HCM 3.1 Hướng hồn thiện việc trình bày cơng bố thơng tin báo cáo tài Việc trình bày cơng bố thơng tin báo cáo tài tổ chức niêm yết quan trọng ñối với nhà ñầu tư giai ñoạn thị trường chứng khốn Việt Nam đà phát triển Quyết định đầu tư vào cổ phiếu cơng ty nhà ñầu tư phụ thuộc nhiều vào thơng tin báo cáo tài Do đó, thơng tin phải trình bày cơng khai minh bạch; rõ ràng, dễ hiểu; thống phù hợp với xu hướng hội nhập quốc tế - Công khai minh bạch: ñó ñiều cần thiết ñối với doanh nghiệp Việt Nam công ty niêm yết sàn Có nhà đầu tư n tâm đầu tư vào cổ phiếu cơng ty mà họ đánh giá tốt dựa thơng tin báo cáo tài trình bày ðể phép niêm yết thị trường chứng khoán, báo cáo tài năm cơng ty phải kiểm tốn tổ chức kiểm tốn độc lập từ bên ngồi; đồng thời cơng ty phải ln tn thủ chế độ cơng bố thơng tin thị trường chứng khốn hoạt động cơng ty liên quan đến lợi ích nhà đầu tư Do đó, báo cáo tài báo cáo khác cơng ty lập có chất lượng, độ xác cao ñạt ñược mức ñộ chấp nhận cao từ phía nhà đầu tư đối tượng khác - Rõ ràng, dễ hiểu: ñối tượng sử dụng báo cáo tài đa dạng Do việc trình bày rõ ràng, dễ hiểu nhằm đảm bảo cho người sử dụng đạt mục đích - Thống nhất: tức tiêu phản ánh báo cáo tài phải thống cách trình bày, biểu mẫu hàng tháng, quý, năm thông tư, định ban hành để đảm bảo so sánh ñược - Phù hợp với xu hướng hội nhập: việc tạo ñiều kiện cho tổ chức, cá nhân nước ngồi đến đầu tư Việt Nam cần thiết ðây hội tốt cho doanh nghiệp nước nói chung cơng ty niêm yết nói riêng học hỏi kinh nghiệm quản lý, xây dựng thơng tin hữu ích Trên sở u cầu đề việc trình bày cơng bố thơng tin báo cáo tài chính, chúng tơi xin đưa hướng hồn thiện sau: + Hồn thiện nội dung báo cáo; + Tăng độ tin cậy báo cáo; + Chính sách Nhà nước; + Phương pháp công bố thông tin; + Các trường đào tạo chứng khốn 3.2 Giải pháp hồn thiện cơng bố thơng tin 3.2.1 Hồn thiện thơng tin website SGDCK TP.HCM Hiện nay, thông tin báo cáo tài cơng ty niêm yết đăng tải trang web SGDCK TP.HCM trang web khác ngày nhanh chóng, kịp thời đầy đủ Việc SGDCK TP.HCM hoàn thành trang web chuyên nghiệp thời gian qua ñáng hoan nghênh Nhưng việc xây dựng chế công bố thông tin minh bạch cơng bằng, thơng tin cơng bố cách rộng rãi ñồng thời tới tất nhà ñầu tư thị trường thật khó Bên cạnh ưu điểm cịn nhiều điểm thiếu sót việc rị rỉ thơng tin từ SGDCK TP.HCM…, chưa hồn thiện chưa phục vụ tốt cho nhà đầu tư so sánh ñể ñưa ñịnh ñầu tư Trong đó, nước có thị trường chứng khoán phát triển SGDCK Thái Lan (SET) hay Sở GDCK New York (NYSE) … việc công bố thông tin báo cáo tài rõ ràng minh bạch Vì cần bổ sung số thơng tin báo cáo tài cơng ty niêm yết website Sở Giao Dịch Chứng Khoán TP.HCM sau: + ðăng tải thơng tin thức nhận từ cơng ty niêm yết, xử lý nghiêm việc để chậm trễ đến hai ba ngày sau cơng bố + Hiện SGDCK có trang web với khả truyền tải thông tin lớn nên thông tin cần đưa cách nhanh chóng minh bạch + Bắt buộc công ty niêm yết phải công bố kết kinh doanh tháng, quý, năm kiểm toán năm, theo dõi cơng bố rộng rãi qua báo chí, internet Những cơng ty chậm trễ việc cơng bố cần có hình thức xử phạt nặng để cơng ty khác dựa vào rút kinh nghiệm + Thể số liệu báo cáo tài nhiều năm liền kề ñể tiện cho việc so sánh, ñối chiếu năm cho nhà ñầu tư + Ngày cập nhật thơng tin báo cáo tài cơng ty niêm yết + Ngành nghề công ty niêm yết ñể nhà ñầu tư dễ dàng việc so sánh công ty ngành + Tình trạng báo cáo tài kiểm tốn hay chưa + Hình thức báo cáo cơng ty theo định, thơng tư + Ngày nhận báo cáo… 3.2.2 Hoàn thiện, phát triển hạ tầng công nghệ thông tin TTCK Việt Nam Cở sở hạ tầng cơng nghệ thị trường chứng khốn Việt Nam “sơ khai” hiểu thị trường cịn non trẻ Nhưng để đáp ứng cho thị trường ñang phát triển nhanh, Việt Nam phải nâng cấp, phát triển sở hạ tầng công nghệ: + Hồn thiện mạng Wan phục vụ cho cơng bố thơng tin an ninh mạng cho tồn hệ thống + Nâng cấp hồn thiện chương trình sở liệu cho giao dịch, giám sát cơng bố thơng tin + Hồn thiện hệ thống tích hợp Niêm yết – Giao dịch – Giám sát – Cơng bố thơng tin tích hợp với Trung tâm lưu ký, toán bù trừ + Xây dựng ñồng hệ thống giao dịch chứng khoán SGDCK, TTGDCK với cơng ty chứng khốn đảm bảo cho việc tiếp cận thị trường hiệu quả, nhanh chóng xác; giám sát trực tuyến hoạt động giao dịch TTCK có tổ chức + ðầu tư xây dựng phần mềm quản lý công bố thông tin bám sát mặt hoạt động cơng ty niêm yết, tổ chức kinh doanh chứng khoán thị trường tình hình giao dịch người có liên quan thị trường Thực nối mạng SGDCK TP.HCM công ty niêm yết, tổ chức cung cấp dịch vụ thông tin + ðào tạo nguồn nhân lực cơng nghệ thơng tin có đủ trình độ chun mơn để đáp ứng mục tiêu theo ba hướng: Quản trị hệ thống theo chuẩn Microsoft, Cisco; Quản trị sở liệu theo chuẩn Oracle, SQL server; Lập trình chuyên sâu web lớp chuyên sâu chứng khoán TTCK cho chuyên viên CNTT 3.3 Giải pháp hoàn thiện báo cáo tài 3.3.1 Hồn thiện mẫu biểu báo cáo Hệ thống BCTC hành ñã ñược bổ sung sửa đổi để đáp ứng u cầu thơng tin tài quan trọng trình bày BCTC cơng ty niêm yết, song chưa đảm bảo tính đầy đủ thích hợp cho người sử dụng ðể tăng tính hữu dụng, thơng tin trình bày BCTC cơng ty niêm yết cần: 3.3.1.1 Bổ sung số tiêu BCðKT - Nên bổ sung thêm tiêu “Vốn bổ sung từ kết kinh doanh” vào mục Vốn chủ sở hữu phản ánh lợi nhuận sau thuế ñược tích lũy lại ñể bổ sung vốn - Bổ sung tiêu “Cổ tức cổ phiếu - chưa phát hành”: công ty niêm yết thường trả cổ tức cổ phiếu ðây việc công ty dùng lợi nhuận sau thuế tích lũy để bổ sung tăng vốn, ñồng thời tăng thêm cổ phiếu cho cổ ñông Tài sản công ty cổ phần, tổng vốn chủ sở hữu khơng thay đổi Theo quy định hành, kế toán ghi nhận giảm lợi nhuận chưa phân phối tăng vốn ngày trả cổ tức, tức ngày cổ phiếu thức phát hành thơng tin vốn góp tăng trình bày BCTC Theo thơng lệ quốc tế, BCTC lập ngày cơng bố trả cổ tức cổ phiếu ngày cổ phiếu ñược thức phát hành cổ tức trả cổ phiếu chưa phát hành phải được trình bày BCTC phần vốn góp Chính vậy, cần xem xét việc bổ sung thêm tài khoản loại “ Cổ tức cổ phiếu chưa phát hành” ñể ghi nhận cổ tức trả cổ phiếu cơng bố chưa phát hành, thời bổ sung tiêu “Cổ tức cổ phiếu chưa phát hành” BCðKT có giá trị số dư có tài khoản “Cổ tức cổ phiếu chưa phát hành” 3.3.1.2 BCðKT tóm tắt Mẫu biểu BCðKT tóm tắt theo Thông tư 38 sử dụng chung cho q năm nên khơng phù hợp với Quyết định 15 nội dung mẫu biểu Vì nên sửa đổi mẫu biểu BCðKT tóm tắt cơng ty niêm yết, nên tách biệt mẫu biểu tóm tắt năm q Cụ thể sửa đổi mẫu biểu BCðKT tóm tắt năm sau: Tên Cơng Ty BÁO CÁO TÀI CHÍNH TĨM TẮT Năm…… I.BẢNG CÂN ðỐI KẾ TỐN STT Nội dung Số đầu năm Số cuối năm Cịn BCðKT niên độ tóm tắt sửa ñổi sau: thay cột số dư ñầu kỳ thành số ñầu năm, thống dễ dàng cho công ty niêm yết lập nhà ñầu tư dễ so sánh, ñối chiếu phù hợp với mẫu biểu BCðKT niên ñộ dạng ñầy ñủ theo Quyết ñịnh 15, cụ thể: Tên Cơng ty BÁO CÁO TÀI CHÍNH TĨM TẮT Q….năm… I BẢNG CÂN ðỐI KẾ TOÁN STT Nội dung Số cuối q Số đầu năm 3.3.1.3 BCKQHðKD tóm tắt Theo thông tư số 38/2007/TT-BTC ngày 18/4/2007 Bộ Trưởng BTC hướng dẫn việc công bố thông tin thị trường chứng khốn mẫu BCKQHðKD tóm tắt cột tiêu giống cột tiêu quy ñịnh Quyết ñịnh 15 cột số tiền lại khác, cụ thể sau: II.A KẾT QUẢ HOẠT ðỘNG KINH DOANH (Áp dụng ñối với doanh nghiệp sản xuất, chế biến, dịch vụ…) STT Chỉ tiêu Kỳ báo cáo Lũy kế Mẫu biểu sử dụng chung cho quý năm Mẫu biểu BCKQHðKD theo Quyết ñịnh 15 lại phân biệt quý riêng năm riêng sau: BCKDHðKD năm: ðơn vị báo cáo:…………………… Mẫu số B 02 – DN ðịa chỉ:…………………………… (Ban hành theo Qð số 15/2006/Qð-BTC Ngày 20/3/2006 Bộ trưởng BTC) BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ðỘNG KINH DOANH Năm…… ðơn vị tính:…… Chỉ tiêu Mã số Thuyết minh Năm Năm trước BCKQHðKD theo quý: ðơn vị báo cáo:…………………… Mẫu số B 02b – DN ðịa chỉ:…………………………… (Ban hành theo Qð số 15/2006/Qð-BTC Ngày 20/3/2006 Bộ trưởng BTC) BÁO CÁO KẾT QUẢ HOẠT ðỘNG KINH DOANH GIỮA NIÊN ðỘ (Dạng tóm lược) Quý…năm… ðơn vị tính:… Chỉ tiêu Mã số Quý… Thuyết minh Năm Năm trước Lũy kế từ ñầu năm ñến cuối quý Năm Năm trước Mẫu biểu BCKQHðKD theo thơng tư 38 làm cho người đọc khó khăn việc so sánh, ñối chiếu quý với quý trước năm với năm trước Vì cần sửa đổi mẫu biểu BCKQHðKD tóm tắt công ty niêm yết, nên tách biệt mẫu biểu quý năm quy ñịnh Quyết ñịnh 15 3.3.1.4 Báo cáo thường niên Mẫu biểu CBTT-02 ban hành kèm theo thông tư số 38/2007/Qð-BTC ngày 18/4/2007 Bộ trưởng Bộ Tài Chính hướng dẫn việc cơng bố thơng tin thị trường chứng khốn khơng yêu cầu công ty niêm yết phải công bố kế hoạch tài vịng năm tới ðiều gây hạn chế thông tin cho nhà ñầu tư ñể phân tích triển vọng tương lai cơng ty Do đó, cần bổ sung vào mẫu báo cáo thường niên kế hoạch tài năm 3.3.2 Hồn thiện nội dung thơng tin liên quan ñến báo cáo 3.3.2.1 Hệ số giá thu nhập (P/E): Hệ số giá thu nhập (P/E) số phân tích quan trọng định đầu tư chứng khốn nhà đầu tư Hệ số nước có TTCK phát triển áp dụng phổ biến Hệ số P/E ño lường mối quan hệ giá thị trường (Market Price – P) thu nhập cổ phiếu (EPS) Chúng ta dự tính giá cổ phiếu cơng ty dựa vào thu nhập cổ phần cơng ty nhân với hệ số P/E trung bình ngành cơng ty tương tự qui mơ, ngành nghề giao dịch thị trường Nhưng thực tế Việt Nam việc sử dụng hệ số P/E để tính giá cổ phiếu gặp nhiều khó khăn thiếu số liệu thống kê thị trường chứng khoán chưa phát triển Ở nước có TTCK phát triển cơng ty ñại diện cho ngành nghề ñặc trưng, cơng ty khơng kinh doanh đa ngành nghề ngoại trừ tập đồn lớn nên việc áp dụng hệ số để tính giá cổ phiếu dễ dàng Cơng thức tính hệ số P/E sau: P/E = PM/EPS Trong đó, giá thị trường PM cổ phiếu cổ phiếu ñang ñược mua bán thời ñiểm tại; thu nhập cổ phiếu EPS phần lợi nhuận rịng sau thuế mà cơng ty chia cho cổ đơng thường năm tài gần Hệ số P/E cho thấy giá cổ phiếu cao thu nhập từ cổ phiếu ñó lần, hay nhà ñầu tư phải trả giá cho ñồng thu nhập Hệ số P/E tính cho cổ phiếu hay tính trung bình cho tất cổ phiếu Thơng thường, hệ số P/E cao nhà đầu tư cho rằng, cơng ty có hội tăng trưởng, thu nhập tương đối ổn định, an tồn tỷ suất vốn hố thị trường tương đối thấp; dự đốn cơng ty có tốc độ tăng trưởng trung bình trả cổ tức cao Nhưng cần lưu ý rằng, hệ số P/E cao khơng phải giá cổ phiếu cao, mà thu nhập thấp Ngồi ra, hệ số P/E phụ thuộc vào số lĩnh vực ñặc thù Chẳng hạn, lĩnh vực ngân hàng, tài chính, chứng khốn, cơng nghệ tin học, viễn thơng, cơng nghệ sinh học, ngành sản xuất công nghiệp kỹ thuật cao thường ñược chấp nhận hệ số P/E cao lĩnh vực khác Mặt khác, việc ñánh giá hệ số P/E mua bán chứng khoán thường phù hợp với mục đích đầu tư dài hạn Từ vai trò quan trọng hệ số P/E nên ta bổ sung tiêu Bản thuyết minh báo cáo tài thay cơng bố số báo chí, tin TTCK Minh họa bảng hệ số giá thu nhập (P/E) công ty niêm yết qua năm sau: 2004 2005 2006 2007 AGF 10,9 7,9 14,7 22,6 DHG - - 22,5 21,0 HRC - - 11,0 19,4 TDH - - 40,9 14,4 SAM 9,36 13,38 23,8 35 (Nguồn: tính tốn, tổng hợp số liệu CTCK NH Sài Gịn Thương Tín) 3.3.2.2 Chỉ số P/E bình qn theo ngành: Hiện số báo, phân tích cơng ty chứng khốn hay UBCKNN thường so sánh số P/E công ty niêm yết với số P/E bình qn tồn thị trường hay P/E hai ngành khác khập khiễng, chưa hợp lý Vì cơng ty hoạt ñộng ngành nghề khác nhau, ngành có đặc thù riêng P/E khác khơng thể so sánh chung ñược Chẳng hạn ngành ngân hàng, bán lẻ, đầu tư tài chính, cơng nghệ thơng tin ñược nhà ñầu tư chấp nhận với số P/E cao, ngành sản xuất khí, sản xuất giấy, xây dựng chấp nhận với số P/E thấp ðể so sánh ñược phải có thống phân nhóm cơng ty ngành nghề với nhau, tính P/E bình qn ngành công bố rộng rãi phương tiện để nhà đầu tư ngồi nước so sánh, cân nhắc trước ñịnh ñầu tư vào ngành nghề Và việc so sánh số P/E cơng ty niêm yết với P/E bình quân ngành hợp lý Bảng số P/E bình quân ngành năm 2006, 2007 STT Ngành nghề PE bình quân ngành Năm 2006 Năm 2007 Bất ñộng sản 33,85 27,5 Công nghệ 30,5 23,27 Công nghiệp nặng 28,5 34,9 Công nghiệp nhẹ 17,53 22,82 ðiện gia dụng – ðiện lạnh 17,3 37,6 Khách sạn – Du lịch – Giải trí 23,1 45,2 Lương thực – Thực phẩm – ðồ uống 17,7 19,68 Năng lượng – Dầu khí – Gas 26,14 17,7 Ngân hàng 27,3 15,6 10 Nông – Lâm – Thủy hải sản 25,5 19,23 11 Tài – Bảo hiểm 24,4 14,6 12 Tập đồn - 18,6 13 Thương mại – Xuất nhập 8,27 14,46 14 Vận tải – Kho cảng 17,25 35,47 15 Vật tư – Thiết bị 19,1 21,71 16 Xây dựng 30,34 33,74 17 Y tế - Dược phẩm 24,26 28,96 (Nguồn: tính tốn, tổng hợp số liệu CTCKNH Sài Gịn Thương Tín, phụ lục số ) Qua bảng ta thấy theo phân loại có 17 ngành nghề niêm yết SGDCK TP.HCM thơng qua số P/E bình qn ngành, người đọc nhận xét khách quan công ty ngành nghề Mỗi ngành nghề có số P/E bình qn khác tùy thuộc vào lĩnh vực hay ngành nghề kinh doanh kỳ vọng nhà ñầu tư tương lai Theo số liệu thống kê số P/E nước có TTCK phát triển, số từ 8-15 bình thường, hệ số lớn 20 cơng ty đánh giá tốt, có tiềm phát triển nhà đầu tư trơng đợi tương lai mức thu nhập cổ phiếu công ty tăng nhanh Và cơng ty có số P/E thấp nhà đầu tư khơng đánh giá cao cơng ty chưa quan tâm đến cơng ty Khi tất cổ phiếu thị trường vượt q cao so với giá trị thực định có ngày phần bong bong vượt giá trị thực nổ tung, gây suy thoái thị trường 3.3.2.3 BCTC tiếng Anh: Trải qua gần năm thức vào hoạt động, TTCK Việt Nam cần học hỏi nhiều kinh nghiệm từ TTCK nước phát triển Một thị trường cịn non trẻ phát triển thu hút đơng đảo nhà đầu tư ngồi nước Và để làm điều đó, việc hồn thiện việc cơng bố thơng tin báo cáo tài cơng ty niêm yết cho nhà đầu tư ngồi nước điều tất yếu Hiện nhà đầu tư nước ngồi thường khơng tìm hiểu, ñầu tư trực tiếp mà thông qua phận môi giới cơng ty chứng khốn để đưa ñịnh ...Trên sở yêu cầu ñề việc trình bày cơng bố thơng tin báo cáo tài chính, chúng tơi xin đưa hướng hồn thiện sau: + Hoàn thiện nội dung báo cáo; + Tăng ñộ tin cậy báo cáo; + Chính sách Nhà... pháp công bố thông tin; + Các trường đào tạo chứng khốn 3.2 Giải pháp hồn thiện cơng bố thơng tin 3.2.1 Hồn thiện thơng tin website SGDCK TP.HCM Hiện nay, thông tin báo cáo tài cơng ty niêm yết. .. Lan (SET) hay Sở GDCK New York (NYSE) … việc công bố thơng tin báo cáo tài rõ ràng minh bạch Vì cần bổ sung số thơng tin báo cáo tài cơng ty niêm yết website Sở Giao Dịch Chứng Khoán TP.HCM sau: