anh/chị đánh giá từng điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã được đáp ứng chưa...7 VẤN ĐỀ 2: XÁC ĐỊNH TỔN THẤT VỀ TINH THẦN ĐƯỢC BỒI THƯỜNG.. 1.1: Cho biế
Trang 1PHÁP LUẬT VỀ HỢP ĐỒNG VÀ BỒI
THƯỜNG THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG
Buổi thảo luận thứ sáu: Bồi Thường Thiệt
Hại Ngoài Hợp Đồng (phần chung).
Trang 2án, các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng
đã hội đủ chưa? Vì sao? 7 1.4: Theo anh/chị, trong vụ việc trên, đã hội đủ các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chưa? Vì sao ? (anh/chị đánh giá từng điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã được đáp ứng chưa) 7
VẤN ĐỀ 2: XÁC ĐỊNH TỔN THẤT VỀ TINH THẦN ĐƯỢC BỒI THƯỜNG 8
2.1: Những điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 về tổn thất tinh thần được bồi thường? 9 2.2:Theo pháp luật hiện hành, tổn thất về tinh thần khi tài sản bị xâm phạm có được bồi thường không? Vì sao? 9 2.3: Đoạn nào cảu bản án cho thấy Tòa án đã áp dụng các quy định định về tổn thất về tinh thần của BLDS 2015 trong các vụ việc trên 9 2.4: Cho biết suy nghĩ của anh chị về việc Tòa án không áp dụng BLDS 2005
mà áp dụng BLDS 2015 trong các vụ việc trên liên quan đến tổn thất tinh thần.
10VẤN ĐỀ 3:: THAY ĐỔI MỨC BỒI THƯỜNG ĐÃ ĐƯỢC ẤN ĐỊNH 10
3.1: Cho biết những khác biệt cơ bản giữa thay đổi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế và giảm mức bồi thường do thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế 11 3.2: Nêu rõ từng điều kiện được quy định trong BLDS để thay đổi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế 12
Trang 33.3: Trong tình huống nêu trên, yêu cầu bồi thường thêm 70.000.000đ của phía
bị thiệt hại có được chấp nhận không? Vì sao? 13
VẤN ĐỀ 4: XÁC ĐỊNH NGƯỜI CÓ TRÁCH NHIỆM BỒI THƯỜNG (CÙNG GÂY THIỆT HẠI) 14
4.1: Trong phần “trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng” của BLDS, trách nhiệm dân sự liên đới bồi thường thiệt hại phát sinh trong những trường hợp nào? 14 4.2: Trong Bản án số 19, bà Khánh bị thiệt hại trong hoàn cảnh nào? Có xác định được chính xác người gây thiệt hại cho bà Khánh không? 15 4.3: Đoạn nào của Bản án số 19 cho thấy Tòa án đã theo hướng chị Tám, chị Hiền và anh Hải liên đới bồi thường ? 16 4.4: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa án về trách nhiệm liên đới 16 4.5: Trong quyết định số 226, ai là người trực tiếp gây thiệt hại cho bà Hộ? 16 4.6: Trong quyết định số 226, ai là người phải liên đới bồi thường thiệt hại cho
bà Hộ? 16 4.7: Hướng giải quyết trong quyết định số 226 đã có tiền lệ chưa? Nếu có nêu tóm tắt tiền lệ đó 17 4.8: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết trên của Tòa án liên quan đến trách nhiệm liên đới 19 4.9: Bản án số 19, bà Khánh đã yêu cầu bồi thường bao nhiêu và yêu cầu ai bồi thường? 20 4.10: Bản án số 19, Tòa án đã yêu cầu anh Hải bồi thường bao nhiêu? 20 4.11: Suy nghĩ của anh/chị về hướng giải quyết của Tòa án liên quan đến anh Hải 20
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 21
3
Trang 4VẤN ĐỀ 1: CĂN CỨ PHÁT SINH TRÁCH NHIỆM BỒI
THƯỜNG THIỆT HẠI NGOÀI HỢP ĐỒNG.
Tóm tắt bản án số 20/2018/DS – ST ngày 23/4/2018 của Tòa án nhân dân Quận
2 thành phố Hồ Chí Minh.
Ông Trần Quang Huy và bà Phạn Thị Bích Ngọc là giáo viên môn Ngữ Văntại trường THPT Thủ Thiêm Vào lúc 02 giờ 14 phút ngày 03/03/2017 ông Huy đãđăng dòng trạng thái trên facebook với những lời lẽ có ý xúc phạm bà Ngọc sau đó
bà Ngọc có nhờ luật sư hỗ trợ pháp lý, gửi văn bản yêu cầu ông Huy gỡ những nộidung này xuống nhưng ông Huy không thực hiện nên bà Ngọc kiện yêu cầu ôngHuy bồi thường thiệt hai do danh dự, nhân phẩm, uy tín bị xâm phạm, số tiền bồithường là 30.160.000đ (ba mươi triệu một trăm sáu mươi ngàn đồng)
1.1: Cho biết các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng ( Thiệt hại do người gây ra) trong BLDS 2015?
Căn cứ phát sinh trách nhiệm Bồi thường thiệt hại là cơ sở pháp lý mà dựavào đó, cơ quan nhà nước có thẩm quyền có thể xác định trách nhiệm Bồi thườngthiệt hại
BLDS 2015 (bộ luật Dân sự 2015) đã quy định rõ ràng về các căn cứ phátsinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại:
1 Người nào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khỏe, danh dự, nhânphẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hạithì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác có liên quan quy địnhkhác
2 Người gây thiệt hại không phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại trongtrường hợp thiệt hại phát sinh là do sự kiện bất khả kháng hoặc hoàn toàn do lỗi củabên bị thiệt hại, trừ trường hợp có thỏa thuận khác hoặc luật có quy định khác
Trang 53 Trường hợp tài sản gây thiệt hại thì chủ sở hữu, người chiếm hữu tài sảnphải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại, trừ trường hợp thiệt hại phát sinh theoquy định tại khoản 2 Điều này”1.
1.2: Thay đổi về các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng giữa BLDS 2005 và BLDS 2015?
Dựa vào Điều 604 BLDS 2005 và Điều 584 BLDS 2015, ta thấy được một sốđiểm mới như sau:2
Thứ nhất: Loại bỏ yếu tố “Lỗi”:
Nếu như trong BLDS 2005, yếu tố lỗi (kể cả lỗi cố ý hoặc lỗi vô ý) được sửdụng như là căn cứ đầu tiên để xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợpđồng thì trong BLDS 2015, căn cứ xác định trách nhiệm bồi thường thiệt hại đầutiên lại là hành vi xâm phạm của người gây thiệt hại
Thay đổi này được hiểu là BLDS 2015 đã quy định theo hướng người bị thiệthại không có nghĩa vụ chứng minh lỗi của bên gây thiệt hại nữa, họ chỉ cần xác địnhđược hành vi xâm phạm của người gây thiệt hại là đã có thể yêu cầu bồi thường(Trách nhiệm chứng minh lỗi giờ đây sẽ thuộc về người gây thiệt hại trong trườnghợp muốn được miễn trách nhiệm bồi thường thiệt hại (khoản 2 Điều 585 BLDS2015) hoặc được giảm mức bồi thường (khoản 2, 4 Điều 586 BLDS 2015)
Thứ hai: Bổ sung căn cứ “tài sản gây thiệt hại”:
BLDS 2015 đã bổ sung thêm căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệthại là “tài sản gây thiệt hại” Cụ thể, theo khoản 3 Điều 584 BLDS 2015: Chủ sởhữu, người chiếm hữu tài sản phải chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại do tài sảncủa mình gây ra Đây là một sự bổ sung hoàn toàn hợp lý bởi trên thực tế, tráchnhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng cũng có thể phát sinh khi có sự kiện tàisản gây ra thiệt hại
Thứ ba: Bao quát định nghĩa về chủ thể được bồi thường:
1 Điều 584 BLDS 2015 quy định về căn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại.
2 2005-va-blds-20-173008.aspx , tham khảo ngày 29/10/2019.
https://danluat.thuvienphapluat.vn/so-sanh-trach-nhiem-boi-thuong-thiet-hai-ngoai-hop-dong-giua-blds-5
Trang 6Khi xác định chủ thể được bồi thường thiệt hại, BLDS 2015 đã quy định theohướng khái quát hơn, không còn chia ra trường hợp cá nhân và pháp nhân hoặc chủthể khác như BLDS 2005 nữa khoản 1 Điều 584 BLDS 2015 chỉ quy định: “Ngườinào có hành vi xâm phạm tính mạng, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản,quyền, lợi ích hợp pháp khác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường”.
“Người khác” ở đây có thể được hiểu theo nghĩa rộng, bao gồm cả cá nhân, phápnhân hoặc chủ thể khác và như vậy đã bao hàm được tất cả các loại chủ thể đượcbồi thường thiệt hại như quy định tại BLDS 2005 trước đây
Thứ tư: Mở rộng chủ thể chịu trách nhiệm bồi thường:
BLDS 2005 quy định người nào thực hiện hành vi trái pháp luật gây thiệt hạicho người khác thì phải chịu trách nhiệm bồi thường Tuy nhiên, BLDS 2015 lạiquy định thêm trường hợp ngoại lệ, đó là “trừ trường hợp Bộ luật này, luật khác cóliên quan quy định khác” Đây là một quy định rất phù hợp, bởi vì trách nhiệm bồithường thiệt hại ngoài hợp đồng về nguyên tắc là được đặt ra cho chính chủ thể cóhành vi gây thiệt hại, nhưng có khi lại là người khác
1.3: Trong bản án về bồi thường thiệt hại do dùng facebook nêu trên, theo Tòa
án, các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã hội đủ chưa? Vì sao?
Theo Tòa án, các căn cứ là phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại đã đủrồi vì trong bài đăng facebook của ông Huy nói về việc đề thi bị lộ và khẳng định bà
Lẽ và bà Ngọc cho học sinh của mình chép đề và lời giải phần Đọc - Hiểu trong đềthi vào hai ngày trước khi thi Từ cách dùng từ của ông đủ để người đọc hiểu rằngchính bà Lẽ và bà Ngọc là những người làm lộ đề thi Và việc ông Huy đăng tải cácthông tin chưa được kiểm chứng trên facebook đã làm ảnh hưởng danh dự của bàNgọc Vấn đề này đã rơi vào trường hợp khoản 1 Điều 584 BLDS 2015 quy định vềcăn cứ phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại: “Người nào có hành vi xâm phạmtính mạng, sức khỏe, danh dự, nhân phẩm, uy tín, tài sản, quyền, lợi ích hợp phápkhác của người khác mà gây thiệt hại thì phải bồi thường, trừ trường hợp Bộ luậtnày, luật khác có liên quan quy định khác”
Trang 71.4: Theo anh/chị, trong vụ việc trên, đã hội đủ các căn cứ làm phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng chưa? Vì sao ? (anh/chị đánh giá từng điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng đã được đáp ứng chưa)
Theo quy định của pháp luật, căn cứ tại Điều 584 Bộ luật dân sự 2015(BLDS 2015) Căn cứ làm phát sinh bổi thường thiệt hại ngoại hợp đồng có thể hiểunhư sau: Thứ nhất, đã có thiệt hại cụ thể xảy ra Thứ hai, thiệt hại do hành vi tráipháp luật gây ra Thứ ba, thiệt hại là hậu quả của hành vi trái pháp luật Căn cứ vàocác sự kiện pháp lý đã xảy ra trong bản án cho thấy đã đủ căn cứ làm phát sinh tráchnhiệm bồi thường thiệt hại ngoài hợp đồng Ông Huy là chủ thể đã thực hiện hành
vi xâm phạm đến danh dự, nhân phẩm, uy tín đối với người khác (cụ thể là bàNgọc) căn cứ tại Điều 584 BLDS 2015
Thứ nhất, thiệt hại cụ thể đã xảy ra đối với bà Ngọc
Thứ hai, thiệt hại do hành vi trái pháp luật của ông Huy là hành vi xâmphâm, danh dự nhân phẩm, uy tín của bà Ngọc
Thứ ba, thiệt hại là hậu quả của hành vi trái pháp luật của ông Huy
Trang 8Bị đơn: Anh Vũ Minh Hiếu (anh Hiếu)
Nội dụng: Anh Hiếu đánh gãy tay bà Nhị, với tỷ lệ thương tích 23%.Quanhững chứng cứ mà bà Nhị cung cấp Tòa sơ thẩm buộc anh Hiếu phải bồi thườngthiệt hại cho bà Nhị gồm: chi phí khám chữa bệnh, bồi dưỡng, phục hồi sức khỏe,chức năng bị mất bị giảm sút, thu nhập thực tế bị mất, chi phí hợp lý và phần thunhập thực tế của người chăm sóc người bị thiệt hại khoản tiền bù đắp về mặt tinhthần
Tóm tắt bản án 26/2017/HSST ngày 29/5/2017 Tòa án nhân dân Tỉnh Vĩnh Phúc.
Bị cáo: Nguyễn Văn A (anh A)
Bị hại: Anh Chu Văn Đ (anh Đ)
Nội dung: Do mâu thuẫn trong buồng giam Anh A đã đá vào ngực anh Đ dẫnđến anh Đ tử vong Căn cứ vào chứng cứ Tòa án yêu cầu:
Về trách nhiệm dân sự: Anh A phải có trách nhiệm bồi thường đối với anh Đ: tiềnchi phí mai táng, tiền cấp dưỡng cho con anh Đ, tiền bù đắp về tinh thần đối với giađình anh Đ
2.1: Những điểm mới của BLDS 2015 so với BLDS 2005 về tổn thất tinh thần được bồi thường?
Trong BLDS 2005 bồi thường thiệt hại về tổn thất tinh thần quy định ởkhoản 2 Điều 609, khoản 2 Điều 610, khoản 2 Điều 611
Trong BLDS 2015 bồi thường thiệt hại về tổn thất tinh thần quy định ởKhoản 2 Điều 590, khoản 2 Điều 591, khoản 2 Điều 611
Thứ nhất, BLDS 2005 quy định về mặt chủ thể là “người xâm phạm” đãđược thay thế bằng “người chịu trách nhiệm bồi thường”, sự thay đổi đã mởrộng các đối tượng phải bồi thường, bao hàm cả các đối tương không phải làngười xâm hại nhưng lại là đối tượng phải chịu trách nhiệm bồi thường trênthực tế
Trang 9 Thứ hai, so với BLDS 2005 thì ở BLDS 2015, mức phạt bồi thường thiệt hại
ở các trường hợp đều có chiều hướng tăng lên nhằm nâng cao sự mạnh mẽ vàtính răn đe của pháp luật3
2.2:Theo pháp luật hiện hành, tổn thất về tinh thần khi tài sản bị xâm phạm có được bồi thường không? Vì sao?
Không Tại vì, BLDS 2015 không quy định bồi thường thiệt hại về mặt tinhthần khi tài sản bị xâm phạm Nhưng thưc tế, tổn thất về mặt tinh thần là hoàn toàn
có đối với mồ mả ông, bà của người có mồ mả bị người khác xâm phạm, thay đổi vịtrí mồ mả BLDS 2015 quy định tại Điều 607 Bồi thường thiệt hại xâm phạm mồ
mả Có thể hiểu BLDS 2015 đã thừa nhận tổn thất về mặt tinh thần đối với người có
mồ mả bị xâm phạm4
2.3: Đoạn nào cảu bản án cho thấy Tòa án đã áp dụng các quy định định về tổn thất về tinh thần của BLDS 2015 trong các vụ việc trên
Tại bản án số 08/2017/DS – ST ngày 30/6/2017 của Tòa án nhân dân huyện
La Grai tỉnh Gia Lai: theo quy định tại khoản 2 Điều 590 BLDS 2015 quy định “…mức bồi thường bù đắp tổn thất về tinh thần do các bên thỏa thuận; nếu không thỏathuận được thì mức tối đa cho một người có sức khỏe bị xâm phạm không qua nămmươi lần mức lương cơ sở do Nhà nước quy định” Và đoạn “căn cứ theo quy địnhtại khoản 3 Điều 156 của Luật Ban hành văn bản quy phạm phám luật, Hội đồng xét
xử sẽ áp dụng quy định tại khoản 2 Điều 590 BLDS 2015 để xác định mức bù đắptổn thất về tinh thần”
Tại bản án số 26/2017/HSST ngày 29/5/2017 của Tòa án nhân dân tỉnh VĩnhPhúc thì: “áp dụng Điều 42 Bộ luật hình sự năm 1999; Điều 584; Điều 585; Điều586; Điều 589 và Điều 591 BLDS 2015: Buộc bị cáo Nguyễn Văn A bồi thường chiphí mai táng phí đối với người bị hại, bồi thường tổn thất về tinh thần do tính mạng
bị xâm phạm cho gia đình người bị hại Chu Văn D là 151.000.000đ xác nhận gia
3 than-duoc-boi-thuong , tham khảo ngày 03/11/2019.
https://lawnet.thukyluat.vn/posts/t7744-nhung-diem-moi-cua-blds-2015-so-voi-blds-2005-ve-ton-that-tinh-4 ma-bi-xam-pham-143916.aspx , tham khảo ngày 03/11/2019.
https://danluat.thuvienphapluat.vn/boi-thuong-ton-that-ve-tinh-than-khi-tai-san-bi-xam-pham-va-khi-mo-9
Trang 10đình bị cáo nguyễn văn A đã bồi thường cho gia đình người bị hại Chu Văn D sốtiền 23.000.000đ; do vậy số tiền còn lại bị cáo Nguyễn Văn A phải bồi thường là128.000.000đ”.
2.4: Cho biết suy nghĩ của anh chị về việc Tòa án không áp dụng BLDS 2005 mà
áp dụng BLDS 2015 trong các vụ việc trên liên quan đến tổn thất tinh thần.
Theo em, trong bản án 08/2017/DS-ST đây là cách xử lí hợp tình, hợp lý vàđúng quy định của pháp luật Tuy nhiên, trong bản án 26/2017/HSST vẫn chưa nêu
rõ số tiền bồi thường là do thoả thuận hay được tính như thế nào là một thiếu sótcủa Toà án
VẤN ĐỀ 3:: THAY ĐỔI MỨC BỒI THƯỜNG ĐÃ ĐƯỢC ẤN
ĐỊNH.
Tình huống: nghĩa vi phạm quy định về điều khiển phương tiện giao thông
đường bộ gây thiệt hại cho bà Muối Sau khi thương lượng khắc phục hậu quả với
số tiền 60.000.000đ, phía bị thiệt hại đã cam kết: “bãi nại dân sự không yêu cầu thắcmắc khiếu nại gì về sau”, “không yêu cầu khiếu nại gì về sau” Tuy nhiên, nay phía
bị thiệt hại yêu cầu bồi thường thêm 79.000.000đ, chi phí điều trị phát sinh phảithay khớp
Trang 113.1: Cho biết những khác biệt cơ bản giữa thay đổi mức bồi thường không còn phù hợp với thực tế và giảm mức bồi thường do thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh tế.
Đối với giảm mức bồi thường5: khoản 2 Điều 585 BLDS quy định:
“Người chịu trách nhiệm bồi thường thiệt hại có thể được giảm mức bồithường nếu không có lỗi hoặc có lỗi vô ý và thiệt hại quá lớn so với khả năng kinh
tế của mình”
So với BLDS 2005 trước đó thì BLDS 2015 bổ sung điều kiện “không cólỗi” để có thể giảm mức bồi thường Cụ thể, trước đó về điều kiện để có thể giảmmức bồi thường tại BLDS 2005 chỉ đề cập tới người có “lỗi vô ý” trong khi đó thựctiễn xét xử tại Tòa án theo hướng cho giảm mức bồi thường cả trong trường hợp
“không có lỗi” (có nhiều trường hợp một người chịu trách nhiệm bồi thường nhưngkhông có lỗi) Thực ra, người “có lỗi vô ý” đã được yêu cầu giảm mức bồi thườngthì người “không có lỗi” nhưng phải bồi thường cần được quyền yêu cầu giảm mứcbồi thường Hay nói cách khác, người gây thiệt hại không có lỗi thì cần được xemxét trách nhiệm với mức độ nhẹ hơn so với trường hợp người gây thiệt hại với lỗi
vô ý Và chúng ta cần nhìn nhận rằng chỉ người có lỗi cố ý mới không xứng đángđược yêu cầu giảm mức bồi thường Hướng thay đổi mới tại BLDS 2015 này làhoàn toàn phù hợp và thiết thực
Như vậy, khi đáp ứng đủ cả hai điều kiện: gây thiệt hại do lỗi vô ý hoặckhông có lỗi và;thiệt hại xảy ra quá lớn so với khả năng kinh tế trước mắt và lâudài thì người chịu trách nhiệm bồi thường sẽ được giảm mức bồi thường
Đối với thay đổi mức bồi thường khoản 2 BLDS năm 2005 xác định đốitượng được xem xét giảm mức bồi thường là người gây thiệt hại, nhưng khoản 2Điều 585 BLDS năm 2015 đã sửa lại đối tượng này là “người chịu trách nhiệm bồithường thiệt hại” Sự thay đổi này đã kịp thời tháo gỡ được vướng mắc của thực tiễntrong trường hợp “người gây thiệt hại” không phải là “người chịu trách nhiệm bồi
5 https://danluat.thuvienphapluat.vn/04-truong-hop-duoc-giam-muc-boi-thuong-thiet-hai-167366.aspx , tham khảo ngày 03/11/2019.
11