SIÊU ÂM TRONG CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH MÀNG NGOÀI TIM PGS TS Phạm Nguyễn Vinh Đại học Y khoa Phạm Ngọc Thạch Bệnh viện Tim Tâm Đức Viện Tim Tp HCM Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Nguyên nhân bệnh màng tim TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Tràn dịch màng tim Phát định vị trí tràn dịch màng tim: • Khoảng trống echo mặt sau tim (echo free space, EFS) • Khoảng trống giảm nhiều hẳn chỗ nối nhĩ trái thất trái • Màng ngồi tim khơng vận động Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Các mặt cắt phát dịch màng tim • Mặt cắt cạnh ức theo trục dọc, trục ngang • Mặt cắt buồng từ mỏm, mặt cắt sườn • Nhiều mặt cắt • Chỉnh độ thu thập thấp ❖Mặt cắt sườn: giúp thấy rõ Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Dịch màng tim sinh lý/ mặt cắt ngang ức trục dọc TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, 6th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Tràn dịch màng tim/ cắt qua echo TM mode TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Tràn dịch MNT lượng vừa lượng nhiều TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Định lượng dịch màng tim • 20 ml dịch màng tim phát echo • Khi tràn dịch màng tim bao phủ tồn tim, nhìn rõ, lượng dịch khoảng 300 ml • Khi độ rộng tràn dịch màng tim > 1cm, lượng dịch khoảng 500 ml • Khi độ rộng tràn dịch màng tim khoảng 2cm, lượng dịch khoảng 700ml Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Tràn dịch MNT lượng nhiều, bề rộng 3cm TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Xác định chất chứa dịch màng tim • • • • Dịch MNT viêm dịch thấm Dịch MNT dưỡng chấp Tràn máu MNT Không phân biệt siêu âm, cần chọc dị • Hiện diện giải sợi: viêm hay xuất huyết 10 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Dấu hiệu Doppler/chẹn tim • Bình thường: vận tốc máu (V) qua van nhĩ thất, ĐMP thay đổi < 20%/chu kỳ thở • Chẹn tim: – V tăng > 40% tim phải – V giảm > 40% tim trái 26 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Các dấu hiệu Doppler bệnh MNT 27 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Phổ Doppler qua van qua van lá/ b/n chèn tim • Van (A): hít vào tăng vận tốc, giảm kỳ thở • Van (B): ngược lại TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, 6th ed, 2005; p 247-269 28 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Phổ Doppler qua van ĐMP van ĐMC/ b/n chẹn tim • • Van ĐMP (A): Hít vào tăng dòng máu Van ĐMC (B): ngược lại TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, 6th ed, 2005; p 247-269 29 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Viêm màng tim co thắt • Dầy màng tim rối loạn đổ đầy • Viêm màng ngồi tim co thắt vơi hố nặng: đo bề dầy MNT khơng • Echo Doppler: rối loạn đổ đầy thất trái (E/A tăng) • Vận tốc máu qua buồng tim trái tim phải thay đổi nhiều (> 25%) theo chu kỳ thở 30 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Siêu âm TM/ Viêm MNT co thắt 31 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Dãn TMC dưới/ viêm MNT co thắt 32 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Viêm màng tim co thắt: Doppler xung dòng máu qua Phổ Doppler mạch dòng máu qua van người bình thường bệnh nhân viêm MNT co thắt, phổ E tầng cao giản nhanh Phổ A xảy chậm 33 Siêu âm cđ đt bệnh màng ngồi tim Viêm màng ngồi tim co thắt: dịng máu qua van Phổ Doppler dòng máu qua van người bình thường bệnh nhân VMNT co thắt (CP) Ở bệnh nhân VMNT co thắt, có thay đổi đáng kể dịng máu qua van Ở người bình thường (N) thay đổi 34 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Khác biệt siêu âm VMNT co thắt với BCT hạn chế TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 35 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Echo chọc dị màng tim • Đầu dị đặt mỏm, ghi liên tục chọc dị từ mũi ức • Khi hút chừng 10-50ml dịch màng tim, tiêm qua kim ml dung dịch nước muối NaCl lắc (bằng ống tiêm + nối đầu) Hình ảnh cản sóng echo thấy echo 2D giúp xác định vị trí kim 36 Siêu âm cđ đt bệnh màng ngồi tim Siêu âm/ chọc dị MNT 37 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Chất cản âm giúp xác định xoang MNT TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, 6th ed, 2005; p 247-269 38 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Nang màng ngồi tim (Pericardial Cysts) • Cấu trúc lành tính, nằm gần góc sườn hồnh • Dấu hiệu: khoảng trống echo cạnh bờ tim, thường cạnh nhĩ phải • Chẩn đoán xác định: CT, MRI • Tiêm chất cản âm: giúp phân biệt nang màng tim với bất thường TM hệ thống 39 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269 Siêu âm cđ đt bệnh màng tim Nang màng tim/ Siêu âm tim qua mặt cắt buồng 40 TL: Feigenbaum H et al Echocardiography Lippincott Williams & Wilkins, th ed, 2005; p 247-269