BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO / BỘ NỘI VỤ / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NHÀN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT - TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO / BỘ NỘI VỤ / HỌC VIỆN HÀNH CHÍNH QUỐC GIA NGUYỄN THỊ NHÀN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT - TỪ THỰC TIỄN TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH LUẬN VĂN THẠC SĨ LUẬT HIẾN PHÁP VÀ LUẬT HÀNH CHÍNH Chuyên ngành: Luật Hiến pháp Luật Hành Mã số: 60 38 01 02 NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC: PGS.TS NGUYỄN THỊ PHƯỢNG THỪA THIÊN HUẾ - NĂM 2018 LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu khoa học độc lập riêng Các số liệu sử dụng phân tích luận văn có nguồn gốc rõ ràng Các kết nghiên cứu luận văn tự tìm hiểu, phân tích cách trung thực, khách quan phù hợp với thực tiễn tình hình cơng tác quản lý Các kết chưa công bố nghiên cứu khác Thừa Thiên Huế, ngày tháng Học viên năm 2018 Nguyễn Thị Nhàn LỜI CẢM ƠN Thực tế cho thấy, thành công gắn liền với hỗ trợ, giúp đỡ người xung quanh giúp đỡ hay nhiều, trực tiếp hay gián tiếp Trong suốt thời gian từ bắt đầu làm luận văn đến nay, nhận quan tâm, bảo, giúp đỡ thầy cô, gia đình bạn bè xung quanh Với lịng biết ơn vô sâu sắc, xin gửi lời cảm ơn chân thành từ đáy lòng đến quý Thầy Cơ trường Học viện Hành Quốc gia dùng tri thức tâm huyết để truyền đạt cho chúng tơi vốn kiến thức quý báu suốt thời gian học tập trường Đặc biệt, xin chân thành cảm ơn PGS TS Nguyễn Thị Phượng, Học viện Hành Quốc gia tận tâm bảo hướng dẫn qua buổi nói chuyện, thảo luận đề tài nghiên cứu Nhờ có lời hướng dẫn, dạy bảo đó, luận văn tơi hồn thành cách tốt Một lần nữa, xin gửi lời cảm ơn chân thành đến cô Vốn kiến thức cịn hạn chế Do vậy, khơng tránh khỏi thiếu sót, tơi mong nhận ý kiến đóng góp quý Thầy Cô bạn học lớp để luận hoàn thiện Trân trọng cảm ơn! Học viên Nguyễn Thị Nhàn MỤC LỤC Trang bìa Lời cam đoan Lời cảm ơn Mục lục Danh mục chữ viết Danh mục bảng biểu MỞ ĐẦU Chương NHỮNG VẤN ĐỀ CHUNG VỀ NGUYÊN TẮCTHẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT 1.1 Khái niệm, sơ pháp lý nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật 1.2 Nội dung Nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập tuân theo pháp luật 15 1.3 Ý nghĩa nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật 35 Tóm tắt chương 37 Chương THỰC TIỄN THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT TẠI TÒA ÁN NHÂN DÂN HUYỆN QUẢNG NINH, TỈNH QUẢNG BÌNH 38 2.1 Các điều kiện cho việc thực nguyên tắc Thẩm phán Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật 38 2.1.1 Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình hệ thống Tịa án nhân dân 38 2.2 Thực tiễn áp dụng thực nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Tòa án nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình 45 2.3 Đánh giá chung thực tiễn áp dụng nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình 51 Tóm tắt chương 66 Chương PHƯƠNG HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN VIỆC THỰC HIỆN NGUYÊN TẮC THẨM PHÁN, HỘI THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT 68 3.1 Phương hướng thực nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật 68 3.2 Giải pháp nâng cao nhằm thực có hiệu nguyên tắc “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật” Tịa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình 72 Tóm tắt chương 86 KẾT LUẬN 88 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT BLTTDS Bộ luật tố tụng dân LTTHC Luật tố tụng hành TNHS Trách nhiệm hình XHCN Xã hội chủ nghĩa BLTTHS TAND VKSN Bộ luật tố tụng hình Tịa án nhân dân Viện kiểm sát nhân dân DANH MỤC CÁC BẢNG Bảng 2.1 số liệu loại án giải quyết, xét xử từ năm 2011-2016 47 MỞ ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Tịa án quan có chức đặc biệt máy nhà nước nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam, quan có quyền xét xử Tịa án có quyền phán người có tội hay khơng có tội Tịa án xét xử giải vụ án hình sự, dân sự, nhân gia đình, kinh tế, hành giải vụ việc khác theo quy định pháp luật Trong phạm vi chức mình, hoạt động xét xử Tịa án hoạt động nhân danh quyền lực Nhà nước để tuyên án kết tội hay không kết tội bị cáo Phán Tòa án ảnh hưởng trực tiếp đến lợi ích Nhà nước, tổ chức xã hội, quyền lợi ích hợp pháp cơng dân Do đó, yêu cầu tối cao mốc để đánh giá hiệu công tác xét xử phải khách quan, toàn diện, đầy đủ, người, tội, pháp luật, không để lọt tội phạm, khơng xử oan người vơ tội Do đó, Bộ luật Tố tụng hình ngày 27/11/2015 có hiệu lực ngày 1/7/2016 Điều 23 ghi nhận điều nguyên tắc Tòa án thực chức xét xử “Khi xét xử, Thẩm phán Hội thẩm độc lập tuân theo pháp luật” Tuy nhiên thực tế, đặc biệt huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình khơng phải nguyên tắc hiểu đúng, đầy đủ thực triệt để Vì vậy, nhiều vụ án cấp sơ thẩm, phúc thẩm tuyên án tiếp tục có kháng cáo, kháng nghị phán Thẩm phán ý kiến Hội thẩm nhân dân chưa thể tính khách quan, xác, chí cịn chịu chi phối bới số nhân tố từ mơi trường bên ngồi, làm cho hiệu lực án thiếu giá trị vốn có Để đáp ứng yêu cầu đổi hoạt động xét xử, Đảng Nhà nước ta ban hành nhiều sách pháp luật, đề phương hướng, mục tiêu cụ thể hoạt động xét xử Tòa án, đặc biệt Nghị 49/NQ-TW Bộ Chính trị ngày 02/6/2005 chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020 Vì để bảo đảm tính tơn nghiêm hoạt động xét xử địa phương, tác giả chọn đề tài: “Thực nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật - Từ thực tiễn Tòa án nhân dân huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình” làm đề tài nghiên cứu cho luận văn tốt nghiệp chuyên ngành Luật Hiến pháp Luật hành Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài luận văn Trong thời gian qua, có nhiều cơng trình khoa học nghiên cứu, viết nguyên tắc Thẩm phán Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Có thể kể đến số cơng trình có liên quan sau: - Luận văn Thạc sỹ:“Nguyên tắc Thẩm phán Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập tuân theo pháp luật công cải cách tư pháp Việt Nam nay” Vũ Thị Bích Diệp, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, 2007; - Luận văn Thạc sỹ: “Nguyên tắc Thẩm phán Hội thẩm nhân dân xét xử độc lập tuân theo pháp luật theo luật tố tụng dân sự” Phan Bá Bảy, Trường Đại học quốc gia Hà Nội, 2015; - Khóa luận tốt nghiệp: “Khi xét xử thẩm phán, hội thẩm độc lập tuân theo pháp luật” Hàn Mạnh Thắng, Trường Đại học Luật Hà Nội, 1997; - Về trình độ nghiệp vụ Thẩm phán: Tán thành tiêu chuẩn bổ nhiệm Thẩm phán quy định Luật tổ chức Tòa án, Pháp lệnh Thẩm phán Hội thẩm Tòa án nhân dân quy chế bổ nhiệm Thẩm phán ngành Tòa án Thẩm phán phải người có trình độ Cử nhân Luật đào tạo quy, đào tạo nghiệp vụ xét xử, có thời gian làm cơng tác pháp luật từ năm trở lên có lực xét xử vụ án giải việc khác thuộc thẩm quyền Tòa án theo quy định pháp luật tố tụng, tuyển chọn bổ nhiệm làm Thẩm phán sơ cấp thuộc Tòa án nhân dân Thẩm phán trung cấp, quy định trên, phải đáp ứng điều kiện: Thẩm phán sơ cấp năm, Thẩm phán Tòa án nhân dân tối cao, phải đáp ứng điều kiện: Thẩm phán trung cấp năm “Khi Thẩm phán có trình độ lực, họ tự tin hơn, đốn cơng việc lúc này, cho dù có ảnh hưởng, tác động họ khơng thể bị chi phối giải vụ án cụ thể” Những Thẩm phán đương nhiệm có trình độ Cao đẳng trở xuống phải chuẩn hóa trình độ, phấn đấu số lượng Thẩm phán có trình độ Cử nhân Luật đạt tỷ lệ 100% Trong trường hợp khơng chuẩn trình độ ngành, không xem xét để bổ nhiệm làm công tác xét xử Thẩm phán Những Thẩm phán chưa đào tạo trình độ xét xử, ngành Tịa án cần có kế hoạch bồi dưỡng thường xuyên, thời gian lần tập huấn, bồi dưỡng tháng tổ chức năm nhiều lần làm nhiều đợt Khi tuyển dụng cán bộ, cơng chức vào ngạch Thư ký Tịa án - nguồn bổ nhiệm Thẩm phán, không tuyển người có trình độ Cử nhân Luật hệ chức, khơng chuyển ngạch Thư ký khơng có tiêu chuẩn tuyển ngành khơng nên có ngoại lệ 80 - Đối với Hội thẩm, xuất phát từ ý nghĩa chế định Hội thẩm tham gia giám sát nhân dân hoạt động xét xử Thẩm phán, luật quy định Hội thẩm ngang quyền với Thẩm phán khơng thiết trình độ chun mơn nghiệp vụ phải tương đương Thẩm phán Hội thẩm phải có kiến thức pháp luật định lĩnh vực xét xử - Những kiến thức bổ sung cho Hội thẩm qua công tác tập huấn Kết hợp tập huấn luật nội dung kỹ xét xử Hội thẩm cần trang bị luật, Nghị Hội đồng Thẩm phán thông tư có liên quan đến việc giải thích, hướng dẫn, áp dụng pháp luật Hội thẩm phải cung cấp thông tin hoạt động xét xử kiến thức pháp luật Với trình độ chun mơn lĩnh vực định, Hội thẩm tự bổ sung kiến thức pháp luật cho Việc tập huấn phải tổ chức thường xuyên có chất lượng - Tăng cường giáo dục tư tưởng trị cho Thẩm phán, Hội thẩm cán Tòa án, biểu dương Thẩm phán, Hội thẩm tiêu biểu, mẫu mực, dũng cảm, có tinh thần trách nhiệm với nghề nghiệp Cần sớm xây dựng “quy tắc đạo đức nghề nghiệp” cho Thẩm phán để bảo đảm uy tín cho họ hoạt động nghề nghiệp mà cho phép Thẩm phán quyền xét xử theo lương tâm mà khơng trái pháp luật Đó pháp luật cứng nhắc mang tính chất định khung, nên đúng, sai, cơng nhiều phải dựa vào lương tâm người Thẩm phán, lương tâm phải ràng buộc trách nhiệm, thể quy tắc đạo đức nghề nghiệp Thẩm phán Tính trách nhiệm Thẩm phán chế giải trình hệ thống tư pháp Các Thẩm phán phải giải trình sở phán mình, mà trước hết quan trọng nhận định tình tiết vụ việc sở áp dụng pháp luật, qua khắc phục tình trạng phán tùy tiện, thiếu sở 81 Hiện nay, việc giảng dạy đạo đức Thẩm phán sở đào tạo nghề trường luật chưa trọng, chí cịn chưa đề cập đến Thư ký Tòa án đào tạo nghiệp vụ xét xử thời gian 06, 12 tháng giảng dạy đạo đức nghề nghiệp khoảng thời gian từ 5-10 tiết học (tương đương với ngày) nội dung giảng dạy đạo đức nghề nghiệp cịn thiếu tính chun nghiệp, học viên chưa ý thức trách nhiệm nghề nghiệp ngồi quyền nghĩa vụ quy định luật tố tụng Các Thẩm phán tương lai chưa hình thành ý thức đạo đức nghề nghiệp, chưa có lịng tự hào nghề Học viên đào tạo nghiệp vụ xét xử, nắm vững kỹ xử án, xử lý tình xảy phiên tịa khơng trang bị kiến thức cần thiết để có lĩnh nghề nghiệp, lĩnh đấu tranh cơng xã hội, lĩnh từ chối cám dỗ vật chất Vì vậy, để nâng cao trách nhiệm Thẩm phán, Hội thẩm trước hết cần đưa nội dung đạo đức nghề nghiệp Thẩm phán vào chương trình đào tạo nghiệp vụ xét xử sở đào tạo nghề phần nội dung đào tạo Đạo đức Thẩm phán, Hội thẩm phải gắn với “nhân, nghĩa, trí, dũng, liêm” chủ tịch Hồ Chí Minh dạy 3.2.3 Đổi quy trình bổ nhiệm Thẩm phán Cần tiếp tục nghiên cứu sửa đổi quy định tuyển chọn, bổ nhiệm miễn nhiệm Thẩm phán để loại bỏ yếu tố khơng liên quan đến lực chuyên môn đạo đức nghề nghiệp; bảo đảm khơng có phân biệt đối xử yếu tố bất hợp lý q trình này, từ chọn Thẩm phán có lực đạo đức tốt; khuyến khích người có lực đạo đức tốt cống hiến cho hệ thống Tòa án Đổi quy trình bổ nhiệm Thẩm phán theo hướng rút ngắn thủ tục, giảm can thiệp quan quyền địa phương cần đảm bảo 82 03 yếu tố bản: (i) thành phần Hội đồng tuyển chọn Thẩm phán cần đảm bảo phản ánh ý kiến giới Thẩm phán, đồng thời quan đại diện tổ chức nghề nghiệp phải có khả giám sát có tiếng nói việc tuyển chọn; (ii) quy trình tái bổ nhiệm Thẩm phán cần thay quy trình bỏ phiếu tín nhiệm; (iii) yếu tố để định không bổ nhiệm lại cần phải quy định rõ ràng pháp luật Nếu xét kỹ, Luật Tổ chức TAND năm 2014 chưa đảm bảo toàn yếu tố Đối với nhiệm kỳ Thẩm phán cần vững lâu dài hơn, bổ nhiệm nhiệm kỳ ngắn dù quy trình gây khó khăn cho Thẩm phán việc giữ gìn tính độc lập cương hoạt động nghề nghiệp Ngoài ra, nhiệm kỳ suốt đời nhiệm kỳ dài có tác dụng tăng cường chun mơn nghiệp vụ Thẩm phán, làm cho họ yên tâm công tác Mặc dù, Luật Tổ chức TAND năm 2014 nâng nhiệm kỳ Thẩm phán lên 10 năm từ lần bổ nhiệm thứ hai, song cần nghiên cứu quy định nhiệm kỳ dài từ lần bổ nhiệm Cần thấy nhiệm kỳ dài suốt đời có nhiều thuận lợi nêu không ảnh hưởng đến việc quản lý (kỷ luật, miễn nhiệm, cách chức) Thẩm phán Mặt khác, để thực bổ nhiệm Thẩm phán có chất lượng, phải thực thường xuyên quy trình luân chuyển cán bộ, nguồn bổ nhiệm Thẩm phán cấp nên Thẩm phán cấp thời hạn định, nguồn bổ nhiệm Chánh án, Phó Chánh án Tịa án cấp nên trọng lấy từ Chánh án, Phó Chánh án Tịa án cấp làm tốt cơng tác quản lý, xét xử Ngoài điều kiện nhiệm kỳ, để góp phần trì tính độc lập Thẩm phán, Đảng Nhà nước cần có quan tâm vật chất ngành Tịa án nói chung cán Tịa án nói riêng Tăng cường sở vật chất, chế độ sách Thẩm phán, cán Tòa án Như đề cập trên, mức lương Thẩm phán xa mức thu nhập cần 83 thiết để chăm sóc chu đáo gia đình, khiến cho thẩm phán khó giữ liêm trước cám dỗ hoạt động nghề nghiệp Do đó, Nhà nước cần ưu tiên đầu tư xây dựng trụ sở, trang thiết bị, phương tiện làm việc cho Tịa án; cần có sách tiền lương chế độ đãi ngộ thỏa đáng Thẩm phán, cán Tòa án để họ yên tâm công tác tăng khả tự vệ phòng, chống tiêu cực hoạt động xét xử Mặt khác, Nhà nước cần quy định chế độ bảo đảm an ninh đối quan Tòa án, Thẩm phán gia đình họ thi hành cơng vụ 3.2.4 Xây dựng đổi hoạt động quan, tổ chức, bổ trợ tư pháp Thực tiễn xét xử cho thấy, hoạt động quan bổ trợ tư pháp Luật sư, Công chứng, Giám định, Hộ tịch… không trực tiếp định án, khách quan, kịp thời, xác hoạt động bổ trợ tư pháp góp phần bảo đảm chất lượng xét xử Tòa án Nếu hoạt động bổ trợ tư pháp hiệu quả, dẫn đến sai lệch kết điều tra, truy tố xét xử, Thẩm phán dễ sai lầm, đưa phán không pháp luật Vì vậy, tiến trình cải cách tư pháp, phải hồn thiện pháp luật luật sư, cơng chứng, giám định, hộ tịch theo hướng công khai, minh bạch, đơn giản thuận tiện cho người dân Nâng cao chất lượng đội ngũ làm công tác bổ trợ tư pháp cơng chứng viên theo hướng chun nghiệp hố Đội ngũ bao gồm Luật sư, Công chứng viên, Giám định viên Tư pháp, người giám định tư pháp theo vụ việc, Trợ giúp viên pháp lý, Tư vấn viên pháp luật, Quản tài viên, Thừa phát lại người đào tạo luật pháp, lĩnh vực công tác, tinh thông nghề nghiệp, giàu kinh nghiệm, vốn sống mà cịn phải có phẩm chất, đạo đức nghề nghiệp (trung thực, vô tư, khách quan, liêm khiết, nhiệt tình, trách nhiệm ) Ngồi ra, cần tăng cường công tác tra, kiểm tra, xử lý vi phạm hoạt động bổ trợ tư pháp 84 Đồng thời hướng dẫn, định hướng thực quy định pháp luật có liên quan đến hoạt động bổ trợ tư pháp; tập trung tăng cường công tác phòng chống tham nhũng, giải khiếu nại, tố cáo tổ chức hành nghề Thực tra chuyên ngành tổ chức hành nghề, đồng thời kiểm tra việc thực kết luận tra đơn vị tra năm trước Xây dựng hồn thiện chế sách lĩnh vực bổ trợ tư pháp địa bàn tỉnh thống nhất, đồng với hệ thống văn pháp luật trung ương, tạo hành lang pháp lý quan trọng cho hoạt động bổ trợ tư pháp phù hợp với tình hình thực tiễn triển khai thực địa phương Trong đó, cần cụ thể hóa chế, sách khuyến khích cá nhân, tổ chức tham gia xã hội hóa hoạt động bổ trợ tư pháp Phải xác định phạm vi lãnh đạo Đảng Hiến định, quy định tổ chức hoạt động Đảng để đảm bảo tôn trọng nguyên tắc Thẩm phán Hội thẩm xét xử độc lập, tuân theo pháp luật Như trình bày trên, nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật xét xử không nguyên tắc pháp luật tố tụng; mà nguyên tắc hiến định, khơng có chủ thể hoạt động xét xử mà tất công dân phải tuân thủ Luật, Hiến pháp quy định song thực tế, việc tuân thủ nguyên tắc có nhiều vấn đề đáng bàn Việc Thẩm phán, Hội thẩm chưa thực độc lập xét xử, pháp luật chưa tuân thủ diễn ra, việc xét xử theo đạo, tác động phổ biến, Tòa án cấp huyện, cấp tỉnh Đây rõ ràng tượng ngược lại với nỗ lực cố gắng Đảng Nhà nước chiến lược cải cách tư pháp Vì vậy, cần tăng cường vai trị giám sát Đồn đại biểu Quốc hội, Hội đồng nhân dân hoạt động xét xử Tòa án Đồng thời, nâng cao chất lượng hoạt động phương tiện thông tin đại chúng 85 việc tuyên truyền, cung cấp thông tin hoạt động xét xử, đảm bảo nguyên tắc thực thi với hiệu cao Tóm tắt chương Trên sở phương hướng nâng cao trách nhiệm Tòa án huyện Quảng Ninh, tỉnh Quảng Bình, luận văn đưa giải pháp cho việc thực nghiêm minh nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Các giải pháp nêu bảo đảm với yêu cầu cải cách tư pháp như: Hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng quy định pháp luật phải rõ ràng, đảm bảo tính xác áp dụng, quy định pháp luật phải thống nhất, không mâu thuẫn, không mâu thuẫn với nhau, cần có quy phạm pháp luật với chế tài nghiêm khắc để xử lý biểu tác động đến hoạt động xét xử Thẩm phán Hội thẩm; khơng ngừng nâng cao trình độ nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ Thẩm phán Hội thẩm, nâng cao tinh thần, trách nhiệm bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo đội ngũ Thẩm phán “vừa hồng, vừa chuyên”; đổi tổ chức hoạt động Tòa án, đảm bảo việc xét xử phải thực độc lập, khơng có ràng buộc làm ảnh hưởng đến tính khách quan hoạt động xét xử; tăng cường cơng tác tun truyền, giải thích pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật nói chung ý thức nguyên tắc độc lập xét xử nói riêng; Nhà nước cần có đầu tư quan tâm đến hoạt động xét xử Xây dựng hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhiệm vụ bản, quan trọng lâu dài hệ thống trị, riêng lĩnh vực tư pháp, khơng nói đến nhà nước pháp quyền thực sự, dân, dân dân cịn nhiều người dân chịu oan ức bất cơng tính mạng, tài sản danh dự họ bị xâm hại định không công bằng, trái pháp luật quan tư pháp, có 86 án, định Tòa án Tuân thủ nguyên tắc “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật” Ngoài ý nghĩa đảm bảo hoạt động xét xử vô tư, khách quan, pháp luật, bảo vệ quyền lợi ích nhân dân, bảo vệ cơng lý cịn góp phần tích cực vào tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phải củng cố niềm tin quần chúng nhân dân nghiệp xây dựng phát triển đất nước 87 KẾT LUẬN Nguyên tắc độc lập xét xử nguyên tắc quan trọng pháp luật tố tụng mà người tiến hành tố tụng, quan tiến hành tố tụng người tham gia tố tụng phải tôn trọng Nguyên tắc độc lập xét xử ghi nhận Hiến pháp văn quy phạm pháp luật khác yếu tố thiếu nhà nước pháp quyền, công cụ cần thiết để bảo vệ quyền người Nguyên tắc thể tư tưởng, quan điểm nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Trên sở độc lập ba hệ thống lập pháp, hành pháp tư pháp tất yếu dẫn đến độc lập Thẩm pháp Hội thẩm Trên sở nghiên cứu đặc điểm hoạt động xét xử, luận văn làm rõ số vấn đề lý luận thuật ngữ “độc lập tuân theo pháp luật” xét xử Trên sở đó, đưa khái niệm khoa học nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Làm rõ nội dung nguyên tắc, mối quan hệ tính độc lập tuân theo pháp luật hoạt động xét xử Nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật có ý nghĩa pháp lý, ý nghĩa trị, xã hội ý nghĩa hoạt động thực tiễn sâu sắc Nguyên tắc sở pháp lý để Thẩm phán Hội thẩm tiến hành hoạt động xét xử khách quan, pháp luật, hiến pháp pháp luật tuân thủ nghiêm túc Ngun tắc khẳng định vai trị, vị trí quan Tòa án hệ thống quan nhà nước, có Tịa án có quyền xét xử xét xử Thẩm phán, Hội thẩm độc lập tuân theo pháp luật, không cá nhân phép can thiệp vào hoạt động xét xử Tòa án Nguyên tắc gián tiếp thể chất nhà nước xã hội chủ nghĩa nhà nước dân làm chủ, nhân dân tham gia giám sát hoạt động nhà 88 nước, có hoạt động xét xử Kết hoạt động xét xử khách quan, pháp luật định, án đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp nhà nước, đảm bảo lợi ích cơng dân tham gia tố tụng Từ đó, củng cố lịng tin nhân dân vào hoạt động xét xử Tịa án, nâng cao uy tín Tịa án nói riêng quan tiến hành tố tụng nói chung Về bản, việc quy định nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật đáp ứng nhu cầu hoạt động xét xử, hạn chế việc xử oan, xử sai Tuy nhiên, thực tiễn thi hành nguyên tắc cịn có hạn chế tượng Thẩm phán Hội thẩm không độc lập xét xử, pháp luật để án định; cịn có q nhiều tác động đến hoạt động xét xử, thiếu khách quan, ảnh hưởng tính pháp chế xã hội chủ nghĩa Nguyên nhân hạn chế bao gồm hệ thống pháp luật chưa rõ ràng, hoàn chỉnh thiếu thống quy phạm pháp luật, việc giải thích hướng dẫn, áp dụng pháp luật chưa kịp thời, đội ngũ làm cơng tác xét xử cịn nhiều hạn chế trình độ chun mơn nghiệp vụ, có vấn đề đạo đức nghề nghiệp, cấu tổ chức hoạt động ngành Tịa án có nhiều điểm chưa phù hợp, đầu tư nhà nước ngành Tịa án chưa thỏa đáng Ngồi ra, cịn số nguyên nhân khác chế thị trường, chế độ trị,… Để nâng cao hiệu việc thực nguyên tắc cần có giải pháp đồng bộ, khả thi Các giải pháp cần phải xác định phù hợp với yêu cầu cải cách tư pháp, quan điểm nhà nước pháp quyền đề chủ trương sách Đảng hoàn thiện hệ thống pháp luật theo hướng quy định pháp luật phải rõ ràng, đảm bảo tính xác áp dụng, quy định pháp luật phải thống nhất, không mâu thuẫn, không mâu thuẫn với nhau, cần có quy phạm pháp luật với chế tài nghiêm khắc để 89 xử lý biểu tác động đến hoạt động xét xử Thẩm phán Hội thẩm; khơng ngừng nâng cao trình độ nâng cao nghiệp vụ cho đội ngũ Thẩm phán Hội thẩm, nâng cao tinh thần, trách nhiệm bồi dưỡng đạo đức nghề nghiệp để đảm bảo đội ngũ Thẩm phán “vừa hồng, vừa chuyên”; đổi tổ chức hoạt động Tòa án, đảm bảo việc xét xử phải thực độc lập, khơng có ràng buộc làm ảnh hưởng đến tính khách quan hoạt động xét xử; Tăng cường công tác tuyên truyền, giải thích pháp luật, nâng cao ý thức pháp luật nói chung ý thức nguyên tắc độc lập xét xử nói riêng; Nhà nước cần có đầu tư quan tâm đến hoạt động xét xử Xây dựng hoàn thiện nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam nhiệm vụ bản, quan trọng lâu dài hệ thống trị, riêng lĩnh vực tư pháp, khơng nói đến nhà nước pháp quyền thực sự, dân, dân dân cịn nhiều người dân chịu oan ức bất cơng tính mạng, tài sản danh dự họ bị xâm hại định không công bằng, trái pháp luật quan tư pháp, có án, định Tòa án Tuân thủ nguyên tắc “Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật” Ngoài ý nghĩa đảm bảo hoạt động xét xử vô tư, khách quan, pháp luật, bảo vệ quyền lợi ích nhân dân, bảo vệ cơng lý cịn góp phần tích cực vào tiến trình xây dựng nhà nước pháp quyền Việt Nam xã hội chủ nghĩa, phải củng cố niềm tin quần chúng nhân dân nghiệp xây dựng phát triển đất nước 90 DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO Nguyễn Khắc Bộ (2004), “Để Hội thẩm nhân dân không hình thức”, Tồ án nhân dân Đỗ Văn Chỉnh (2000), “Những vấn đề cần lưu ý xét xử”, Toà án nhân dân Nguyễn Đăng Dung (2007), “Trọng tâm công tác cải cách tư pháp đảm bảo cho nguyên tắc Tòa án độc lập có hiệu lực thực tế”, Dân chủ pháp luật Đảng Cộng sản Việt Nam (2002), Nghị số 08-NQ/TW ngày 02/01 Bộ Chính trị số nhiệm vụ trọng tâm công tác tư pháp thời gian tới, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2005), Nghị số 49-NQ/TW ngày 02/6 Bộ Chính trị chiến lược cải cách tư pháp đến năm 2020, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2006), Điều lệ, Nxb Chính trị quốc gia, Hà Nội Trần Văn Độ (2000), “Hoàn thiện quy định pháp luật giới hạn xét xử”, Tòa án nhân dân Trần Văn Độ (2003), “Đổi tổ chức hoạt động Tòa án nhân dân”, Dân chủ pháp luật 10 Phạm Hồng Hải (2003), “Một số biện pháp bảo đảm thực nguyên tắc xét xử Thẩm phán Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp”, Nhà nước pháp luật 11 Nguyễn Văn Hiện (1999), “Vấn đề giới hạn xét xử Tòa án nhân dân”, Tòa án nhân dân 12 Học viện Tư pháp (2004), Giáo trình Kỹ xét xử vụ án hình sự, Nxb Tư pháp, Hà Nội 13 Khoa Luật - Trường Đại học Tổng hợp Hà Nội (1994), Giáo trình luật Hiến pháp nước tư bản, Hà Nội 14 Trần Văn Kiểm (2011), “Bảo đảm nguyên tắc xét xử thẩm phán hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật”, Nghiên cứu lập pháp 15 Hồng Chí Kiên (2011), “Vài nét xét xử có bồi thẩm đồn theo pháp luật tố tụng Hoa Kỳ”, Kiểm sát 16 V.I Lênin (1974), Toàn tập, tập 36, Nxb Tiến bộ, Mát-xcơ-va Nội 17 Hồ Chí Minh (1995), Tồn tập, tập 5, Nxb Chính trị quốc gia, Hà 18 Đặng Quang Phương (1995), “Nguyên tắc độc lập xét xử vấn đề giới hạn xét xử”, Kỷ yếu, tập III, Viện Khoa học xét xử - Tòa án nhân dân tối cao, Hà Nội 19 Trần Thị Nhung San (1995), Nguyên tắc xét xử thẩm phán, hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật tố tụng dân sự, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội 20 Ngô Thanh Sơn (1996), Khi xét xử Thẩm phán Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội 21 Hồng Thị Sơn (1996), “Tìm hiểu nguyên tắc xét xử Thẩm phán Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật”, Luật học, 22 Hồ Sỹ Sơn (2008), “Những hạn chế quy định Bộ luật Hình năm 1999 tình tiết giảm nhẹ, tăng nặng trách nhiệm hình hướng khắc phục”, Tịa án nhân dân 23 Nguyễn Thị Tâm (2010), Nâng cao chất lượng đội ngũ thẩm phán Toà án nhân dân tỉnh Nam Định điều kiện đổi nước ta nay, Luận văn thạc sĩ Luật học, Khoa Luật - Đại học Quốc gia Hà Nội 24 Cao Viết Thăng (2010), “Bàn vai trò chế định hội thẩm nhân dân nước ta nay”, Nhà nước pháp luật 25 Hàn Mạnh Thắng (1997), Khi xét xử, Thẩm phán Hội thẩm nhân dân độc lập tuân theo pháp luật, Khoá luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội 26 Tòa án nhân dân tối cao (2004), Nghị số 04/2004/NQ-HĐTP ngày 05/11 hướng dẫn thi hành số quy định phần thứ III “xét xử sơ thẩm” Bộ luật Tố tụng hình năm 2003, Hà Nội 27 Tịa án nhân dân tối cao (2006), Sổ tay Thẩm phán, Nxb Tư pháp, Hà Nội 28 Tòa án nhân dân tối cao (2007), Nghị số 01/2007/NQ-HĐTP ngày 02/10 hướng dẫn áp dụng số quy định Bộ luật hình thời hiệu thi hành án, miễn chấp hành hình phạt, giảm thời hạn chấp hành hình phạt, Hà Nội 29 Tòa án nhân dân tối cao (2008), Quy tắc ứng xử cán công chức ngành Tòa án nhân dân, Nxb Tư pháp, Hà Nội 30 Tòa án nhân dân tối cao, Viện kiểm sát nhân dân tối cao, Bộ Nội vụ (1998), Thông tư liên tịch số 01/1998/TTLT-TANDTC-VKSNDTC-BNV ngày 02/01 hướng dẫn áp dụng Bộ luật hình sửa đổi, Hà Nội 31 Trường Đại học Luật Hà Nội (2007), Giáo trình Luật tố tụng hình sự, Nxb Tư pháp, Hà Nội 32 Viện Khoa học xét xử, Viện kiểm sát nhân dân tối cao (2000), Bộ Luật tố tụng hình cộng hịa liên bang Nga, (Tài liệu dịch tham khảo), Hà 33 Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam 1946, 1959, 1980, 1992, 2013 34 Bộ Luật Tố tụng hình 35 Bộ luật Tố tụng dân 36 Luật tố tụng hành văn pháp luật có liên quan; 37 Luật tổ chức Tịa án nhân dân năm 2014; 38 Pháp lệnh Thẩm phán Hội thẩm nhân nhân sửa đổi, bổ sung năm 2011 ... chung nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Chương 2: Thực tiễn thực nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật Tòa án nhân dân huyện Quảng Ninh,. .. độc lập tuân theo pháp luật hoạt động xét xử Thẩm phán Hội thẩm Độc lập biểu tuân theo pháp luật Thẩm phán Hội thẩm xét xử độc lập phần nội dung nguyên tắc ? ?Thẩm phán, Hội thẩm nhân dân độc lập. .. THẨM XÉT XỬ ĐỘC LẬP VÀ CHỈ TUÂN THEO PHÁP LUẬT 1.1 Khái niệm, sơ pháp lý nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử độc lập tuân theo pháp luật 1.1.1 Khái niệm nguyên tắc Thẩm phán, Hội thẩm xét xử