TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ KHOA LUẬT BỘ MÔN LUẬT KINH DOANH – THƯƠNG MẠI LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP CỬ NHÂN LUẬT KHÓA 33 (2007 - 2011) ĐỀ TÀI: CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ Giảng viên hướng dẫn: ThS BÙI THỊ MỸ HƯƠNG Sinh viên thực hiện: NGUYỄN THỊ THANH THOẢN MSSV: 5075067 LỚP: Luật Thương mại – K33 Cần Thơ, 5/2011 NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… NHẬN XÉT CỦA GIẢNG VIÊN ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… ………………………………………………………………… MỤC LỤC LỜI NÓI ĐẦU 1 Tính cấp thiết đề tài .1 Phạm vi nghiên cứu Mục đích nghiên cứu Phương pháp nghiên cứu Bố cục đề tài CHƯƠNG 1: LÍ LUẬN CHUNG VỀ CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 1.1 Khái niệm vai trò phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.1.1 Khái niệm phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.1.2 Vai trò phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.2 Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.2.1 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua thương lượng 1.2.1.1 Khái niệm 1.2.1.2 Đặc điểm thương lượng .8 1.2.1.3 Hình thức thương lượng 1.2.2 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua hòa giải 10 1.2.2.1 Khái niệm 10 1.2.2.2 Đặc điểm hòa giải 10 1.2.2.3 Các hình thức hòa giải .11 1.2.2.4 Một số nguyên tắc hòa giải mục tiêu cần đạt thơng qua hịa giải 12 1.2.3 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua trọng tài thương mại quốc tế .14 1.2.3.1 Khái niệm trọng tài thương mại quốc tế 14 1.2.3.2 Đặc điểm trọng tài thương mại quốc tế 15 1.2.3.3 Các hình thức trọng tài thương mại quốc tế .15 1.2.3.4 Các nguyên tắc việc giải tranh chấp trọng tài .18 1.2.4 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thơng qua tịa án 19 1.2.4.1 Khái niệm 19 1.2.4.2 Các nguyên tắc đặc thù việc giải tranh chấp thương mại quốc tế tòa án Việt Nam .19 1.3 Ưu nhược điểm phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 21 1.3.1 Ưu nhược điểm việc giải tranh chấp thông qua thương lượng 21 1.3.2 Ưu nhược điểm việc giải tranh chấp thơng qua phương thức hịa giải .22 1.3.3 Ưu nhược điểm việc giải tranh chấp thông qua trọng tài thương mại quốc tế 24 1.3.4 Ưu nhược điểm việc giải tranh chấp thương mại quốc tế thơng qua tịa án 27 CHƯƠNG 2: PHÁP LUẬT VỀ CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 28 2.1 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua khiếu nại (thương lượng) 28 2.1.1 Căn khiếu nại .28 2.1.1.1 Hợp đồng thỏa thuận có liên quan bên 29 2.1.1.2 Nguồn luật liên quan điều chỉnh quyền nghĩa vụ bên hợp đồng 29 2.1.2 Hồ sơ khiếu nại .31 2.1.3 Thời hạn khiếu nại 31 2.1.4 Cách giải khiếu nại 32 2.2 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua đường hòa giải 32 2.2.1 Thủ tục tiến hành hòa giải .32 2.2.2 Vai trò hòa giải viên 35 2.3 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua trọng tài thương mại quốc tế 35 2.3.1 Thẩm quyền trọng tài thương mại quốc tế .36 2.3.2 Thỏa thuận trọng tài 36 2.3.2.1 Khái niệm 36 2.3.2.2 Hình thức thỏa thuận trọng tài .37 2.3.2.3 Nội dung thỏa thuận trọng tài 38 2.3.2.4 Vai trò trọng tài viên 40 2.3.3 Tố tụng trọng tài .41 2.3.3.1 Khởi kiện trọng tài 41 2.3.3.2 Thành lập Ủy ban trọng tài 42 2.3.3.3 Hòa giải trước Ủy ban trọng tài 44 2.3.3.4 Thủ tục xét xử 45 2.3.3.5 Quyết định trọng tài 46 2.3.3.6 Chi phí trọng tài phí tổn 47 2.3.3.7 Công nhận thi hành định trọng tài nước .48 2.4 Giải tranh chấp thương mại quốc tế thơng qua tịa án .52 2.4.1 Khái quát chung việc giải tranh chấp thương mại quốc tế thơng qua tịa án 52 2.4.2 Giải tranh chấp thương mại quốc tế tòa án Việt Nam 53 2.4.2.1 Thẩm quyền tòa án Việt Nam việc giải tranh chấp thương mại quốc tế 54 2.4.2.2 Trình tự, thủ tục giải tranh chấp tòa án 58 CHƯƠNG 3: CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP Ở VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP 68 3.1 Thực trạng phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Việt Nam 68 3.1.1 Giải tranh chấp thơng qua thương lượng hịa giải 68 3.1.2 Giải tranh chấp thông qua trọng tài thương mại quốc tế .71 3.1.3 Giải tranh chấp thơng qua tịa án 73 3.2 Giải pháp phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Việt Nam 73 3.2.1 Đối với phương thức thương lượng hòa giải .73 3.2.2 Đối với phương thức trọng tài tòa án 74 3.2.2.1 Một số vướng mắc quy định pháp luật giải pháp việc giải tranh chấp thông qua tòa án 75 3.2.2.2 Hướng hoàn thiện phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua trọng tài thương mại quốc tế Việt Nam .80 KẾT LUẬN .86 Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế LỜI NĨI ĐẦU Tính cấp thiết đề tài Có thể nói phát triển văn minh lồi người gắn liền với phát triển buôn bán trao đổi hàng hóa Từ lâu người tìm lợi ích việc trao đổi bn bán, giao lưu nước Cách hàng ngàn năm, người Trung Hoa, Ấn Độ thường xuyên mang sản phẩm sang nước châu Âu, châu Á để trao đổi lấy sản phẩm mà nước khơng có, họ tìm thấy lợi ích lớn từ thương mại quốc tế; từ việc giao thương, mua bán quốc gia khác Và thật sự, khơng thể có quốc gia giới tồn độc lập, phát triển có hiệu mà khơng có mối quan hệ với quốc gia khác giới, đặc biệt lĩnh vực kinh doanh – thương mại Là thành viên cộng đồng quốc tế, Việt Nam khơng thể đứng ngồi xu phát triển chung giới Đảng Nhà nước ta chủ trương mở rộng quan hệ hợp tác phát triển kinh tế giới với quốc gia khác hội nhập sâu rộng vào kinh tế toàn cầu Năm 1986, Nghị Đại hội VI Đảng đề đường lối đổi mới, kinh tế nước ta chuyển từ chế quản lí tập trung, bao cấp sang kinh tế sản xuất hàng hóa nhiều thành phần, vận hành theo chế thị trường có quản lí Nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa Sự chuyển đổi tư kinh tế có ý nghĩa lớn lao đặt móng cho phát triển, tăng trưởng kinh tế liên tục nước ta Từ thực sách mở cửa, Việt Nam có quan hệ thương mại với nhiều quốc gia khác giới, kí kết hàng loạt hiệp định song phương đa phương, tiêu biểu Hiệp định thương mại Việt - Mỹ, Hiệp định buôn bán hàng dệt may Việt Nam - EU, Hiệp định khu vực mậu dịch tự AFTA,…và ngày Việt Nam trở thành thành viên thức tổ chức WTO, ASEAN,… Bối cảnh đặt cho Việt Nam thời để phát triển, hội giao lưu với quốc gia khác giới, đặc biệt lĩnh vực kinh doanh – thương mại Hiện nay, Việt Nam ngày có mối quan hệ kinh doanh hợp tác sâu rộng với nhiều nước giới, tạo nhiều điều kiện cho đất nước ngày phát GVHD: Ths Bùi Thị Mỹ Hương SVTH: Nguyễn Thị Thanh Thoản Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế triển theo xu chung Bên cạnh thuận lợi đó, khơng thách thức mà cần phải đối mặt Bởi kinh doanh - thương mại, tranh chấp tồn tất yếu, mối quan hệ nhiều, phức tạp khả xảy tranh chấp lớn, đặc biệt quan hệ thương mại quốc tế Do bên tham gia mối quan hệ thương mại có đặc điểm khác biệt pháp luật; tập quán kinh tế, kinh doanh; ngôn ngữ đặc điểm văn hóa khác thay đổi điều kiện thực hợp đồng nên tranh chấp phát sinh bên liên quan điều khó tránh khỏi Chính vậy, việc giải tranh chấp vấn đề cần phải trọng việc lựa chọn phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế cần phải quan tâm mức Tranh chấp thương mại nói chung thương mại quốc tế nói riêng với tính chất hệ q trình phát triển không ngừng hoạt động thương mại thương mại quốc tế trở nên phong phú chủng loại; gay gắt, phức tạp tính chất quy mô Bởi vậy, yêu cầu phải áp dụng hình thức phương thức giải tranh chấp phù hợp, có hiệu địi hỏi khách quan để bảo vệ quyền lợi ích hợp pháp chủ thể kinh doanh, đảm bảo nguyên tắc pháp chế, thơng qua góp phần tạo lập mơi trường pháp lí lành mạnh để thúc đẩy q trình phát triển kinh tế - xã hội Có nhiều phương thức để giải tranh chấp xảy ra, vấn đề chủ thể có liên quan cần biết phải biết phương thức áp dụng loại tranh chấp để quyền lợi ích hợp pháp họ đảm bảo cách tốt Với nguyên nhân trên, người viết chọn đề tài “Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế” nhằm nghiên cứu để tìm hiểu rõ phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Phạm vi nghiên cứu Đề tài tập trung nghiên cứu lí luận phương thức giải tranh chấp áp dụng thương mại quốc tế thương lượng, hòa giải, trọng tài tịa án, tìm hiểu quy định pháp luật việc điều chỉnh phương thức giải nêu Thông qua đó, người viết vào tìm hiểu thực trạng giải pháp tương ứng cho việc giải tranh chấp thương mại quốc tế GVHD: Ths Bùi Thị Mỹ Hương SVTH: Nguyễn Thị Thanh Thoản Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Mục đích nghiên cứu Trong thương mại quốc tế, tranh chấp xảy tất yếu khách quan, việc giải tranh chấp địi hỏi tự thân Vì vậy, mục đích nghiên cứu đề tài từ việc tìm hiểu khái niệm, vai trị phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế nói chung sâu vào tìm hiểu khái niệm, đặc điểm, ưu nhược điểm loại phương thức nói riêng; quy định pháp luật điều chỉnh phương thức giải Từ xảy tranh chấp, giúp cho chủ thể liên quan hiểu rõ chọn phương thức tối ưu, đạt hiệu cao mà đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp họ Việc giải tranh chấp hiệu xóa mâu thuẫn, đối nghịch bên, tạo nên môi trường kinh doanh ngày lành mạnh, thúc đẩy kinh tế quốc tế ngày phát triển Bên cạnh đề tài góp phần tìm hiểu, nâng cao hồn thiện kiến thức góp thêm vào nguồn tài liệu tham khảo phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Phương pháp nghiên cứu Dựa văn pháp qui, tạp chí, sách báo, viết website, v.v đề tài sử dụng phương pháp như: phương pháp phân tích luật, phương pháp so sánh, phương pháp luận, phương pháp tổng hợp, v.v để tìm hiểu rõ quy định pháp luật Việt Nam điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia kí kết phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Bố cục đề tài Ngồi lời nói đầu phần kết luận, đề tài chia thành ba chương Chương Lí luận chung phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Chương tìm hiểu khái niệm, vai trị, đặc điểm phương thức giải tranh chấp nói chung tìm hiểu rõ phương thức giải tranh chấp (thương lượng, hòa giải, trọng tài, tịa án) Từ đó, giúp cho người viết có nhìn tổng quát phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Chương Pháp luật phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Chương vào tìm hiểu quy định pháp luật Việt Nam điều ước mà Việt Nam tham gia ký kết điều chỉnh phương thức giải GVHD: Ths Bùi Thị Mỹ Hương SVTH: Nguyễn Thị Thanh Thoản Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế tranh chấp thương mại quốc tế Hiểu quy định pháp luật hành phương thức giải tranh chấp tạo điều kiện cho bên liên quan có thuận lợi định việc lựa chọn phương thức mà họ cho tối ưu tranh chấp mình, đảm bảo quyền lợi ích hợp pháp cho bên Chương Thực trạng giải pháp phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế Chương tìm hiểu thực trạng giải tranh chấp phương thức; từ đề số giải pháp nhằm hoàn thiện việc giải tranh chấp thương mại quốc tế thông qua phương thức Do thời gian kiến thức pháp luật có giới hạn trình nghiên cứu Người viết mong đóng góp q thầy bạn có quan tâm để đề tài hoàn thiện hơn! GVHD: Ths Bùi Thị Mỹ Hương SVTH: Nguyễn Thị Thanh Thoản ...ản Các phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế CHƯƠNG CÁC PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ Ở VIỆT NAM – THỰC TRẠNG VÀ GIẢI PHÁP 3.1 Thực trạng phương thức giải tra... thức giải tranh chấp thương mại quốc tế CHƯƠNG LÍ LUẬN CHUNG VỀ PHƯƠNG THỨC GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP TRONG THƯƠNG MẠI QUỐC TẾ 1.1 Khái niệm vai trò phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.1.1... tranh chấp thương mại quốc tế 1.1.1 Khái niệm phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.1.2 Vai trò phương thức giải tranh chấp thương mại quốc tế 1.2 Các phương