Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán. 2.1. Giới thiệu về khách hàng kiểm toán. Để tìm hiểu toàn diện về quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu tại Công ty AASC, em đã lựa chọn 2 khách hàng có những đặc điểm kinh doanh khác nhau để tìm hiểu và phân tích, đó là Công ty Cổ phần ABC và Công ty Xuất nhập khẩu XYZ. Công ty Cổ phần ABC là đơn vị được chuyển đổi từ một DNNN, được thành lập theo Quyết định của UBND Thành phố Hà Nội ngày năm 1995. Vốn điều lệ: 15.758.636đ. Trong đó, vốn NN: 10.550.632đ- Chiếm 73.3% Vốn khác: 4.208.004đ- Chiếm 26.7% Ngành nghề kinh doanh của đơn vị là: - Sản xuất, phối chế, thử nghiệm, sử dụng VLNCN. - Nghiên cứu, ứng dụng tiến bộ khoa học kĩ thuật vào sản xuất, phối chế, thử nghiệm, sử dụng VLNCN. - Xuất khẩu VLNCN, nguyên vật liệu, hóa chất để SXKD VLNCN. - Bảo quản, đóng gói, cung ứng, dự trữ quốc gia về VLNCN - Sản xuất, cung ứng vật tư kĩ thuật, dây diện, bao bì đóng gói thuốc nổ, giấy sinh hoạt, than sinh hoạt, vật liệu xây dựng. - Dịch vụ khoan nổ mìn, nổ mìn dưới nước. - Nhập khẩu vật tư thiết bị, nguyên liệu may mặc, cung ứng xăng dầu và vật tư thiết bị, gỗ trụ mỏ - Vận tải đường bộ, đường sông, đường biển, vận tải quá cảnh, quản lí và khai thác cảng, sửa chữa các phương tiện vận tải, thi công cải tạo phương tiện cơ giới đường bộ. 1 1 - Kinh doanh khách sạn, nhà nghỉ, dịch vụ ăn uống. Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là Công ty trách nhiệm hữu hạn 1 thành viên được thành lập năm 1998 theo Quyết định của UBND tỉnh Quảng Ninh. Vốn điều lệ: 30.909.870đ. Trong đó, vốn lưu động: 8.000.000đ. vốn cố định: 22.909.870đ. Theo đó, nghành nghề hoạt động kinh doanh của Công ty là: - Hàng xuất khẩu: hải sản, chế biến các loại gạo, tiêu, điều và các loại nông sản khác. - Hàng nhập khẩu: +Tư liệu sản xuất như: phân bón các loại, thuốc trừ sâu, trừ cỏ, xi măng đèn, máy nổ và phụ tùng máy thủy, hóa chất, ngư lưới cụ, hạt nhựa, sợi dệt. +Hàng tiêu dùng thiết yếu. 2.2. Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo cáo tài chính của Công ty AASC. 2.2.1. Khái quát về quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu tại Công ty AASC Quy trình kiểm toán khoản mục Doanh thu của Công ty AASC cũng được tiến hành theo 3 bước: - Lập kế hoạch kiểm toán. - Thực hiện kiểm toán. - Kết thúc kiểm toán. Tuy nhiên tùy thuộc vào đặc điểm của từng khách hàng: là khách hàng mới hay khách hàng truyền thống, tùy thuộc vào hệ thống kế toán có được tổ chức chặt chẽ và khoa học không, hệ thống kiểm soát nội bộ có hoạt động hữu hiệu không…mà các bước công việc phải thực hiện trong mỗi giai đoạn của 2 2 quy trình kiểm toán khoản mục doanh thu cũng khác nhau. Do hạn chế về thời gian, em chỉ xin tìm hiểu về kiểm toán khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ trên Báo cáo tài chính tại AASC. 2.2.2. Lập kế hoạch kiểm toán 2.2.2.1. Kí kết hợp đồng kiểm toán. Trước khi tiến hành kí kết hợp đồng, kiểm toán viên cũng như Công ty kiểm toán phải tiến hành đánh giá một cách kĩ lưỡng đồng thời phải có được những hiểu biết nhất định về khách hàng. Việc thận trọng trong lựa chọn khách hàng sẽ đảm bảo khi hợp đồng được kí kết, Công ty sẽ cung cấp được những dịch vụ với uy tín và chất lượng cao nhất. Với những khách hàng mới, khi nhận được thư mời kiểm toán, Trưởng phòng sẽ tìm hiểu lí do mời kiểm toán của khách hàng, tiến hành thu thập các thông tin sơ bộ như giá phí của cuộc kiểm toán, thời gian kiểm toán, phạm vi kiểm toán, nghành nghề kinh doanh, đặc điểm về hệ thống kế toán,… Một thông tin quan trọng mà kiểm toán viên phải tìm hiểu trước khi tiến hành kiểm toán là tìm hiểu xem đơn vị đã từng tiến hành kiểm toán cho năm tài chính nào hay chưa? Nếu có, vì sao lại có sự thay đổi kiểm toán viên. Đây là những thông tin cần thiết đảm bảo cho tính khả thi của hợp đồng kiểm toán. Đối với khách hàng truyền thống, trước khi tiến hành kí kết hợp đồng kiểm toán cho năm tài chính tiếp theo, Công ty cần dựa trên các Báo cáo kiểm toán đã phát hành năm trước, đồng thời dựa vào những sự kiện phát sinh trong năm để xây dựng những điều khoản mới trong hợp đồng cho phù hợp. Sau khi khảo sát về quy mô hoạt động, khối lượng công việc và thời gian thực hiện kiểm toán, 2 bên sẽ tiến hành kí kết hợp đồng chính thức. Theo hợp đồng, mức phí kiểm toán BCTC 2009 của Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là 200 triệu (đã bao gồm thuế GTGT), khách hàng thanh toán 70% ngay sau khi kí kết 3 3 hợp đồng, 30% còn lại sẽ được thanh toán sau khi Công ty AASC phát hành Báo cáo. Thời gian tiến hành kiểm toán là 15 ngày. Báo cáo kiểm toán và thư quản lí phát hành sẽ được lập thành 5 bộ tiếng Việt, Công ty AASC giữ 2 bộ, khách hàng giữ 3 bộ có giá trị pháp lý như nhau. Đối với Công ty Cổ phần ABC, phí kiểm toán BCTC 2009 là 90 triệu (đã bao gồm thuế GTGT), khách hàng sẽ thanh toán 100% giá trị hợp đồng khi nhận được Báo cáo kiểm toán. Thời gian tiến hành kiểm toán là 10 ngày, Báo cáo kiểm toán và thư quản lí (nếu có) về BCTC phát hành sẽ được lập thành 5 bộ, Công ty AASC giữ 2 bộ, khách hàng giữ 3 bộ, trong đó có một bộ bằng tiếg Anh. Riêng đối với Công ty Xuất nhập khẩu XYZ, đây là năm đầu tiên AASC tiến hành kiểm toán, do vậy việc phát hành thư quản lí là cần thiết, kiểm toán viên sẽ nêu lên những thiếu sót cần khắc phục và những đề xuất nhằm cải thiện hệ thống kế toán và HTKSNB của đơn vị. 2.2.2.2. Lập kế hoạch kiểm toán tổng thể Sau khi đã thỏa thuận được sơ bộ với khách hàng, Trưởng phòng chuyên trách sẽ lựa chọn kiểm toán viên cho cuộc kiểm toán theo nguyên tắc: “Kiểm toán viên được thực hiện các dịch vụ kiểm toán cho các đươn vị khách hàng mà kiểm toán viên không có quan hệ về kinh tế và không có quan hệ họ hàng thân thuộc với người lãnh đạo đơn vị”. Danh sách nhân sự tham gia kiểm toán của Công ty đều đảm bảo tuân thủ quy chế kiểm toán độc lập và được khách hàng chấp nhận. Thực hiện kiểm toán tại Công ty Cổ phần ABC gồm 2 kiểm toán viên và 3 trợ lí kiểm toán. Thực hiện kiểm toán tại Công ty Xuất nhập khẩu XYZ gồm 2 kiểm toán viên và 4 trợ lí kiểm toán. 4 4 Sau khi đã lựa chọn được đội ngũ nhân sự tham gia kiểm toán, Công ty sẽ tiến hành thu thập các thông tin quan trọng như:  Thu thập thông tin cơ bản về khách hàng.  Thu thập thông tin về Ban lãnh đạo.  Thu thập thông tin về quá trình phát triển.  Thông tin về các đối tác thường xuyên.  Thông tin về các khoản đầu tư ra bên ngoài. 2.2.2.3. Đánh giá tính trọng yếu và rủi ro trong kiểm toán khoản mục doanh thu trên BCTC. Trong giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán thì đánh giá tính trọng yếu và rủi ro kiểm toán được coi là một trong những công việc quan trọng nhất. Đặc biệt với khoản mục doanh thu, đây là chỉ tiêu nhạy cảm nhất trên BCTC, là chỉ tiêu được quan tâm hàng đầu của các nhà đầu tư, là cơ sở đánh giá hiệu quả SXKD của DN, do vậy các DN luôn có xu hướng trình bày gian lận khoản mục này trên báo cáo của mình. Bảng 3: Mức trọng yếu với các khoản mục được quy định tai AASC Chỉ tiêu Mức trọng yếu Tỉ lệ Min Max Tổng tài sản 0.8% 1.0% TSLĐ&ĐTDH 1.5% 2.0% Doanh thu 0.4% 0.8% Lợi nhuận trước thuế 4.0% 8.0% Bảng 4: Bảng ước lượng mức trọng yếu đối với khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ 5 5 Chỉ tiêu Số liệu năm 2009 Mức trọng yếu Tỉ lệ % Số tiền Min Max Min Max Doanh thu Công ty Cổ phần ABC 45.992.882.500 0.4% 0.8% 183.971.530 367 943.060 Doanh thu Công ty xuất nhập khẩu XYZ 795.156.721.612 0.4% 0.8% 3.180.626.886 6.361.253.773 Sau khi định dạng được mức sai số có thể cấp nhận được với từng khách hàng, kiểm toán viên sẽ tiến hành xem xét lại BCTC của khách hàng nếu phát hiện có sự sai sót cao hơn mức trọng yếu Max được đặt ra. 2.2.2.4. Thu thập thông tin về hệ thống kế toán và đánh giá HTKSNB. Các khoản doanh thu của Công ty Cổ phần ABC và Công ty Xuất nhập khẩu XYZ được xác định theo quy định tại Chuẩn mực Kế toán số 14 “Doanh thu và thu nhập khác” ban hành theo QĐ số149/2002/QĐ-BTC ngày 31/12/2001 của Bộ trưởng Bộ Tài Chính về ban hành và công bố Chuẩn mực kế toán (đợt 1) và các văn bản hướngdẫn thực hành chuẩn mực kế toán. Các BCTC như: BCĐKT, 6 6 BCKQKD, BCLCTT và Thuyết minh BCTC đều được lập và trình bày phù hợp với Chuẩn mực và Chế độ kế toán Việt Nam. Cả hai Công ty đều áp dụng hình thức Sổ Nhật kí chung. Riêng Công ty Cổ phần ABC đã ứng dụng công nghệ thông tin vào công tác kế toán, phần mềm kế toán sử dụng là phần mềm EFECT . Còn Công ty Xuất nhập khẩu XYZ mới chỉ ứng dùng phần mềm Fast từ năm 2007. Sau khi đã thu thập thông tin về hệ thống kế toán của khách hàng, Công ty tiến hành tìm hiểu và đánh giá HTKSNB. Đối với khoản mục doanh thu, kiểm toán viên sẽ tiến hành đánh giá như sau Biểu 3: Đánh giá HTKSNB tại Công ty Xuất nhập khẩu XYZ 7 7 Tên khách hàng: Công ty Xuất nhập khẩu XYZ Niên độ kế toán: 2009 Tham chiếu: I 2/3 Khoản mục: 511 Người thực hiện: NMH Bước công việc: Phỏng Vấn kế toán doanh thu Ngày thực hiện: 06/02/2010 Nội dung Có Không Không áp dụng Ghi chú 1. Việc ghi sổ doanh thu có căn cứ vào các hóa đơn bán hàng (hoặc các chứng từ hợp lệ khác), các hợp đồng mua hàng hay không?  2. Có chữ kí của khách hàng trên các hóa đơn giao hàng không?  3. Việc sử dụng hóa đơn bán hàng có theo đúng quy định hiện hành (có số thứ tự hoá đơn, ngày trên hóa đơn) không?  4. Các chức năng giao hàng và viết hóa đơn có tách biệt nhau không?  5. Các khoản chiết khấu bán hàng, giảm giá hàng bán và hàng bán bị trả lại có sự phê chuẩn của người phụ trách hay không?  6. Hàng gửi bán có được theo dõi không?  7. Có sự phân loại khách hàng theo doanh thu không?  8. Việc phản ánh doanh thu có theo đúng kỳ kế toán không?  Kết luận: HTKSNB của Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là:  Khá  Trung bình  Yếu 8 8 9 9 Sau khi đã tìm hiểu về hệ thống kế toán, có được những đánh giá ban đầu về mức trọng yếu và rủi ro, nhận định rằng HTKSNB được thiết lập đối với khoản mục doanh thu là tương đối tốt. Kiểm toán viên sẽ lập kế hoạch kiểm toán tổng thể, đối với mỗi khoản mục, kiểm toán viên căn cứ vào đặc điểm của của từng khách hàng để thiết kế nên chương trình kiểm toán cho phù hợp. Bảng 5: Bảng tổng hợp kế hoạch kiểm toán khoản mục doanh thu Tên khách hàng Chi tiết theo khoản mục Rủi ro tiềm tàng Rủi ro kiểm soát Phương pháp kiểm toán Thủ tục kiểm toán Tham chiếu Công ty Cổ phần ABC --Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Thấp TB Chọn mẫu --Phân tích --Phỏng vấn --Đối chiếu công nợ --Kiểm tra chi tiết --Doanh thu hoạt động tài chính. Cao TB Chọn mẫu -- Thu nhập khác TB TB Chọn mẫu Công ty Xuất nhập khẩu XYZ -- Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Thấp TB Chọn mẫu --Phân tích --Phỏng vấn --Đối chiếu công nợ --Kiểm tra chi tiết -- Doanh thu hoạt động tài chính TB TB Chọn mẫu -- Thu nhập khác TB TB Chọn mẫu Qua đó, chương trình kiểm toán đối với khoản mục Doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ được KTV xây dựng như sau 10 10 [...]... trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Chương trình kiểm toán Tên khách hàng: ………… Niên độ kế toán: …Năm 2009… Tham chiếu: …… Doanh thu Mục tiêu - Tất cả các thu nhập từ việc bán sản phẩm và dịch vụ được hạch toán một cách chính xác - Nguyên tắc hạch toán thu nhập được áp dụng chính xác và phù hợp với các chuẩn mực kế toán. .. trình kiểm toán khoản mục doanh thu được AASC thực hiện rất chặt chẽ và khoa học, từ giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán, thực hiện kiểm toán đến kết thúc kiểm toán Giai đoạn lập kế hoạch kiểm toán: được kiểm toán viên và Công ty kiểm toán áp dụng chung đối với mọi khoản mục trên BCTC của khách hàng Giai đoạn thực hiện kiểm toán: được thực hiện riêng với chương trình kiểm toán khoản mục doanh thu đã... hợp đồng…), tính toán lại trên các hóa đơn, kiểm tra địa chỉ, mã số thu của người mua kiểm toán viên sẽ thực hiện được việc phân loại doanh thu theo các tiêu chí khác nhau: doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ với doanh thu hoạt động tài chính và thu nhập khác; doanh thu ghi nhận trước với doanh thu bán chịu và doanh thu thu tiền ngay Nhìn chung công tác hạch toán doanh thu tại Công ty Cổ phần ABC... không có khoản nào cần phải ghi nhận doanh thu mà vẫn chưa được kết chuyển 2.6 .Kiểm tra việc trình bày doanh thu 3 Kết luận 3.1Đưa ra các bút toán điều chỉnh và những vấn đề được đề cập trong thư quản lí 13 13 3.2 Lập bảng trang kết luận dựa vào kết quả công việc đã thực hiện 3.3 Lập lại thuyết minh chi tiết nếu có sự điều chỉnh của kiểm toán 2.2.3 .Thực hiện kiểm toán Trong giai đoạn này, kiểm toán viên... đối chiếu, kiểm toán viên gặp nhiều khó khăn vì số lượng hóa đơn bán hàng là rất lớn Vấn đề này kiểm toán viên sẽ không ghi nhận vào Kết luận kiểm toán mà được đề xuất trong Thư quản lý gửi cho Công ty 20 20 Biểu 9: thực hiện kiểm tra chi tiết tại Công ty Cổ phần ABC Tên khách hàng: Công ty Cổ phần ABC Niên độ kế toán: 2009 Tham chiếu: R4/4 Khoản mục: 511 Người thực hiện: NMH Bước công việc: Kiểm tra... kiểm toán của Công ty AASC) Với việc ghi nhận doanh thu và chi phí như trên làm BCKQKD không phản Bước công việc cuối cùng mà kiểm toán viên phải thực hiện trong giai đoạn ánh đúng bản chất và chính xác kết quả SXKD của từng loại hình kinh doanh kết thúc kiểm toán là lập trang Kết luận và đưa ra Thuyết minh chênh lệch sau *Đề xuất: kiểm toán (nếu có sự điều chỉnh) +Đơn vị cần lưu ý phản ánh doanh thu. .. Trang kết luận kiểm toán của Công ty Cổ phần ABC phát sinh: Hoạt động thanh lý tài sản cần ghi như một hoạt động kinh doanh khác; đối với khoản thu tiền lãi từ Quỹ hỗ trợ đầu tư phát triển, thu từ hoạt Tên khách hàng: Công ty Cổ phần ABC nhận vào Doanh thuR7 động hoạt Niênđộng cho thu tài sản cố định cần phản ánh, ghiTham chiếu: độ kế toán: 2009 tài chính Khoản mục: 511 Người thực hiện: NMH Ngày thực. .. +Đơn vị cần theo dõi doanh thu bán xăng dầu nội bộ cho các đơn vị trong cùng Công ty trên TK512- Doanh thu nội bộ Khi tổng hợp KQKD toàn Công Kết luận kiểm toán ty thì sẽ bù trừ khoản doanh thu, giá vốn này khỏi doanh thu toàn đơn vị Công việc đã tiến hành 32 32 Công việc thực hiện đối với phần Doanh thu đã tiến hành theo chương trình kiểm toán từ R1 đến R8 Các vấn đề phát sinh và kiến nghị Đến thời... nghiệp vụ ghi nhận doanh thu nào bất thường xảy ra Đối với các khoản phải thu khách hàng, để thu n tiện cho việc theo dõi và đánh giá, Công ty tiến hành mở TK 131 chi tiết theo từng khách hàng Riêng với khoản Doanh thu chưa thực hiện”, khi cung cấp dịch vụ cho khách hàng, kế toán sẽ định khoản: Nợ TK131/Có TK3387 Đến kì, kế toán sẽ ghi nhận phần doanh thu chưa thực hiện tư ng ứng bằng bút toán định khoản: ... viên sẽ thực hiện các các thủ tục kiểm toán đã được xây dựng trong kế hoạch kiểm toán từ trước Công ty Xuất nhập khẩu XYZ là đơn vị có lĩnh vực hoạt động khá rộng, vừa sản xuất vừa kinh doanh nhiều loại mặt hàng khác nhau, do vậy doanh thu của Công ty rất lớn và phong phú, cộng thêm đặc điểm là khách hàng mới trong năm 2009 Do vậy, khi tiến hành kiểm toán khoản mục doanh thu, kiểm toán viên sẽ thực hiện . Thực trạng kiểm toán khoản mục doanh thu trong kiểm toán Báo cáo tài chính tại công ty dịch vụ tư vấn tài chính kế toán và kiểm toán. 2.1. Giới. Chương trình kiểm toán khoản mục doanh thu bán hàng và cung cấp dịch vụ Công ty Dịch vụ Tư vấn Tài chính Kế toán và Kiểm toán Chương trình kiểm toán Tên khách