AI HOĩC CệN TH - KHOA NNG NGHIP GIAẽO TRầNH GIANG DAY TRặC TUYN éng 3/2, Tp. Cn Th. Tel: (84.71)831005 Fax: (84.71)830814 Website: http://www.ctu.edu.vn/knn Email: tvhai@ctu.edu.vn ẽ ẽ T Chổồng 3 THUC TRặè DậCH HAI Giaùo Trỗnh Hoùa BaớoVóỷ Thổỷc Vỏỷt Chổồng 3 è I è è ẻ Sau chióỳn tranh thóỳ giồùi lỏửn hai, DDT vaỡ sau õoù laỡ mọỹt loaỷt thuọỳc trổỡ sỏu hổợu cồ khaùc ra õồỡi. Do coù hióỷu lổỷc trổỡ sỏu lồùn chổa tổỡng coù so vồùi caùc thuọỳc trổỡ sỏu vọ cồ vaỡ thaớo mọỹc trổồùc õoù, caùc thuọỳc trổỡ sỏu Clo hổợu cồ õaợ õổồỹc saớn xuỏỳt vaỡ sổớ duỷng vồùi mọỹt qui mọ lồùn, õaùnh dỏỳu mọỹt bổồùc phaùt trióứn maỷnh meợ cuớa ngaỡnh Hoùa Baớo Vóỷ Thổỷc Vỏỷt. ù ù ỹ ù ù Caùc thuọỳc trổỡ sỏu thuọỹc nhoùm Clo hổợu cồ coù nhổợng õỷc õióứm chờnh nhổ sau: ỉM - Qui trỗnh saớn xuỏỳt tổồng õọỳi õồn giaớn, giaù thaỡnh cuớa chóỳ phỏứm thỏỳp, dóự chóỳ bióỳn hoaỷt chỏỳt thaỡnh nhióửu daỷng chóỳ phỏứm khaùc nhau (BTN, ND, BR, H .). Do õoù dóự sổớ duỷng trón nhióửu loaỷi cỏy trọửng vaỡ nhổợng õióửu kióỷn õọửng ruọỹng khaùc nhau. - Caùc thuọỳc naỡy thổồỡng coù phọứ taùc õọỹng rọỹng, hióỷu lổỷc khaù cao, thồỡi gian hióỷu lổỷc daỡi thờch hồỹp cho vióỷc phoỡng trở ngoaỡi õọửng, nhỏỳt laỡ õọỳi vồùi caùc loaỷi cỏy cọng nghióỷp. ọỹ bóửn hoùa hoỹc lồùn trong nhổợng õióửu kióỷn thọng thổồỡng nón dóự baớo quaớn tọửn trổợ. ĩ ỉM - Do õọỹ bóửn hoùa hoỹc lồùn nón thuọỳc dóự lổu baớ trong õỏỳt õai, cỏy trọửng, nọng saớn, thổỷc phỏứm. Chuùng laỡm cho mọi trổồỡng bở ọ nhióựm trong mọỹt thồỡi gian lỏu daỡi. Thồỡi gian phỏn giaới 95% hoaỷt chỏỳt trong õióửu kióỷn tổỷ nhión cuớa DDT laỡ 10 nm; Lindane laỡ 6,5 nm; Diendrin laỡ 8 nm; Clodan laỡ 3,5 nm. Baớ thuọỳc lổu tọửn khọng nhổợng laỡm cho phỏứm chỏỳt, hỗnh thổùc cuớa nọng saớn bở xỏỳu õi maỡ coỡn gỏy õọỹc cho ngổồỡi hay gia suùc sổớ duỷng nọng saớn õoù, nhổ BHC thổồỡng õóứ laỷi muỡi khoù chởu trón nọng saớn nhổ khoai tỏy, rau õỏỷu . - Coù khaớ nng gỏy truùng õọỹc tờch luợy maỷnh. Qua sổỷ tióỳp xuùc vồùi thuọỳc nhióửu lỏửn hay qua chuọựi thổùc n haỡm lổồỹng thuọỳc trong cồ thóứ, chuớ yóỳu trong mọ mồợ tng lón rỏỳt nhióửu; õóỳn mọỹt lổồỹng naỡo õoù noù bióứu hióỷn caùc trióỷu chổùng ngọỹ õọỹc rỏỳt hióứm ngheỡo nhổ ung thổ, quaùi thai . - ọỹ õọỹc õọỳi vồùi caù vaỡ thión õởch lồùn. Ts. Trỏửn Vn Hai 16 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 - Khi sỉí dủng mäüt loải thúc Clo hỉỵu cå åí tải mäüt âëa phỉång trong nhiãưu nàm dãù gáy ra hiãûn tỉåüng cän trng khạng thúc. Do nhỉỵng nhỉåüc âiãøm trãn, ngy nay nhiãưu thúc trỉì sáu gäúc Clo hỉỵu cå â bë cáúm hồûc hản chãú sỉí dủng åí nhiãưu nỉåïc. 3.1.3 MÄÜ Ú Û Ø ÏC - Cáúu tảo họa hc: Trong phán tỉí ca cạc håüp cháút ny âãưu cọ chỉïa ngun tỉí Clo v cạc vng Benzen hay dë vng. - Tênh cháút váût l: Thúc k nghãû âãưu åí dảng ràõn, khäng tan hồûc êt tan trong nỉåïc, tan nhiãưu trong dung mäi hỉỵu cå, v thỉåìng cọ mi häi khọ chëu. - Dảng chãú pháøm thỉåìng gàûp l ND, BTN, H, bäüt phun åí cạc hm lỉåüng khạc nhau. - Tênh cháút họa hc: Cạc thúc Clo hỉỵu cå thỉåìng cọ âäü bãưn họa hc låïn, täưn tải láu di ngay c âiãưu kiãûn ngoi âäưng, pháưn låïn âãưu bë phán hy trong mäi trỉåìng kiãưm. - Tênh âäüc: Âäü âäüc thúc âäúi våïi âäüng váût mạu nọng âãưu tỉì trung bçnh âãún cao, trong âọ cạc håüp cháút nhọm DDT, BHC, nhọm Cyclodien cọ kh nàng têch ly trong cå thãø ngỉåìi v âäüng váût (trỉì thiodan). Cạc thúc Clo hỉỵu cå thỉåìng cọ tạc dủng vë âäüc v tiãúp xục lãn cän trng, mäüt säú cn cọ âàûc tênh xäng håi. Cạc thúc ny thỉåìng tạc âäüng lãn hãû tháưn kinh bàòng cạch ỉïc chãú men cholinesteraza v tạc âäüng lãn mäüt säú cå quan khạc lm räúi loản hoảt âäüng ca cå thãø cän trng dáùn âãún chãút. - Cäng dủng v cạch dng: Cạc thúc ny âãưu cọ phäø phng trë räüng, diãût âỉåüc nhiãưu loải sáu hải cọ kiãøu miãûng nhai gàûm v mäüt säú êt cän trng chêch hụt. - Tuy nhiãn thúc khäng cọ âàûc tênh chn lc nãn dãù gáy hải cho cạc loi thiãn âëch v cạc sinh váût cọ êch. MÄÜ Ú Ú Ì Ỵ Û Ï - Tãn gi: DDT, POLAZOTOX, NEXOID, GESAROL, ZEDAN - Dảng chãú pháøm thỉåìng gàûp: 30ND, 75BHN, 10BR, 5H . - Tãn họa hc: 1,1,1- Trichloro- 2,2 bis (p-chlorophenyl) ethane. Ts. Tráưn Vàn Hai 17 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 - Cáúu trục họa hc: - Tênh cháút váût l: DDT k nghãû l mäüt häùn håüp nhiãưu âäưng phán, trong âọ âäưng phán para cọ âäü âäüc cao nháút âäúi våïi cän trng. Sn pháøm cäng nghiãûp åí thãø ràõn, mu tràõng ng cọ mi häi. - Tênh cháút họa hc: Thúc ráút bãưn åí âiãưu kiãûn thỉåìng nhỉng dãù bë kiãưm phán hy tảo thnh DDE, nháút l khi hiãûn diãûn cạc múi sàõt. Bë tia cỉûc têm phán hy. - Âäüc tênh: LD 50 (chüt) = 113mg/kg; thúc cọ kh nàng têch ly trong cå thãø ngỉåìi v âäüng váût, nháút l cạc mä måỵ, mä sỉỵa, âãún khi â lỉåüng gáy âäüc thç thúc s gáy ra cạc bãûnh hiãøm ngho nhỉ ung thỉ, sinh quại thai. DDT âäüc mảnh våïi cạ v ong máût. DDT an ton âäúi våïi cáy träưng, trỉì nhỉỵng cáy thüc h báưu bê. Thúc bë cáúm sỉí dủng. - Phäø phng trë: Räüng våïi tạc dủng vë âäüc v tiãúp xục, thúc trë âỉåüc ráút nhiãưu loi sáu hải säúng khäng áøn nạu, nháút l cạc loi nhai gàûm trãn nhiãưu loi cáy träưng khạc nhau. ∗ Vi cäng dủng : Trãn LỤA: Dng âãø trỉì cạc loi sáu àn lạ (sáu keo, sáu âeo, sáu càõn giẹ, sáu phao .). Våïi thúc DDT 30ND dng 2,5 - 3 lêt/ha näưng âäü 1:200-300; Våïi DDT 75BHN dng 1,5 - 2 lêt/ha näưng âäü 1: 400 - 500. Cáưn phun tháût âãưu vo thán, lạ, nạch lạ (nhỉỵng nåi sáu thỉåìng trụ áøn) lục sáu non vỉìa xút hiãûn. Thúc cn âỉåüc dng âãø trỉì nhiãưu loi sáu àn lạ, sáu âủc thán, sáu âủc ngn, sáu âủc nủ, sáu âủc qu, ráưy trãn bäng vi, âay . Trãn bäng vi cọ thãø dng häùn håüp thúc gäưm 1 lêt Wofatox 50ND + 3-5 lêt DDT 30ND (hay 1,5-2 kg DDT 75BHN) + 1500 lêt nỉåïc/ha. Trãn Âay: liãưu lỉåüng 2,5 - 3,5 lêt DDT 30ND/ha, näưng âäü 1: 300. Xỉí l âáút: dng 2,5 - 3,5 lêt DDT 30ND pha näưng âäü 1:200-300 phun âãưu trãn màût âáút trỉåïc khi cy xåïi láưn cúi trỉì âỉåüc sáu xạm, sng tràõng, sng bỉía ci, dãú, kiãún. Häùn håüp thúc: âãø tàng hiãûu lỉûc sỉí dủng DDT, cọ thãø träün thúc ny våïi cạc thúc nhỉ BHC, Toxapen, cạc thúc lán hỉỵu cå khäng cọ tênh kiãưm mảnh (Thiophos, Wofatox, DDVP, Bi 58 .). Ts. Tráưn Vàn Hai 18 Giaùo Trỗnh Hoùa BaớoVóỷ Thổỷc Vỏỷt Chổồng 3 ù: khọng duỡng DDT trổỡ róỷp vaỡ nhóỷn õoớ do DDT do coù khaớ nng dióỷt thión õởch rỏỳt lồùn. Traùnh duỡng ồớ thồỡi kyỡ ra hoa do thuọỳc coù thóứ gỏy haỷi cho ong mỏỷt vaỡ cọn truỡng coù ờch khaùc. Trón mọỹt sọỳ loaỷi cọn truỡng, DDT duỡng ồớ nhióỷt õọỹ thỏỳp coù hióỷu quaớ cao hồn duỡng ồớ nhióỷt õọỹ cao do khaớ nng phỏn giaới DDT cuớa cọn truỡng tng theo nhióỷt õọỹ. Khọng õổỷng thuọỳc trong bỗnh sừt. Thồỡi gian caùch ly: 30 ngaỡy. - Tón goỹi: LINDAFOR 90, lindane, BHC, HCH . - Tón hoùa hoỹc: Benzen hexa chlorit. - Cọng thổùc hoùa hoỹc: C 6 H 6 Cl 6 - Cỏỳu truùc hoùa hoỹc: - Tờnh chỏỳt vỏỷt lyù: BHC nguyón chỏỳt ồớ daỷng kóỳt tinh maỡu trừng, gọửm nhióửu õọửng phỏn khọng gian, trong õoù coù õọửng phỏn gammar coù khaớ nng thng hoa ồớ nhióỷt õọỹ cao. - Tờnh chỏỳt hoùa hoỹc: BHC rỏỳt bóửn vổợng trong õióửu kióỷn bỗnh thổồỡng, bóửn vồùi taùc õọỹng cuớa aùnh saùng, chaùt oxy hoùa, mọi trổồỡng axit nhổng bở phỏn huớy trong mọi trổồỡng kióửm, nhỏỳt laỡ trong caùc dung mọi cuớa BHC. - Tờnh õọỹc: LD 50 = 125mg/kg. Thuọỳc coù khaớ nng tờch luợy trong cồ thóứ ngổồỡi vaỡ õọỹng vỏỷt. Thuọỳc bở cỏỳm sổớ duỷng. Haỡm lổồỹng gammar BHC trong thuọỳc caỡng cao thỗ thuọỳc caỡng ờt lổu baớ trong nọng saớn, caỡng ờt tờch luợy trong cồ thóứ ngổồỡi vaỡ õọỹng vỏỷt, ờt gỏy haỷi cho cỏy trọửng, trổỡ mọỹt sọỳ cỏy thuọỹc hoỹ bỏửu bờ vaỡ cỏy thuọỳc laù con. Nóỳu thuọỳc coù nhióửu taỷp chỏỳt, noù coù thóứ aớnh hổồớng õóỳn hổồng vở cuớa thuọỳc laù, khoai tỏy vaỡ mọỹt sọỳ loaỷi rau, õỏỷu. - Cọng duỷng: Vồùi taùc õọỹng tióỳp xuùc, vở õọỹc, xọng hồi, nọỹi hỏỳp nhoớ, thuọỳc coù phọứ taùc duỷng rọỹng vaỡ coù thóứ sổớ duỷng trong nhióửu lộnh vổỷc khaùc nhau: xổớ lyù õỏỳt, xổớ lyù haỷt, phun lón cỏy, khổớ truỡng kho, xổớ lyù gọự. BHC coù hióỷu lổỷc cao õọỳi vồùi cọn truỡng thuọỹc bọỹ caùnh õóửu (nhổ mọỳi), bọỹ caùnh khọng õóửu (nhổ rỏửy xanh, rỏửy bọng vaới), bọỹ caùnh cổùng, bọỹ caùnh maỡng vaỡ mọỹt sọỳ bọỹ khaùc. Trổồùc õỏy thuọỳc coỡn õổồỹc duỡng trong y tóỳ vaỡ thuù y õóứ phoỡng trở hỏửu hóỳt caùc loaỷi cọn truỡng phaù hoaỷi cỏy trọửng vaỡ kyù sinh trón gia suùc nhổ gheớ, ve. Sau õỏy laỡ mọỹt sọỳ ổùng duỷng cuớa Lindane 90BTN: Ts. Trỏửn Vn Hai 19 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 + Xỉí l hảt: Âãø bo vãû hảt giäúng âáûu phäüng, c ci, âải mảch, bàõp, tháưu dáưu, lụa . khi bë sáu xạm v cạc loải cän trng khạc trong âáút táún cäng. Dng 50 gram thúc/kg hảt. + Xỉí l âáút: Dng 0,75 - 2 kg thúc/ha hồûc 1g/gäúc c phã, tiãu âãø phng trỉì mäúi. Träün thúc sáu âãún 10 - 12 cm. + Phun lãn cáy träưng: Dng 300 gram thúc/ha âãø phng trỉì nhiãưu loi sáu hải trãn lụa, rau âáûu, hoa mu, cáy cäng nghiãûp, cáy rỉìng. + Xỉí l kho: Phun thúc våïi näưng âäü 50 - 100g/100 lêt nỉåïc. + Xỉí l gäù: Âãø ngỉìa mäúi, cọ thãø tiãún hnh bàòng nhiãưu cạch: xäng khọi, phun thúc, nhụng, quẹt, tháúm sáu dỉåïi chán khäng . ï: Khäng häùn håüp thúc våïi thúc cọ tênh kiãưm. Thåìi gian cạch ly: 30 ngy. Trạnh dng trong nh hồûc trãn gia sục. Thúc cọ thãø gáy âäüc mn tênh. Thúc cọ hm lỉåüng gammar BHC cao êt âäüc cho ngỉåìi v gáy hải cho cáy träưng hån. Âãø náng cao hiãûu lỉûc trỉì dëch hải, ngỉåìi ta cn dng mäüt säú loải thúc họa häùn håüp giỉỵa BHC v DDT. Ú Ì ÏA Tecpen l thnh pháưn họa hc ch úu ca dáưu thäng, khi clo họa dáưu thäng s thu âỉåüc nhiãưu loải thúc trỉì sáu khạc nhau: TOXAPHEN, POLYCLOPYNEN. Cạc thúc trỉì sáu Tecpen clo họa khäng âỉåüc dng räüng ri trong phng sáu hải nhỉ nhỉỵng thúc khạc. Mäüt trong nhỉỵng ngun nhán chênh l do ngun liãûu (dáưu thäng) thỉåìng âỉåüc dng âiãưu chãú nhỉỵng sn pháøm q hån, cọ giạ trë kinh tãú cao hån (hỉång liãûu, dung mäi ca nhỉûa, sån .). Mäüt säú thúc thäng dủng: - Cäng thỉïc họa hc: C 10 H 45 C 18 - L thúc vë âäüc v tiãúp xục. Tạc âäüng âãún sáu hải cháûm nhỉng hiãûu lỉûc kẹo di hån DDT; thúc chè phạt huy tạc dủng khi nhiãût âäü mäi trỉåìng låïn hån 20 0 C. Thúc cọ âäü âäüc cáúp tênh cao våïi ngỉåìi, gia sục, cạ nhỉng âàûc biãût êt âäüc âäúi våïi ong máût. An ton âäúi våïi cáy träưng, ngoải trỉì mäüt säú cáy máùn cm nhỉỵng dỉa chüt, dỉa båí. - Cäng dủng v cạch dng: Cạc dảng thúc ND, BTN, BR chỉïa 50% hoảt cháút thỉåìng âỉåüc sỉí dủng åí näưng âäü 0,2 - 0,4% âãø trỉì nhiãưu loi sáu nhai gàûm v chêch hụt trãn cáy àn qu, cáy cäng nghiãûp. Cọ thãø dng 4 - 5 lêt Toxaphen 50ND pha våïi 400 - 600 lêt nỉåïc phun cho mäüt hecta âãø phng trỉì chüt. Ts. Tráưn Vàn Hai 20 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 Chãú pháøm polyclopynen 65ND, 20ND thỉåìng âỉåüc dng trỉì sáu àn lạ, sáu chêch hụt hải c ci âỉåìng, cáy àn qu v cáy rỉìng åí liãưu lỉåüng 2 - 4 kg/ha, näưng âäü 0,7 - 1%. Ú Ì L nhỉỵng thúc trỉì sáu tiãúp xục, vë âäüc. Mäüt vi loải nhỉ Heptaclo, Andrin cn cọ tạc âäüng xäng håi. Triãûu chỉïng trụng âäüc cạc thúc ny åí cän trng ráút giäúng nhỉ åí trỉåìng håüp DDT. Mäüt säú âàûc âiãøm chung ca nhọm ny l: + Phäø phng trë ráút räüng, tuy nhiãn khäng phng trë âỉåüc nhãûn â. + An ton âäúi våïi cáy träưng, cọ nhiãưu trỉåìng håüp cn kêch thêch cáy sinh trỉåíng v phạt triãøn täút. + Do cọ tênh âäüc cao âäúi våïi ngỉåìi v âäüng váût mạu nọng, lải cọ âäü bãưn låïn nãn màûc d cọ hiãûu lỉûc trỉì sáu cao, cạc thúc ny ngy nay â bë hản chãú sỉí dủng åí nhiãưu nỉåïc. Thüc vãư nhọm ny cọ cạc thúc nhỉ: CLORINDAN (CLODAN), HEPTACLO, ANDRIN, DIENDRIN, ENDRIN, IZODRIN, THIODAN, ALODAN. - Tãn họa hc: 1,2,3,4,10,10-Hexaclo-1,4,4a,5,8-hexahydro exo-1,4 endo 5,8 dimetylen naptalin. - Âäü bãưn họa hc låïn, khäng bë ạnh sạng, kiãưm v acid phán hy. Tạc dủng tiãúp xục, vë âäüc v c xäng håi, åí trong âáút v trong cáy thúc chuøn họa thnh Diendrin. Khi phun thúc lãn cáy, thúc diãût sáu tỉång âäúi nhanh nhỉng khäng láu di; khi phun lãn âáút tạc dủng trỉì sáu kẹo di nhiãưu ngy. - Tênh âäüc: LD 50 (chüt) = 40 - 70mg/kg. Thúc cọ kh nàng têch ly trong cå thãø âäüng váût; ráút âäüc âäúi våïi cạ. - Cäng dủng: Xỉí l hảt giäúng våïi lỉåüng 100 - 200g ai/ha hồûc phun trỉì cạc cän trng säúng trong âáút (sáu xạm, dãú nhi, b hung hải rãù mêa, di âủc thán âáûu .) våïi liãưu lỉåüng 2 - 4kg ai/ha - Tãn họa hc: 1,2,3,4,10,10-Hexaclo-6,7-epoxi-1,4,4a,5,6,7,8,8a- octahydro - exo-1,4 endo 5,8 dimetylen naptalin. - Cáúu trục họa hc: Ts. Tráưn Vàn Hai 21 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 - Âàûc âiãøm họa hc ráút giäúng Andrin. - Âäü âäüc cáúp tênh cao hån Andrin, LD 50 (chüt) = 25 - 30mg/kg. - Thúc cọ tạc âäüng tiãúp xục v vë âäüc. Khi phun lãn cáy hiãûu lỉûc ca thúc cọ thãø kẹo di âãún 2 tưn. Thúc Diendrin 18,5ND âỉåüc dng åí näưng âäü 0,1 - 0,5% âãø phun trỉì sáu àn lạ, sáu âủc thán, sáu hải thúc lạ, bäng, âay. - ENDRIN l mäüt âäưng phán khäng gian ca Diendrin, cọ âàûc tênh l, họa hc tỉång tỉû Diendrin. Tênh âäüc ca Endrin khạ cao, LD 50 (chüt) = 7- 35mg/kg. Endrin âỉåüc dng âãø trỉì sáu hải bäng, mêa, thúc lạ, ngä . våïi dảng chãú pháøm 19,5% dng åí näưng âäü 0,2 - 0,5%. - Cáúu trục họa hc ENDRIN: - Tãn họa hc: 1,4,5,6,7,8,8 - Heptaclo - 3a,4,7,7a - tetrahydro - 4,7- metyleninden. - Thúc êt bë kiãưm phán hy hån DDT. Heptaclo cọ LD 50 (chüt) vo khong 90mg/kg. Våïi tạc âäüng tiãúp xục, vë âäüc, heptaclo âỉåüc dng âãø trỉì cạc loải sáu säúng trong âáút hải ngä, bäng v cạc loải hoa mu khạc v âỉåüc coi l cọ hiãûu lỉûc täút hån BHC. Lỉåüng thúc âỉåüc dng âãø bọn vo âáút l 2 - 3kg ai/ha. - Tãn họa hc: 1,2,3,7,7 - hexaclo - bicyclo - (2,2,1) - 2 - hepten - 5,6 - bis - oximetylen sunfit. - Cáúu trục họa hc: Ts. Tráưn Vàn Hai 22 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 - Sn pháøm cäng nghiãûp l nhỉỵng tinh thãø nh, mu â hung, dãù bë kiãưm phán hy thnh nhỉỵng cháút khäng âäüc. Thiodan cọ mäüt säú ỉu âiãøm so våïi nhỉỵng thúc khạc nhỉ: + Êt âäüc âäúi våïi ong máût v mäüt säú loải cän trng cọ êch khạc àn thët hồûc k sinh trãn sáu hải. + Tuy cọ âäü âäüc cáúp tênh cao LD 50 (chüt) l 40-100mg/kg nhỉng Thiodan khäng cọ tênh têch ly, åí trong cå thãø âäüng váût hoảt cháút nhanh chọng bë phán hy thnh nhỉỵng cháút khäng âäüc v âỉåüc thi ra ngoi. Thiodan l loải thúc trỉì sáu tiãúp xục v vë âäüc cọ phäø phng trë ráút räüng. Thúc åí dảng nh ND, BTN, bäüt phun thỉåìng âỉåüc dng âãø phun trỉì sáu trãn lụa, ngä, âáûu âäù, bäng hay thúc lạ, c phã våïi liãưu lỉåüng 350-700g ai/ha. Thiodan thüc nhọm âäüc I, nàòm trong danh sạch hản chãú sỉí dủng tải Viãût Nam. Ú Ì Ú Ỵ ü ú ú - Cäng thỉï ï ü ï ïa: P, C, H, O, S . - Phäø räüng, diãût âỉåüc nhiãưu loi sáu hải (thüc cạc bäü chênh nhỉ: Coleopterra, Lepidoptera, Hemynoptera, Hemiptera .) - Tạc âäüng ráút nhanh: tiãúp xục, vë âäüc, xäng håi (ráút mảnh). - Khäng täưn tải láu trong mäi trỉåìng, hiãûu lỉûc diãût sáu nhanh. - Gáy âäüc cáúp tênh ráút cao do tạc âäüng hãû tháưn kinh ráút mảnh, têch ly nhanh. - Thi ra ngoi qua âỉåìng nỉåïc tiãøu, cháút gii âäüc l Atropine. - Ráút âäüc âäúi våïi âäüng váût mạu nọng v thiãn âëch. - Dãù phán hy båíi acid v mäi trỉåìng kiãưm. - Êt tan trong nỉåïc nhỉng dãù tan trong dung mäi hỉỵu cå. - Dảng chãú pháøm thỉåìng gàûp: 50ND, 1,5BR - Tãn họa hc: O,O-Dimetyl-O-(p-nitrophenol) thiophosphat. - Cäng thỉïc họa hc: C 10 H 14 NO 5 PS Ts. Tráưn Vàn Hai 23 Giạo Trçnh Họa BoVãû Thỉûc Váût Chỉång 3 - Cáúu trục họa hc: - Tênh cháút váût l: Hoảt cháút tinh khiãút khäng mu, nọng chy åí 35 - 36 0 C, dãù bay håi nháút l khi åí nhiãût âäü mäi trỉåìng cao, êt tan trong nỉåïc, tan täút trong nhiãưu dung mäi hỉỵu cå (DMHC). - Tênh cháút họa hc: Thy phán úu trong mäi trỉåìng acid v trung tênh, thy phán mảnh trong mäi trỉåìng kiãưm. Sn pháøm cúi cng ca sỉû thy phán l H 3 PO 4 v H 2 S. Dãù bë ạnh sạng v nhiãût âäü phán hy. - Tênh âäüc: LD 50 (chüt) = 25-50mg/kg, âäü âäüc cáúp tênh cao (nhọm âäüc I) nhỉng khäng têch ly trong cå thãø ngỉåìi v âäüng váût. An ton âäúi våïi cáy träưng åí liãưu lỉåüng khuún cạo. Thúc bë cáúm sỉí dủng. - Cäng dủng v cạch dng: thúc cọ tạc âäüng tiãúp xục, vë âäüc, xäng håi v tháúm sáu, phäø tạc dủng räüng, cọ kh nàng diãût trỉïng ch úu âãø phng trỉì sáu nhai gàûm v mäüt säú cän trng chêch hụt. MP cn cọ hiãûu lỉûc trãn mäüt säú loi nhãûn gáy hải cáy träưng (cam, qut). Tạc âäüng diãût dëch hải nhanh, nháút l khi nhiãût âäü mäi trỉåìng cao. Thåìi gian cọ hiãûu lỉûc trỉì sáu åí âiãưu kiãûn ngoi âäưng khong 2-3 ngy. Trong cå thãø sáu MP bë oxy họa thnh Paraoxon cọ âäü âäüc cao hån, tạc âäüng mảnh hån lãn men cholinesteraza. + Trãn LỤA: Trỉì sáu àn lạ, sáu cún lạ, sáu âủc thán måïi nåí åí bẻ, ráưy non, b xêt häi, b xêt âen, b tré, b gai . våïi liãưu lỉåüng 1-1,5 lêt MP 50ND/ha, pha åí näưng âäü 1:800 - 1000. + Trãn BÀÕP, MÊA: Trỉì sáu khoang, sáu càõn lạ, rãûp, sáu âủc thán, âủc qu. + Trãn RAU, ÂÁÛU: Trỉì sáu xanh, sáu âo, sáu khoang, rãûp dênh, di âủc thán, di âủc lạ. Liãưu lỉåüng v näưng âäü giäúng nhỉ trãn lụa. + Trãn TR, C PHÃ, CA CAO, THÚC LẠ: Trỉì ráưy xanh, b xêt mùi, sáu càõn lạ, ráưy mãưm, rãûp dênh, b cạnh cỉïng, mt âủc qu våïi liãưu lỉåüng 1,5 - 2,5 lêt MP 50ND, näưng âäü 1:600 - 800. + Trãn BÄNG VI: Häùn håüp 1 lêt MP 50ND våïi 3,5 lêt DDT 30ND v 1500 lêt nỉåïc/ha âãø trỉì ráưy xanh, sáu âủc ngn, nủ, qu. ï ï: Phun thúc åí giai âoản sáu måïi nåí, cn non, phun k vo nhỉỵng nåi sáu thỉåìng áøn náúp nhỉ bẻ lạ. MP ráút âäüc våïi ngỉåìi, gia sục, cạ v ong máût, nháút l khi tråìi nọng, nãn phi ráút cáøn tháûn khi sỉí dủng, váûn chuøn, bo qun. Khäng häùn håüp thúc våïi nhỉỵng cháút cọ tênh kiãưm mảnh. Thúc tàng hiãûu lỉûc khi häùn håüp våïi Bassa, DDT, Toxaphen . Khäng dng thúc våïi näưng âäü quạ cao, dãù gáy chạy lạ, nháút l khi tråìi nọng. Bo qun nåi kên âạo, khä, mạt. Ts. Tráưn Vàn Hai 24 . hoùa hoỹc: - Tờnh chỏỳt vỏỷt lyù: BHC nguyón chỏỳt ồớ daỷng kóỳt tinh maỡu trừng, gọửm nhióửu õọửng phỏn khọng gian, trong õoù coù õọửng phỏn gammar coù. 2,5-5 Bọỹt - haỷt. - Tờnh chỏỳtù vỏỷt lyù: Dipterex laỡ chỏỳt kóỳt tinh maỡu trừng, muỡi dóự chởu, nhióỷt õọỹ noùng chaớy 83-84 0 C, hoỡa tan õổồỹc trong