v o DỤC VÀ ĐAO TẠO HỌC VIỆN CHINH TRỊ Q LO C GIA HỊ CHÍ MINH V ũ Đức Đán CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC CẤP THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG 'NG TỔ CHỨC THỰC HIỆN QUYÊN L c NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ C h u y ê n n g n h : Lý lu ận N hà nước p h p qtiỵèn M a so : 5.05.01 LUẬN Á lN PH Ó T IẾN SỶ KHOA HỌC LUẬT HỌC N gười h n g đ ầ n k h o a h ọ c : P h ó T iến sv K h o a h ọ e lu ậ t h ọ c TH Ư V IỆ N N g u y ễ n Đ ìn h Lịc ĨRỰƠNG OẠI HỌC LUẬT HA NĨI PHỊNG ĐỌC /iẴ ,3n Hà nội - 1996 LỜI CAM ĐOAN Tõi xin cam đoan cõng trình nghiên cứu riêng Các số liệu, kế nêu luận án trung thực chưa công bố cơng trình khác TÁC GIẢ LUẬN ÁN ♦ BẢNG CHỮ VIẾT TẮT C h ữ viết tá t C h ữ viết đàv dù BT B ộ trườn CP C h ín h phù CT C hỉ thị HĐBT H ội đồng Bộ trườnn HĐND Hội đồnc nhân dân KHKT K h o a hộc kỹ thuặl KHXH K h o a học xã hội NQ ' N g h ị NV N ộ i vụ NXB N h xuấl bàn ƯBHC Ưỷ ban Hành Ư BND ỳ ban nhân dân ƯOTV U ỷ ban Thườn” vụ QĐ Q u y ốt định SL S ắ c lệnh TL T liệu TP T pháp TT T h ô n g tư TTg T h ủ tướng VP V ă n phòng XHCN X ã hội chủ nghTa MỤC LỤC m m Trang Lời nói đ ầ u .3 Chương M ộ t sô v ấ n đ'è lý luận vê q u v è n lực việc tổ c h ứ c t h ự c h iệ n q u ỳ è n lực n h n c • 1.1 V e q u v ề n lực N h nước c c h th ứ c tố chức th ự c h iệ n q u v è n lực N h n c 1.1.1 V ề q u yền lực Nhà n c 1.1.2 V ề tổ chức thực quyền lực Nhà n c 14 1.2 N h ữ n g n é t đ ặc trư n g c ủ a th n h p h ố trự c t h u ộ c t r u n g n g v v èu c ầ u đ t r a đ ố i với việc tổ c h c t h ự c h iệ n q u y ề n lực N h n c t h n h p h ố t r ự c t h u ộ c t r u n g n g 24 1.2.1 M ột s ố vấn đe ve phát triển đô thị phản loại đô t h ị 25 1.2.2 Đ ặc trưng thành phố trực thuộc tm n a ương v y ê u c ầ u đ ạt việc tổ chức thực qu yền lực nhà n c 29 1.2.3 M ột số nét đặc trưns quản lý đô thị 37 1.2.4 Q u a n niộm vê xây dựna mơ hình tổ chức q u yền thành phố trực thuộc trung n g 48 hương T h ự c t r n g tổ chức, h o t đ ộ n g c ủ a c h ín h q u y ề n t h n h p h ố t r ự c th u ộ c t r u n g n g 56 2.1 T h ự c t r n g p h p lý tổ c h ứ c v h o t đ ộ n g c ủ a b ộ m y ch ín h qu y ền th n h p h ố trự c th u ộ c t r u n g n g n c t a t t r c đ ế n n a y 56 2.2 T h ự c t r n g tổ c h ứ c v h o t đ ộ n g c ủ a b ộ m y c h ín h q u ỳ ê n th n h p h ố trự c th u ộ c tr u n g ương ( lấ y H N ộ i m th í d ụ ) 83 ' 2.2.1 M ột s ố nét v'ê cấu hành lãnh thổ Hà Nội thành phố trực thuộc truna ươns k h c 83 2.2.2 Thực trạn s tổ chức, hoạt độníi quan tr o n s m áy quyên thành phố trực thuộc truna r m I 2.2.3 M ột số vấn đe đặt lừ thực irạim cùa máv c h í n h q u y ề n th n h p h ổ trự c i h u ộ c t r m m T iíi 106 C hương N h ữ n g v ấ n đè bán p h t hu v vai tr ị quvìèn t h n h p h ò tr ự c th u ộ c t r u n g n g t r o n g tổ c h ứ c t h ự c quyên lực t h n h p h ố 110 3.1 H o n t h iệ n tổ chức h oạt đ ộ n g c ủ a c h ín h q u y ê n t h n h p h ố t r ự c th u ộ c t r u n g n g 10 3.1.1 Hoàn thiện vãn bàn pháp luật đieu chinh quan hệ tổ chức, hoạt độníi qưvbn thành phố 110 3.1.2 H oàn thiện tổ chức hoạt độníỉ quan dân cử ( H Đ N D ) 3.1.3 Hồn thiện • tổ chức, hoạt • độnsĩ • w U B N D 130 3.2 H o n t h i ệ n q u i t r ì n h b a n h n h , tổ c h ứ c th ự c h iệ n k i ể m t r a tổ c h ứ c th ự c h iệ n v ả n b ả n q u n lý c ủ a c h í n h q u y é n t h n h p h ò 139 3.2.1 Vc ban hành vãn bàn quán lý ,.139 3.2.2 Hoàn thiện tỏ chức thực hiện, kiêm tra tổ chức Ihực h iệ n v ă n q u y ô n thành p h ố 144 3.3 - * H o n t h i ệ n c ô n g tá c đ o t o c n b ộ c c c ấ p c ủ a c h í n h q u v ề n t h n h p h ô t r ự c th u ộ c t r u n g n g 151 3.3.1 V ề hồn thiẻn hệ thốníỉ vãn pháp luật điêu chỉnh quan hệ thuộc lĩnh vực cổng vụ cồng chức nhà nước 154 3.3.2 K iện toàn sờ đào tạo bồi dư ỡ n s cồng chức hành thành phố trực ihuộe * tru n s n g 158 3.3.3 Đổi nội dung chương irình đào tạo, bồi dưỡng cán trườnii Hành thành p h ố .163 K ết luận 171 Danh m ục tài liệu tham khảo 173 L Ờ I NĨI Đ Â U Tính cáp thiết cùa đề tài Các thành phố trực thuộc trung ưcmg trung tàm kinh tế, rị, văn hoá, xã hội nước vùn2 lãnh thổ rộng lớn Sự phát riển thành phố động lực dản dát, thúc đẩy phát triển vùng nông :hôn, làm sờ đẩv mạnh cơng nghiệp hố, đại hố đất nước Cơng :ơng nghiệp hố, đại hố đất'nước phát triển trơn sở phát triển « ồn diện hệ thống thị thành p hố trực thuộc trung ương điểm Jầu tiên cần tập trung đầu tư xủy dựng Các thành pliố trực thuộc trung ương với đặc thù riêng biệt điều kiện có diẽn biến phức tạp trinh chuyển đổi nên kinh tế từ chế quán lý tẠp trung, bao cấp sang Jơ chế thị trường, địi hỏi có qn lý chặt chẽ máy quyền thành phố với cấu tổ chức hợp lý ổn định, phù hợp với dặc trưng quản lý thị mang tính tạp Irung thống cao, hoạt động động, sáng tạo dể biến quyền Lực nhà nước thành hiên thực sống Trong năm gần đay, tổ chức hoạt'động máy quỳèn thành phố trực thuộc trung ương có nhữnu dổi mới, đạt dược kết bước dầu quan trọng nhiơu lĩnh vực Tuỹ nhiên cịn nhíỏu vấn d'ơ càn tiếp tục tìm tịi, nghiốn cứu, thừ nghiỏm, -shoàn thiỏn Miến pháp nám 1992 Luật tổ chức HDND ƯBND (sửa đổi) chưa phản biệt quyên thành phố trực thuộc trung ương với quyền tinh mà quy định chung cấp tình, qun quận huyện quy định chung lù cấp huyộn phường xã quy định cấp xã Những quy định v‘ỏ cấu tổ chức, hoạt đỏng cấp quyên dầu áp dụng chung cho cà khu vực ihành phố klui vực nông thôn Ỏ day có đánh đồng hai khu vực Thực tế quy dịnh dó chi thích ứníhà nước kỹ thuật hành ít(78’!r'1 \ X ét bình diện tồn quốc, sị nsười đào tạo quản lý Nhà nước bổ sung cho đội ncũ c ỏns chức từ cấp huyện trị lèn Học viện hành Quốc gia 300 (tính cá 93 naười ra'trườn vào đầu nãm 1995) thành phố trực thuộc rrun ươns tình trạng có hơn, từ nám 1990 trờ lại Chảns hạn: suốt nám từ 1982-1989 Trường Quản lý Nhà nước Hà Nội chi đào tạo 71 học viên cung cấp cho sở Nhưng gần nhận rhức tầm quan trọníi cua vấn đề đào tạo, cán quán lý thành phị’ trọne hon đèn còns tác nàv, đầu tư cho trưcms Quán lv Nhà nước có điều kiện thực cơng tác đào tạo cịng chức Tính dẻn cuối nám 1994 sỏ’ cán chủ chốt quyền sở sở, ncành huvện quận đào tạo dã lên đến 455 người trườns Hành thành phố Hổ Chí Minh Hải phịns, cơng tác đào tạo trọns Nhìn chung, thành phố có cố gắng việc xây dựrrs đội ngũ còng :hứ c địa phương * KẾT Ị M ẬN Qun lực Nhà nước chí phát huy hốt hiệu lực thực lố dời sống xã hội tổ chức thực bàng hộ máy Nhà nước có cấu tổ chức phù hợp với diều kiện kinh tế, trị, xã hội khách quan tồn Đại hội lân thứ VI Đàng cộng sàn Việt Nam xuất phát từ việc xác định đường lối phát triển kinh tế nhiẻu thành phân, vận độniỊ theo chế thị trường có định hương Nhà nước, dặl yỏu câu cách hộ máy Nhà nước nhàm dáp ứng địi hỏi tìnii hình Chính quyên thành phố trực thuộc Trung ương hộ phận cấu thành quan trọng cáu máy Nhà nước thống nhất, trãi qua nhữnu hước phát tri (in khác íĩiai đoạn lịch sử có thay dổi tưcmg ứng Bước sang giai đoạn phát tricn mới, hộ máy quyên thành phị' cân dược hồn thiện dơ’ quản lý tồn diện mặt dời sống thành phố háo dám cho thànlĩ phò' trực buộc Trung ưưng phát huy vai trò trung tam kinh tố trị, vãn hố xã hội :ủa đất nước, làm hạt nhàn thúc dẩy phát triển nuhiộp cơng nghiệp hoa lại hố dát nước độnn lực phát tricn vùng nô nu thôn Hồn tlìiỌn tổ thức hoạt dộng hộ máy quviin thành phố, vè Iguyỏn tác phái xuất phát từ yCu củu chung cách máy Nhà nước, dồng liừi phải tính đến nét đặc trưng riông thành phố tạo chế 'lích hợp cho hoạt đơng qn lý q trình kinh tố xã hội irơn địa hàn thành phố Hồn thiỏn tổ chức hoạt dộng cùa hộ máy Chính quyên thành phố trực mộc trung ương lù Irình liửn tục, thích ứng với phát triển kinh tố - xã ội phài Ihựe sớ cản pháp lý vững Ngoài kiến giải cụ thể v‘ò tổ chức hoạt động cúa quan lính quyền thành phố trực thuộc Trung ươn5 Trịnh Duy Luân: Tác đ ô n xã hội cúa đổi ỡ thành phố V iệt Nam Tạp chí xã hội học 1.1994 •6 T rịnh Duy Luân: Đặc điểm kinh tế - xã hội nhà cứa naười nghèo thị Hà nội Tạp chí Xã hội học Số - 1994 * Luật 110/SL-12 ngày 31.5.1958 v'ê tổ chức quyên địa phươnỉi C ông báo 13.1958 X Luật tổ chức HĐND UBHC Thò nu qua 27.10.1962 c ỏ n iĩ báo 44-1962 Luật tổ chức HĐND ƯBND thòng qua 30.6.1987 troníi sách: Tổ chức Nhà nước Cộng hịa XHCN Việi Nani - Văn phònu Quốc hội HĐNN 1987 ) Luật tổ chức HĐND UBND ihòniĩ qua 30.6.19X9 Ban Tổ chức quyền thành phố Hà Nội 1989 Luật tổ chức HĐND ƯBND (sửa đổi) thôniỉ qua ngày 21.6.1994 NXB Chính'trị Quốc gia H.I994 I Níỉhị định số 156/HĐBT 17.11.19X1: Ban hành bán qui định chức n ã n s nhiệm vụ cấu tổ chức, quan hộ nu tác Vãn phịng U B N D tinh Công báo 1981 176 43 Nghị định số 152/HĐBT ngày 13.12.1983 HĐBT vẽ nhiệm vu, quyền hạn,tổ chức máy quan chuyên môn thuộc ƯBND tính, thành phố, đặc khu trực thuộc trung ương Cồniĩ báo 1983 44 Nghị định số 13/CP ngày 1.12.1992 cùa Chính phủ ban hành qui chế làm việc cùa phủ Sách : Luật tổ chức Chính phủ H.1993 45 Nghị định số I74/CP ngày 29.9.1994 Chính phủ qui định cấu thành viên ƯBND Phó chủ tịch Ư BN D cấp Tài liệu lưu trữ số 77 Văn phòns Bộ Tư pháp 46 Nghị định số 743-744/NV ngày 21.12.1957 Bộ Nội vụ v / v công nhận vị bầu cử Hội vièn H Đ ND thành phố Hà Nội Hải Phòng Cồng báo số 56 năm 1957 47 Nghị kỳ họp thứ Quốc hội khóa II 20.4.1961 mớ rộng thành phố Hà Nội Cơníĩ báo 1961 48 Nghị kỳ họp V Quốc hội khóa II niĩày 27.10.1962 v / v sát nhập tỉnh Kiến An vào thành phố Hải Phịng Cơng báo 1962 49 Nghị 247/NQ Quốc hỏi khóa VI ngày 26.5.1978 cùa UBTV Quốc hội số lượng thành viẻn UBND tỉnh, thành phố trực thuộc trung ương Công báo 1978 50 Nghị kỳ họp thứ Quốc khóa V III v / v cắt huyện ngoại thành thị xã Sơn Tây Hà Nội trả v'ẽ tỉnh, c ỏ n g báo 1961 51 Nghị số 29/CP tháng 1.1968 Hội đồng Chính phủ vê vị trí kinh tế cấp tỉnh, thành phố trực thuộc tru n s ương nguyên tắc, nội dung phản c íp quản lý kinh tố cho cấp Cône báo số 2-1968 52 Nghị Đại hội Đảng Hà nòi lân thứ X (19X6) 177 62 Quyêt định sọ 34/Q Đ -C T /H Đ B T năm 19X9 : Ve kiện tồn irườníỉ Hành trung ương trườn ie im o r.iy n p a r y KCụ-:yi;on.H M : POCCĨIỈỈOKOO rocy/iap cT n otĩH oe Kpsraon : GEVp:^apif —1f0-íTTĩTi; riỊ'?B0 c I:o ■ '5 ỊIM7K.0 K.CorPTCico-n r.)cyji;apcTEO II rip an o 93 ĩ ^ v K E— lỉlcQGMOT K ộ : KoMPCTíumní :.ÌCÌ'W:'IUIX C-.MV''L'03 ÍOp.'M^nnnT.vixi ,M I9 o G 04* '.Ỉ0jl0,zm03-M*30 Ochobìi COQ3TCKOrO n p a s a ICipii JEIT8p TCOí HSHO HeH O BCỉsa: E o t h c t b o 33anM oaencTBiie r o c y ^ a p o ĩB a V r o a B a /Ĩ3^aTejri>cT30 ĩ l o o r p e c c *ra r c a p 9ộ íĩ O ik o b -L: \Ì3R 97 H a y 1* ivl; , P v c c o ỉii Ái: OỔI^OCTDOỈĨ711!•:ị i i o r o p o r i ’! - u u °s CíicTRMiiHii ã u a n iiS 'I I np0ố-:[0f.ia Ị>03B:n'iỊfi 1’OịìiVIOB ilo.T■!T - t:o -U j-7LĨIII^IOCH0 I I-Ỉ3J C o '.r n r :o tto :.:! ;-r M I S , T 'r t r o i ỉ M E : IvTưipH !.'l00TtiL-;:c C n ' - : T ĩ í - I r i/O B íiíiiĩ , o ó y T!‘' i : , ; o H:?TT— 30 H)D ?lMTOiVi,ryp?, M I9 S , è I X1 L a s k i i í :ũernocracy in c r i s i s l>om d o n S)33 P o l i t i c o l íLiystems and t h e D i s t r i l u t i o n or j?Dwer 21 Y.1 965 Bauchard.Ph :Les Technocrates e t le pouvois P o r i s 966 ( T r íc h theo sách H i p a a o b A a c t u e M Í>J2 crp s íf") -I n - PHỤ LỤC S ĐƠ T Ố CHỨC B ộ MẢY CHÍNH Q L Y Ẻ N TH ÀNH PHỐ T R Ự C T H U Ộ C T R U N G ƯƠN (ĩ Q I A CÁC GIAI ĐO Ạ N HĨN H 1: Giai đoạn 1945 - 1960 HÌNH 2: Giai đoạn 1960 - 1980 HĐNĐ T h n h phò UBHC T h n h phò Phc ohuán^ ✓ HĐND H uyện ƯBHC H uvện UBHC Khu phố Phủ chuán ị HĐND Xã , • J [>hc chuãn ị * HĐND Khu phố Phê chuẩn UBHC Xã >■* B an đ a i d iê n H C tiể u k h u Bầu NHÂN DÂN ... MINH V ũ Đức Đán CHÍNH QUYỀN NHÀ NƯỚC CẤP THÀNH PHỐ TRỰC THUỘC TRUNG ƯƠNG 'NG TỔ CHỨC THỰC HIỆN QUYÊN L c NHÀ NƯỚC TRÊN ĐỊA BÀN THÀNH PHỐ C h u y ê n n g n h : Lý lu ận N hà nước p h p qtiỵèn... v'ỏ quy'ồn lực, cách thức tổ chức thực quyỏn lực Nhà nước làm sờ lý luận cho ngliiôn cứu thực tế tổ chức thực hiỏn quyỏn lực Nhà nước đfòu,kiộn dặc thù thành phố trực thuộc trung ương; Phủn tích... Nhà nước phận quyền lực 'chính trị Nhà nước thực hiện, quyền khả cúa Nhà nước buộc thành viên tổ chức xã hội phục tùng ý chí Quyển lực N hà nước không tồn tự thân m thực thông qua hoạt động tổ chức