Bộ GIÁG DỤC VÀ ĐÀO TẠO BỘ Tư PHÁP * * * —oOo — TRƯỜNG ĐẠI HỌC LUẬT HÀ NỘI Lê Phương Đông NÂNG CAO Ý THỨC PHÁP LUẬT CỦA Bộ ĐỘI PHỊNG KHƠNG - KHỔNG QN NƯỚC TA TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY ■ ■ Chuyên ngành: Lý luận Nhã nưởc vá Pháp luật Mã số: 5.05.01 LUẬN VĂN THẠC SỸ LUẬT HỌC • • • t Người hướng dẫn khoa học: PGS TS TRẦN NGỌC ĐƯỜNG Tú H 'ịĩĩ tc'1ỈềĨ V £ * ỈTRiìủiií Ị H ả JVói - 2001 r-, , _ — , r - V -■ í- Ĩịtiãĩ ỉ** !>.l ' J w Z-Z Iẹ /\ ị L i Uf ' k i LỜI CAM ĐOAN Tôi xin cam đoan cơng trình nghiên cứu riêng Những kết nghiên cứu luận văn trung thực chưa công bố cơng trình khoa học khác Tác giả luận văn Lê Phương Đỏng MỌC LỌC M » Trang MỞ ĐẨU CHƯƠNG ỉ: Cơ S ỏ LÝ LUẬN v í VIỆC NÂNG CAO Ý THỨC PHÁP LUẬT • • • CỦA BỘ Đội PHỊNG KHÕNG - KHƠNG QN 1.1 Ý thức p h p luật vai trị n ó tro n g đời số n g xã hội 1.2 Đ ặc trưng, vai trò, đường hình th n h n ân g cao ý 20 thức p h p luật đội P h ò n g k h ô n g - K h ô n g quân CHƯƠNG //; THỰC TRẠNG Ý THỨC PHÁP LUẬT CỦA BỘ ĐỘI PHỊNG 44 KHƠNG - KHƠNG QN T hự c trạn g ỷ thức p h p luật đội P h ò n g k h ô n g - 44 K hông quân 2 N guyên n h â n nhữ ng h ọ c rút từ thự c trạ n g ý 51 thứ c p h p luật đội P h ò n k h ô n g - K h ô n g quân CHƯƠNG UI: PHƯƠNG HƯỚNG, GlẢl PHÁP NÂNG CAO Ỹ THỨC PHÁP 64 LUẬT CỦA BỘ ĐỘI PHÒNG KHÔNG - KHÕNG QUÂN C ác q u an điểm đ ạo việc n ân g cao ý thứ c p h p luật 64 đội P h ò n g k h ông - K hông quân P h n g hướng giải p h p n ân g cao ý th ứ c p h p luật 73 củạ đội P h ò n g k h ô n g - K hơng qn KÍT LUẬN 96 ĐANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 98 MỞ ĩrâu Lý chọn để tòi - Tỉnh cấp thiết để tài: Trong trình phát triển xã hội, pháp luật trở thành nhân tố thiếu để điều chỉnh quan hệ xã hội Tiếp tục cải cách máy Nhà nước, xây dựng Nhà nước pháp quyền dân, dân, dân, tăng cường quản lý xã hội pháp luật nhiệm vụ nghiệp đổi mói thời kỳ cơnơ nshiệp hóa đại hóa đất nước Ý thức pháp luật đóng vai trị quan trọng đời sống xã hội, tiền đề tư tưởng cho việc xây dựnơ pháp luật, thực pháp luật áp dụng pháp luật Ý thức pháp luật phát triển tạo điều kiện cho nẹười có mơi trường sống làm việc theo Hiến pháp pháp luật, thúc đẩy tiến xã hội Quân đội nhân dân Việt Nam lực lượng vũ trang Nhà nước, có nhiệm vụ bảo vệ Đảng, bảo vệ Nhà nước, bảo vệ chế độ, bảo vệ nhân dân Sức mạnh quân đội tổng họp yếu tố vật chất tinh thần, vũ khí ý chí chiến đấu, tổ chức chặt chẽ kỷ luật nghiêm, tinh thần yêu nước ý thức pháp luật cao Bộ đội Phịng khơng - Khơng quân nhân dân Việt Nam Quân chủng kỹ thuật đại quân đội ta, hoạt động huấn luyện chiến đấu mang tính đặc thù với tri thức khoa học cao, địi hỏi phải có ý thức kỷ luật ý thức pháp luật cao Ý thức pháp luật nhân tố tạo thành nhân cách, phẩm chất, lực, trình độ lĩnh chiến đấu đội Phịng khơng Khơng qn Nó phải rèn luyện cơng phu có Ngày nay, đất nước ta tiến hành công đổi bối cảnh giới có nhiều diễn biến mau lẹ phức tạp Các lực thù địch sức chốns phá cách mạng nước ta Cuộc chiến tranh cơng nghệ cao nổ lúc vói địn đánh máy bay, tên lửa Tình hình đặt cho qn đội ta, cho Qn chủng Phịng khơng - Khỏng quán nhiệm vụ nặng nề Mặt khác, chế thị trường mở cửa với mặt trái ảnh hưởng tiêu cực đến việc chấp hành pháp luật đội Phịng khơng - Không quân Một phận cán bộ, chiến sĩ ý thức pháp luật thấp, vi phạm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước ảnh hưởng đến uy tín sức chiến đấu Quân chủng Tất điều địi hỏi phải nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn Đây địi hỏi khách quan để trì, tăng cường sức manh Quân chủng trước yêu cầu nhiệm vụ Tĩnh hình nghiên cứu để tài Ý thức pháp luật nhà khoa học, tác giả quân đội nghiên cứu Đáng ý có cơng trình sau: - Đề tài Khoa học cấp Nhà nước KX 07-17: "Xây dựng ý thức lối sống theo pháp luật" Giáo sư, Tiến sĩ Đào Trí ú c làm chủ nhiệm - Luận án Phó tiến sĩ tác giả Nguyễn Đình Lộc: "Ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa vấn đề giáo dục pháp luật cho nhân dân lao động" - Luận án Phó tiến sĩ tác giả Trần Ngọc Đường: "Giáo dục ý thức pháp luật việc tăng cường pháp chế xã hội chủ nghĩa" - Luận án Phó tiến sĩ tác giả Lê Đình Khiên: "Nâng cao ý thức pháp luật đội ngũ cán quản lý hành nước ta nay" - "Ý thức pháp luật" Luật sư Lê Đức Tiết Tuy nhiên, cơng trình nghiên cún ý thức pháp luật m ột bình diện chung nhất, mà chưa có cơng trình nghiên cứu m ột cách chuyên biệt ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn nước ta giai đoạn Mục đích, nhiệm vụ, đôi tượng vã phạm vi nghiên cứu - M ục đích nshiên cứu luận văn luận giải làm sáng tỏ sở lý luận thực tiễn nhằm nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng khơng Khơng qn giai đoạn - Để đạt mục đích trên, luận văn có nhiệm vụ sau: + Làm rõ sở lý luận việc nâng cao ý thức pháp luật đội Phịnc khơng - Khơng qn + Đánh giá thực trạng rõ nguyên nhân thực trạng ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Không quân + Đề xuất phươne hướng giải pháp nhằm nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn giai đoạn - Đối tượng phạm vi nghiên cứu: Đối tượng nghiên cún là: ý thức pháp luật đội Phịng khơng Khơng qn Phạm vi nghiên cứu: Đề tài giới hạn việc đánh giá ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn năm gần mà không sâu đánh giá từ ngày thành lập Quân chủng đến Cơ sở lý luận vò phương pháp nghiên cữu: Luận văn thực sở phương pháp luận Chủ nghĩa Mác - Lênin tư tưởng Hồ Chí Minh Luận văn kế thừa kết nghiên cứu nhà khoa học liên quan đến ý thức pháp luật Đồng thời tác giả sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học cụ thể phân tích tổng hợp, so sánh, tổng kết thực tiễn v.v để giải nhiệm vụ đặt luận văn Điểm mỡỉ luận vãn Đây cơng trình khoa học nghiên cứu tương đối toàn diện ý thức pháp luật đối tượng quan trọng Quân đội nhân dân nước ta, đội Phịng khơng - Khơng qn Vì luận văn có điểm sau đây: - Lần luận văn đặc trưng ý thức pháp luật đội Phịne khơnơ - Khơn? qn Trên sỏ' phân tích vai trị đường nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn -L uận văn đánh giá thực trạng ý thức pháp luật đội Phịng khơng Khơns qn ngun nhân thực trạng cần phải khắc phục - Luận văn phương hướng giải pháp khả thi để nâng cao V thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn nước ta Ý nghía luận vãn Luận văn sỏ' khoa học thực tiễn để giúp lãnh đạo, huy cấp quân đội, mà trước hết Qn chủng Phịng khơng - Khơng quân đạo nâng cao ý thức pháp luật đội Luận văn dùnc làm tài liệu tham khảo tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cho đội Kết cầu luận vãn Luận văn gồm: Phần mở đầu, chương (6 tiết), kết luận, danh mục tài liệu tham khảo Chương ỉ: Cơ sở lý luận việc nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng quân Chương II: Thực trạng ý thức pháp luật đội Phịng khơng - Khơng qn Chương III: Phương hướng, giải pháp nâng cao ý thức pháp luật bơ đơi Phịng khơng - Khơng qn Chương / Cơ SỞ LÝ LQ6N VẺ VIỆC NÂNG C0O Ý m ứ c PHÁP LCJỢT củ ã BỘ ĐỘI PHÒNG KHÔNG - KHÔNG QC10N 1.1 Ý THÚC PHÁP LUẬT VÀ VAI TRỊ CỦA NĨ TRONG ĐỜI SỐNG XÃ HỘI 1.1.1 Ý thức pháp luật - khái niệm, cấu trúc đường hình thành - Khái niệm: Trong trình phát triển xã hội, nhữns điều kiện lịch sử định, mà xã hội phân chia thành giai cấp, nhà nước pháp luật địi ý thức pháp luật xuất Ý thức pháp luật xuất với xuất pháp luật Nó sản phẩm q trình phát triển xã hội, chịu ảnh hưởng sâu sắc hệ tư tưởng quan niệm xã hội Nó trở thành nhân tố quan trọng đời sống xã hội Đã có nhiều nhà nghiên cứu quan tâm đến ý thức pháp luật góc độ khác Mặc dù nhiều điều cần phải xem xét bàn ý thức pháp luật, song nhà khoa học pháp lý phần lớn cho rằng: ý thức pháp luật hình thái ý thức xã hội, bao gồm tổng thể hệ thống, tư tưởng, quan điểm người pháp luật, trật tự pháp luật, pháp chế vai trò chúng đời sống xã hội auyết định nhu cầu phát triển khách quan phát triển xã hội Chúng ta biết rằng: "ý thức xã hội thuộc lĩnh vực đời sống tinh thần xã hội, bao gồm tư tưởng quan điểm, lý luận, tình cảm, tâm trạng, truyền thống phản ánh tồn xã hội giai đoạn phát triển lịch sử định" [10, tr 154] Trong ý thức xã hội, có nhiều dạng ý thức khác nhau, ý thức kinh tế, ý thức trị, ý thức văn hóa nghệ thuật, ý thức đạo đức, ý thức pháp luật v.v Trong đó, ý thức pháp luật giữ vị trí quan trọng hệ thốn ý thức xã hội Như vậy, ý thức pháp luật dạng cụ thể ý thức xã hội phản ánh quy luật khách quan tác độnc đến mặt hoạt độnc xã hội Ý thức pháp luật hình thái ý thức xã hội Đây đặc trưng thứ ý thức pháp luật Là m ột hình thái ý thức xã hội, nên ý thức pháp luật chịu quy định tồn xã hội Các Mác viết: ''Không phải ý thức người quy định tồn họ, trái lại, tồn xã hội họ định ý thức họ" [13, tr 78] Ý thức pháp luật pháp luật sản sinh từ yêu cầu đòi hỏi xã hội, tức xuất phát từ mục đích kinh tế, từ điều kiện vật chất xã hội Do vậy, phản ánh điều kiện vật chất cụ thể chịu chi phối điều kiện vật chất Đồng thời, ý thức pháp luật phản ánh điều kiện trị, quân định theo giai đoạn Ý thức pháp luật ý thức xã hội phản ánh tồn xã hội, nên thường lạc hậu tồn xã hội Điều thể chỗ,khi mà tồn xã hội thay đổi ý thức pháp luật tồn mà phản ánh cịn, chí cịn tồn dai dẳng thời gian dài, tám lý ý thức pháp luật Ngược lại, ý thức pháp luật vượt trước tồn xã hội tư tưởng pháp luật khoa học Nó thúc đẩy phát triển xã hội theo chiều hướng tiến hơn, với tốc độ nhanh Ý thức pháp luật dạng ý thức xã hội, phản ánh tồn xã hội, kế thừa yếu tố định pháp luật qua Hay cịn có nghĩa có phủ định cũ, song phủ định tron Như vậy, ý thức pháp luật sản phẩm q trình phát triển xã hội Nó phản ánh tồn xã hội, đồng thời vừa phản ánh số yếu tố khứ, thể tính lạc hậu, k ế thừa, vừa có tính phản ánh vượt trước tương lai, mở đường cho phát triển tồn xã hội Ý thức pháp luật phản ánh tồn xã hội, nên có tác động trở lại tồn xã hội Sự tác động tích cực ý thức pháp luật tiến bộ, tiêu cực ý thức pháp luật lạc hậu 86 quán đội, pháp luật Nhà nước, đồng thời có trách nhiệm tập trung sức lãnh đạo tổ chức đạo chặt chẽ hoạt động huấn luyện sẩn sàng chiến đấu hoạt độns sinh hoạt học tập, xây dựng nếp sống quy đơn vị Quân đội công cụ bạo lực Đảng Do đó, thái độ trị, lĩnh trị người qn nhân có vị trí quan trọng thể chất quân đội ta Thái độ trị xã hội tích cực quân nhân trước hết phải dựa sở nhận thức cách đắn, khoa học quan điểm chủ nghĩa Mác - Lê nin, tư tưởng Hồ Chí Minh, quan điểm Đảng cộng sản Việt Nam giác ngộ sâu sắc nghĩa vụ ưách nhiệm người cán chiến sĩ trước Đảng, trước Nhà nước, trước nhân dân Điều cho thấy cần xây dựng lĩnh trị, giữ vững tính Đảng, củng cố niềm tin, kiên định đường cách mạng Đảng Ý thức pháp luật luôn phản ánh nhu cầu trị sâu sắc Do đó, ý thức pháp luật đội biểu mối quan hệ chặt chẽ với ý thức trị Vì vậy, muốn nâng cao ý thức pháp luật phải kết hợp giáo dục pháp luật với đổi tăng cường giáo dục trị tư tưởng cơng tác giáo dục tồn diện khác Giữa pháp luật trị tư tưởng có mối liên hệ chặt chẽ với Chính trị sỏ' cho pháp luật Pháp luật phát triển nhằm củng cố cho ổn định trị Hoạt động đội Phịng khơng- Khơng qn nhằm thực nhiệm vụ trị mà Đảng, Nhà nước quân đội giao cho Muốn hồn thành tốt nhiệm vụ phải tăng cường giáo dục nâng cao lĩnh trị cho qn nhân Đồng thời nhiệm vụ hồn thành phải tuân theo quy định định pháp luật VI vậy, giáo dục pháp luật phải đan xen nhữnẹ tư tưởng trị giáo dục trị có đan xen tư tưởng pháp lý Trons tình hình nay, mà khơng cán bộ, chiến sĩ thiếu rèn luyện tu dưỡng, cảnh giác trước âm mưu thủ đoạn địch, phai nhạt lý tưởng, mơ hồ trước "diễn biến hịa bình" địch, sa đọa đạo đức lối 87 Sống, vấn đề xây dựng lĩnh trị, rèn luvện trau dồi đạo đức, đấu tranh với biểu vi phạm pháp luật, vi phạm kỷ luật vấn đề cẩn phải đặt lên hàng đầu Trong giáo dục pháp luật giáo dục trị cần phải dựa tảng học thuyết Mác Lê nin tư tưởng Hồ Chí Minh nhà nước pháp luật, phải đạt yêu cầu nâng cao chất giai cấp công nhân đội ngũ cán bộ, đảng viên chiến sĩ Bốn là, tiếp tục hoàn thiện hệ thống pháp luật Nhà nước, hệ thống văn quy phạm pháp luật lĩnh vực hoạt động quân qn phịng khơng - khơng qn Hệ thống pháp luật hoàn chỉnh nhân tố quan trọng để phát triển nâng cao ý thức pháp luật đội Mọi hoạt động cán chiến sĩ có hiệu cao tuân thủ quy định Nhà nước quân đội Do vậy, cần phải có hệ thống vãn pháp luật hoàn chỉnh để làm sở thống cho hoat động Trong thực tế khơng phải văn pháp luật hoàn chỉnh, mà ngược lại cịn có nhiều khiếm khuyết cần phải sửa chữa, huỷ bỏ bổ sung Trong hoạt động qn qn phịng khơng - khơng qn cần nhiều văn pháp quy, từ luật Nhà nước ban hành đến điều lệnh, điều lệ, quy trình, quy chế quân đội đơn vị Bên cạnh văn pháp luật Nhà nước ban hành cần xem xét hồn chỉnh, đơn vị Phịng khơng - Khơng quân cần nghiên cứu tình hình thực tế đơn vị, rà sốt lại hệ thống văn có liên quan đến hoạt động đơn vị để sửa chữa, bổ sung cho phù hợp với điều kiện nhiệm vụ mới, bổ sung đầy đủ quy trình, quy tắc thao tác sử dụng vũ khí, khí tài, quy định tuần tra, canh gác trận địa, kho tàng, doanh trại, củng cố hệ thống bảng biểu nội quy theo lĩnh vực, kể biển hiệu giao thông tuyến đường nội v.v 88 Các văn pháp luật, mệnh lệnh, thị cấp ngày nhiều đặc biệt văn kỹ thuật, văn quy trình thao tác chiến đấu Phịnu khơng - Khơng qn địi hỏi tinh vi, xác Vì vậy, huy đon vị kể đơn vị nhỏ nhất, phải sưu tầm đầy đủ văn có liên quan trực tiếp đến việc quản lý người, quản lý sở vật chất kỹ thuật, điều hành chiến đấu để làm pháp lý hướng dẫn người nghiêm chỉnh chấp hành tiện tra cứu vận dụng hàng ngày Trong tình trạng cịn thiếu cán làm công tác giáo dục pháp luật, tác giả cho rằng: - Quân chủng kết họp trường có đào tạo cử nhân luật, định hướng cho sinh viên trường phục vụ quân đội, làm giáo viên giảng dạy môn Nhà nước pháp luật - Đơn vị có đủ điều kiện, thành lập Chi hội luật gia để tăng cường, phát huy khả cán có trình độ pháp lý cơng tác tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật 3.2.2 Nâng cao trình độ văn hóa, khoa học, chun mơn nghiệp vụ, đời sông vật chất, tinh thần tạo mơi trường pháp lý lành mạnh cho đội Trình độ văn hóa, khoa học, chun mơn nghiệp vụ, đời sống vật chất, tinh thần môi trường sống tác động lớn đến trình hình thành, phát triển ý thức pháp luật đội Do đó, giải pháp nâng cao ý thức pháp luật cần phải quan tâm đến vấn đề M ột là, nâng cao trình độ văn hóa, trình độ khoa học kỹ thuật nghiệp vụ chuyên môn, tạo khả nhận thức cao yêu cầu nhiệm vụ, xã hội để đáp ứng đòi hỏi phải hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu sẵn sàng chiến đấu, tạo khả hiểu đánh giá xác tượng xã hội, quan hệ pháp luật, kiểm soát hành vi thân, tuân thủ pháp luật Xã hội ngày phát triển, khoa học kỹ thuật có bước tiến nhảy vọt tạo chuyển biến sâu sắc tất lĩnh vực, có lĩnh vực hoạt động 89 quân Sự phát triển tác động mạnh mẽ lên lối sống người quân nhân Nếu người qn nhân khơng có lượng tri thức định khỏn^ thể hoàn thành nhiệm vụ chiến đấu Các quan hệ xã hội phong phú, đa dạng phức tạp buộc người quân nhân phải biết phân tích, đánh giá để có hành vi ứng xử cho phù hợp, tránh sai sót Nhị' có kiến thức văn hóa, kiến thức pháp luật, kiến thức khoa học quân mà người quân nhân ý thức tốt vai trò kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, từ tự giác chấp hành, khắc phục tình trạng vi phạm kỷ luật thiếu hiểu biết Để nâng cao ý thức pháp luật cho đội, cần phải trang bị cho họ trình độ văn hóa, trình độ nghiệp vụ chun mơn tương xứng với phát triển chung xã hội, tạo cho họ khả nắm bắt khoa học kỹ thuật quân đại, cán kỹ thuật, sĩ quan điều khiển, phi cơng Có họ có khả sử dụng thành thạo, phát huy tính loại máy bay, vũ khí, khí tài Cùng với giáo dục nâng cao khả sử dụng vũ khí, khí tài cần huấn luyện cho đội kỹ chiến thuật, nghệ thuật quân sự, tính hiệp đồng tác chiến thành viên đơn vị, đơn vị Quân chủng với Quân chủng với quân chủng bạn, đặc biệt hiệp đồng chiến đấu tình huống, hồn cảnh phức tạp, căng thẳng Có trình độ văn hóa, chun mơn nghiệp vụ định lại tạo sở, điều kiện để đội nâng cao trách nhiệm, nâng cao ý thức tự giác chấp hành kỷ luật quân đội, điều lệnh, điều lệ, chế độ quy định đơn vị Quân chủng pháp luật Nhà nước Như vậy, phải có trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật yêu cầu thiếu quân chủng kỹ thuật đại Do đó, chiến sĩ chưa học hết bậc phổ thơng phải mở lớp bổ túc văn hóa cho họ Có thể kết họp với Sở giáo dục địa phương để mở lớp bổ túc 90 văn hóa Đối với cán bộ, chiến sĩ muốn học tiếp chương trình đại học, tạo điều kiện cho họ thi học đại học Trong đó, ý học ngành gần với nghiệp vụ Đối với sĩ quan, tiếp tục mở lớp bổ túc nâng cao nghiệp vụ Có thể đào tạo theo bậc nâng cao Học viện Phịng khơng - Khơng qn, gửi đào tạo nâng cao trường ngồi qn đội Bên cạnh việc nâng cao trình độ văn hóa, khoa học kỹ thuật, cần giáo dục động viên đội nâng cao tinh thần tránh nhiệm, tôn trọng bảo vệ tài sản, chấp hành nghiêm quy trình thao tác kỹ thuật, bảo đảm kỹ thuật, phát huy hiệu khí tài trang bị Hoạt động sẩn sàng chiến đấu chiến đấu Qn chủng Phịng khơng- Khơng qn phụ thuộc nhiều tình trạng vũ khí, trang thiết bị kỹ thuật Đảm bảo vũ khí, trang bị kỹ thuật tốt đảm bảo cho Quân chủng hoàn thành nhiệm vụ H là, nâng cao đời sống vật chất, tinh thần tạo môi trường pháp lý lành mạnh cho đội Đời sống vật chất tinh thần ảnh hưởng lớn đến trình phát triển, nâng cao ý thức đội Một nguyên nhân dẫn đến đội yêu quý đơn vị, vi phạm kỷ luật họ quan tâm, chăm sóc đầy đủ đời sống vật chất tinh thần Do đó, chăm lo đời sống vật chất tinh thần cho đội đòi hỏi khách quan Các đơn vị, sở tiêu chuẩn Nhà nước, cần phát huy khả đáp ứng nhu cầu ăn, mặc, ở, chăm sóc sức khoẻ, thể dục thể thao, văn hóa văn nghệ cho đội Nếu nhu cầu đảm bảo, người cảm nhận tốt quan tâm đơn vị, gắn bó với đơn vị hơn, hạn chế việc doanh trại để uống rượu, chơi bời vơ kỷ luật, tình cảm đồng chí, đồng đội thắm thiết Bên cạnh đó, đơn vị cần tạo lập môi trường pháp lý quân lành mạnh cho đội Tức là, cần phải tạo khơng khí thi đua sơi 91 chấp hành nghiêm kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước, mà trước hết triệt để tuân thủ quy định đơn vị Trong sống, người phải có thói quen sống có pháp luật, tơn trọng trật tự, kỷ cương xã hội Pháp luật quy tắc xử chung định hướng cho hoạt động thành viên xã hội, đảm bảo tính thống trật tự xã hội Mọi hành vi không tuân theo chuẩn mực mà pháp luật quy định làm rối loạn hoạt động xã hội Các cá nhân có nếp sống tuân thủ pháp luật tức cá nhân sống có văn hóa pháp luật Cả tập thể sống làm việc tuân theo pháp luật tạo nên tập thể có văn hóa pháp luật Văn hóa pháp luật thể thống yếu tố tri thức pháp luật, tình cảm pháp luật hành vi pháp luật Tạo lập mơi trường văn hóa pháp luật giúp cá nhân sống môi trường hoạt động thuận lợi Mơi trường có tác dụng thúc đẩy trình phát triển ý thức pháp luật cá nhân, hình thành họ ý thức pháp luật đầy đủ đắn Trong môi trường nhiều người có ý thức chấp hành kỷ luật tốt động viên người khác khơng vi phạm kỷ luật ham học hỏi để hiểu biết pháp luật Tri thức pháp luật ngày thấm vào cán bộ, chiến sĩ, làm giàu thêm tình cảm họ pháp luật Từ ý thức pháp luật họ ngày sâu sắc Trong đơn vị đội Phịng khơng - Không quân, người kết nối với đoàn kết, nhằm hoàn thành nhiệm vụ giao Mỗi người biết tự ý thức sống "mình người" tập thể phải tuân theo quy định kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước Một tập thể lớn hoạt động có kỷ luật, tuân thủ pháp luật hình thành sức mạnh tập thể to lớn mà buộc cá nhân phải tuân thủ theo hành động chung Sự tuân thủ củng cố từ tự phát đến tự giác hình thành ý thức pháp luật tốt cho người cho tập thể quân nhân Một vấn đề thiêu phải kết hơp chặt chẽ với đảng bộ, quyền, nhân dân địa phương việc giáo dục nâng cao ý thức pháp luật đội 92 Hoạt động quân đội hoạt động đặc thù, song khóng thể tách rời với hoạt động chung xã hội Những tác động từ môi trường xã hội ảnh hưởng to lớn đến thực trạng kỷ luật đơn vị quân đội BỞI vậy, củng cố kỷ luật quân phải gắn liền với củng cố pháp luật, kỷ cương tồn xã hội Từ cho thấy, giải pháp quan trọng thiếu tronơ việc nâng cao ý thức pháp luật đội Phịng qn - Khơng qn phải xây dựng địa bàn đóng quân vững mạnh Các đơn vị phải phối hợp với Đảng, quyền, nhân dân địa phương, trì trật tự xã hội địa phương, tạo môi trường thuận lợi để rèn luyện ý thức kỷ luật, ý thức pháp luật cho đội Thực tiễn hoạt động đơn vị cho thấy, có dựa vào dân quân bảo vệ an tồn Khơng có sức mạnh mạnh sức mạnh "lịng dân" Chỉ có phối họp chặt chẽ với cấp ủy Đảng, quyền, đồn thể quần chúng nhân dân địa phương làm địa bàn đóng quân, an ninh trị địa bàn đảm bảo Bộ đội Phịng khơng- Khơng qn ln ln nhân dân quyền địa phương đùm bọc tin cậy bảo vệ giúp đỡ Mặt khác đội Phịng khơng- Khơng qn tích cực giúp đỡ nhân dân địa phương tạo nên truyền thống đoàn kết quân dân, xứng danh "anh đội cụ Hồ" Điểm đóng quân đội Phịng khơng- Khơng qn đa dạn?, trải rộng khắp nước Do đó, cần phải giáo dục cán chiến sĩ làm tốt công tác dân vận, nắm vững tôn trọng phong tục, tập quán nhân dân, tích cực giúp đỡ nhân dân Mọi cán bộ, chiến sĩ phải thực tốt 10 lời thề danh dự quân nhân, 12 điều kỷ luật dân vận Đơn vị phải có kế hoạch cụ thể, chủ động quan hệ với địa phương, xây dựng quy chế địa bàn, trì giao ban đơn vị địa phương Hiện 100% đơn vị tham gia quy chế địa bàn thành cụm đoàn kết đơn vị, quan đóng quân địa phương với địa phương Tuy nhiên, tình hình xã hội ngày phát triển nên có nhiều điểm quy chế ký trước trở thành lạc hậu Vì vậy, cần phải bổ sung hoàn thiện quy chế địa bàn cho phù hợp Cần tăng cường hoạt 93 động đoàn kết chi đoàn đội với chi đồn thơn, xã, trường học quan đứng chân địa bàn, làm nòng cốt cho hoạt động xây dựng nếp sống văn minh trì trật tự an ninh xã hội, phòng chống tệ nạn xã hội giữ nghiêm kỷ luật quân đội, thực tốt pháp luật Nhà nước 3.2.3 Thường xuyên tiến hành công tác tra, kiểm tra, phát xử ỉý nghiêm vi phạm kỷ luật vi phạm pháp luật Công tác tra, kiểm tra, xử lý vi phạm có tác dụng mạnh mẽ việc ngăn ngừa vi phạm, đề cao tính tự giác chấp hành kỷ luật pháp luật Để thực tốt vấn đề cần ý nội dung sau: - Phải tăng cường công tác kiểm tra giám sát, đôn đốc, uốn nắn Người huy đơn vị, bên cạnh việc tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật cần phải thường xuyên kiểm tra đôn đốc, uốn nắn kịp thời biểu sai trái đội Các biểu sai trái, vi phạm đội không kiểm tra phát uốn nắn kịp thời người vi phạm tiếp tục vi phạm tình trạng vi phạm trở thành phổ biến Do vậy, cần đưa công tác thành chế độ nếp Khi kiểm tra phải nhạy bén với tình tiết, không bỏ qua dấu hiệu nhỏ nhất, đặc biệt biểu lơ canh trực sẵn sàng chiến đấu Chiến đấu với địch không khác với địch m ặt đất, ln ln có tình bất ngờ, diễn biến nhanh, chủ quan xem thường địch vài phút, chí m ột vài giây hậu bất lợi xảy Trường hợp Lý Tống bay vào rải truyền đơn cuối năm 2000 vừa qua m ột học đắt giá đội Phịng khơng - Khơng qn cảnh giác Cần phải kiểm tra quản lý chặt chẽ quân số nhằm huy động tối đa quân số vào thực chức trách nhiệm vụ giao Quản lý quân số không ý quân nhân làm việc đơn vị mà phải ý quản lý họ công tác lẻ, nghỉ phép Các đơn vị theo phân cấp phải có kế hoạch kiểm tra đội thường xuyên đột xuất 94 Việc quản lý vũ khí trang bị, sở vật chất thường phức tạp, phải thường xuyên kiểm tra nắm số lượng, chất lượng sỏ' vật chất trang bị Qua kiểm tra kịp thời nhắc nhỏ' đội làm tốt côno tác định kỳ, bảo quản, sửa chữa, kiểm kê, chống hỏng hóc, thất tài sản đơn vị Thông qua công tác tra, kiểm tra tiếp tục giáo dục tính tự giác chấp hành kỷ luật, điều lệnh, điều lệ, đồng thời nhắc nhở quân nhân thấy việc chấp hành nhiệm vụ có kiểm tra giám sát tổ chức Phải kịp thời kiên đấu tranh xử lý nghiêm hành vi vi phạm kỷ luật, pháp luật Trong sinh hoạt, cơng tác xảy nhiều vi phạm khác nhau, vi phạm tác phong, trật tự nội vụ, canh phịng bỏ bớt quy trình thao tác định kỳ Các hành vi vi phạm xảy ra, không phát hiện, xử lý kịp thời, nghiêm minh tính chất vi phạm tình trạng vi phạm trở nên trầm trọng hơn, tạo tâm lý coi thường kỷ luật, làm giảm hiệu lực quản lý đơn vị Vì vậy, bên cạnh kiểm tra nhắc nhở, uốn nắn huy đơn vị cần có thái độ kiên xử lý kỷ luật Những vi phạm cần phải xử lý kỷ luật, biện pháp hình cần phải khẩn trương điều tra xác minh, xử lý Chỉ huy đơn vị, quan Điều tra hình sự, Viện kiểm sát quân Quân chủng phải kiên xử lý vi phạm Nếu có điều kiện tổ chức cho cán bộ, chiến sĩ tham dự buổi xét xử vụ án Đây biện pháp giáo dục thực tế đội ý thức chấp hành nghiêm chỉnh pháp luật Khi xử lý qn nhân vi phạm "ngồi việc phải bảo đảm tính nghiêm minh cịn phải đảm bảo tính cơng bằng, bình đẳng tính nhân đạo pháp chế xã hội chủ nghĩa" [26, tr.52] 95 Mọi vụ việc, hành vi xử lý thích đáng tạo niềm tin cho người thấy sức mạnh pháp luật trấn áp hành vi ngược lại lợi ích chung pháp luật bảo vệ hành vi lành mạnh, bảo vệ cơng lý, bảo vệ lợi ích chung tập thể đơn vị, cộng Bên cạnh biện pháp xử lý vi phạm cần coi trọng khen thưởng thích đáng cá nhân, tập thể chấp hành tốt kỷ luật quân đội, pháp luật Nhà nước Khen thưởng có tác dụng kích thích thi đua làm tốt quy định mà đơn vị đề ra, mà pháp luật yêu cầu Trong công tác khen thưởng cần ý khen người, việc, phát nhân tố điển hình thực tốt kỷ luật, pháp luật, tạo thành phong trào thi đua, nếp sống có kỷ luật, có pháp luật 96 KẾT LUỘN Trong công đổi đất nước ta nay, pháp luật ngày có vị trí quan trọng để điều chỉnh quan hệ xã hội Đi đơi với pháp luật ý thức pháp luật Ý thức pháp luật bao gồm quan điểm, tư tưởng tình cảm, trạng thái tâm lý thể trình độ hiểu biết thái độ người pháp luật Ý thức pháp luật tiền đề tư tưởng trực tiếp cho việc xây dựng, tổ chức thực áp dụng pháp luật Ý thức pháp luật mà xây dựng ý thức pháp luật xã hội chủ nghĩa mang chất giai cấp công nhân, thể ý chí tầng lớp nhân dân lao động Ý thức pháp luật góp phần to lớn việc xây dựng phát triển đất nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa Bộ đội Phịng khơng - Khơng quân chiến sĩ quân đội giao nhiệm vụ quản lý, bảo vệ vùng trời bảo vệ toàn vẹn lãnh thổ tổ quốc Việc nâng cao ý thức pháp luật cho đội Phịng khơng - Không quân phải dựa chắn vào quan điểm chủ nghĩa Mác - Lênin, tư tưởng Hồ Chí Minh nhà nước pháp luật Đ ồng thời, để đạt hiệu nâng cao ý thức pháp luật cần nghiên cứu rõ đặc điểm đặc thù Qn chủng Phịng khơng - Khơng qn giai đoạn Qn chủng Phịng khơng - Khơng qn Quân chủng trang bị đòi hỏi trang bị vũ khí, khí tài, kỹ thuật đại, tác chiến điều kiện khẩn trương, xác, phức tạp, diễn biến mau lẹ đầy nguy hiểm Đặc điểm đòi hỏi cán bộ, chiến sĩ Quân chủng phải có ý chí cách mạng cao, có sức khỏe tốt, có phẩm chất sạch, có ý thức kỷ luật cao, tôn trọng tuân thủ pháp luật Trong trình thực nhiệm vụ mình, đội Phịng khơng Khơng qn có nhiều cố gắng chấp hành kỷ luật quân đội, pháp luật 97 Nhà nước, song ỏ- vài khía cạnh đó, ý thức pháp luật đội Phịnc khơng - Không quân chưa đáp ứng với yêu cầu Trước thực tế không kịp thời thúc đẩy phát triển nâng cao ý thức pháp luật đội Qn chủng khó thực tốt nhiệm vụ Từ đó, cần phải có định hướng giải pháp nhằm nâng cao ý thức pháp luật Trong đó, trọng đến cơng tác qn triệt tình hình đơn vị, đẩy mạnh cơng tác giáo dục, tuyên truyền, phổ biến pháp luật, gắn công tác giáo dục trị với cơng tác giáo dục pháp luật Trên sở phương hướng giải pháp này, động viên cấp, ngành, khả vào hoạt động nâng cao ý thức pháp luật đội, nêu cao tinh thần trách nhiệm cá nhân quân nhân Quân chủng nhiệm vụ giao Đồng thời, hình thành tăng cường họ tri thức pháp luật đầy đủ, tình cảm thái độ pháp luật tích cực, biết vận dụng đắn linh hoạt pháp luật vào thực nhiệm vụ sống Trong luận văn, tác giả đề cập vẩn đề lý luận thực tiễn giải pháp nâng cao ý thức pháp luật bơ đội Phịng khơng - Khơng quân nước ta giai đoạn Tuy nhiên, khả cịn hạn chế, tác giả cịn có thiếu sót Vì vậy, tác giả mong muốn trao đổi, góp ý thầy, bạn đồng nghiệp để nghiên cứu đề tài sâu Tác giả hy vọng thành cơng bước đầu đóng góp phần nhỏ bé việc xây dựng Quân chủng Phịng khơng - Khơng qn, qn đội ta vững mạnh Tác giả luận văn xin chân thành cảm ơn Phó giáo sư, Tiến sĩ Trần Ngọc Đường, thầy, giáo, bạn học viên Cao học khóa VI, quan Qn chủng Phịng khơng - Khơng quân giúp đỡ tác giả trình học tập thực luận văn 98 Dew Mgc Tfn LIỆa THfiM KHẢO Bộ tư lệnh Quân chủng Phịng khơng- Khơng qn (2001), "K ế hoạch sơ '521 KHPK - KQ triển khai công tác p h ổ biến giáo dục pháp luật năm 2001" trang Nguyễn Phương Diện (2000), "Hiệu thi" Phịng khơng- Khơnẹ qn (861), trang Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII, NXB Sự Thật, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (1991), Cương lĩnh xây dựng đất nước thời kỳ độ lên chủ nghĩa x ã hội, NXB Sự Thật, Hà Nội Đảng Cộng sản Việt Nam (2001), Văn kiện Đ ại hội đại biểu tồn quốc lần thứ IX, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội Đại học Luật Hà Nội (1998), Giáo trình lý luận nhà nước pháp luật, NXB Công an nhân dân, Hà Nội Trần Ngọc Đường, Dương Thanh Mai (1995), Bàn giáo dục pháp luật, NXB trị quốc gia, Hà Nội Hiến pháp nước Cộng hòa xã hội chủ nghĩa Việt Nam năm 1992, NXB trị quốc gia, Hà Nội Nguyễn Huy Hiệu (2000), "Nâng cao hiệu công tác phổ biến, giáo dục pháp luật qn đội, quốc phịng", Tạp chí Quốc phịng tồn dân (11), trang 15-16 10 Học viện Chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh (1995), Triết học M ác Lê nin, chương trình cao cấp, tập 3, NXB Chính trị Quốc gia, Hà Nội 11 Lê nin (1980) toàn tập, tập 25, NXB Tiến Bộ, Matxcơva 12 Lê nin (1978) toàn tập, tập 35, NXB Tiến Bộ, Matxcơva 13 c Mác (1971), Góp phần phê phán trị kinh tế học, NXB Sự Thật, Hà Nội 99 14 Mác - Ảngghen - Lê nin - Xtalin (1976), Bàrỉ giáo dục, NXB Sự Thật, Hà Nội 15 Hồ Chí Minh (2000), Tồn tập, tập 5, NXB trị quốc gia, Hà Nội 16 Hồ Chí Minh (2000), Tồn tập, tập 6, NXB trị quốc gia, Hà Nội 17 Nghị Đại hội đại biểu Đảng Quân chủng Phòng không- Không quân lần thứ VI (2000), trang 26 - 30 18 Quân chủng Không quân (1994), Điều lệ bay, trang 45 19 Nguyễn Ngọc Quý (2001), "Tập trung nghiên cứu nghệ thuật đánh thắng lực lượng Phòng quân - Khơng qn" Tạp chí Khoa học qn (2), trang 20 Phịng điều tra hình Qn chủng Phịng khơng- Khơng qn (1997, 1998, 1999, 2000, 3/2001), 'Thống kê báo cáo cơng tác điều tra hình sự" 21 Lê Minh Tâm (1998), "Vấn đề văn hóa pháp luật nước ta giai đoạn nay", Tạp chí Luật học (5), trang 17 19 22 22 Thái Vĩnh Thắng (2001), "Một số ý kiến đổi hoạt động quan quyền lực nhà nước ta giai đoạn nay", Tạp chí Nhà nước pháp luật (5), trang 14 23 Phạm Văn Trà (2001), "Tăng cường sức mạnh quốc phòng để bảo vệ vững tổ quốc Việt Nam xã hội chủ nghĩa", Báo Quân đội nhân dân, (14354), trang 24 Tổng cục trị (1999), Cơng tác Đảng, cơng tác trị, tập I, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội 25 Tổng cục trị (1999), Cơng tác Đảng, cơng tác trị, tập II, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội 26 Lê Đức Tiết (1994), Ý thức pháp luật, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội 27 Trung tâm từ điển Bách khoa quân Việt Nam (1996), Từ điển Bách khoa quân Việt Nam, NXB Quân đội nhân dân, Hà Nội 28 Viện Kiểm sát quân trung ương (2000), Nâng cao ỷ thức pháp luật phòng ngừa số tội phạm nghĩa vụ trách nhiệm quân nhân, NXB quân đội nhân dân Hà Nội 29 Viện nghiên cứu nhà nước pháp luật (1995), Những vấn đề nhà nước pháp luật, NXB Chính trị quốc gia, Hà Nội 30 Đào Trí ú c (1997), Nhà nước pháp luật nghiệp đổi mới, NXB Khoa học xã hội, Hà Nội 31 ủ y ban kiểm tra Đảng Qn chủng Phịng khơng - Khơng qn (1997, 1998, 1999, 2000), "Thống kê báo cáo cônẹ tác kỷ luật" ... coi ý thức nghề nghiệp cầu nối ý thức pháp luật lý luận ý thức pháp luật thông thường" [20, tr.19] + Căn vào chủ thể, chia ý thức pháp luật thành ý thức pháp luật xã hội, ý thức pháp luật nhóm ý. .. tế, ý thức trị, ý thức văn hóa nghệ thuật, ý thức đạo đức, ý thức pháp luật v.v Trong đó, ý thức pháp luật giữ vị trí quan trọng hệ thốn ý thức xã hội Như vậy, ý thức pháp luật dạng cụ thể ý thức. .. giói hạn nhận thức ý thức pháp luật chia thành ý thức pháp luật có tính lý luận ý thức pháp luật thông thường [6, tr 417] Ý thức pháp luật lý luận phản ánh mối liên hệ bên chất pháp luật Nó thể