Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Më đầu Lý chọn đề tài Nớc ta nớc nhiệt đới gió mùa có địa hình chia cắt, kéo dài nhiều vĩ tuyến lại có bờ biển kéo dài, hàng năm chịu nhiều tác động tai biến khí hậu thuỷ văn nh: bão, lũ, rửa trôi, sói mòn Chúng ta tiến hành khẩn trơng công HĐH CNH đất nớc hoàn cảnh có nhiều hệ sinh thái mẫn cảm, bền vững Vì nhiều vấn đề môi trờng đợc đặt cấp bách nhiều quy mô khác Bảo vệ môi trờng, sử dụng hợp lí tài nguyên thiên nhiên đảm bảo cho phát triển kinh tế - xã hội cách bền vững trở thành nhiệm vụ cấp bách mang tính toàn cầu Nhng trọng tới phát triển kinh tế đa đến vấn đề ô nhiễm nghiêm trọng, tác động mạnh đến cộng đồng nghèo khổ Mặt khác, trọng thái cho việc bảo tồn thiên nhiên mà phải hy sinh phát triển kinh tế không tạo đủ thu nhập để bảo vệ hệ sinh thái tự nhiên Phát triển kinh tế đem lại mức tăng thu nhập, mức tăng làm tăng mức tiêu thụ hàng hoá dịch vụ xa xỉ, đồng thời làm tăng thêm lợng chất thải lên môi trờng Mẫu hình tiêu thụ không phù hợp, thói quen tác động nghiêm trọng lên môi trờng, đòi hỏi phải có thay đổi từ nhận thức đến hành động thực tế Con ngời tồn hoạt động môi trờng tự nhiên xã hội với đồng loại loại sinh vật khác, tạo nên hệ sinh thái - nhân văn lãnh thổ Trong hệ sinh thái - nhân văn ngời loại sinh vật đặc biệt so với loài sinh vật khác Đó loài sinh vật cã ý thøc, cã lý trÝ, sèng ®êi sèng x· hội có nhiều tác động làm thay đổi môi trờng Với mục tiêu phấn đấu đến năm 2020 nớc ta trở thành nớc công nghiệp, nớc chuyển tốc độ CNH mạnh mẽ địa phơng Hải Dơng Bắc Ninh nằm gng quay ®ã Cïng víi Khãa ln tèt nghiƯp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN trình CNH ÔNMT hoạt động KCN nhà máy gây ra, KCN sản xuất đợc hình thành từ lâu đời Một KCN có Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại (nay Công ty Cổ phần Nhiệt điện Phả Lại), đợc khởi công xây dựng từ năm 1980 Liên Xô cũ thiết kế lắp đặt Mặc dù từ xây dựng đến nay, Nhà máy có nhiều cải tiến kĩ thuật quy trình hoạt động nhng tránh khỏi tác động đến môi trờng, đặc biệt MTKK cha thể kiểm soát đợc hết lợng khí thải, chất thải Để đánh giá mức độ ảnh hởng ÔNMTKK từ nhà máy đến khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh, đồng thời tìm giải pháp vừa đảm bảo trì hoạt động Nhà máy, vừa cải thiện đợc môi trờng sống đảm bảo chất lợng sống cho ngời dân, tiến hành thực đề tài: Đánh giá tác động ô nhiễm môi trờng không khí từ Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại tới khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Mục đích đề tài Đề tài nghiên cứu nhằm giải mục tiêu sau: - Đánh giá tác động ÔNMTKK từ Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại tới khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh - Đa giải pháp nhằm giảm thiểu tối đa nguồn gây ô nhiễm môi trờng nhng đảm bảo trì sản xuất Nhà máy - Đề giải pháp nhằm giảm thiểu tối đa ảnh hởng hoạt động Nhà máy đến hoạt động sản xuất nông nghiệp, dân c vùng xung quanh, đặc biệt khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Điểm đề tài - Phân tích quy trình sản xuất Nhà máy ảnh hởng tiêu cực đến môi trờng tự nhiên, từ đa giải pháp để trì sản xuất Nhà máy, đồng thời giảm thiểu ÔNMT tới khu vực xung quanh nhà máy, đặc biệt khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN - Các giải pháp đa đợc kiến nghị với quyền, với lãnh đạo Nhà máy để giảm thiểu ÔNMT, định hớng phát triển kinh tế nông nghiệp vùng bảo vệ sức khoẻ ngời dân ý nghĩa đề tài - Việc giải mục tiêu đề tài sở lý luận thực tiễn nhằm đảm bảo Nhà máy vừa trì đợc sản xuất, vừa giảm ÔNMT đảm bảo cho phát triển bền vững hệ sinh thái xung quanh nhà máy - Từ kết luận, học hữu ích rút từ vùng nghiên cứu tạo hớng thích hợp cho trình sản xuất nhà máy tơng tự - Những ảnh hởng ÔNMTKK từ Nhà máy tới sức khoẻ ngời, tới sản xuất sản lợng nông nghiệp khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh sở lãnh đạo xã có kế hoạch chiến lợc lâu dài để bảo vệ sức khoẻ ngời dân phơng hớng để phát triển nông nghiệp Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Ch−¬ng tổng quan đề ti nghiên cứu 1.1 Vấn đề « nhiƠm m«i tr−êng ë c¸c khu c«ng nghiƯp ViƯt Nam Mặc dù đô thị hoá, CNH giao thông vận tải nớc ta cha thực phát triển, nhng ÔNKK xảy Nhiều nhà máy, nhiều KCN mọc lên khắp nơi đất nớc Sự đời hoạt động nhà máy, xí nghiệp, KCN gây nên ÔNMT Một số nhà máy, KCN phải đóng cửa, số khác phải thay đổi công nghệ để trì sản xuất, cụ thể: - Hà Nội, khu vực Nhà máy dệt 8-3, Nhà máy khí Mai Động, KCN Thợng Đình, KCN Văn Điển, không khí bị ô nhiễm nặng KCN Thợng Đình (khu Cao - Xà - Lá, viết tắt nhà máy Cao Su, Xà Phòng, Thuốc Lá) theo kết nghiên cứu môi trờng không khí bị ô nhiễm (lợng khí SO2 cao gấp hai lần tiêu chuẩn cho phép) Hiện KCN đợc thay đổi dây chuyền sản xuất để thay đổi hoạt động [10] - Hải Phòng, ô nhiễm nặng khu Nhà máy xi măng, Nhà máy thuỷ tinh sắt tráng men Nhà máy xi măng Hải Phòng đợc xây dựng từ thời kỳ Pháp (25/12/1889), nhà máy Đông Dơng, cung cấp xi măng cho Đông Nam Sau kỷ hoạt động dây chuyền sản xuất nhà máy cũ, lạc hậu không đáp ứng đợc tiêu chuẩn vệ sinh môi trờng nên nhà máy phải đóng cửa Đến năm 2005, nhà nớc cấp vốn đầu t hệ thống dây chuyền sản xuất mới, đại, nhà máy hoạt động trở lại [10] - Việt Trì, ô nhiễm nặng xung quanh nhà máy Supe phôtphát Lâm Thao, Nhà máy Giấy, Nhà máy Dệt Nhà máy Nhiệt điện Việt Trì KCN Việt Trì, trớc nhắc tới Việt Trì ngời ta thờng nhắc đến thành phố với ba chữ B thành phố buồn, thành Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN phố bẩn, thành phố bụi Nhà máy Nhiệt điện Việt Trì sau thời gian hoạt động gây ÔNMT nớc, không khí Việt Trì vùng lân cận, không khắc phục đợc nên nhà máy phải đóng cửa [10] - Ninh Bình, Nhà máy Nhiệt điện Ninh Bình sau thời gian hoạt động gây ÔNMT Nhng nhà máy kịp thời thay đổi công nghệ sản xuất cũ sang công nghệ sử dụng lọc khói tĩnh điện, giảm đợc ÔNMT nên nhà máy trì hoạt động [10] - Nhà máy khí Trần Hng Đạo, đơn vị anh hùng chim đầu đàn ngành khí Việt Nam, bị đóng cửa Nhà máy làm ÔNMT [10] - Thành Phố Hồ Chí Minh cụm công nghiệp Biên Hoà không khí bị ô nhiễm nhiều nhà máy [10] - Hầu hết nhà máy hoá chất gây ÔNKK [10] 1.2 Các đề tài nghiên cứu ô nhiễm môi trờng Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại - Hải Dơng - Báo kinh tế Việt Nam giới năm 1999 đăng với hàng tít lớn: Điện Phả Lại: hết gây ô nhiễm Tín hiệu ô nhiễm môi trờng phát từ Phả Lại Tình trạng khiếu nại, đòi bồi thờng thiệt hại ô nhiễm bụi khói từ Nhà máy nhân dân tỉnh xung quanh xúc, đặc biệt nhân dân thuộc tỉnh Bắc Ninh [10] - Tháng năm 1999, Công ty Điện lực Việt Nam, Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại đại diện UBND huyện Quế Võ tỉnh Bắc Ninh họp thống hỗ trợ cho xã Đức Long, Châu Phong Phù Lãng xã 300 triệu đồng Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Chơng địa điểm, thời gian, phơng pháp nghiên cứu 2.1 Địa điểm nghiên cứu - Khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh - Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại, thôn Phao Sơn, thị trấn Phả Lại, huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dơng 2.2 Thời gian nghiên cứu Từ tháng năm 2007 đến tháng năm 2009 2.3 Phơng pháp nghiên cứu 2.3.1 Nghiên cứu thực địa - Hai tháng lần địa điểm Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại để điều tra về: + Nguồn thải bãi thải + Các loại khí thải, chất thải - Bốn tháng lần địa điểm xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh để điều tra tình hình sức khoẻ ngời dân xã - Các số liệu đợc ghi chép theo nhật kí quan sát 2.3.2 Thu thập, phân tích tài liệu Tôi tiến hành thu thập tài liệu có liên quan đến đề tài để phân tích, tổng kÕt sè liƯu 2.3.3 Xư lÝ sè liƯu T«i tiÕn hành xử lí số liệu thu đợc phơng pháp thống kê thông thờng phần mềm Excel thành lập bảng thống kê Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Chơng điều kiện tự nhiên - x hội vùng nghiên cứu v đặc điểm sơ lợc nh máy 3.1 Sơ lợc tình hình khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh [1] 3.1.1 Vị trí địa lí - Xã An Thịnh xã nằm cuối huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh, phía Cẩm Giàng tỉnh Hải Dơng: + Phía Đông giáp với huyện Cẩm Giàng tỉnh Hải Dơng + Phía Nam giáp xã Trung Kênh, Mỹ Hơng huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh + Phía Tây giáp xã Phú Hoà huyện Lơng Tài xã Bình Dơng huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh + Phía Bắc giáp xã Cao Đức huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh - Về nút giao thông xã có đờng liên huyện chạy qua gần sông Thái Bình thuận lợi cho giao thông đờng thuỷ 3.1.2 Địa hình, địa mạo, địa chất - Địa hình xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh tơng đối phẳng, dốc, cao từ Đông sang Tây - Đây vùng ®ång b»ng phï xa cò vµ phï xa míi đợc bồi đắp từ hệ thống sông lớn, đặc biệt sông Hồng, sông Thái Bình, đê chạy quanh khu vực xã - Địa chất tơng đối ổn định Thành phần giới đất chủ yếu đất thịt pha cát, đất cát pha, đất thịt nhẹ Độ dày tầng canh tác trung bình 15 25 cm 3.1.3 Khí hậu Nằm vùng Đồng Bằng Sông Hồng, xã An Thịnh có khí hậu điển hình khí hậu miền Bắc Việt Nam, khí hậu nhiệt đới giã mïa nãng Èm Khãa ln tèt nghiƯp TrÇn Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN ma nhiều, năm có hai mùa rõ rệt (mùa đông mùa hè): có mùa đông lạnh, đầu mùa đông lạnh khô, cuối mùa đông lạnh Èm m−a phïn M−a nhiỊu vỊ mïa hÌ, l¹nh khô mùa đông Ngoài số tợng đặc biệt: khô nóng, bão, sơng mù, sơng muối - Chế độ nhiệt: Nhiệt độ trung bình hàng năm xã có nhiệt cao, thuộc chế độ nhiệt nóng Nhiệt độ trung bình hàng năm đạt 22,3 - 24,20C, biên độ dao động tháng cao tháng thấp 14oC Phân hoá hai mùa rõ rệt: + Mùa nóng dài tháng (từ tháng V đến hết tháng IX): nhiệt độ trung bình khoảng 27oC, có 290 C + Mùa lạnh kéo dài - tháng (từ tháng XII đến hết tháng II III năm sau): nhiệt độ có hạ xuống dới 160C, nhiệt độ trung bình vào khoảng 18 - 190C - Chế độ gió: Có hai hớng gió thịnh hành hai mùa rõ rệt: + Trong mùa hè (từ tháng IV đến tháng IX) hớng gió chủ đạo Đông Nam + Trong mùa đông (từ tháng X đến tháng III năm sau) hớng gió chủ đạo Đông Bắc, gió thờng kéo theo không khí lạnh sơng muối gây ảnh hởng tới sản xuất vụ Đông Xuân Tốc độ gió trung bình hàng năm dao động 1,7 - m/s Tốc độ trung bình hớng gió thịnh hành tơng đối lớn, đạt - m/s - Lợng ma: Lợng ma trung bình hàng năm 176,7 mm vào tháng VI, VII, VIII Lợng ma thấp 8,5 mm rơi vào tháng XI, XII - Độ ẩm: Độ ẩm không khí trung bình hàng năm 86%, độ ẩm không khí cao 89% (tháng IV) thấp 79% - Bức xạ nhiệt: Số nắng trung bình hàng năm 1500 giờ/năm, thuộc loại tơng đối cao, thích hợp để canh tác ba vụ năm Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Nhìn chung, khí hậu xã An Thịnh tơng đối thuận lợi cho phát triển nông nghiệp đa dạng 3.1.4 Chế độ thuỷ văn - Xã có hệ thống kênh mơng phát triển, hệ thống mạng lới sông ngòi dày đặc, ảnh hởng đến chế độ thuỷ văn toàn lãnh thổ - Hệ thống kênh rạch cấp 1, 2, 3, đợc bố trí hợp lý, dày đặc thuận lợi cho việc tới tiêu cánh đồng sản xuất: + Hệ thống kênh cấp 1, từ Kênh Vàng chạy qua + Hệ thống mơng B-52 kéo dài từ sông Bãi Hà, mơng N-5 chạy qua xã Trung Kênh + Hệ thống mơng cấp chạy dọc qua xã từ huyện Gia Bình 3.1.5 Đặc điểm d©n c−, kinh tÕ - x· héi * D©n c− lao động: - Tính đến năm 2008, toàn xã có tổng diện tích đất 1008,20 ha, với dân số 12066 ngời Quy mô dân số xã xã có dân số lớn huyện, số ngời độ tuổi lao động 9939, chiếm 82% tổng dân số toàn xã - Tình hình thống kê diện tích đất đai tính đến năm 2008 xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh đợc trình bày bảng sau: Khóa luận tốt nghiệp Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Bảng 1: Diện tích đất đai tính đến năm 2008 xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Loại đất Diện tích (ha) Tổng diện tích đất tự nhiên 1008,20 Đất nông nghiệp 631,96 - Sản xuất nông nghiệp 531,96 - Đất cha sử dụng sông ngòi 100,00 376,24 §Êt phi n«ng nghiƯp - §Êt ë n«ng th«n 126,43 - Đất chuyên dùng 249,81 Trong đất dùng cho sản xuất nông nghiệp đợc thống kê nh sau: Bảng 2: Diện tích đất đai dùng cho sản xuất nông nghiệp tính đến năm 2008 xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Loại đất Diện tích (ha) Trång lóa 506,55 - Lóa n−íc 468,5 - Lóa khác lại 38,05 Cây hoa màu 19,62 - Cây lâu năm 0,79 - Cây hành, tỏi, ớt 18,03 - Cây hoa màu khác (lạc, đậu đỗ, ngô, khoai) 0,80 Nh vậy, diện tích tự nhiên tơng đối nhiều (1008,20 ha), nhng diện tích dùng để sản xuất nông nghiệp (531,96 ha) chiếm già nửa - Theo kết tổng kết Trởng công an xã Phạm Văn Biển, tính đến 20/3/2009, tình hình nhân xã đợc tổng kết nh sau: Khóa luận tốt nghiệp 10 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN NhËn xét: Tại thời điểm giám sát, nồng độ bụi khí khu vực Nhà máy vị trí lấy mẫu nằm giới hạn cho phép tiêu chuẩn vệ sinh lao động số VIII (bụi) số XXI (hơi hoá chất) Quyết Định số 3733/2002/QĐ - BYT Duy có bụi toàn phần lấy mẫu cảng than dây chuyền I vào thời điểm 9h20 ngày 13/11/2008 vợt giới hạn cho phép - Bên hàng rào Nhà máy, gồm vị trí lấy mẫu, bao gồm: + Theo hớng gió: Tại điểm cách km + Huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh: điểm (xã An Thịnh xã Trung Kênh, xã điểm sân UBND) + Huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh: UBND xã Thái Bảo Với thông số giám sát: hớng gió, tốc độ gió, bụi toàn phần, CO, NO2, SO2; tần số giám sát điểm đo lần ngày thu đợc kết nh bảng sau: Khóa luận tốt nghiệp 27 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Bảng 11: Kết giám sát - khảo sát chất lợng môi trờng không khí bên hàng rào Nhà máy Bụi khí Gió TT Thời gian Vị trí đo Tốc độ gió m/s Hớng giã Bơi l¬ lưng μg / m CO μg / m NOx SO2 μg / m μg / m C¸ch èng 9h05 khãi theo 13/11/2008 h−íng giã 2,27 §B 270 700 65 40 2,29 §B 275 720 60 45 2,30 §B 275 730 65 45 0,9 §B 302 700 56 40 0,81 §B 308 720 55 42 1,15 §B 295 730 55 45 0,55 §B 260 600 55 35 km C¸ch èng 13h45 khãi theo 13/11/2008 h−íng giã km C¸ch èng 15h45 khãi theo 13/11/2008 h−íng giã km S©n UBND 10h30 x· An Thịnh, 15/11/2008 Lơng Tài, Bắc Ninh Sân UBND 13h15 xã An Thịnh, 15/11/2008 Lơng Tài, Bắc Ninh Sân UBND 16h30 xã An Thịnh, 16/11/2008 Lơng Tài, Bắc Ninh Sân UBND 10h10 xã Trung 15/11/2008 Kênh, Lơng Tài, Bắc Ninh Khóa luận tốt nghiệp 28 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Sân UBND 13h30 xã Trung 15/11/2008 Kênh, Lơng 0,48 §B 255 580 52 36 0,5 §B 260 580 55 35 0,35 §B 265 700 58 32 0,27 §B 265 680 55 32 0,29 §B 260 650 55 35 300 30000 350 200 Tài, Bắc Ninh Sân UBND 16h10 xã Trung 16/11/2008 Kênh, Lơng Tài, Bắc Ninh Sân UBND 9h30 xã Thái Bảo, 15/11/2008 Gia Bình, Bắc Ninh Sân UBND 11h10 xã Thái Bảo, 15/11/2008 Gia Bình, Bắc Ninh Sân UBND 15h30 xã Thái Bảo, 16/11/2008 Gia Bình, Bắc Ninh TCVN 5937- 2005 Ghi chú: Hớng gió: ĐB: Đông Bắc Nhận xét: Đối chiếu với tiêu chuẩn chất lợng không khí xung quanh TCVN 5937-2005: + Hơi khí tất vị trí lấy mẫu nằm giới hạn quy định + Bụi vị trí cách ống khí km; UBND xã Trung Kênh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh; UBND xã Thái Bảo, huyện Gia Bình, tỉnh Bắc Ninh nằm tiêu chuẩn + Còn vị trí xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh có hàm lợng bụi cao tiêu chuẩn Khóa luận tốt nghiệp 29 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN 4.2 Đánh giá ảnh hởng ô nhiễm môi trờng không khí đến sức khoẻ ngời dân, chất lợng môi trờng suất trồng khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh 4.2.1 ảnh hởng tới sức khoẻ ngời dân xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Do ÔNMTKK ảnh hởng đến đời sống sức khoẻ ngời dân, thấy mối quan hệ Nhà máy với khu dân c sơ đồ: Hình 2: Mối quan hệ nhà máy khu dân c: Nhà máy Các tổ máy hoạt động Chất thải Môi trờng tự nhiên Rắn Lỏng Khí ảnh hởng Dân c Xuất Bệnh tật Quy trình sản xuất phát thải vào môi trờng lợng lớn khí thải nh CO, CO2, SOx, NOx ảnh hởng khí đến sức khoẻ ngời dân khác Tác dụng bệnh lý số hợp chất khí độc hại sức khoẻ ngời đợc trình bày bảng sau [5]: Khóa luận tốt nghiệp 30 Trần Thị Muôn - K31B Trờng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN B¶ng 12: Tác dụng bệnh lý số chất khí độc hại sức khoẻ ngời Chất khí ô nhiễm Cacbon ôxit (CO) Nitơ ôxit (NO) Hiđrôflorua (HF) Sunfurơ (SO2) Tro, muội, khói, bụi Tác dụng bệnh lý ngời Giảm bớt khả lu chuyển ôxi máu Gây bệnh tim mạch, gây tử vong Gây bệnh phổi máy hô hấp, tử vong viêm đờng hô hấp Gây mệt mỏi toàn thân, viêm da, gây bệnh thận, xơng Gây tức ngực, đau đầu, nôn mửa, tử vong bệnh hô hấp Gây viêm đờng hô hấp, đau mắt + Khí CO chất khí nhẹ, dễ xâm nhập vào máu, xâm nhập vào máu có phản ứng với Hêmôglôbin (Hb): CO + Hb = HbCO (Cacboxy hêmôglôbin) HbCO hợp chất bền vững, khó phân ly làm cho Hb khả vận chuyển phân tử khí khác (CO2, O2) gây khả vận chuyển máu làm thể mệt mỏi, hôn mê, ngạt thở, nặng dẫn đến tử vong + Khí CO2 thực chất khí không ®éc nh−ng nÕu ng−êi tiÕp xóc víi m«i tr−êng nång độ CO2 cao làm cho nhịp thở ngời tăng lên Nồng độ khí CO2 không khí tăng gây phân ly ôxi hêmôglôbin (HbO2), gây tợng thiếu máu thiếu hêmôglôbin chức năng, gây mệt mỏi, căng thẳng cho ngời, gây ốm sốt cho ngời + Các khí SOx, NOx xâm nhập vào thể qua đờng hô hấp, sau xâm nhập vào máu làm ảnh hởng tới vận chuyển máu gây tắc Khóa luận tốt nghiệp 31 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN mạch máu Ngoài chúng gây tợng ma axit ảnh hởng đến đời sống ngời dân: Gây bệnh da (viêm da, mẩn ngứa ), bệnh mắt Gây thiếu nớc sinh hoạt ngời dân nớc bị nhiễm axit Huỷ hoại công trình xây dựng ảnh hởng đến động vật, đặc biệt động vật có vỏ đá vôi (trai, ốc, hến ) động vật mà trứng có vỏ đá vôi (gà, vịt, ngan, ngỗng ) Theo kết điều tra từ trạm y tế xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh tỷ lệ bệnh mà ngời dân mắc phải năm gần có xu hớng tăng thay đổi theo quý phụ thuộc vào lợng khói bụi từ Nhà máy khuếch tán sang (theo gió Đông Bắc vào mùa đông lạnh) Kết đợc thống kê theo bảng sau: Khóa luận tốt nghiệp 32 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Bảng 13: Tình hình biến động bệnh tật ngời dân xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Năm 2007 2008 2009 Dân số 12000 12066 12090 Tỉng sè bƯnh nh©n 1440 1508 1535 Tû lƯ % 12 12,5 12,7 Sè ng−êi bÖnh 579 648 689 Tû lÖ % 4,83 5,37 5,70 Sè ng−êi bÖnh 290 271 306 Tû lÖ % 2,42 2,25 2,53 Sè ng−êi bÖnh 217 256 230 Tû lÖ % 1,81 2,12 1,90 Sè ng−êi bÖnh 145 226 153 Tû lÖ % 1,21 1,87 1,27 Sè ng−êi bÖnh 72 45 61 Tû lÖ % 0,60 0,04 0,05 Sè ng−êi bÖnh 137 62 96 Tû lệ % 1,14 0,05 0,08 Hô hấp Tim mạch Bệnh mắt Bệnh da Bệnh phụ khoa Bệnh khác (Số liệu thống kê trạm y tế xã An Thịnh) Qua bảng ta thấy, bệnh đờng hô hấp, tim mạch, bệnh mắt có xu hớng tăng theo năm Đặc biệt năm gần tỷ lệ ngời bị mắc bệnh ung th ngày tăng, chủ yếu ung th phổi ung th gan Hậu ÔNKK khiến cho công nhân dân c sở mà dân c nơi phụ cận có xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh thờng xuyên hít thở không khí bụi bặm, khí độc có nhiều ngời bị mắc bệnh viêm phổi, viêm phế quản mãn tính Khóa luận tốt nghiệp 33 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN 4.2.2 ảnh hởng tới chất lợng môi trờng Các chất thải trình hoạt động Nhà máy tạo phần ảnh hởng đến chất lợng môi trờng: gây nên tợng hiệu ứng nhà kính, ma axit, thủng tầng ôzôn, sơng mï quang ho¸ häc Theo dù b¸o xu thÕ diƠn biến môi trờng không khí ớc tính tổng lợng chất thải gây ÔNMTKK tăng 1,88 lần (2010) 3,55 lần (2020) so với Mặt khác, ý thức bảo vệ môi trờng số chủ đầu t xây dựng sở hạ tầng vào KCN, nh nay, mâu thuẫn lợi ích - chi phí xây dùng, hƯ thèng xư lý n−íc th¶i - khÝ th¶i, cha có chế hỗ trợ thoả đáng từ phía nhà nớc, hệ thống pháp luật BVMT, chế tài xử phạt cha nghiêm minh khiến nhà đầu t chậm xây dựng hệ thống xử lý Lợng khí thải (COx, NOx, SOx) thải vào bầu không khí ngày nhiều, lâu dần kết hợp với nớc dẫn tới số tợng nhẹ gây ma axit, tạo hạt sơng mù không gian (Smog - lắng đọng khô) gây ảnh hởng đến tuổi thọ công trình kiến trúc, gây triệu chứng khó thở, ngộ độc ngời; nặng gây hiệu ứng nhà kính 4.2.3 ảnh hởng tới suất trồng Theo thống kê xã An Thịnh, năm 2008 suất lúa đạt 71,7 tạ/ha So với cha có khí thải nhà máy sang suất giảm đáng kể Mặt khác, bụi, muội than, tro tạo bám lại bề mặt khiến suất quang hợp trồng suy giảm nhiều làm cho phát triển chậm Qua quan sát có có thân có lớp sáp dầy phát triển đợc Hơn nữa, hiệu tăng cờng có gió hình thành chuyển động rối khiến bụi khói đem theo lợng muội than lan truyền tới thôn xã An Thịnh xã khác xung quanh Khi mùa đông, hớng gió Đông Bắc thịnh hành nên lợng khói bụi đợc khuếch tán khu vực xã An Thịnh khiến cho vụ đông có số hoa màu có lớp sáp dày phát triển tốt đợc gieo trồng nh: tỏi, hành, ớt Những khu vực xã đợc Khóa luận tốt nghiệp 34 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Néi Khoa Sinh - KTNN coi nh− lµ sinh vật thị cho ÔNKK Ngoài số trồng khác có lớp sáp dầy phát triển b×nh th−êng (chi, cam, chanh, b−ëi ) 4.3 HƯ thèng giải pháp nhằm phát triển bền vững Nhà máy, bảo vệ môi trờng sức khoẻ ngời dân 4.3.1 Nguyên lý nghiên cứu ô nhiễm Tôi nghiên cứu ảnh hởng trình hoạt động Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại tới môi trờng không khí từ ảnh hởng tới khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh dựa nguyên lý sau: Hình 3: Nguyên lý nghiên cứu ô nhiễm môi trờng Giáo S Đào Ngọc Phong Nguồn thải Bãi thải Nguồn tiếp xúc Đánh giá Đánh giá Đánh giá Giải pháp Từ đề xuất giải pháp nhằm giảm thiểu ÔNKK hoạt động sản xuất Nhà máy 4.3.2 Các giải pháp kinh tế biện pháp hành xã héi - Ngn xØ than ph¶i xư lý b»ng n−íc trộn ẩm có bạt che phủ đợc chuyển - Phun nớc trục đờng vận chuyển Khóa luận tốt nghiệp 35 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN - Sử dụng thiết bị xử lý chất gây ô nhiễm nhà máy - Có tổ chức phụ trách nghiên cứu quản lý vấn đề bảo vệ cải thiện môi trờng - Tuyên truyền, phổ biến giáo dục ý thức bảo vệ môi trờng cho toàn thể công nhân Nhà máy dân c vùng lân cận - Thu phí BVMT tổ chức, cá nhân gây ÔNMT nghiêm trọng - Tạo lập dải xanh, vờn hoa nhà máy, đờng vành đai xung quanh nhà máy, nh vùng lân cận Các biện pháp hành xã hội đợc thể hình sau [6]: Hình 4: Sơ đồ biện pháp hành xã hội quản lý môi trờng Việt Nam Bảo vệ quản lý môi trờng Tuyên truyền giáo dục Biện pháp hành Hạn chế xả chất thải Sử dụng hợp lý nguồn tài nguyên Khảo sát chất lợng môi trờng 4.3.3 Các giải pháp Nhà máy Nhà máy ®· ®Ị c¸c biƯn ph¸p ®ång bé nh− sau: - Để giảm thiểu bụi khí thải, Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại tiến hành thay lọc bụi tĩnh điện dây chuyền I (cả phần phần điện) theo phơng thức đấu thầu quốc tế công việc đợc tiến hành từ năm 1998 với lọc bụi tĩnh điện lò 3A kết thúc năm 2007 với lọc bụi tĩnh điện lò 4A Kinh phí đầu t cho việc thay lọc tĩnh điện khoảng 14 tỷ đồng Việt Nam Khóa luận tốt nghiệp 36 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN - VËn hµnh tốt lò thiết bị phụ Đặc biệt lọc bụi tĩnh điện với hiệu suất làm việc đạt 99,2% Đảm bảo nồng độ bụi không khí khu vực xung quanh nhà máy dới tiêu chuẩn cho phép nhà nớc (0,3mg/m3N) - Để giảm lợng bụi than phát tán vào môi trờng, Nhà máy trồng thêm xanh thảm cỏ khu vực đất trống Nhà máy làm hàng rào chắn gió, chắn bụi tạo cảnh quan đẹp - Nhà máy UBND thị trấn Phả Lại quản lý tốt hai hố xỉ nhằm giảm lợng bụi phát tán vào môi trờng, đảm bảo nồng độ bụi không khí thấp tiêu chuẩn - Tổ chức thi thiết kế thí nghiệm nhằm giảm thiểu ÔNMT 4.3.4 Các giải pháp đề tài 4.3.4.1 Giải pháp giáo dục, tuyên truyền - Giáo dục môi trờng trình thờng xuyên qua ngời nhận thức đợc môi trờng họ họ thu đợc kiến thức, giá trị, kĩ năng, kinh nghiệm tâm hành động giúp họ giải vấn đề môi trờng tơng lai, để giúp đáp ứng yêu cầu hệ mà không vi phạm khả đáp ứng nhu cầu hệ tơng lai (dự án VIE/95/041,1997) - Giáo dục môi trờng cho cộng đồng gọi nâng cao nhận thức cho quần chúng đợc thực chủ yếu thông qua phơng tiện thông tin đại chúng, đợt tập huấn ngắn hạn, hoạt động văn hoá, truyền thống vận động quần chúng rộng rãi - Giáo dục môi trờng hệ thống giáo dục đào tạo trờng từ mẫu giáo đến trờng Cao đẳng Đại học - Đẩy mạnh hoạt động đa dạng hoá hình thức kỷ niệm ngày môi trờng giới 5/6 hàng năm Chiến dịch làm giới, tuần lễ nớc vệ sinh môi trờng kết hợp với tổ chức mít tinh, diễu hành, Khóa luận tốt nghiệp 37 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN chiến dịch tuyên truyền cổ động gây ấn tợng, chiến dịch trồng xanh, làng sinh thái, ruộng v−ên ao chng - Tỉ chøc c¸c cc thi tìm hiểu kiến thức môi trờng, triển lãm tranh vẽ, âm nhạc BVMT 4.3.4.2 Một số giải pháp giảm ô nhiễm môi trờng - Nhà máy cần nâng cao hệ thống ống khói để giảm mật độ khói cao tập trung chỗ Ngoài phân xởng có khả sinh nhiều khói, bụi cần phải lắp thêm quạt thông gió - Xe chở nguyên vật liệu cần phải đợc che chắn, phủ bạt, bố trí hệ thống phun nớc xe để tới nớc cho đoạn vận chuyển qua khu dân c - Xây dựng công viên, hàng rào xanh, trồng hai bên đờng để hạn chế bụi, cải thiện chất lợng môi trờng không khí thông qua hấp thụ CO2 quang hợp - áp dụng biện pháp công nghệ, lắp đặt thiết bị thu lọc bụi xử lý khí độc hại trớc thải không khí Phát triển công nghệ không khói 4.3.4.3 Một số giải pháp giảm tác động tiêu cực đến sức khoẻ ngời - Tuyên truyền giáo dục nhân dân giữ gìn vệ sinh tự chăm sóc sức khoẻ cho thân, không sử dơng ngn n−íc m−a cã tÝnh axit - Th−êng xuyªn theo dõi sức khoẻ thân ngời thân gia đình Nếu thấy thể bất thờng cần kiểm tra để điều trị sớm - Giáo dục ý thức tự bảo vệ sức khoẻ cho mình: ®−êng ®eo khÈu trang, ®eo kÝnh - Cã kÕ hoạch kiểm tra sức khoẻ định kỳ để theo dõi tình hình diễn biến bệnh tật trạm y tế xã để có kế hoạch bảo vệ sức khoẻ cho nhân dân Khóa luận tốt nghiệp 38 Trần Thị Muôn - K31B Tr−êng §HSP Hμ Néi Khoa Sinh - KTNN Kết luận v kiến nghị Kết luận Quá trình nghiên cứu tình hình hoạt động Nhà máy tác động tới MTKK nh ảnh hởng tới khu vực xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh, rút số kết luận sau: Hoạt động sản xuất Nhà máy đem lại lơi ích kinh tế to lớn cho tỉnh Hải Dơng, cung cấp khoảng 40% lợng điện toàn miền Bắc Đồng thời đóng góp to lớn vào tổng thu nhập quốc dân góp phần thúc đẩy đất nớc ngày phát triển theo kịp xu hội nhập giới Chính trình hoạt động Nhà máy gây nên số tác động tiêu cực đến môi trờng đặc biệt MTKK, từ ảnh hởng đến việc sản xuất nông nghiệp sức khoẻ ngời dân xung quanh Nhà máy nói chung nhân dân xã An Thịnh nói riêng làm cho chất lợng sống ngới dân giảm sút (gây số bệnh tật, ảnh hởng tới suất trồng vật nuôi, giảm tuổi thọ công trình xây dựng) Nguyên nhân tác động tiêu cực từ hoạt động sản xuất Nhà máy tới môi trờng đặc biệt MTKK sức khoẻ ngời dân phận xử lý chất thải, khí thải cha đáp ứng đợc yêu cầu, chất thải, khí thải cha đợc xử lý triệt để trớc đa môi trờng Tuy nhiên, mức độ tác động Nhà máy gây dừng lại việc làm suy giảm chất lợng môi trờng cha đến mức báo động Vì vậy, để giảm ÔNMT, bảo vệ nâng cao sức khoẻ cho ngời đân Nhà máy cần ¸p dơng c¸c biƯn ph¸p kÜ tht ®Ĩ xư lý triệt để chất thải khí thải trớc đa môi trờng cho phù hợp với khả Nhà máy nh đảm bảo tiêu chuẩn môi trờng Mặt khác, ngời dân phải có kiến thức môi trờng ý thức tự bảo vệ sức khoẻ cho thân ngời thân Đó giải pháp mà đa nhằm trì phát triển Nhà máy, bảo vệ môi trờng sức khoẻ ngời dân Khóa luận tốt nghiệp 39 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Kiến nghị - Cần cân nhắc kỹ lỡng, xem xét đầy đủ điều kiện cần đủ để vùng nông trở thành KCN nhà máy - Có thể chuyển việc xây dựng KCN, nhà máy lên vùng núi nh luận điểm số nhà kinh tế đa ra: suất lao động công nghiệp không phụ thuộc vào mảnh đất màu mỡ, dễ canh tác mà phụ thuộc vào mảnh đất cằn cỗi nhng tăng đợc suất lên - Đề nghị quan chức khảo sát lợng xe lu hành cấm sử dụng loại xe không đủ tiêu chuẩn chuyên chở xử lý nghiêm minh trờng hợp vi phạm - Đẩy mạnh công tác tuyên truyền, phổ biến kiến thức môi trờng: Chính thức hoá việc giảng dạy kiến thức môi trờng trờng phổ thông trờng Đại học; tăng thời lợng phát thanh, phát hình, tăng khối lợng phơng tiện thông tin đại chúng - Nhà nớc cần dành kinh phí thoả đáng cho hoạt động môi trờng - Xây dựng trạm quan trắc tài nguyên môi trờng Khóa luận tốt nghiệp 40 Trần Thị Muôn - K31B Trờng ĐHSP H Nội Khoa Sinh - KTNN Ti liệu tham khảo Báo cáo kiểm kê tình hình đất đai năm 2008 xã An Thịnh, huyện Lơng Tài, tỉnh Bắc Ninh Phạm Ngọc Đăng (1997), Môi trờng không khí, Nxb KH & KT Hà Nội Lu Đức Hải (2000), Cơ sở khoa học môi trờng, Nxb ĐHQG Hà Nội Hoàng Hng (2000), Con ngời môi trờng, Nxb trẻ, TPHCM Lê Văn Khoa (2004), Khoa học môi trờng, Nxb Giáo Dục Hoàng Đức Nhuận (2000), Bảo vệ môi trờng, Nxb Giáo Dục PGS TS Nguyễn Thị Kim Thái, TS Lê Thị Hiền Thảo (2003), Sinh thái học bảo vệ môi trờng, Nxb xây dựng, Hà Néi P.H Collin (1996), Dictionary of Ecology and Environ ment, Universal Books tall, Reprint Stephen Tilling, Andy Nisbet and Keith Chell (1990), Acid rain-Apractical GCSE corsework guide 10 hhtp://google.com 11 www.moi.gov.vn 12 www.nea.gov.vn Khãa luËn tèt nghiÖp 41 Trần Thị Muôn - K31B ... hoạt động Nhà máy Công ty Cổ phần Nhiệt điện Phả Lại tiền thân Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại thuộc Tổng công ty Điện lực Việt Nam, chuyên kinh doanh lĩnh vực điện Sản lợng điện trung bình Nhà máy. .. Chí Minh cụm công nghiệp Biên Hoà không khí bị ô nhiễm nhiều nhà máy [10] - Hầu hết nhà máy hoá chất gây ÔNKK [10] 1.2 Các đề tài nghiên cứu ô nhiễm môi trờng Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại - Hải Dơng... tổ máy 300 MW gọi tổ máy số tổ máy số Tổ máy số đợc bàn giao ngày 14/3/2003 Kể từ Nhà máy Nhiệt điện Phả Lại có tổng công suất 1040 MW, nhà máy nhiệt điện chạy than lớn Việt Nam Đông Nam Khóa luận