Trường Đại học sư phạm hà nội Khoa sinh - KTNN **************** Trịnh văn hiệp Phân tích nội dung, xây dựng tư liệu, góp phần nâng cao chất lượng dạy học thực hành sách sinh học 10 sách theo hướng lấy học sinh làm trung tâm Khoá luận tốt nghiệp đại học Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Sinh học Người hướng dẫn khoa học: Th.S Trần Thị Hường Hà nội - 2008 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C LờI CảM ƠN Em xin chân thnh cảm ơn cô giáo Trần Thị Hường tận tình hướng dẫn em suốt trình nghiên cứu v lm đề ti Em xin chân thnh cảm ơn thầy cô giáo trường THPT: Nam Sách, Bán Công Nam Sách - Hải Dương, thầy cô giáo khoa Sinh - KTNN, v bạn giúp đỡ để em hon thnh đề ti ny Trong qúa trình nghiên cứu lm đề ti tránh khỏi thiếu sót, mong thầy cô giáo, ton thể bạn góp ý, sửa chữa để đề ti ny ngy cng hon thiện v mang lại hiệu cao Em xin chân thành cảm ơn! H Nội, ngy10 tháng năm 2008 Sinh viên Trịnh Văn Hiệp Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C LờI CAM ĐOAN Đề tài thực từ ngày 26/3/2007 đến ngày 26/3/2008 hướng dẫn Thạc sĩ Trần Thị Hường, xin cam đoan rằng: - Đây kết nghiên cứu riêng - Đề tài không trùng với đề tài công bố Nếu sai xin hoàn toàn chịu trách nhiệm Hà Nội, tháng năm 2008 Sinh viên Trịnh Văn Hiệp Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C PHầN 1: Mở ĐầU Lí DO CHọN Đề TàI Hiện KH - KT phát triển không ngừng, lượng tri thức ny cng nhiều v đổi Trước tình hình ngnh GD nước ta v có đổi phương pháp nội dung Mc tiêu đổi GD nh»m ph¸t huy tÝnh tÝch cùc, chđ đéng, s¸ng tạo ca người học, nắm vững KH - KT, động hoạt động thực tiễn đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH đất nước Quan điểm DH l định hướng tổng thể cho hnh động phương pháp Trong đó, kết hợp nguyên tắc dạy học lm tảng, sở lý thuyết LLDH, điều kiện dạy học v tổ chức định hướng vai trò GV v HS qúa trình DH Quan iểm DH l mô hình lý thuyết PPDH, có DH giải vấn đề, DH theo tình huống, DH nghiên cứu, DH khám phá Đổi phương pháp l sù chun biÕn tõ PPDH lÊy GVTT sang h­íng ph¸t huy tÝnh tÝch cùc häc tËp cña HS (lÊy HSTT) Phương pháp l hình thức vận động bên nội dung Vì SGK sửa đổi, bổ sung kiến thức SH đại phù hợp với phát triển KH - KT v trình by theo hướng tổ chức hoạt động nhận thức thầy trò Năm học 2006 - 2007, SGK lớp 10 đưa vo giảng dạy v học tập tất trường THPT ton quốc Ti liệu SGK gồm bộ: Sách theo chương trình v sách theo chương trình nâng cao Các sách ny có đổi nội dung kiÕn thøc h×nh thøc tr×nh bày, vỊ néi dung l thống nhất, đảm bảo yêu cầu kiến thøc chung ®èi víi häc sinh THPT Song t theo ®Ỉc tr­ng cđa tõng ban mà néi dung kiÕn thøc đưa vo v thời lượng giảng dạy có chênh lệch để phù hợp với đặc thù hiểu biết v sở thích, hứng thú HS ban Đặc biệt nội dung Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn HiƯp - K30C c¸c bé SGK míi cã ®­a vào c¸c thùc hành, võa cã t¸c dơng giúp em củng cố kiến thức chương, vừa chuẩn bị để tiếp thu kiến thức chương sau Khi a b SGK mi vo ging dạy, GD - ĐT đ· tỉ chức c¸c lớp bồi dưỡng GV để gióp GV cã điều kiện tiếp cận nhanh sớm với SGK Song việc giảng dy bi thc hnh gp nhiu khó khn phn ln trng thiu thn v sở vật chất như: Dụng cụ TN, ho¸ chất, việc lựa chọn mẫu vật Đ©y nội dung nªn việc soạn tổ chức thực hành gặp nhiều khã khăn Đặc biệt cßn nhiều GV SV c¸c trường Sư phạm chưa dành nhiều thời gian cho việc nghiªn cứu nội dung c¸c thực hành Một khã khăn ca GV trng THPT l vic phân tích ni dung bi thc hnh, xác nh lôgic v thành phần kiến thức, đặc biệt kiến thức bổ sung t­ liệu tham khảo Giải vấn đề tạo điều kiện thuËn lợi cho GV việc soạn gi¸o ¸n giảng dạy c¸c thực hành, đặc biệt GV trỴ trường Từ sở lý luận thực tiễn nãi trªn chn ti: Phân tích ni dung, xây dựng tư liệu gãp phần n©ng cao chất lượng dạy học c¸c thực hành s¸ch Sinh học 10 - S¸ch theo hướng lấy học sinh lm trung tâm MC TIêU NGHIêN CU TàI - Tập dượt việc NCKH: Vận dụng LLDH Sinh học vào việc ph©n tÝch nội dung nhằm n©ng cao chất lượng dạy học c¸c thực hành Sinh học 10 theo hướng ph¸t huy tÝnh tÝch cực học sinh NHIM V NGHIêN CU - Phân tích ni dung thực hành cho chương SGK Sinh học 10 - Ban Kho¸ luËn tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C - Xây dng h thng t liu làm sáng t ni dung kiến thức tư liệu phục vụ cho viÖc dạy học thực hành SGK Sinh học 10 Ban theo hưíng ph¸t huy tÝnh tích cc ca HS - Soạn số thực hành sách Sinh học 11 - Phân tích thực hành sinh học cần x¸c định: + Mục tiªu kiến thức + Thành phần kiến thức + Kiến thức trọng t©m + Kiến thức bổ sung - Ly ý kin ánh giá ca chuyên gia mt s trng THPT Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C CHƯƠNG 1: TổNG QUAN CáC VấN Đề NGHIêN CứU 1.1 LịCH Sử NGHIêN CứU Phân tích nội dung bi thực hnh, xây dựng tư liệu góp phần nâng cao chất lượng dạy v học bi thùc hành mét ®Ị tài ch­a cã nhiỊu ng­êi nghiên cứu từ trước tới nay, đặc biệt chương trình SGK Phân tích nội dung bi thực hnh tạo điều kiện thuận lợi cho GV việc soạn giáo án v giảng dạy, đặc biệt kiến thøc míi khã Trong d¹y häc, viƯc quan träng l phải xác định kiến thức trọng tâm bi, từ giúp cho HS khắc sâu nội dung v chất kiến thức chương Đặc biệt để tổ chức thực hnh có chất lượng cao GV không nắm kiến thức SGK m cần phải hiểu kiến thức liên quan từ ti liệu tham khảo, tính chất cđa c¸c chÊt ho¸ häc, biÕt pha chÕ sè hoá chất đơn giản, hay linh động việc lựa chọn mẫu vật Chính vậy, phân tích nội dung, xây dựng tư liệu góp phần nâng cao chất lượng dạy v học bi thực hnh l đề ti nhiều người quan tâm nghiên cứu Tuy nhiên, l đề ti mẻ, đề ti phân tích nội dung, xây dựng tư liệu góp phần nâng cao chất lượng dạy v học bi thực hnh cần phải quan tâm v đầu tư để đem lại hiệu cao việc giảng dạy bi thực hnh 1.2 CáC Vấn đề Lí LuậN LIêN QUAN đến đề tài 1.2.1 TÝnh tÝch cùc häc tËp TÝnh tÝch cùc mét b¶n chÊt vèn cã cđa ng­êi đời sống xã hội Con người không tiêu thụ m chủ động tạo cải vật chất cho tồn v phát triển xã hội TÝnh tÝch cùc cđa x· héi mét nh÷ng nhiƯm vơ chđ u cđa gi¸o dơc, cã thĨ xem tÝnh tÝch cùc ®iỊu kiƯn ®ång thêi kết phát triển nhân cách trình giáo dục Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C R.C.Sharma (1988) viết: Trong PPDH HSTT ton trình dạy học hướng vo nhu cầu, khả năng, lợi ích học sinh Mục đích l PT HS kỹ v lực độc lập giải vấn đề HS v GV khảo sát khía cạnh vấn đề l GV trao cho HS giải pháp vấn đề đặt Vai trò GV l tạo tình ®Ĩ ph¸t hiƯn vÊn ®Ị, thu thËp t­ liƯu, gióp HS nhận biết vấn đề, lập giả thiết, lm sáng tỏ v thử nghiệm giả thiết, rút kết luận (Dân số ti nguyên môi trường v chất lượng sống H Nội 1990) Theo GS Trần Bá Honh, không nên xem dạy học HSTT PPDH đặt ngang tầm với PPDH có, m nên quan niệm tư tưởng, quan điểm dạy học chi phối mục tiêu, nội dung, phương pháp, hình thức tổ chức v đánh giá hiệu dạy häc ViƯc vËn dơng c¸c PPDH tÝch cùc, häc tËp hợp tác ý ngha trình học tập nh trường m chuẩn bị cho em đóng góp vo nghiệp đất n­íc sau này, còng nh­ chn bÞ cho chÝnh tiỊn đồ em Thực HSTT l hạ thấp vai trò GV m trái lại đòi hỏi GV phải có trình độ cao nhiều phẩm chất, lực nghề nghiệp S.Rasekl (1987) viết: Với sù tham gia tÝch cùc cđa ng­êi häc th× sÏ khó m trì mối quan hệ độc đoán thầy v trò Quyền lực GV không dựa thụ động HS, m dựa lực GV góp phần vo PT ®ỉnh cđa HS th«ng qua sù tham gia tÝch cùc em Một GV sáng tạo l GV biết giúp đỡ HS tiến nhanh chóng ®­êng tù häc GV ph¶i ng­êi h­íng dÉn, ng­êi cố vấn không đóng vai trò công cụ truyền đạt tri thức Chính đòi hỏi GV phải không ngừng mở rộng, nâng cao kiến thức, tầm hiểu biết lĩnh vực chuyên ngnh Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C 1.2.2 Cơ sở lý ln cđa PPDH lÊy häc sinh làm trung t©m LÊy Học lm trung tâm thay lấy Dạy lm trung tâm: Trong phương pháp tổ chức, người học đối tượng hoạt động Dạy, đồng thời l chủ thể hoạt động học hút vo hoạt động học tập GV tổ chức v đạo, thông qua tự lực khám phá điều chưa rõ, chưa có thụ động tiếp thu tri thức GV đặt Được đặt vo tình đời sống thực tế, người học trực tiếp QS, thảo luận, giải vấn đề đặt theo cách suy ngh mình, từ nắm vững kiến thức kĩ mới, vừa nắm phương pháp lm kiến thức kĩ đó, không rập theo khuôn mẫu sẵn có, bộc lộ v phát huy tiềm sáng tạo Dạy theo cách ny, không giản đơn truyền đạt tri thức m hướng dẫn hnh động Nội dung v PPDH phải gióp cho tõng HS biÕt hành ®éng tÝch cùc tham gia chương trình hnh động cộng đồng, thực thầy chủ đạo, trò chủ động Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C CHươNG 2: ĐốI TƯợNG Và PHƯƠNG PHáP NGHIêN CứU 2.1 ĐốI TƯợNG Và PHạM VI NGHIêN CứU 2.1.1 Đối tượng - Những biện pháp lm sáng tỏ nội dung bi giảng - C¸c thùc hành SGK Sinh häc 10 - Ban - HS lớp 10 trường THPT Nam Sách, THPT Bán công Nam Sách - Hải dương 2.1.2 Phạm vi nghiên cứu Phân tích nội dung bi thùc hành SGK Sinh häc 10 - Ban c¬ 2.2 PHƯƠNG PHáP NGHIêN CứU 2.2.1 Phương pháp nghiên cứu lý thuyết - Nghiên cứu phân tích, tổng hợp ti liệu - Nghiên cứu mục tiêu v phương h­íng ®ỉi míi GD, ®ỉi míi vỊ néi dung SGK Sinh học THPT - Phân tích nội dung thùc hành s¸ch Sinh häc 10 - Ban 2.2.2 Phương pháp nghiên cứu điều tra - Tìm hiểu tình hình giảng dạy bi thùc hành Sinh häc líp 10 ë c¸c tr­êng THPT - Tìm hiểu tình hình học tập bi thực hnh số trường THPT 2.2.3 Phương pháp chuyên gia Lấy ý kiến chuyên gia GV phổ thông kết phân tích nội dung bi thực hnh Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C * Dụng cụ: ống nghiệm, ống hót, cèc thủ tinh, cèi sø nghiỊn mÉu, dao, thít, phễu, vải lọc, que tre, ống đong * Hoá chất: Cồn etanol 900, nước lọc lạnh, nước rửa bát, dung dịch H2O2, iôt loãng III Kiến thức trọng tâm Chọn TN theo mục tiêu TN IV Hoạt động dạy- học ổn định tổ chøc líp KiĨm tra bµi cò GV kiĨm tra chuẩn bị HS Dạy * Đặt vấn đề: Để tự đánh giá mức độ ảnh hưởng nhiệt độ môi trường lên hoạt tÝnh cđa enzim catalaza, chóng ta cïng t×m hiĨu néi dung thực hành Hoạt động 1: Thí nghiệm với enzim catalaza Hoạt động GV HS Nội dung I Mơc tiªu - GV hái: Em h·y nªu mơc tiêu thực hành gì? - HS trả lời - GV chÝnh x¸c ho¸ kiÕn thøc - BiÕt c¸ch bố trí TN tự đánh giá mức độ ảnh hưởng nhiệt độ môi trường lên hoạt tính cđa enzim catalaza - Tù tiÕn hµnh TN theo quy trình cho SGK - Củng cố kiến thức enzim 52 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C học - Rèn kĩ thao tác thực hành - Làm quen với công tác NCKH - GV: Các em nghiên cứu nhà II Chuẩn bị Hỏi: + Bài học cần chuẩn bị gì? + Em h·y cho biÕt nguyªn liƯu? + Em h·y nêu dụng cụ cần chuẩn bị cho thực hành? - HS trả lời - GV xác hoá MÉu vËt: + Khoai t©y sèng + Khoai t©y ®· lc chÝn ®Ĩ ngi + Khoai t©y sèng ®Ĩ lạnh Dụng cụ v hoá chất: + Dụng cụ: Dao, ống nhỏ giọt, khay đựng đá (hoặc nước đá) + Hoá chất: Dung dch H2O2, nước đá * GV hướng dẫn bước tiến hành III Nội dung cách tiến hành TN Các bước tiến hành - GV hỏi: em mô tả bước tiến hành TN? - HS trả lời - GV xác hoá bước TN Tiến hành theo bước sau: * Bước 1: Lấy lát khoai tây (sống, chín, lạnh) 53 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C - Cách làm: Cắt khoai tây sống v chín thnh lát mỏng (dy khoảng mm) + Cho số lát khoai tây sống vào khay đựng nước đá tủ lạnh trước TN khoảng 30 phút + Một số lát khoai tây sống để nhiệt độ phòng *Bước 2: - Lấy lát khoai tây (1 sống, chín, lạnh) nhỏ vào lát khoai tây giọt H2O2 - QS xem có tượng xảy lát khoai v giải thích nguyên nhân có khác - GV: HS tiến hành TN + Chia nhóm + Phân công công việc: Nhóm trưởng, thư kí, thành viên + Phát mẫu vật dụng cụ cho nhóm + Đưa bảng hệ thống câu hỏi thảo luận sau TN (cuối giáo án) - GV nhắc nhở: + Không đùa nghịch, trật tự phòng TN để tránh xảy tai nạn 54 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C + CÈn thËn víi mÉu vËt vµ dơng tiến hành + Kích thước khoai tây cắt (Hoặc sử dụng mẫu có sẵn GV làm) - Cách nhỏ H2O2 lên vị trí lát cắt khoai tây + QS tượng nhỏ H2O2 lên lát khoai tây + Giải thích kết theo câu hỏi - GV yêu cầu HS thảo luận, trả lời câu IV Thu hoạch hỏi hoàn thành thu hoạch (theo mẫu cuối giáo án) - HS: Đại diện nhóm trình bày kết quả, nhóm khác nhận xét bổ sung V Nhận xét - đánh giá - GV nhận xét - HS tự đánh giá: + Tinh thần, ý thức + Kết - GV đánh giá, nhận xét Hoạt động 2: TN sử dụng enzim dứa tươi để tách chiết ADN I Mục tiêu - GV hỏi: Mục tiêu sau tiến hành xong TN gì? - HS: Trả lời - GV: Nhận xÐt, chÝnh x¸c ho¸ - BiÕt c¸ch sư dơng enzim tự nhiên để tách ADN khỏi TB 55 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C - Nhận biết số đặc tính lý hoá ADN - GV hỏi: Trong TN cần chuẩn II Chuẩn bị bị gì? - HS: Trả lời Nguyªn liƯu - GV: NhËn xÐt, chèt kiÕn thøc - Dứa tươi (chín vừa): - Gan gà tươi gan lợn Dụng cụ hoá chất * Dơng cơ: Dao, èng nghiƯm, cèc thủ tinh, v¶i läc, ống đong, que tre, chày cối sứ, phễu * Hoá chÊt: Cån 70 - 900, n­íc rưa b¸t * GV hướng dẫn bước tiến hành III Nội dung cách tiến hành TN Các bước tiến hành TN - GV hỏi: Em mô tả bước tiến hành TN tách chiết ADN? - HS: Trả lời - GV xác hoá Quy trình gồm bước: a B­íc 1: NghiỊn mÉu vËt * NghiỊn gan: - L­ỵng gan: 20 - 30 g/1 nhóm - Phương pháp: + Loại bỏ lớp màng bao bọc, thái nhỏ gan cho vào cối nghiền Sau nghiền xong, đổ thêm lượng nước gấp đôi lượng gan, 56 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C khuấy + Sau đó, lọc dịch nghiền qua vải - phễu thuỷ tinh để loại bỏ phần xơ lấy dịch läc vµ cho vµo èng nghiƯm * NghiỊn døa, chn bị nước cốt dứa: - Dứa tươi gọt sạch, thái nhỏ Liều lượng: 30 g/1 nhóm - Nghiền nát chày cối sứ, sau lọc lấy nước cốt vải cho vào ống nghiệm b Bước 2: Tách ADN khỏi tế bào - Lấy dịch läc gan cho vµo èng nghiƯm: ml - Cho vào ống nghiệm lượng chất tẩy rửa = 1/6 dịch lọc (1 ml) - Khuấy nhẹ để trộn dịch lọc chất tẩy rửa (Lưu ý: Khuấy nhẹ để tránh tạo bọt) - Để ống nghiệm giá 15 phút - Chia hỗn hợp dịch lọc vào èng nghiƯm: + èng nghiƯm 1: ml dÞch läc để nguyên + ống nghiệm 2: ml dịch lọc + 57 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C 0,5 ml n­íc cèt døa, råi khy nhĐ - Để ống nghiệm giá 10 phút c Bước 3: KÕt ADN dÞch TB dÞch TB b»ng cồn - ống nghiệm 1: Nghiêng ống nghiệm rót ml cån ªtanol 70 900 tõ tõ däc theo thành ống nghiệm cách cẩn thận cho cồn tạo thành lớp bề mặt - ống nghiệm 2: Làm tương tự với 3,5 ml cồn tương đương dịch lọc - Để ống nghiệm giá kho¶ng 10 - QS líp cån èng nghiƯm d B­íc 4: T¸ch ADN khái cån Dïng que tre đưa vào lớp cồn, khuấy nhẹ theo chiều cho phân tử ADN bám vào vớt quan sát Do sợi ADN kết tđa dƠ gÉy nªn vít ADN khái èng nghiệm cần phải nhẹ nhàng HS tiến hành TN - GV: Phát hệ thống câu hỏi thảo luận sau TN - GV: Bao quát lớp, nhắc nhở nhóm thao tác bước là: lấy tỉ lệ khối lượng nước 58 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C rửa bát nước cốt dứa Lưu ý số thao tác nh­: NghiỊn mÉu, läc dÞch, läc n­íc cèt døa, khy nhẹ hợp chất ống nghiệm - GV giúp đỡ nhóm yếu - GV: Yêu cầu HS thảo luận (theo hệ IV Thu hoạch thống câu hỏi GV phát) - HS: + Đại diện nhóm báo cáo giải thích kết TN + Các nhóm khác nhận xét, bổ sung V Nhận xét - đánh giá - HS: Các nhóm tự đánh giá: + Tinh thần, ý thức + Kết - GV đánh giá, nhận xét thực hành V Củng cố - dặn dò + GV yêu cầu HS hoàn thiện thu hoạch theo mẫu phần phụ lục + GV yêu cầu vệ sinh phòng học, trả lại dụng cụ vị trí + GV yêu cầu HS nghiên cứu trước nội dung 16: Hô hấp tế bào Hệ thống câu hỏi thảo luận Tại lại chọn dứa không xanh chín? Enzim chiết từ dịch dứa loại nào? Tác dụng enzim dứa? Có thể thay dứa loại khác không? Mục đích dùng gan gà gan lợn gì? Việc thái nghiền gan có tác dụng gì? Tại lại phải lọc qua giấy lọc vải màn? 59 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C Tác dụng việc cho nước rửa chén vào dịch tế bào gì? Làm để khẳng định sợi trắng đục lơ lửng cồn ADN? Bài 20: Thực hành: Quan sát kì nguyên phân tiêu rễ hành I Mục tiêu Kiến thức Học xong HS phải: - Xác định kì khác nguyên phân KHV - Vẽ TB kì nguyên phân QS KHV Kĩ + Rèn kĩ sử dụng KHV làm tiêu hiển vi + Rèn kĩ quan sát Thái độ Thái độ nghiên túc, tích cực thực hành II Phương pháp - phương tiện dạy học Phương pháp dạy học Phương pháp thực hành TN, phương pháp vấn đáp, phương pháp giảng giải Phương tiện dạy học 2.1 Mẫu vật Tiêu cố định lát cắt dọc rễ hành tiêu tạm thời 2.2 Dụng cụ hoá chất - KHV quang học vật kính x10 x40, thị kính x10 x15 - ảnh chụp kì nguyên phân III Kiến thức trọng tâm 60 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C QS nhận biết kì trình nguyên phân tiêu rễ hành IV Hoạt động dạy - học ổn định tổ chức lớp Kiểm tra cũ GV kiểm tra chuẩn bị HS Dạy * Đặt vấn đề: Các em học trình nguyên phân, để minh chứng cho phần lí thuyết hôm QS kì trình nguyên phân tiêu rễ hành Hoạt động GV HS Nội dung I Mục tiêu - GV hái: Em h·y cho biÕt mơc tiªu cđa gì? - HS trả lời - GV xác hoá - Nhận biết kì khác trình nguyên phân KHV - Vẽ TB kì trình nguyên phân (QS KHV) - Rèn luyện kĩ QS tiêu KHV - GV: Qua nghiên cứu nhà, em II Chuẩn bị: cho biết cần chuẩn bị gì? - HS: Trả lời 61 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C - GV xác hóa Mẫu vật: Tiêu cố đnh lát cắt dọc rễ hnh tiêu tạm thời Dụng cụ: KHV quang học cã vËt kÝnh x10 x40; thị kÝnh x10 hc x15, phiến kính v kính Hoá chất: Glixêrin, dung dch cacnoa (6 phần cồn tuyệt đối + phần axetic), dung dch cacmin axêtic (axit axêtic 45% pha víi 4% cacmin), cån 70 900 III Néi dung vµ cách tiến hành - GV hướng dẫn bước Các bước tiến hành TN: QS kì - GV hỏi: Em nêu bước tiến nguyên phân tiêu có sẵn hành TN QS kì nguyên phân tiêu có sẵn - HS: Trả lời - GV xác hoá - Đặt tiêu lên KHV, QS toµn bé mÉu vËt ë vËt kÝnh x10, xác định vùng có nhiều TB phân chia - Chuyển sang vật kính x40, nhận biết kì trình nguyên phân - Vẽ hình kì trình nguyên phân QS KHV HS tiến hành - GV: + Chia nhóm, quy định vị trí 62 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C nhóm + Phân công công việc: Nhóm trưởng, thư kí, thành viên + Phát mẫu vật dụng cụ + Đưa bảng hệ thống câu hỏi thảo luËn sau TN GV - HS: + VÒ ®óng vÞ trÝ, nhËn mÉu vËt, dơng cơ, hƯ thèng câu hỏi + Thực bước theo hướng dẫn GV - GV nhắc nhở HS: + Không đùa nghịch, trật tự phòng TN để tránh xảy tai nạn + Cẩn thận với mẫu vËt vµ dơng tiÕn hµnh - GV gióp đỡ nhóm yếu - GV yêu cầu HS thảo luận, trả lời IV Thu hoạch theo bảng hệ thống câu hỏi (trình bày cuối giáo án) - HS: + Các nhóm thảo luận, trả lời câu hỏi + Đại diện nhóm báo cáo giải thích kết + Các nhóm khác nhận xét, bổ sung - GV nhËn xÐt, chÝnh x¸c ho¸ - HS: C¸c nhóm tự nhận xét, đánh V Nhận xét, đánh giá 63 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C giá: + Tinh thần, ý thức + Kết - GV: Nhận xét, đánh giá thực hành V Củng cố - dặn dò + GV yêu cầu HS hoàn thành thu hoạch theo mẫu phẫn phụ lục + GV yêu cầu vệ sinh phòng học, trả lại dụng cụ vị trí + Xem trước nội dung 21: Ôn tập phần Sinh học tế bào Hệ thống câu hỏi thảo luận Nêu kì trình nguyên phân? Tại lại làm TN tiêu rễ hành? Khi làm tiêu bản, việc chẻ dọc rễ hành có ý nghĩa gì? Giải thích kì nguyên phân tiêu lại trông khác nhau? Một vi nhận xét khác có liên quan đến tiêu QS như: Số lượng, kích thước TB mô phân sinh, so sánh phần khác ? 64 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C KếT LUậN Và KIếN NGHị Kết luận 1.1 Trong dạy học, việc phân tích nội dung, xây dựng tư liệu cho thực hành cần thiết quan trọng, điều kiện nay, việc giảng dạy thực hành trường phổ thông nhiều hạn chế Nguyên nhân: + Các GV phổ thông, đặc biệt GV trẻ trường thiếu hệ thống tư liệu cho thực hành + Cơ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy thực hành thiếu thèn 2.2 ViƯc x©y dùng t­ liƯu gióp GV phỉ thông có số liệu cụ thể thí nghiệm thực hành (Ví dụ: Tỷ lệ hoá chất, thời gian ngâm mẫu vật ) Qua đó, nâng cao hiệu quả, tính xác thành công thực hành 2.3 Hệ thống câu hỏi tư liệu tham khảo giúp GV dễ dàng việc định hướng cho HS trình làm TN giải thích kết TN Kiến nghị - Cần phải cung cấp đầy đủ sở vật chất phục vụ cho việc giảng dạy thực hành - Tăng cường bồi dưỡng cho GV kĩ sử dụng phương tiện dùng thực hành - GV phổ thông cần có nhìn đắn cần thiết việc giảng dạy thực hành 65 Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C tài liệu tham khảo Đinh Quang Báo - Nguyễn Đức Thành (1995), Lý luận dạy học Sinh học, Nxb Giáo dục Nguyễn Thành Đạt (2004), Cơ sở sinh học vi sinh vật, Nxb Giáo dục Nguyễn Thành Đạt (2006), Sinh học 10, Nxb Giáo dục Nguyễn Thành Đạt (2006), Sách giáo viên Sinh học 10, Nxb Giáo Dục Trần Bá Hoành (1998), Dạy học lấy học sinh trung tâm, Nxb Giáo dục Nguyễn Kỳ (1995), Phương pháp dạy học tích cực, Nxb Giáo dục Phạm Văn Lập - Vũ Đức Lưu (2006), Tài liệu bồi dưỡng giáo viên môn Sinh học 10, Nxb Giáo dục Hoàng Thị Sản - Nguyễn Phương Nga (2004), Hình thái - Giải phẫu học thực vật, Nxb Đại học Sư phạm, Hà Nội Trần Khánh Phương (2008), Thiết kế giảng Sinh học 10, Nxb Hà Nội, Hà Nội 66 ... chất lượng dạy v học bi thực hnh l đề ti nhiều người quan tâm nghiên cứu Tuy nhiên, l đề ti mẻ, đề ti phân tích nội dung, xây dựng tư liệu góp phần nâng cao chất lượng dạy v học bi thực hnh cần... Khoá luận tốt nghiệp Trịnh Văn Hiệp - K30C CHƯƠNG 1: TổNG QUAN CáC VấN Đề NGHIêN CứU 1.1 LịCH Sử NGHIêN CứU Phân tích nội dung bi thực hnh, xây dựng tư liệu góp phần nâng cao chất lượng dạy v học. .. giảng dạy c¸c thực hành, đặc biệt GV trỴ trường Từ c s lý lun v thc tin nói ®· chọn đề tài: “Ph©n tÝch nội dung, x©y dựng tư liệu gãp phần n©ng cao chất lượng dạy học c¸c thực hành s¸ch Sinh học 10