SKKN một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4 5 tuổi tại trường mầm non

Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết để giúp trẻ khám phá thế giới tâm hồn mình một cách có định hướng, khiến trẻ biết quý trọng bản thân, nuôi dưỡng những giá trị số

1 Phần mở đầu 1.1.Lý do chọn đề tài.

Sinh thời Bác Hồ kính yêu của chúng ta đã nói: “Trẻ em như búp trên cành Biết ăn ngủ, biết học hành là ngoan”

Trẻ em là nguồn hạnh phúc, niềm tự hào lớn của mỗi gia đình, là chủ nhân tương lai của đất nước, là nền tảng vững chắc cho xã hội Việt Nam Việc chăm sóc giáo dục trẻ ngay từ khi còn nhỏ là vô cùng quan trọng trong sự nghiệp giáo dục, nhằm hình thành và phát triển nhân cách toàn diện cho trẻ sau này Trong những năm gần đây, giáo dục luôn không ngừng đổi mới về hình thức, nội dung và phương pháp tổ chức dạy học cho trẻ Giáo dục kỹ năng sống là nội dung được rất nhiều người quan tâm Đặc biệt giáo dục kỹ năng sống cho trẻ mầm non là một nội dung và nhiệm vụ quan trọng của cấp học mầm non Để đạt được điều đó thì việc chăm sóc giáo dục trẻ phải có sự chung tay góp sức của nhà trường, gia đình và xã hội Nhưng trước sự phát triển mạnh mẽ không ngừng của nền kinh tế hiện nay thì rất nhiều các bậc phụ huynh có rất ít thời gian để quan tâm đến con cái, chính vì vậy trẻ hay thu mình và rất ít khi giao tiếp với thế giới bên ngoài Điều này làm ảnh hưởng mạnh mẽ đến sự phát triển nhận thức, tình cảm và sự phát triển toàn diện của trẻ, đặc biệt là hầu hết trẻ không có vốn kỹ năng sống

Việc giáo dục kỹ năng sống cho trẻ là điều rất cần thiết để giúp trẻ khám phá thế giới tâm hồn mình một cách có định hướng, khiến trẻ biết quý trọng bản thân, nuôi dưỡng những giá trị sống nền tảng và hình thành những kỹ năng sống tích cực trong trẻ, giúp trẻ cân bằng cuộc sống trên bốn lĩnh vực: Thể trạng, tâm hồn, trí

tuệ, tinh thần, từ đó xây dựng cho trẻ những kỹ năng sống hòa nhập với thế giới xung quanh

Dạy kĩ năng sống cho trẻ mầm non nhằm giúp trẻ có kinh nghiệm trong cuộc sống, biết được những điều nên làm và không nên làm Giáo dục kĩ năng sống còn giúp cho trẻ biết kiểm soát cảm xúc, biết thể hiện tình yêu thương, sự chia sẽ, đồng cảm với những người xung quanh giúp trẻ mạnh dạn tự tin, tự trọng và tôn trọng người khác, có khả năng giao tiếp tốt, trẻ biết lắng nghe, nói năng lịch sự hòa nhã

và cởi mở Giáo dục kĩ năng sống giúp cho trẻ hiểu biết, sáng tạo, thay đổi hành vi,

có những kĩ năng thích ứng với hoạt động của lớp Chính vì vậy, giáo dục kĩ năng sống là một trong những nội dung giáo dục quan trọng cho trẻ mẫu giáo

Năm học 2018-2019 tôi được nhà trường phân công phụ trách lớp Mẫu giáo nhỡ.Trên thực tế nơi tôi đang giảng dạy, phần lớn phụ huynh là lạo động chân tay

và làm nghề tự do, một số khác thì công nhân, một số phụ huynh chưa chú ý, chưa hiểu biết và chưa quan tâm đến việc dạy kỹ năng sống cho trẻ Ở trường, giáo viên chủ yếu đi sâu truyền thụ những kiến thức cho trẻ qua các giờ học, ít chú trọng đến việc rèn các kỹ năng sống cho trẻ, nên hầu hết trẻ chưa có vốn kiến thức về kỹ

năng sống Chính vì vậy, tôi đã mạnh dạn thực hiện đề tài “ Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi tại trường mầm non”.

1.2 Điểm mới của đề tài :

Đề tài “Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4– 5tuổi” là đề tài

mới lần đầu tiên tôi nghiên cứu để tìm ra những giải pháp thiết thực và có hiệu quả

để giúp trẻ được giáo dục kỹ năng sống Trong quá trình thực hiện ngoài những

mặt mạnh vẫn còn bộc lộ một số hạn chế và bất cập trong việc giáo dục kỹ năng

sống cho trẻ 4– 5tuổi Chính vì vậy cần tiếp tục đi sâu vào việc nghiên cứu các giải pháp mới có tính hệ thống để giúp trẻ học tốt giáo dục kỹ năng sống

Trong đó tập trung vào các nội dung:

- Giáo dục kỹ năng sốngthông qua các tiết học.

- Giáo dục kỹ năng sốngthông qua hoạt động vui chơi

- Giáo dục kỹ năng sống ở mọi lúc mọi nơi

- Giáo dục kỹ năng sống qua ngày hội, ngày lễ

- Công tác phối kết hợp với phụ huynh

- Cô giáo là tấm gương sáng

Đây là những vấn đề trọng tâm mà bản thân tôi muốn tiếp tục đi sâu nghiên cứu

1.3 Phạm vi áp dụng sáng kiến:

Đề tài “ Một số biện pháp giáo dục kỹ năng sống cho trẻ 4-5 tuổi tại trường

mầm non” được thực hiện trong năm học 2018-2019 Đề tài được áp dụng với lớp

mẫu giáo 4-5 tuổi nói riêng và có thể áp dụng rộng rãi trong trường mầm non nói chung

2 PHẦN NỘI DUNG:

2.1 Thực trạng:

Năm học 2018-2019, tôi được nhà trường phân công dạy lớp mẫu giáo nhỡ với tổng số là 33 cháu Hầu hết các cháu chưa biết kỹ năng tự phục vụ, kỹ năng tự bảo vệ, kỹ năng hợp tác Đầu năm mới đến lớp trẻ có thói quen chờ người khác làm thay, không chủ động trong các hoạt động ăn, ngủ, học tập, thiếu hợp tác với bạn bè Mặt khác, trường đóng trên địa bàn thuận lợi, gia đình các cháu có kinh

tế khá giả nên một số gia đình nuông chiều con cái quá mức, trẻ muốn gì được nấy Bên cạnh đó, một số trẻ lại không đón nhận được sự quan tâm chu đáo từ gia đình, một số trẻ sống trong môi trường gia đình thiếu lành mạnh Tất cả những yếu tố đó ảnh hưởng đến thói quen kỹ năng sống đối với trẻ

Trăn trở với những thực trạng trên của cháu lớp tôi, là giáo viên trực tiếp đứng lớp, tôi luôn suy nghĩ, bằng phương pháp gì để giúp các cháu có những kỹ năng sống phù hợp với lứa tuổi, chuẩn mực của xã hội Với thực tế công tác chăm sóc giáo dục, bản thân tôi mạnh dạn thực hiện một số biện pháp nhằm giúp trẻ có những hành vi văn minh trong cuộc sống hằng ngày Khi bước vào thực hiện đề tài này, bản thân thấy có những thuận lợi và khó khăn sau:

* Thuận lợi:

Được sự quan tâm của ban giám hiệu luôn chỉ đạo sâu sát với công tác chuyên môn Luôn đầu tư và bồi dưỡng chuyên môn nghiệp vụ cho giáo viên

Nhà trường tạo mọi điều kiện mua sắm trang thiết bị tương đối đầy đủ phục

vụ tốt các hoạt động của cô và trẻ

Đa số phụ huynh quan tâm, đồng tình hưởng ứng về phương pháp giáo dục của nhà trường

* Khó khăn:

- Trẻ bị ảnh hưởng bởi cuộc sống phát triển hiện đại như: Internet, tivi, các trò chơi điện tử

- Trẻ được sống trong môi trường quá bao bọc khiến trẻ quen dựa dẫm, không có tính tự lập, ích kỷ, lãnh cảm với môi trường xung quanh

- Nhiều phụ huynh chưa hiểu và quan tâm đến việc giáo dục rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ

Nhiều trẻ mới đi lớp chưa có nề nếp, kỹ năng hợp tác Việc tổ chức các hoạt động tập thể, trò chơi nhằm hình thành rèn luyện kỹ năng sống cho trẻ còn khó khăn

2.2 Các biện pháp thực hiện:

Như chúng ta đã biết, ở trường mầm non không có giờ dạy đạo đức riêng mà thông qua sử dụng hình thức tích hợp với nội dung bài dạy của các lĩnh vực để hướng trẻ tới cảm xúc, tình cảm, hành vi lễ giáo

Giáo dục kĩ năng sống cho trẻ mầm non có nhiều nội dung, các nội dung giáo dục cũng hết sức đơn giản, gần gũi, thiết thực với trẻ Tuy vậy, với đặc điểm của lớp mình phụ trách, tôi chỉ đưa ra một số biện pháp giáo dục sau

* Biện pháp 1: Giáo dục kỹ năng sống thông qua giờ học:

Giáo dục kĩ năng sống là một trong những nội dung giáo dục lồng ghép Chính vì thế khi xây dựng một giáo án cho một hoạt động học tôi thường đưa nội dung giáo dục kĩ năng cho trẻ vào trong hoạt động sao cho phù hợp chủ đề, phù hợp với nội dung của bài dạy để giáo dục trẻ

Ví dụ: Khi dạy trẻ khám phá về bản thân, tôi dạy cho trẻ cách giới thiệu tên, tuổi, giới tính, sỡ thích của trẻ, đó là kỷ năng giao tiếp dạy trẻ phải có Hoặc khi dạy trẻ về chủ đề trường mầm non “Trường lớp của bé”, cô dạy cho trẻ biết được tên bạn, tên cô giáo, cô hiệu trưởng, hiệu phó…

Qua đó giúp trẻ phát triển kĩ năng nhận biết một cách tích cực Kĩ năng này giúp trẻ luôn cảm thấy tự tin hơn ở mọi nơi

Ví dụ: Dạy trẻ bài thơ “Tâm sự của cái mũi”, khi kết thúc, giáo dục trẻ biết giữ gìn và vệ sinh mũi kết hợp cho trẻ xem cách vệ sinh mũi và cho trẻ thực hiện thao tác cùng cô

Khi dạy chuyện cho trẻ, tôi thường lựa chọn những câu chuyện mang tính giáo dục cao, nhất là giáo dục các kĩ năng thiết thực đối với trẻ Kĩ năng tự bảo vệ cũng là một trong những kĩ năng quan trọng mà cô giáo cần đưa vào để trang bị cho trẻ, giúp trẻ biết tự bảo vệ mình, biết được những việc nên và không nên làm, biết những nơi an toàn, nơi nguy hiểm

Ví dụ: Dạy trẻ câu chuyện “Chuyện của tay phải và tay trái” Thông qua câu chuyện giúp cho trẻ biết chăm sóc, bảo vệ, giữ vệ sinh sạch sẽ các bộ phận trên cơ thể và phải đoàn kết giúp đỡ nhau trong mọi việc

Trong các giờ học, tôi thường đưa ra các câu hỏi mở để phát triển tư duy của trẻ, giúp cho trẻ có kĩ năng phán đoán, khơi gợi để trẻ nói lên được ý kiến của mình Luôn tạo dựng cho trẻ lòng tự tin bằng cách khuyến khích, động viên khích

lệ trẻ thể hiện khả năng của mình, không chê trẻ, áp đặt trẻ vào một khuôn khổ nhất định

Ví dụ: Có thể đưa ra các câu hỏi: + Con có nhận xét gì về bức tranh?

+ Con thích vẽ gì? Con sẽ vẽ như thế nào? + Con sẽ làm gì để tỏ lòng yêu thương mẹ? Khi trẻ trả lời được các câu hỏi đó của cô thì kĩ năng trao đổi, diễn đạt của trẻ cũng được phát triển, nhờ đó ngôn ngữ của trẻ cũng được nâng cao hơn

Bằng các trò chơi, câu chuyện, bài hát giáo viên giúp trẻ học cách cùng làm việc với bạn, đây là một công việc không nhỏ đối với trẻ lứa tuổi này Khả năng hợp tác

sẽ giúp trẻ biết cảm thông và cùng làm việc với các bạn

Ví dụ: Khi trẻ chơi trò chơi “Chuyền bóng qua đầu, qua chân” trong tiết học thể dục, trò chơi này đòi hỏi sự cộng tác của tất cả trẻ trong tổ, muốn tổ mình chuyền quả bóng đi nhanh thì tất cả trẻ trong tổ phải nhanh tay, nếu không sẽ bị thua tổ bạn

Hoặc trong giờ học thơ, cô cho trẻ thi đua giữa các tổ, nhóm đọc thơ xem ai đọc thuộc, đọc rỏ ràng thì trẻ trong tổ, nhóm phải cố gắng đọc to, rỏ ràng để hơn tổ bạn

Những khi trẻ được chơi, được thi đua theo nhóm thì đòi hỏi sự hợp tác cao Qua đó luyện cho trẻ có kĩ năng sống hợp tác

Thông qua giờ học còn giúp trẻ có kĩ năng thích tò mò, ham học hỏi, khả năng thấu hiểu: Đây là một trong những kỹ năng quan trọng nhất cần có ở trẻ vào giai đoạn này là sự khát khao được học Giáo viên cần sử dụng nhiều tư liệu và ý tưởng khác nhau để khêu gợi tính tò mò tự nhiên của trẻ Nhiều nghiên cứu cho thấy rằng, các câu chuyện hoặc các hoạt động và tư liệu mang tính chất khác lạ thường khêu gợi trí não nhiều hơn là những thứ có thể đoán trước được

Ví dụ: Giờ học âm nhạc “Làm quen đàn Ócgan” tôi cho trẻ khám phá, trải nghiệm bằng cách tập cách đánh đàn, biết đặt các ngón tay lên phím đàn…khi đàn phát ra âm thanh trẻ rất hứng thú, ai cũng muốn được tự mình thử nghiệm, nhờ đó tiết học rất tích cực, hiệu quả

* Biện pháp 2: Giáo dục trẻ kĩ năng sống cho trẻ thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề

Trong hoạt động vui chơi trẻ mẫu giáo có thể tham gia nhiều loại trò chơi nhưng trò chơi đóng vai theo chủ đề, trò chơi đóng kịch, các trò chơi có luật… Mỗi loại trò chơi đều có tác dụng phát triển một mặt nhất định của trẻ Nhưng trung tâm của hoạt động vui chơi đối với trẻ đóng vai theo chủ đề là loại trò chơi chủ yếu tạo ra nét đặc trưng trong trò chơi, trong đời sống tâm lý của trẻ mẫu giáo Tại sao trẻ mẫu giáo thích chơi trò chơi đóng vai theo chủ đề, bởi qua chơi trẻ với cuộc sống của người lớn, trẻ muốn tự mình làm mọi việc như người lớn, với khả năng của mình Chính vì thế, thông qua trò chơi này cô có thể dạy cho trẻ được nhiều kĩ năng như: Kĩ năng giao tiếp, ứng xử, kỹ năng mô phỏng…

Ví dụ: Trò chơi đóng vai – y tá, Bác sĩ: Trẻ biết tái tạo công việc của bác sĩ Bác sĩ biết thăm hỏi bệnh nhân ân cần, “Cháu đau chổ nào? Cháu có mệt không” Bệnh nhân nhân nhận thuốc bằng hai tay và nói lời cảm ơn với bác sĩ, y tá

Ví dụ: Qua góc chơi phân vai với trò chơi nấu ăn- gia đình:

Trẻ được làm quen với những đồ dùng, vật dụng khác nhau, (bộ đồ bếp, bộ đồ ăn,

bộ đồ uống) Sự sạch sẽ, gọn gàng, một thói quen nề nếp, sự sắp đặt ngăn nắp, ngay ngắn những bộ đồ dùng, vật dụng, thái độ, ăn uống từ tốn, không vội

vã, không khí cởi mở, thoải mái và đầm ấm, những cuộc trao đổi nhẹ nhàng, dễ chịu… trẻ được làm quen với các thao tác sơ chế, chế biến thực phẩm, thao tác xào nấu, qua đó trẻ biết được tên các món ăn, tên các thực phẩm tạo nên món ăn

đó Tất cả những yếu tố trên sẽ giúp trẻ có thói quen tốt để hình thành kỹ năng tự phục

vụ và ý nghĩa hơn là kỹ năng sống tự lập sau này

Ví dụ: Khi trẻ chơi đóng vai mẹ con, trẻ được đóng vai me, vai con và tái diễn lại cuộc sống hằng ngày của trẻ, trẻ biết cách xưng hô đúng với vai mà trẻ đóng, biết mô phỏng công việc của người mẹ như thế nào, người mẹ thể hiện tình cảm, lời nói như thế nào với con…để trẻ có được những kĩ năng đó, đòi hỏi giáo viên phải hướng lái, gợi ý cho trẻ và để trẻ chơi một cách tự nhiên nhất

Ví dụ: Trò chơi “ bán hàng”, trẻ phải biết giao tiếp, trao đổi với nhau, khi mua hàng thì phải biết hỏi giá cả, biết trả tiền khi nhận hàng, người bán hàng phải biết mời chào khách, biết giá cả mặt hàng mà mình đang bán, biết cảm ơn khi khách hàng đến mua…

Qua các góc chơi như: góc chơi xây dựng, góc phân vai, góc chơi vận động, góc nghệ thuật ….Cô giáo luôn là người bạn chơi cùng trẻ để hướng dẫn trẻ giao lưu với nhau trong từng góc, từng nhóm Cô giáo gợi ý, hướng dẫn trẻ cách chơi, cách xưng hô khi chơi Cô chơi với trẻ như người bạn thật sự của trẻ để cho trẻ học cách ứng xử với nhau khi chơi, biết đối đáp với nhau trong quá trình chơi Với

sự hứng thú, say mê của trẻ, giáo viên có thể giáo dục trẻ có được những kĩ năng sống một cách dễ dàng mà không làm cho trẻ cảm thấy áp đặt, nhàm chán Thông qua giờ chơi là cách thức để giáo viên đưa vào giáo dục trẻ một cách hiệu quả nhất

* Biện pháp 3: Giáo dục kỹ năng sống thông qua các hoạt động khác.

*Trong các hoạt động hằng ngày ở trường, trẻ dễ được tiếp cận những gì mà

cô giáo, người lớn, bạn bè đã làm

* Hoạt động đón trẻ: Trong giờ đón trẻ, tôi rất ân cần và chuẩn mực trong xưng hô với bố mẹ trẻ Tôi tập cho trẻ khi đến lớp chào cô như thế nào, sau đó

chào bố mẹ và người thân để vào lớp học Khi trẻ được hỏi, trẻ cảm nhận được sự quan tâm, chia sẽ, từ đó trẻ sẽ mạnh dạn hơn và dễ dàng làm quen với môi trường mới

*Giờ hoạt động ngoài trời, dạo chơi tham quan: Tôi luôn nhắc nhở trẻ khi ra sân trường chơi phải đi theo hàng, bạn nọ nối đuôi theo bạn kia, không đẩy bạn để bạn ngã… Nếu trẻ làm gì sai với bạn, với cô thì phải biết xin lỗi cô, xin lỗi bạn Khi đi chơi gặp các bác, các cô làm việc trong trường phải biết chào hỏi lễ phép

Ai cho gì phải biết nhận bằng hai tay và cảm ơn, biết giữ vệ sinh môi trường, thân thể sạch sẽ

Trong các giờ hoạt động ngoài trời, tôi thường tổ chức các hoạt động nhặt lá trên sân Cô có thể đặt các câu hỏi:

+Vì sao phải nhặt rác bỏ vào thùng?

+Các con có nên vứt rác ở trên sân không? Cô giải thích cho trẻ hiểu việc nhặt rác bỏ vào thùng là giữ cho môi trường luôn sạch đẹp Thông qua đó giáo dục trẻ biết nhặt rác bỏ vào nơi quy định, không vứt rác bừa bãi đồng thời tạo thói quen cho trẻ khi thấy rác phải tự ý thức nhặt và bỏ vào thùng rác mà không cần ai nhắc nhở

* Giờ ăn: Trong giờ ăn, tôi hướng dẫn cho trẻ từ cách cầm thìa xúc cơm, ăn không nhồm nhoàm, nhai kĩ, biết mời cô, mời bạn khi ăn, khi được cô lấy cơm phải biết cảm ơn cô Bên cạnh đó còn giúp cho trẻ thích nghi với những thức ăn mới, khen ngợi, động viên trẻ để trẻ ăn hết suất của mình

Ngoài ra dạy trẻ có một số kĩ năng văn hóa trong ăn uống và lao động tự phục vụ bản thân, rèn tính tự lập, biết cách sữ dụng những đồ dùng vật dụng trong