BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - LÊ ĐỨC THIỆN HIỆU ỨNG VẬT LÝ MỚI TRONG CÁC MƠ HÌNH 3-3-1 TIẾT KIỆM CẢI TIẾN LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ HÀ NỘI - 2020 BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ VIỆT NAM HỌC VIỆN KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ - LÊ ĐỨC THIỆN HIỆU ỨNG VẬT LÝ MỚI TRONG CÁC MÔ HÌNH 3-3-1 TIẾT KIỆM CẢI TIẾN LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ Chuyên ngành: Mã số: Vật lý lý thuyết Vật lý toán 62 44 01 03 Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Phùng Văn Đồng GS.TS Đặng Văn Soa HÀ NỘI - 2020 LỜI CẢM ƠN Đầu tiên, tơi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới thầy giáo PGS.TS Phùng Văn Đồng GS.TS Đặng Văn Soa tận tình hướng dẫn tơi học tập, nghiên cứu, chia sẻ kinh nghiệm quý báu suốt thời gian tơi học tập hồn thành luận án Tơi chân thành cảm ơn GS.TS Hồng Ngọc Long PGS.TS Đỗ Thị Hương giúp đỡ bảo ân cần tận tình cho tơi Thầy anh chị giúp trang bị kiến thức chuyên môn quan trọng, bảo điều cần thiết cho người nghiên cứu Những điều mà học từ thầy cô anh chị hành trang vô quan trọng đường học tập nghiên cứu sau Tôi xin cảm ơn thành viên Nhóm Lý thuyết trường Hạt - Trung tâm Vật lý lý thuyết - Viện Vật lý - Học viện Khoa học Công nghệ tạo nhiều điều kiện thuận lợi giúp đỡ suốt thời gian làm nghiên cứu sinh Đặc biệt, xin cảm ơn PGS.TS Phùng Văn Đồng, PGS.TS Đỗ Thị Hương, TS Đinh Nguyên Dinh, số đồng nghiệp cộng tác, đồng ý cho sử dụng công bố chứa kết liên quan đến nội dung luận án Tôi xin cảm ơn đồng chí lãnh đạo đồng nghiệp Trường THPT chuyên Hoàng Văn Thụ, thành phố Hồ Bình, tỉnh Hồ Bình có hỗ trợ, động viên cần thiết thời gian làm nghiên cứu sinh Tơi xin cảm ơn đồng chí lãnh đạo nhân viên Viện Vật lý Học viện Khoa học Cơng nghệ giúp đỡ tơi hồn thành thủ tục hành i q trình học tập, nghiên cứu, bảo vệ luận án Cuối cùng, tơi xin dành biết ơn tới gia đình động viên, ủng hộ, hỗ trợ vô điều kiện mặt để tơi n tâm nghiên cứu hoàn thành luận án ii LỜI CAM ĐOAN Luận án tơi hồn thành hướng dẫn PGS TS Phùng Văn Đồng GS TS Đặng Văn Soa Tôi xin cam đoan kết trình bày luận án thân thực thời gian làm nghiên cứu sinh Cụ thể, chương phần tổng quan giới thiệu vấn đề sở có liên quan đến luận án Trong chương 2, sử dụng kết nghiên cứu mà thực với PGS TS Phùng Văn Đồng, TS Nguyễn Thị Kim Ngân, TS Trần Đình Thám, TS Nguyễn Thị Thuý Trong chương 3, sử dụng kết nghiên cứu mà thực với thầy hướng dẫn PGS TS Phùng Văn Đồng, PGS TS Đỗ Thị Hương, TS Đinh Nguyên Dinh Cuối cùng, xin khẳng định kết có luận án "Hiệu ứng vật lý mơ hình 3-3-1 tiết kiệm cải tiến" kết mới, không trùng lặp với kết luận án cơng trình có Tác giả luận án Lê Đức Thiện iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết tắt Tên ATLAS A Toroidal LHC ApparatuS CKM Cabibbo-Kobayashi-Maskawa CMS Compact Muon Solenoid DCH Higgs tích điện đơi FCNCs Dòng trung hòa thay đổi vị LFV Vi phạm vị lepton LHC Máy gia tốc lượng cao LNC Bảo toàn số lepton hệ S331 Mơ hình − − đơn giản F331 Mơ hình − − đảo QCD Sắc động học lượng tử SCH Higgs tích điện đơn SM Mơ hình chuẩn SSB Phá vỡ đối xứng tự phát VEV Giá trị trung bình chân khơng iv MỤC LỤC Lời cảm ơn i Lời cam đoan iii Danh mục từ viết tắt iv Danh sách bảng vii Danh sách hình vẽ x Mở đầu Chương Mơ hình chuẩn tồn 1.1 Mơ hình chuẩn 1.2 Khối lượng neutrino 1.3 Bất đối xứng vật chất phản vật chất 1.4 Vật chất tối lượng tối 1.5 Lạm phát 10 1.6 Trộn meson trung hòa vật lý B 10 1.7 Thực nghiệm LHC 11 1.8 Cập nhật nghiên cứu 11 1.9 Đề xuất vấn đề nghiên cứu 12 1.10.Kết luận chương 13 Chương Mơ hình 3-3-1 đơn giản với vô hướng trơ 14 2.1 Mơ hình 15 v 2.2 Tương tác 21 2.2.1 Tương tác fermion với boson chuẩn 21 2.2.2 Tương tác vô hướng với boson chuẩn 23 2.2.3 Tự tương tác trường vô hướng tương tác Yukawa 29 2.3 Hiện tượng luận 31 2.3.1 Hạt Higgs giống mô hình chuẩn 31 ¯s kênh rã Bs → µ+ µ− 2.3.2 Hệ trộn Bs -B 36 2.3.3 Bổ đính cho rã β với Z nguồn gây nên vi phạm unita ma trận CKM 40 2.3.4 Tìm kiếm Z LEPII 41 2.3.5 Tìm kiếm hạt LHC 41 Chương Mơ hình 3-3-1 đảo 51 3.1 Mơ hình − − đảo tổng quát 53 3.1.1 Đề xuất mơ hình 53 3.1.2 Vật chất tối 55 3.1.3 Lagrangian 57 3.1.4 Khối lượng neutrino 58 3.1.5 Phần chuẩn 60 3.2 FCNC 62 3.3 Hiện tượng luận 64 3.3.1 Rã lepton ba hạt 64 3.3.2 Các kênh rã bán lepton τ → µ, τ → e 71 3.3.3 Sự chuyển đổi µ − e hạt nhân 74 3.3.4 Ràng buộc cho tương tác neutrino không chuẩn 78 3.3.5 Tìm kiếm dilepton dijet LHC 79 3.3.6 Vật chất tối 82 Kết luận chung 84 Những đóng góp luận án 88 Danh mục cơng trình cơng bố 89 Tài liệu tham khảo 90 vi DANH SÁCH BẢNG 2.1 Hằng số tương tác Z với fermion 23 2.2 Hằng số tương tác Z với fermion 24 2.3 Tương tác boson chuẩn với hai vô hướng thường 25 2.4 Tương tác hai boson chuẩn mang điện với vô hướng thường.26 2.5 Tương tác boson chuẩn mang điện boson chuẩn trung hòa với vô hướng thường 26 2.6 Tương tác hai boson chuẩn trung hòa với vơ hướng thường.27 2.7 Tương tác hai boson chuẩn mang điện với hai vô hướng thường.27 2.8 Tương tác hai boson chuẩn với hai vô hướng 28 2.9 Tương tác hai boson chuẩn trung hòa với hai vơ hướng 28 2.10 Ba vô hướng thường tự tương tác với 29 2.11 Bốn vô hướng thường tự tương tác với 29 2.12 ‘Tương tác Yukawa hạt Higgs giống hạt Higgs mô hình chuẩn (h) 30 2.13 Tương tác Yukawa Higgs trung hòa (H) 31 2.14 Tương tác Yukawa Higgs mang điện (H ± ) 31 3.1 Tích N đa tuyến mơ hình 56 3.2 Đối xứng vật chất khơng tầm thường tích B − L 56 3.3 Các tham số hạt nhân liên hệ tới chuyển đổi µ − e hạt nhân 48 27 197 22 Ti, 13 Al, 79 Au 208 82 Pb vii 76 DANH SÁCH HÌNH VẼ 2.1 Các giản đồ sinh Higgs từ tổng hợp gluon-gluon Hiệu ứng trộn h-H thay đổi tương tác ht¯t hệ số cξ tương tác h với quark ngoại lai hệ số sξ Các hiệu ứng tỷ lệ ∼ (u/w)2 Tương tác hf¯f với f = t, Ja chuẩn hóa với tương tác mơ hình chuẩn, tức hf = − 2.2 mf u gf 32 Các đóng góp vào kênh rã h → γγ Hiệu ứng vật lý bao gồm trộn h-H, dẫn đến thay đổi cường độ tương tác thông thường kể đến đóng góp quark ngoại lai, boson chuẩn mang điện vô hướng mang điện kể vô hướng trơ Các tương tác hV ∗ V (V = W, X, Y ) hS ∗ S (S = H ± , φ) chuẩn hóa theo tương tác mơ hình chuẩn, tức hV = g2 u gV hS = − g 2u gS gV cho trực tiếp giản đồ, gH ± gφ thu từ bảng 2.10 từ [35] 34 2.3 ¯s rã Bs → µ+ µ− gây nên Các đóng góp vào trộn Bs -B tương tác mức thay đổi vị, Z s¯b, đặc trưng cho mơ hình loại 39 viii NHỮNG ĐÓNG GÓP MỚI CỦA LUẬN ÁN Chúng tơi mơ hình 3-3-1 đơn giản mơ hình 3-3-1 đảo chứa phổ hạt gauge boson, Higgs boson, dòng hợp lý Tất hạt tương tác SM đồng Nghiên cứu mơ hình 3-3-1 với vô hướng trơ, rằng, trường vô hướng trơ cần thiết để giải thích tham số rho, ngồi việc cung cấp vật chất tối Khối lượng neutrino sinh tương tác hiệu dụng vi phạm số lepton nhỏ Mọi tương tác hạt Higgs mơ hình chuẩn xác định Các trình vi phạm vị quark trộn rã meson trung hồ khảo sát Tính unita ma trận CKM khẳng định, có đóng góp Z Hiệu ứng hạt mới, kể vật chất tối, máy gia tốc LEPII LHC nghiên cứu Thang vật lý miền vài TeV, cực Landau, dự đoán, xét đến đóng góp vật lý Nghiên cứu mơ hình 3-3-1 đảo, chúng tơi rằng, mơ hình cung cấp vật chất tối tự nhiên thông qua đối xứng chẵn lẻ vật chất rút gọn từ đối xứng chuẩn Ứng viên vật chất tối lepton vơ hướng trung hồ Mơ hình cung cấp khối lượng neutrino thơng qua chế seesaw I + II Các trình vi phạm vị lepton xác định tương tác với Z nghiên cứu hệ thống mơ hình Tín hiệu Z máy gia tốc LEPII LHC khảo sát Miền vật lý xác định TeV Z chi phối đại lượng quan sát vật chất tối, ngồi q trình vi phạm vị lepton 88 DANH MỤC CÁC CƠNG TRÌNH ĐÃ CƠNG BỐ D.T Huong, P.V Dong, N.T Duy, N.T Nhuan, L.D Thien, Investigation of Dark Matter in the − − − Model, Phys Rev D98, 035033, 2018 D.N Dinh, D.T Huong, N.T Duy, N.T Nhuan, L.D Thien, P.V Dong, Flavor changing in the flipped trinification, Phys Rev D99, 033005, 2019 P.V Dong, N.T.K Ngan, T.D Tham, L.D Thien, N.T Thuy, Phenomenology of the simple 3-3-1 model with inert scalars, Phys Rev D99, 095031, 2019 D.T Huong, D.N Dinh, L.D Thien, P.V Dong, Dark matter and flavor changing in the flipped 3-3-1 model, JHEP 08 (2019) 051 Luận án sử dụng hai để bảo vệ 89 TÀI LIỆU THAM KHẢO [1] M Tanabashi et al (Particle Data Group), Phys Rev D, 2018, 98, 030001 [2] G Aad et al (ATLAS Collaboration), Phys Lett B, 2012, 716, 1; [3] S Chatrchyan et al (CMS Collaboration), Phys Lett B, 2012, 716, 30 [4] Peter Minkowski, Phys Lett B, 1997, 67, 421 [5] Yanagida, T (1980), “Horizontal Symmetry and Masses of Neutrinos”, Progress of Theoretical Physics, 64, 1103 [6] Mohapatra et al 1980, “Neutrino Mass and Spontaneous Parity Nonconservation”, Phys Rev Lett., 44, 912 [7] H Georgi (1975), in “Particles and Fields”, edited by C E Carlson (AIP, New York) [8] H Fritzsch and P Minkowski (1975), “Unified interactions of leptons and hadrons”, Ann Phys (N.Y.), 93, 193 [9] S P Martin (2010), in “Perspectives on Supersymmetry II”, edited by G.L Kane (World Scientific, Singapore), [10] P V Dong and H N Long, Phys Rev D, 2008, 77, 057302 [11] Ma, Phys Rev Lett., 2011, 86, 2502 90 [12] P V Dong, L T Hue, H N Long, and D V Soa, Phys Rev D, 2010, 81, 053004 [13] P V Dong, T D Tham, and H T Hung, Phys Rev D, 2013, 87, 115003 [14] J.C Pati and A Salam, Phys Rev D, 1974, 10, 275 [15] D T Huong and P V Dong, Phys Rev D, 2016, 93, 095019 [16] Fukugita and Yanagida, PLB174, 1986, 45 [17] D T Huong, P V Dong, C S Kim, and N T Thuy, Phys Rev D, 2015, 91, 055023 [18] G Jungman et al.,Phys Rep 267, 1996, 195 [19] G Bertone et al., Phys Rep 405, 2005, 279 [20] D N Spergel et al., Astrophys J Suppl Ser 170, 2007, 377 [21] P A R, Ade et al., Astron Astrophys 571, 2014, A1 [22] Planck Collaboration (P A R Ade et al.), “Planck 2013 results XVI Cosmological parameters”, Astron Astrophys., 2014, 571, A16 [23] E Aprile et al., Phys Rev Lett 111, 2013, 021301 [24] A D Linde, Phys Lett 129B, 1983, 177 [25] D T Huong, P V Dong, C S Kim, and N T Thuy, Phys Rev D, 2015, 91, 055023 [26] D T Huong and P V Dong, Eur Phys J C, 2017, 77, 204 [27] V Khachatryan et al (CMS and LHCb Collaborations), Nature, 2015, 522, 68 [28] R Aaij et al., JHEP02, 2016, 104 91 [29] R Aaij et al., JHEP09, 2015, 179 [30] R Aaij et al., PRL113, 2014, 151601 [31] S Descotes-Genon et al., JHEP06, 2016, 092 [32] P V Dong and N T K Ngan, arXiv:1512.09073 [33] P V Dong and D T Si, Phys Rev D, 2016, 93, 115003 [34] P V Dong and D T Si, Phys Rev D, 2014, 90, 117703 [35] P V Dong, N T K Ngan, and D V Soa, Phys Rev D, 2014, 90, 075019 [36] P V Dong, C S Kim, N T Thuy, and D V Soa, Phys Rev D, 2015, 91, 115019 [37] The BaBar Collaboration, Phys Rev Lett., 2012, 109, 101802 [38] M Bauer and M Neubert, Phys Rev Lett., 2016, 116, 141802 [39] P V Dong, D T Huong, F S Queiroz, and N T Thuy, Phys Rev D, 2014, 90, 075021 [40] A Alves, G Arcadi, P V Dong, L Duarte, F S Queiroz, and J W F Valle, Phys Lett B, 2017, 772, 825 [41] P V Dong, D T Huong, D A Camargo, F S Queiroz, and J W F Valle, Phys Rev D, 2019, 99055040 [42] W Caetano, C A de S Pires, P S Rodrigues da Silva, D Cogollo, and F S Queiroz, Eur Phys J C, 2013, 73, 2607 [43] A G Dias, C A de S Pires, and P S Rodrigues da Silva, Phys Rev D, 2010, 82, 035013 [44] C P Ferreira, M M Guzzo, and P C de Holanda, Braz J Phys, 2016, 46, 453 92 [45] P V Dong and D T Huong, Commun Phys, 2018, 28, 21 [46] M Reig, J W F Valle, C A Vaquera-Araujo, Phys Lett B, 2017 766, 35 [47] M Reig, J W F Valle, C A Vaquera-Araujo, JHEP, 2017, 05, 100 [48] C Hati, S Patra, M Reig, J W F Valle, and C A Vaquera-Araujo, Phys Rev D, 2017, 96, 015004 [49] C Kownacki, E Ma, N Pollard, O Popov, and M Zakeri, Phys Lett B, 2018, 777, 121 [50] C Kownacki, E Ma, N Pollard, O Popov, and M Zakeri, Nucl Phys B, 2018, 928, 520 [51] P V Dong, D T Huong, Farinaldo S Queiroz, J W F Valle, and C A Vaquera-Araujo, JHEP, 2018, 04, 143 [52] D N Dinh, D T Huong, N T Duy, N T Nhuan, L D Thien, and Phung Van Dong, Phys Rev D, 2019, 99, 055005 [53] D Chang and H N Long, Phys Rev D,2006, 73, 053006 [54] P V Dong, H N Long, and D V Soa, Phys Rev D, 2007, 75, 073006 [55] P V Dong, H N Long, D V Soa, and V V Vien, Eur, Phys J C, 2011, 71, 1544 [56] P V Dong, H N Long, C H Nam, and V V Vien, Phys Rev D, 2012, 85, 053001 [57] S M Boucenna, S Morisi, and J W F Valle, Phys Rev D, 2014, 90, 013005 [58] S M Boucenna, R M Fonseca, F Gonzalez-Canales, and J W F Valle, Phys Rev D, 2015, 91, 031702 93 [59] S M Boucenna, J W F Valle, and A Vicente, Phys Rev D, 2015, 92, 053001 [60] H Okada, N Okada, and Y Orikasa, Phys Rev D, 2016, 93, 073006 [61] C A de S Pires, Physics International, 2015, 6, 33 [62] G Aad et al (ATLAS Collaboration), Eur Phys J C, 2016, 76, [63] P Van Dong, N T K Ngan, T Tham, L Thien, and N Thuy, Phys Rev D, 2019, 99, 095031 [64] D Fregolente and M D Tonasse, Phys Lett B, 2003, 555, [65] H N Long and N Q Lan, Europhys Lett, 2003, 64, 571 [66] S Filippi, W A Ponce, and L A Sanches, Europhys Lett, 2006, 73, 142 [67] C A de S Pires and P S Rodrigues da Silva, JCAP, 2007, 0712, 012 [68] J K Mizukoshi, C A de S Pires, F S Queiroz, and P S Rodrigues da Silva, Phys Rev D, 2011, 83, 065024 [69] J D Ruiz-Alvarez, C A de S Pires, F S Queiroz, D Restrepo, and P S Rodrigues da Silva, Phys Rev D, 2012, 86, 075011 [70] P V Dong, T Phong Nguyen, and D V Soa, Phys Rev D, 2013, 88, 095014 [71] S Profumo and F S Queiroz, Eur Phys J C, 2014, 74, 2960 [72] C Kelso, C A de S Pires, S Profumo, F S Queiroz, and P S Rodrigues da Silva, Eur Phys J C, 2014, 74, 2797 [73] P S Rodrigues da Silva, Phys Int, 2016, 7, 15 [74] A Alves, E Ramirez Barreto, A G Dias, C A de S Pires, F S Queiroz, and P S Rodrigues da Silva, Phys Rev D, 2011, 84, 115004 94 [75] A Djouadi, Phys Rept, 2008, 457, 1; 2008, 459, 1; and references therein [76] A G Dias, R Martinez, and V Pleitez, Eur Phys J C, 2005, 39, 101 [77] A G Dias, Phys Rev D, 2005, 71, 015009 [78] P V Dong, Phys Rev D, 2015, 92, 055026 [79] S Descotes-Genon, L Hofer, J Matias, and J Virto, JHEP, 2016, 1606, 092 [80] W Altmannshofer and D M Straub, Eur Phys J C, 2015, 75, 382 [81] W Altmannshofer and D M Straub, arXiv:1503.06199 [hep-ph]; [82] D Ghosh, M Nardecchia, and S A Renner, JHEP, 2014, 1412, 131 [83] A J Buras, F D Fazio, J Girrbach, and M V Carlucci, JHEP, 2013, 1302, 023 [84] A J Buras, F D Fazio, and J Girrbach, JHEP, 2014, 1402, 112; 2014, 1408, 039 [85] R Gauld, F Goertz, and U Haisch, JHEP, 2014, 1401, 069 [86] A J Buras and F D Fazio, JHEP, 2016, 1603, 010 [87] U Haisch, arXiv:1510.03341 [hep-ph] [88] R Gauld, F Goertz, and U Haisch, Phys Rev D, 2014, 89, 015005 [89] W Altmannshofer, S Gori, M Pospelov, and I Yavin, Phys Rev D, 2014, 89, 095033 [90] A Crivellin, G D Ambrosio, and J Heeck, Phys Rev Lett, 2015, 114, 151801 [91] D A Sierra, F Staub, and A Vicente, Phys Rev D, 2015, 92, 015001 95 [92] A Celis, J Fuentes-Martin, M Jung, and H Serodio, Phys Rev D, 2015, 92, 015007 [93] W Altmannshofer and I Yavin, Phys Rev D, 2015, 92, 075022 [94] C Bobeth and U Haisch, JHEP, 2015, 1509, 018 [95] B Allanach, F S Queiroz, A Strumia, and S Sun, Phys Rev D, 2016, 93, 055045 [96] A Celis, W.-Z Feng, and D Lust, JHEP, 2016, 1602, 007 [97] R Mohanta, Phys Rev D, 2014, 89, 014020 [98] S Sahoo and R Mohanta, Phys Rev D, 2015, 91, 094019 [99] S Sahoo and R Mohanta, Phys Rev D, 2016, 93, 114001 [100] W J Marciano and A Sirlin, Phys Rev D, 1987, 35, 1672 [101] J Alcaraz et al (ALEPH, DELPHI, L3, OPAL Collaborations, LEP Electroweak Working Group), arXiv:hep-ex/0612034 [102] M Carena, A Daleo, B Dobrescu, and T Tait, Phys Rev D, 2004, 70, 093009 [103] ATLAS Collaboration, CERN Technical Report No ATLAS-CONF, 2016, 045, https//cds.cern.ch/record/2206127 [104] E Accomando, A Belyaev, L Fedeli, S F King, and C.ShepherdThemistocleous, Phys Rev D, 2011, 83, 075012 [105] A D Martin, W J Stirling, R S Thorne, and G Watt, Eur Phys J C, 2009, 63, 189 [106] M Aaboud et al (ATLAS Collaboration), JHEP, 2017, 1710, 182 [107] A Alves, S Profumo, and F S Queiroz, JHEP 1404, 063 (2014); 96 [108] Y A Coutinho, V S Guimaraes, and A A Nepomuceno, Phys Rev D, 2013, 87, 115014 [109] G Aad et al (ATLAS Collaboration), JHEP, 2015, 1512, 055 [110] Q H Cao, B Yan, and D M Zhang, Phys Rev D, 2015, 92, 095025 [111] J F Gunion, H E Haber, G L Kane, and S Dawson, Front Phys, 2000, 80, [112] M Aaboud et al (ATLAS Collaboration), Phys Lett B, 2018, 777, 91 [113] A M Sirunyan et al (CMS Collaboration), JHEP, 2019, 1901, 051 [114] V Khachatryan et al (CMS Collaboration), Phys Lett B, 2017, 767, 147; CMS-PAS-EXO-16-027 [115] M Aaboud et al (ATLAS Collaboration), Phys Lett B, 2017, 775, 105; ATLAS-CONF-2016-059 [116] S M Boucenna, S Morisi, A Vicente, Phys Rev D, 2016, 93, 115008 [117] A E C Hernandez and I Nisandzic, Eur Phys J C, 2016, 76, 380 [118] Q.-H Cao, Y Liu, K.-P Xie, B Yan, and D.-M Zhang, Phys Rev D, 2016, 93, 075030 [119] Jessica Goodman, Masahiro Ibe, Arvind Rajaraman, William Shepherd, Tim M P Tait, and Hai-Bo Yu, Phys Rev D, 2010, 82, 116010 [120] A M Sirunyan et al (CMS Collaboration), Phys Rev D, 2018, 97, 092005 [121] Alexander Belyaev, Enrico Bertuzzo, Cristian Caniu Barros, Oscar Eboli, Giovanni Grilli di Cortona, Fabio Iocco, and Alexander Pukhov, Phys Rev D, 2019, 99, 015006 [122] F Pisano and V Pleitez, Phys Rev D,1992, 46, 410 97 [123] P H Frampton, Phys Rev Lett, 1992, 69 2889 [124] R Foot, O F Hernandez, F Pisano, and V Pleitez, Phys Rev D, 1993, 47, 4158 [125] M Singer, J W F Valle, and J Schechter, Phys.Rev D, 1980, 22, 738 [126] J C Montero, F Pisano, and V.Pleitez, Phys Rev D, 1983, 47, 2918 [127] R Foot, H N Long,and Tuan A Tran, Phys Rev D, 1994, 50, R34 [128] F Pisano, Mod Phys Lett A, 1996, 11, 2639 [129] A Doff and F Pisano, Mod Phys Lett A, 1999, 14, 1133 [130] C A de S Pires and O P Ravinez, Phys Rev D, 1998, 58, 035008 [131] C A de S Pires,Phys Rev D, 1999, 60, 075013 [132] P V Dong and H N Long, Int J Mod Phys A, 2006, 21, 6677 [133] P B Pal, Phys Rev D, 1995 52, 1659 [134] A G Dias, C A de S Pires, and P S R da Silva, Phys Rev D, 2003, 68, 115009 [135] A G Dias and V Pleitez, Phys Rev D, 2004, 69, 077702 [136] P V Dong, H T Hung, and H N Long, Phys Rev D, 2012, 86, 033002 [137] M B Tully and G C Joshi, Phys Rev D, 2001, 64, 011301 [138] Alex G Dias, C A de S Pires, and P S Rodrigues da Silva, Phys Lett B, 2005, 628, 85 [139] P Van Dong, D T Huong, D A Camargo, F S Queiroz, and J W F Valle, Phys Rev D, 2019, 99, 055040 [140] P V Dong, D Q Phong, D V Soa, and N C Thao, Eur Phys J C, 2018, 78, 653 98 [141] D J Gross and R Jackiw, Phys Rev D, 1972, 6, 477 [142] H Georgi and S L Glashow, Phys Rev D, 1972, 6, 429 [143] J Banks and H Georgi, Phys Rev D, 1976, 14, 1159 [144] S Okubo, Phys Rev D, 1977, 16, 3528 [145] R M Fonseca and M Hirsch, JHEP, 2016, 08, 003 [146] R Delbourgo and A Salam, Phys Lett.B, 1972, 40, 381 [147] L Alvarez-Gaume and E Witten, Nucl Phys B, 1984, 234, 269 [148] P V Dong, T P Nguyen, and D V Soa, Phys Rev D, 2013, 88, 095014 [149] P V Dong, Phys Rev D, 2015, 92, 055026 [150] P V Dong and H N Long, Eur Phys J C, 2005, 42, 325 [151] A G Dias, J C Montero, and V Pleitez, Phys Lett B, 2006, 637, 85 [152] A G Dias, J C Montero, and V Pleitez, Phys Rev D, 2006 73, 113004 [153] A Ilakovac and A Pilaftsis, Nucl Phys B, 1995, 437, 491 [154] M Blanke, A J Buras, B Duling, A Poschenrieder, and C Tarantino, JHEP, 2007, 05, 013 [155] A J Buras, B Duling, T Feldmann, T Heidsieck, and C Promberger, JHEP, 2010, 09, 104 [156] D N Dinh, A Ibarra, E Molinaro, and S T Petcov, JHEP, 2012, 08, 125 [157] D N Dinh and S T Petcov, JHEP, 2013, 09, 086 [158] Y Y Toru Goto, Yasuhiro Okada, Phys Rev.D, 2011, 83, 053011 99 [159] A Ilakovac, B A Kniehl, and A Pilaftsis, Phys Rev D, 1995, 52, 3993 [160] X.-G He, J Tandean, and G Valencia, 2019, arXiv:1904.04043 [hepph] [161] H.-B Li and S.-H Zhu, Chin Phys C, 2012, 36, 932 [162] W Altmannshofer et al (Belle-II), 2018, arXiv:1808.10567 [hep-ex] [163] L Calibbi and G Signorelli, Riv Nuovo Cim.2018, 41, 71 [164] W Honecker et al (SINDRUM II), Phys Rev Lett, 1996, 76, 200 [165] W H Bertl et al (SINDRUM II), Eur Phys J C, 2006, 47, 337 [166] Y Kuno (COMET), PTEP, 2013, 2013, 022C01 [167] Y O Ryuichiro Kitano, Masafumi Koike, Phys Rev.D, 2007, 76, 059902 [168] Y Grossman, Phys.Lett.B, 1995, 359, 141 [169] Z Berezhiani and A Rossi, Phys.Lett.B, 2002, 535, 207 [170] N R A S S Davidson, C Pena-Garay, JHEP, 2003, 0303, 011 [171] T Ohlsson, Rep.Prog.Phys, 2013, 76, 044201 [172] H Z Davide Meloni, Tommy Ohlsson, JHEP, 2009, 0904, 033 [173] I Esteban, M C Gonzalez-Garcia, M Maltoni, I Martinez-Soler, and J Salvado, JHEP, 2018, 08, 180 [174] E Accomando, A Belyaev, L Fedeli, S F King, and C.ShepherdThemistocleous, Phys Rev D, 2011, 83, 075012 [175] A D Martin, W J Stirling, R S Thorne, and G Watt, Eur Phys J C, 2009, 63, 189 100 [176] R Barbieri, L J Hall, and V S Rychkov, Phys Rev D, 2006, 74, 015007 [177] P V Dong, D T Huong, F S Queiroz, and N T Thuy, Phys Rev D, 2014, 90, 075021 [178] D T Huong, P V Dong, N T Duy, N T Nhuan, and L D Thien, Phys Rev D, 2018, 98, 055033 [179] M Cirelli, N Fornengo, and A Strumia, Nucl Phys B, 2006, 753, 178 [180] M Cirelli and A Strumia, New J Phys, 2009, 11, 105005 [181] E Aprile et al (XENON), Phys Rev Lett, 2017, 119, 181301 [182] See, for example, Frampton in [122] [183] D Ng, it Phys Rev D, 1994, 49, 4805 [184] D G Dumm, F Pisano, and V Pleitez, Mod Phys Lett A, 1994, 09, 1609 [185] H N Long and V T Van,J Phys G, 1999, 25, 2319 [186] J G Ferreira Jr, P R D Pinheiro, C A de S Pires, and P S Rodrigues da Silva, Phys Rev D, 2011, 84, 095019 [187] ATLAS Collaboration, ATLAS-CONF-2017-045; CMS Collaboration, CMS-PAS-HIG-16-040 [188] M Aboud et al (ATLAS Collaboration), Phys Rev D, 2017, 96, 052004 [189] The ATLAS Collaboration, ATLAS-CONF-2015-081; The CMS Collaboration, CMS-PAS-EXO-2015-004 [190] See, for instance, A Belyaev, G Cacciapaglia, I P Ivanov, F RojasAbatte, and M Thomas, Phys Rev D, 97, 035011 101 [191] C P Ferreira, M M Guzzo, and P C de Holanda, Braz J Phys, 2016, 46, 453 [192] P V Dong, D T Huong, F S Queiroz, J W F Valle, and C A Vaquera-Araujo, JHEP, 2018, 04, 143 [193] M Aaboud et al., (ATLAS),JHEP, 2017, 10, 182 [194] A Cerri et al, 2018, arXiv:1812.07638 [hep-ph] 102 ... CÔNG NGHỆ - LÊ ĐỨC THIỆN HIỆU ỨNG VẬT LÝ MỚI TRONG CÁC MƠ HÌNH 3-3-1 TIẾT KIỆM CẢI TIẾN LUẬN ÁN TIẾN SĨ VẬT LÝ Chuyên ngành: Mã số: Vật lý lý thuyết Vật lý toán 62 44 01 03 Người hướng dẫn... khẳng định kết có luận án "Hiệu ứng vật lý mơ hình 3-3-1 tiết kiệm cải tiến" kết mới, không trùng lặp với kết luận án cơng trình có Tác giả luận án Lê Đức Thiện iii DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT Viết... hiệu vật lý chứng minh LHC Những mơ hình đề xuất cho giải thích vấn đề thực nghiệm vật lý hạt vũ trụ học tín hiệu vật lý LHC Vì thế, chúng giúp cộng đồng vật lý có nhìn sâu, rộng giới vi mơ Các