Tính tất yếu khách quan của hội nhập quốc tế và những vấn đề đặt ra đối với lĩnh vực dịch vụ Viễn thông Việt Nam Mục đích của chương này đi vào tìm hiểu tình hình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong thời gian qua. Đồng thời nêu lên các xu hướng phát triển Viễn thông trên thế giới và nghĩa vụ tự do hoá dịch vụ Viễn thông của Việt Nam khi tham gia vào các tổ chức kinh tế quốc tế. Để rút ra được những kinh nghiệm và bài học cho chiến lược tự do hoá và mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông của Việt Nam trong thời gian tới, trong chương này khái quát một số kinh nghiệm và bài học mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông của một số nước trên thế giới. Chương I bao gồm 4 vấn đề được trình bày sau: I. Hội nhập quốc tế -Một xu thế tất yếu của các quốc gia trên thế giới II. Viễn thông Việt Nam trước xu thế hội nhập III. Tính cấp thiết phải xây dựng chiến lược tự do hóa và mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông Việt Nam IV. Kinh nghiệm và lộ trình mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông các nước trong khu vực và trên thế giới I - Hội nhập quốc tế -Một xu thế tất yếu của các quốc gia trên thế giới Hội nhập đã trở thành một trào lưu không thể đảo ngược, và việc tham gia của các quốc gia vào tiến trình này là tất yếu với thực tế là các thể chế chính trị, kinh tế thương mại toàn cầu, liên khu vực vẫn không ngừng được củng cố và phát triển cả về lượng và chất 1.Tình hình hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian qua Hai thập kỷ qua, quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế đã thực sự bước sang một giai đoạn mới -Giai đoạn toàn cầu hoá “Cơn lốc hoà nhập kinh tế “đã cuốn tất cả các nước trên thế giới từ Đông sang Tây, từ Bắc xuống Nam với tốc độ nhanh đến chóng mặt. Các nền kinh tế trên hành tinh xâm nhập lẫn nhau, liên kết với nhau, đưa nền kinh tế thế giới thành một nền kinh tế hoà nhập ngày càng đậm nét với một thị trường buôn bán toàn cầu sôi động. Đối với các quốc gia công nghiệp phát triển, hội nhâp kinh tế quốc tế là con đường ngắn nhất để họ nhanh chóng xác lập vị thế quốc tế, là phương thức phát triển giúp họ đẩy mạnh chi phối và dẫn dắt các xu thế kinh tế toàn cầu. Còn đối với các quốc gia đang phát triển hội nhập kinh tế quốc tế không những là chiến lược quan trọng thúc đẩy nhịp độ phát triển kinh tế xã hội mà còn là sự lựa chọn không thể tránh khỏi để đạt được sự tăng trưởng kinh tế bền vững. Hơn nữa ngày nay đông lực của hội nhập kinh tế quốc tế không chỉ nhằm khai thác lợi thế so sánh mà còn là tiến bộ khoa học kỹ thuật và mở rộng cơ chế thị trường. Điều này càng làm cho các quan hệ đầu tư, thương mại, chuyển giao công nghệ, quản lý .đan chéo hoà nhập vào nhau hơn trong một chỉnh thể thống nhất mà trong đó các nền kinh tế quốc gia chỉ là một bộ phận hợp thành của kinh tế toàn cầu 1.1 Tiến bộ khoa học kỹ thuật thúc đẩy toàn cầu hoá. Với sự phát triển như vũ bão của khoa học công nghệ trong thời gian vừa qua đã làm cho hội nhập kinh tế bước vào một giai đoạn mới -Giai đoạn toàn cầu hoá và khu vực hoá. Những tiến bộ to lớn về công nghệ thông tin cũng như trong lĩnh vực kỹ thuật và công nghệ khác đã cho phép tổ chức sản xuất và tiến hành buôn bán trên quy mô toàn cầu. Các máy Fax,cáp sợi thuỷ tinh,máy vi tính .tạo điều kiện thuận lợi cho các công ty đa quốc gia tổ chức điều khiển từ xa các chi nhánh bố trí chằng chịt của họ một cách nhanh chóng, kịp thời. Các phương tiện vận chuyển khổng lồ rất hiện đại có tốc độ cao giúp cho việc tổ chức sản xuất, chế tạo, lắp ráp, và buôn bán các sản phẩm làm ra ở nhiều địa bàn khác nhau, có khi xa nhau hàng nghìn, hàng vạn km, nhằm khai thác lợi thế so sánh ở mỗi nơi. Điều này đã làm cho biên giới quốc gia đặc biệt là về kinh tế ngày càng mất tác dụng. Với sự tiến bộ của khoa học kỹ thuật cộng với sức mạnh khổng lồ của các công ty xuyên quốc gia đã và đang làm thay đổi bộ mặt thế giới từng phút từng giờ 1.2 Thúc đẩy tự do hoá thương mại thế giới Từ những năm 1990, xu thế toàn cầu hoá và khu vực hoá của nền kinh tế thế giới đã tạo điều kiện cho thương mại thế giới phát triển một cách nhanh chóng. Việc tự do hoá mậu dịch với biện pháp bãi bỏ hàng rào thuế quan đã giúp cho nền thương mại thế giới phát triển một cách ngoạn mục một sự phát triển “trong cạnh tranh gay gắt”, thị trường của các quốc gia trên thế giới được khai thông và mở rộng trên mọi lĩnh vực. Nếu như trước kia thương mại thế giới chỉ tập trung vào những mặt hàng truyền thống thì nay nó còn lan ra cả dịch vụ, bất động sản .Theo nhận xét của báo “Tấm gương” (Đức)tốc độ tăng trưởng thương mại thế giới từ năm 1991 cho tới năm 1998 nhanh hơn gấp đôi tốc độ tăng trưởng GDP của thế giới ví dụ :Tốc độ tăng trưởng GDP của thế giới năm 1994 là 3,9% trong khi đó tốc độ tăng trưởng thương mại thế giới là 9,5%. Tương tự năm 1995:3,6%và 8%;năm 1996:4,1%và 7% ;năm 1997:4,1% và 9,4%. Mặc dù trong năm 1998,bị tác động bởi cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở châu á nhưng tốc độ tăng trưởng thương mại thế giới vẫn đạt 3,7%. Tổ chức thương mại thế giới - WTO và các tổ chức mậu dịch tự do khu vực như liên hiệp châu âu -EU, diễn đàn hợp tác kinh tế châu á - Thái bình dương - APEC, khu vực mậu dịch tự do Bắc Mỹ-NAFTA, khu vực mậu dịch tự do ASEAN-AFTA đã đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy tự do hoá thương mại thế giới. Trong đó tổ chức thương mại thế giới WTO ngày càng đóng vai trò quan trọng trong việc thúc đẩy xu hướng toàn cầu hoá thương mại. Tại hội nghị cấp bộ trưởng lần thứ nhất của WTO họp ở xingapore với 128 nước tham gia đã thông qua được hiệp định công nghệ thông tin ITA bao gồm việc xoá bỏ hàng rào thuế quan đối với các mặt hàng bán dẫn, các sản phẩm thông tin Viễn thông và các thiết bị máy tính, phần mềm và các thiết bị khoa học. Tiếp nối các hiệp định ban đầu của vòng đàm phán uruguay, vòng đàm phán Singapore càng thúc đẩy hơn nữa trong quá trình tự do hoá thương mại toàn cầu Như vậy toàn cầu hoá với việc ra đời của EU, NAFTA, AFTA .và đặc biệt là WTO đã đánh dấu thời đại của hàng rào thuế quan cao, của cách thức đóng cửa khác nhau ở các thị trường, của một số đặc quyền ít ỏi trong mậu dịch quốc tế dành cho các nước phát triển đã chấm dứt. Buôn bán quốc tế đã chuyển sang một thời đại mới, thời đại của tự do hoá thương mại thế giới 1.3 FDI và vai trò của các công ty đa quốc gia Vai trò ngày càng tăng của đầu tư trực tiếp nước ngoài FDI là một nhân tố rất quan trọng để thúc đẩy xu thế toàn cầu hoá. Tổng giá trị FDI toàn thế giới năm 1994 là 209 tỷ USD; năm 1995 là 260 tỷ USD; năm 1996 là 320 tỷ USD; năm 1998 là 450 tỷ USD. Với việc đầu tư ra nước ngoài đã góp phần làm tăng nhanh quá trình quốc tế hoá đời sống kinh tế Thế giới, cả trong lĩnh vực sản xuất lẫn thương mại quốc tế. Nhưng ngược lại chính xu thế toàn cầu hoá, khu vực hoá kinh tế quốc tế càng thúc đẩy các công ty đa quốc gia đầu tư ra nước ngoài. Các nước G7 là các nước đứng đầu về đầu tư trực tiếp ra nước ngoài. FDI vào châu á chiếm khoảng 1/3 FDI toàn thế giới Các công ty đa quốc gia MNCs là lực lượng chủ chốt đầu tư ra nước ngoài. Hàng năm các MNCs đầu tư ra khoảng 300-350 tỷ USD. Hoạt động của MNCs đã có vai trò to lớn trong phát triển thương mại quốc tế. Theo số liệu ước tính, những năm gần đây giá trị xuất khẩu hàng hoá và dịch vụ của các MNCs đạt khoảng 6,5 đến 7 nghìn tỷ USD trong đó xuất khẩu nội bộ của MNCs đạt khoảng 2000 tỷ USD. Đến hết năm 1998 trên thế giới có khoảng 39000MNCs và có 300000 chi nhánh (công ty con) ở nước ngoài với tổng số vốn đầu tư trực tiếp ở nước ngoài FDI lên tới 3000 tỷ USD Bên cạnh những đóng góp lớn về vốn cho phát triển sản xuất và thương mại quốc tế, các MNCs có vai trò to lớn trong chuyển giao công nghệ. Việc chuyển giao công nghệ là điều kiện khách quan giúp cho các MNCs chiếm lĩnh thị trường và nâng cao lợi nhuận, đồng thời có khả năng chi phối các đối tác trong hoạt động kinh doanh. Các MNCs có thể chuyển giao kỹ thuật công nghệ hiện đại trong nội bộ công ty mà chuyển giao kỹ thuật công nghệ ở cấp thấp hơn cho các nước khác, công ty khác 1.4 Liên kết kinh tế quốc tế mở rộng trên các cấp độ khác nhau Hội nhập kinh tế quốc tế trong thời gian vừa qua theo nhiều chiều hướng và tầng nấc khác nhau: Song phương, tiểu khu vực, khu vực, liên khu vực và toàn cầu. Cùng với việc ra đời diễn đàn hợp tác kinh tế châu á Thái Bình Dương-APEC, khu vực mậu dịch tự do Bắc Mỹ NAFTA, khu vực mậu dịch tự do ASEAN/AFTA .đã chứng minh hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng củng cố và phát triển cả bề rộng lẫn bề sâu . Trong năm 1996, hội nghị cấp cao á -âu(ASEM) lần thứ nhất họp tại Băng cốc (Thái lan) với sự tham dự của vị nguyên thủ quốc gia và lãnh đạo chính phủ 10 nước châu á và các nước trong EU nhằm xây dựng thể chế liên kết kinh tế liên lục địa á-âu. Sự kiện này đã khép kín cạnh thứ ba của tam giác liên kết kinh tế liên lục địa trên thế giới, mà hai cạnh trước đã có từ trước là diễn đàn kinh tế châu á Thái bình dương APEC gắn liền với các nước châu á và châu mỹ ở ven hai bờ Thái bình dương, và khu vực mậu dịch xuyên Đại Tây Dưong TAFTA giữa Hoa Kỳ và Bắc Mỹ với EU và Tây Âu Trong những năm qua, các tổ chức liên kết tiểu khu vực và khu vực tiếp tục phát triển. ở châu Phi, cộng đồng kinh tế các nước Tây phi (ECOWAS) nằm trong khu vực nghèo nhất thế giới gồm 16 nước thành viên trong đó có Nigeria, Ghana, Mali, Senegan .đã xúc tiến từng bước việc thiết lập liên minh hải quan vào năm 2000 và liên minh kinh tế toàn diện vào năm 2005. Cũng tại lục địa đen, 12 nước thành viên Cộng đồng phát triển phía nam Châu phi -SADC đã ký nghị định thư vào năm 1996 thành lập khu vực mậu dịch tự do với 130 triệu dân và kêu gọi cắt giảm thuế quan trong thời hạn tối đa 8 năm Các nước ở Nam Mỹ đang tiến tới thiết lập khu vực buôn bán tự do châu Mỹ khổng lồ FTAA vào năm 2005, tạo ra một khối buôn bán tự do lớn thứ tư trên thế giới với 250 triệu người tiêu dùng và có GĐP là 800 tỷ USD. Các hàng rào thuế quan giữa các nước này dự định sẽ huỷ bỏ vào năm 2004 Tại châu á, trong những năm qua xu hướng hợp tác tiểu khu vực phát triển mạnh.Việc Trung Quốc, CHDCND Triều Tiên, Hàn Quốc, Mông Cổ, Nga ký kết các hiệp định thành lập khu vực phát triển kinh tế vùng sông Turmen ở Đông Bắc A hồi tháng 12/1995 đã mang đến sinh khí mới cho hợp tác kinh tế ở vùng này. Tại hội nghị quốc tế ở Bắc Kinh với chủ đề đẩy mạnh phát triển và hợp tác khu vực giữa các nước đông Bắc á trong thế kỷ 21, các học giả nhất trí cho rằng khi nền kinh tế khu vực Thái Bình Dương phát triển mạnh, vùng Đông Bắc á nên tăng cường hợp tác khu vực nhằm tạo một thị trường có tiềm lực lớn. Tại khu vực Nam á, 7 nước trong tổ chức SAARC -Hiệp hội các quốc gia Nam á vì sự hợp tác khu vực trong đó có ấn Độ, Pakistan đã đồng ý huỷ bỏ hàng rào buôn bán càng nhanh càng tốt nhằm tăng cường buôn bán và hợp tác khu vực trong các liên doanh, đầu tư và kỹ thuật với hy vọng thành lập được một khu vực buôn bán giống như ASEAN Việc tổ chức ASEAN chính thức kết nạp Lào và Myanmar trong thời gian vừa qua đã mở ra triển vọng to lớn hình thành Tổ chức hiệp hội các nước Đông Nam á ASEAN và khu vực mậu dịch tự do thương mại AFTA bao gồm toàn thể 10 nước ở trong khu vực. Hiện tại ASEAN với 9 nước thành viên là khu vực kinh tế lớn thứ tư trên thế giới, có diện tích 3,3 triệu km2 với 400 triêu dân, có GDP hơn 550 tỷ USD, xuất khẩu hơn 300tỷ USD/năm. AFTA đang đẩy mạnh việc thực hiện kế hoạch tự do buôn bán vào năm 2003 hoặc sớm hơn, thúc đẩy hình thành khu vực đầu tư tự do ASEAN và sau đó từng bước tiến tới nhất thể hoá ASEAN về kinh tế trong vùng vài ba chục năm tới Tóm lại, toàn cầu hoá đang tạo ra những tác động tích cực và có những ảnh hưởng tiêu cực, những cơ hội to lớn và những thách thức nghiêm trọng, nó kích thích sự phát triển đối với những ai biết khai thác lợi thế của xu hướng lịch sử mới này và khiến những ai chậm chân, đứng bên lề có thể bị tụt hậu ngày càng xa 2. Hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam trong thời gian qua Hội nhập kinh tế quốc tế vừa là một xu hướng vừa là yêu cầu của các quốc gia trên thế giới. Đối với Việt Nam hội nhập kinh tế quốc tế nhằm tìm kiếm những nguồn lực và điều kiện thuận lợi bên ngoài để hỗ trợ cho sự nghiệp cải cách và công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước. Để thực hiện mục tiêu đó, trong những năm vừa qua Việt Nam đã thực hiện chính sách đa phương hoá, đa dạng hoá các quan hệ để thực hiện từng bước hội nhập. Việt Nam tích cực mở rộng các mối quan hệ thương mại, hợp tác kinh tế với nhiều nước và tổ chức quốc tế theo nhiều tầng nấc khác nhau: Song phương, tiểu khu vực, khu vực, liên khu vực và toàn cầu. Năm 1995, Việt Nam chính thức trở thành thành viên của ASEAN và đang nỗ lực tham gia thực hiện các chương trình hợp tác kinh tế ASEAN, đặc biệt là chương trình khu vực mậu dịch tự do AFTA. Cùng với việc tham gia AFTA/ASEAN Việt Nam cũng đã tham gia diễn đàn hợp tác á - Âu (ASEM) ngay từ khi hình thành vào tháng 3/1997 với tư cách là thành viên sáng lập. Đặc biệt, năm 1997 đánh dấu một sự kiện quan trọng và có ý nghĩa lớn lao đối với tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam. Sau một thời gian nỗ lực vận động và chuẩn bị, Việt Nam đã được các nhà lãnh đạo APEC tuyên bố sẽ kết nạp làm thành viên vào năm 1998. Đối với tổ chức thương mại thế giới (WTO) Việt Nam cũng đã đệ đơn xin gia nhập và trong hai năm 1997, 1998 Việt Nam đã chuẩn bị cho các vòng đàm phán gia nhập WTO với tổ công tác và các nước quan tâm. Trong thời gian qua, tiếp theo việc bình thường hoá quan hệ ngoại giao giữa Việt nam và Mỹ, hai nước đã tiến hành nhiều vòng đàm phán để ký kết các hiệp định kinh tế song phương về các vấn đề về nợ , bản quyền, từng bước bình thường hoá quan hệ kinh tế thương mại. Song song với những việc trên, trong những năm qua Việt Nam tích cực hợp tác với các tổ chức tài chính quốc tế như WB, IMF . nhằm tận dụng một cách có hiệu quả sự hợp tác của các tổ chức đó phục vụ tiến trình phát triển kinh tế và hội nhập quốc tế của mình. Nhưng có một điều là tất cả sự hợp tác, quan hệ trên đều phải lấy các nguyên tác của WTO làm tiêu chuẩn. 3. Những cơ hội và thách thức với Việt Nam trong quá trình mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế. Đối với Việt Nam là một nước đang phát triển, có nền kinh tế chuyển đổi, tham gia hội nhập với xuất phát điểm thấp hơn nhiều so với nhiều nước trên thế giới.Vì vậy, tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế một mặt đang mở ra nhiều cơ hội cho chúng ta, mặt khác cũng đặt ra cho chúng ta nhiều thách thức lớn lao. 3.1. Những lợi ích của Việt Nam trong hội nhập kinh tế quốc tế. Hiện tại Việt Nam vẫn đang ở giai đoạn đầu của công cuộc công nghiệp hoá đất nước. Việt Nam mở cửa và hội nhập vào kinh tế quốc tế sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam thay đổi cơ cấu kinh tế thích hợp hướng công nghiệp hoá và xuất khẩu, tạo cơ hội để phát triển sản xuất công nghiệp, nông nghiệp, thương mại và dịch vụ. + Việt Nam sẽ không bị phân biệt đối xử trong thương mại quốc tế và mở rộng được nhiều thị trường xuất khẩu ra bên ngoài do việc được hưởng quy chế tối huệ quốc (MFN) và ưu đãi quốc gia (NT) của các nước thành viên, đặc biệt là các mặt hàng xuất khẩu mà ta có lợi thế so sánh như gạo, cà phê, hải sản, may mặc, dày dép . Ví dụ: Việc Việt Nam tham gia vào APEC sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam hợp tác về thương mại với các nước khu vực châu á - Thái Bình dương. Thương mại giữa Việt Nam và các nước trong khu vực châu á - Thái Bình Dương chiếm hơn 80% tổng lượng thương mại quốc tế của Việt Nam. Tham gia vào APEC sẽ giúp Việt Nam khai thác được lợi thế, tận dụng những ưu đãi của APEC dành cho các nước đang phát triển, tránh rơi vào thế bị cô lập trong xu thế hợp tác và cạnh tranh khu vực. + Khi tham gia vào các tổ chức kinh tế quốc tế Việt Nam phải tiến hành cải cách thể chế, chính sách, luật pháp cho phù hợp với yêu cầu của các tổ chức này. Điều này công với các lợi thế so sánh mà lâu nay Việt Nam có như lao động, vị trí địa lý . sẽ tạo điều kiện cho Việt Nam có cơ hội thu hút được vốn đầu tư nước ngoài nhiều hơn. + Hội nhập kinh tế quốc tế sẽ tạo ra động lực để các công ty trong nước đổi mới công nghệ, cải tiến phương pháp quản lý, tăng cường hiệu quả kinh doanh, nâng cao chất lượng sản phẩm để cạnh tranh và tồn tại trong điều kiện kinh tế mở. Ngoài ra, hội nhập kinh tế quốc tế còn tạo điều kiện cho các công ty Việt Nam bước vào thị trường thế giới để mở rộng sản xuất kinh doanh, cạnh tranh trực tiếp với các công ty nước ngoài. + Trong quá trình hội nhập vào các tổ chức kinh tế quốc tế, Việt Nam sẽ sử dụng được cơ chế giải quyết tranh chấp đa phương để bảo vệ được lợi ích và giảm bớt được sức ép của các nước lớn trong thương mại. Đồng thời nâng cao được vai trò của Việt Nam trong các cuộc đàm phán thương lượng thương mại trong tương lai. 3.2. Những nghĩa vụ và thách thức của Việt Nam. Cùng với những lợi ích mang lại trong quá trình hội nhập kinh tế quốc tế, thì bên cạnh đó quá trình hội nhập buộc Việt Nam phải thực hiện những nghĩa vụ của mình theo những tiêu chuẩn quốc tế và tất yếu Việt Nam sẽ gặp phải những khó khăn, thách thức. 3.2.1. Nghĩa vụ của Việt Nam. + Việt Nam sẽ phải mở cửa thị trường hàng hóa và dịch vụ thông qua việc giảm thuế và các biện pháp phi thuế quan trong khi luật lệ, kinh nghiệm và khả năng cạnh tranh của các doanh nghiệp Việt Nam còn thấp, nhất là lĩnh vực dịch vụ bao gồm: Ngân hàng, Bảo hiểm, Vận tải, Bưu chính - Viễn thông, Xây dựng và Tư vấn. + Việt Nam sẽ phải có sự bảo vệ hợp lý đối với quyền tác giả của các sản phẩm trí tuệ như: Mẫu mã, bằng sáng chế, nhãn hiệu thương mại, chương trình máy tính và thu thanh thông qua các quy định pháp lý phù hợp với các tiêu chuẩn quốc tế. + Việt Nam cần phải sửa đổi các qui định về đầu tư nước ngoài không phù hợp, phải thực hiện các nghĩa vụ đối với quốc gia và giảm hoặc loại trừ những hạn chế liên quan đến đầu tư nước ngoài như yêu cầu về tỷ lệ nội địa hoá, phần trăm hàng xuất khẩu trong các dự án đầu tư. + Việt Nam phải tiếp tục cải cách hệ thống thương mại và kinh tế của mình phù hợp với các qui định của các tổ chức kinh tế quốc tế. Các khu vực cần phải cải cách hơn nữa gồm hệ thống giá, chế độ xuất nhập khẩu, hệ thống thuế và tài chính, các hoạt động thương mại của khu vực doanh nghiệp Nhà nước và bảo hộ quyền tác giả. Các nghĩa vụ khác Việt Nam sẽ phải thực hiện bao gồm: Minh bạch hoá chế độ thương mại, áp dụng thống nhất chính sách thương mại trên phạm vi cả nước; và có thời gian biểu cho quá trình cải cách kinh tế. 3.2.2. Những thách thức: + Nền kinh tế Việt Nam còn nhiều yếu kém. Việc mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế có nhiều nội dung liên quan đến tự do hoá thương mại và đầu tư, và điều này trong thời gian đầu sẽ gây cho Việt Nam những khó khăn nhất định. Cùng với những khía cạnh tích cực của tự do cạnh tranh, thì mặt tiêu cực cũng sẽ ảnh hưởng rất lớn nếu như cải cách trong nước không được thực hiện kịp thời và đúng lượng. + Nền kinh tế Việt Nam là nền kinh tế đang phát triển ở trình độ thấp vả lại đang trong quá trình chuyển đổi. Vì vậy việc hoạch định một chính sách kinh tế thương mại sao cho phù hợp với thông lệ quốc tế, vừa tạo được những điều kiện hợp lý để tăng cường khả năng cạnh tranh của nền kinh tế vẫn là một điều nan giải khó có thể giải quyết được trong thời gian ngắn. + Một điều tất yếu là trong quá trình hội nhập Việt Nam sẽ phải giảm thuế xuất nhập khẩu. Việc giảm thuế sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến nguồn thu ngân sách vốn thu đã không đủ chi. + Hội nhập kinh tế quốc tế là một lĩnh vực hoàn toàn mới lạ đối với Việt Nam. Trong khi đó đội ngũ cán bộ của Việt Nam còn khá yếu kém cả về kiến thức chung, cũng như kiến thức chuyên ngành có liên quan đến vấn đề hội nhập. + Một thực tế cho chấy, hiện nay hầu hết các ngành kinh tế Việt Nam từ sản xuất đến dịch vụ chưa chuẩn bị hay chưa xây dựng một chiến lược thống nhất về hội nhập để tăng cường sức cạnh tranh của hàng hoá Việt Nam, biểu tượng Việt Nam trên thương trường quốc tế. + Cuộc khủng hoảng tài chính tiền tệ ở Đông Nam á có phần nào tác động tới nền kinh tế Việt Nam. Do vậy trong thời gian tới quá trình mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam ít nhiều gì cũng sẽ gặp khó khăn. II - Viễn thông Việt Nam trước xu thế hội nhập. Trong thời gian tới xu hướng hội nhập nói chung vẫn tiếp tục được củng cố và phát triển cả bề rộng và bề sâu, trong đó đáng chú ý là xu hướng đẩy nhanh việc mở cửa thị trường trong nhiều lĩnh vực. Kể cả lĩnh vực được coi là phức tạp và có nhiều gay cấn là lĩnh vực thương mại dịch vụ mà trong đó dịch vụ Viễn thông được đặt lên hàng đầu. 1. Các xu hướng phát triển Viễn thông trên thế giới. Trong 2 thập kỷ qua đã diễn ra những sự thay đổi mạnh mẽ trong Viễn thông, sự thay đổi công nghệ một cách nhanh chóng và đưa vào nhiều ứng dụng công nghệ mới. Thị trường Viễn thông tăng trưởng rất nhanh, theo dự báo số thuê bao điện thoại cố định vào năm 2005 sẽ gấp đôi năm 1994 (trên 1,2 tỷ), số thuê bao điện thoại di động từ 80 triệu năm 1994 tăng đến 400 triệu, số thuê bao Internet từ 65 triệu năm 1997 sẽ lên đến 570 triệu năm 2000. Tại hội nghị phát triển Viễn thông thế giới do ITU tổ chức tại Malta từ 23/3 - 1/4/1998, sau khi đánh giá môi trường Viễn thông hiện nay đã nêu bật lên các xu hướng phát triển Viễn thông là: 1.1. Xu hướng toàn cầu hoá, tự do hoá, mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông ở mức quốc gia, khu vực và quốc tế. Việc toàn cầu hoá về kinh tế đã thúc đẩy nhanh quá trình tự do hoá thương mại toàn cầu, làm cho giao lưu kinh tế mậu dịch toàn cầu ngày càng sôi động. Vấn đề thương mại hoá dịch vụ được đặt ra trong tất cả các tổ chức thương mại toàn cầu và khu vực như WTO, APEC, ASEAN . trong đó có dịch vụ Viễn thông. Các tổ chức này đều nhằm mục đích là đến năm 2020 sẽ tiến tới việc tư do hoá hoàn toàn thương mại dịch vụ trong khu vực và trên thế giới. Hiện nay trong hiệp định chung về thương mại dịch vụ (Ganeral Agreement on trade in servies - GATS) của WTO, các dịch vụ Viễn thông được chia làm hai loại - đó là các dịch vụ cơ bản và các dịch vụ giá trị gia tăng trong đó các dịch vụ cơ bản đóng vai trò quan trọng hơn xét từ góc độ kinh tế, kỹ thuật cũng như chủ quyền an ninh quốc gia. Nói chung trong thời gian tới việc tự do hoá, mở cửa thị trường Viễn thông ở các quốc gia, các tổ chức khu vực đều dựa trên nguyên tắc của WTO về dịch vụ Viễn thông trong hiệp định chung về thương mại dịch vụ. Phân loại dịch vụ Viễn thông trong WTO/ GATS I. Các dịch vụ Viễn thông cơ bản: 1. Các dịch vụ thoại. 2. Các dịch vụ truyền số liệu chuyển mạch gói. 3. Các dịch vụ truyền số liệu chuyển mạch kênh. 4. Các dịch vụ TELEX. 5. Các dịch vụ Telegraph. 6. Các dịch vụ Facsimile. 7. Các dịch vụ cho thuê kênh riêng. 8. Các dịch vụ nhắn tin. 9. Các dịch vụ di động tế bào số/analogue. 10. Các dịch vụ thông tin vệ tinh. 11. Các dịch vụ thông tin các nhân (PCS) 12. Các dịch vụ dữ liệu di động. 13. Các dịch vụ khác. II. Các dịch vụ giá trị gia tăng. 1. Dịch vụ thư điện tử (E mail) 2. Dịch vụ thư thoại. 3. Dịch vụ khôi phục thông tin và cơ sở dữ liệu trực tuyến (on line) 4. Dịch vụ trao đổi dữ liệu điện tử (EDI). 5. Dịch vụ Facsimile gia tăng giá trị/cải tiến tính năng (gồm cả dịch vụ lưu trữ và tự động chuyển, lưa trữ và khôi phục). 6. Dịch vụ chuyển đổi mã và giao thức. 7. Dịch vụ xử lý thông tin và / hoặc số liệu trực tuyến (kể cả dịch vụ xử lý các giao dịch kinh doanh). 8. Các dịch vụ khác. Đối với các dịch vụ giá trị gia tăng (VAS) là những dịch vụ Viễn thông đầu tiên được đưa ra đàm phán và cam kết trong GATT 93 (tiền thân của WTO). Kết thúc vòng đàm phát GATT93, đã có 68 nước trên thế giới có cam kết với cấc dịch vụ Viễn thông VAS . Sở dĩ các nước bàn và cam kết mở cửa các dịch vụ VAS trước vì đây là những dịch vụ dễ triển khai về kỹ thuật và ít ảnh hưởng đến quyền lợi kinh tế cũng như an ninh quốc gia của các nước. Tuy nhiên, hoạt động có ý nghĩa nhất và có ảnh hưởng sâu rộng nhất về thương mại dịch vụ Viễn thông trong WTO chỉ bắt đầu khi có vòng đàm phán về mở cửa thị trường các dịch vụ Viễn thông cơ bản (Group on basis telecom -GBT). Đây là lĩnh vực dịch vụ Viễn thông quan trọng mà bất cứ quốc gia nào cũng muốn bảo hội vì lý do an ninh, chủ quyền quốc gia và lợi nhuận. Ngày 15/2/1997, 69 quốc gia thành viên WTO đã ký nghị định thư thứ 4 của Hiệp định chung về thương mại dịch vụ liên quan đến dịch vụ Viễn thông cơ bản, có hiệu lực từ 5/2/1998. Cho tới nay con số các nước tham gia ký kết hiệp định về Viễn thông cơ bản đã tăng lên 72 nước, có thể nói thế giới Viễn thông đã thay đổi một cách căn bản nhớ kết quả của hiệp định này. 72 nước đã đưa ra [...]... WTO cho phép Việt Nam khi đàm phán gia nhập tổ chức này 3 Những thách thức và cơ hội đặt ra cho Viễn thông Việt Nam trước xu thế mở cửa và hội nhập quốc tế về dịch vụ Viễn thông 3.1 Những thách thức Qua phân tích 3 xu hướng chủ yếu của Viễn thông trên thế giới cũng như yêu cầu của các tổ chức thương mại quốc tế và khu vực, có thể thấy Viễn thông Việt Nam sẽ gặp phải một số thách thức chủ yếu khi tiến... cầu, Việt Nam không thể không tính tới phải mở rộng lĩnh vực dịch vụ thương mại nói chung và lĩnh vực dịch vụ Viễn thông nói riêng Việc mở cửa hội nhập dịch vụ Viễn thông trước hết là vì lợi ích phát triển của Việt Nam, tạo thuận lợi cho Viễn thông Việt Nam phát triển phù hợp với xu thế phát triển của thế giới hiện nay 2.2 Trong ASEAN Các quốc gia trên thế giới mở cửa và hội nhập vào các tổ chức kinh tế. .. ngoài xâm nhập thị trường dịch vụ Viễn thông Việt Nam cần phải có các nghiên cứu về tác động của sự tự do hoá dịch vụ Viễn thông đối với nền kinh tế và đưa ra các quyết định dịch vụ Viễn thông nào sẽ được mở, cho phép cạnh tranh nước ngoài đặc biệt là các dịch vụ cơ bản Việt Nam vẫn là một đất nước đang phát triển, dịch vụ Viễn thông còn non trẻ và yếu kém Tuy nhiên, một khi đã tham gia vào cuộc chơi... và được đưa vào chương trình hành động của tất cả các tổ chức kinh tế quốc tế và khu vực: WTO, APEC, ASEAN đã đặt ra cho dịch vụ Viễn thông Việt Nam cần có một chiến lược phát triển phù hợp với xu hướng phát triển của Viễn thông thế giới, đồng thời phải phù hợp với trình độ phát triển kinh tế - xã hội của đất nước cũng như thực trạng Viễn thông Việt Nam Vậy chiến lược tự do hoá và mở cửa dịch vụ viễn. .. - NT), và ngoài các hạn chế đó thì Việt Nam sẽ phải mở cửa hoàn toàn cho các dịch vụ và công ty khai thác dịch vụ của Mỹ tham gia vào thị trường dịch vụ Viễn thông của Việt Nam Đây là một khó khăn đối với Việt Nam khi Việt Nam mới ở giai đoạn bắt đầu xem xét việc điều chỉnh chính sách theo các nguyên tắc của WTO Các mối quan hệ thương mại và kinh tế song phương sẽ rất quan trọng đối với Việt Nam, bởi... chức này thì Việt Nam phải thực hiện đầy đủ các nghĩa vụ mà các tổ chức kinh tế quốc tế yêu cầu trong đó có nghĩa vụ tự do hoá thương mại dịch vụ Trước xu thế toàn cầu hoá, tự do hoá và mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông trên thế giới, thì vấn đề tự do hoá Viễn thông là một yêu cầu, một nghĩa vụ cấp bách đối với Việt Nam khi mở cửa và hội nhập kinh tế quốc tế Đặc biệt để được gia nhập vào WTO cũng... chủ yếu kể trên thì quá trình mở cửa và hội nhập quốc tế sẽ mang lại những cơ hội cho Viễn thông Việt Nam + Việc mở cửa và hội nhập hay nói chính xác hơn là việc tham gia vào các tổ chức quốc tế như ASEAN, APEC, WTO Viễn thông Việt Nam có thể tận dụng được những thành tựu khoa học công nghệ mới nhất trong lĩnh vực Viễn thông và vốn đầu tư nước ngoài để xây dựng hoàn thiện cơ sở hạ tầng thông tin quốc. .. thuộc vào tình hình phát triển Viễn thông cũng như tình hình kinh tế - chính trị - xã hội và quá trình mở cửa và hội nhập quốc tế về Viễn thông của từng quốc gia qua nhiều giai đoạn khác nhau Việc nghiên cứu lộ trình mở cửa dịch vụ Viễn thông của các quốc gia trên thế giới sẽ giúp cho Viễn thông Việt Nam có một tầm nhìn tổng quát về bước đi của các nước này Từ đó rút ra được những kinh nghiệm và bài... doanh khai thác dịch vụ viễn thông + Mở cửa và cho phép các Công ty, tổ chức, cá nhân nước ngoài tham gia vào kinh doanh, đầu tư trong lĩnh vực dịch vụ viễn thông Tự do hoá và mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông trở thành một đòi hỏi cấp bách trong xu thế hội nhập với khu vực cũng như thế giới hiện nay IV Kinh nghiệm và lộ trình mở cửa thị trường dịch vụ Viễn thông các nước trong khu vực và trên thế giới... ngành kinh tế khác phát triển Chính vì vậy sự hội nhập Viễn thông còn thúc đẩy sự tham gia của các ngành kinh tế khác như tài chính, ngân hàng, thương mại, đầu tư và do đó gián tiếp tạo cơ hội thuận lợi cho các ngành cùng tham gia vào quá trình hội nhập + Việc tự do hoá và hội nhập dịch vụ Viễn thông đồng nghĩa với việc Viễn thông Việt Nam sẽ nhận được những ưu đãi tối huệ quốc và đãi ngộ quốc gia, . Tính tất yếu khách quan của hội nhập quốc tế và những vấn đề đặt ra đối với lĩnh vực dịch vụ Viễn thông Việt Nam Mục đích của chương này đi vào tìm. chức này. 3. Những thách thức và cơ hội đặt ra cho Viễn thông Việt Nam trước xu thế mở cửa và hội nhập quốc tế về dịch vụ Viễn thông. 3.1. Những thách thức.