ĐẠI HỌC QUỐC GIA HÀ NỘI TRƯỜNG ĐAI HOC KHOA HOC Xà HƠI VÀ NHÀN VÃN CHĂM SĨC SỨC KHOẺ TÂM THẨN CHO TRẺ EM TRONG CÁC GIA ĐÌNH HÀ NỘI HIỆN NAY Mx g u O ^ : ~o f ? ' 0 ,c I _ J Mã số: QX 2002 04 Chủ trì đề tài: TS Mai Thị Kim Thanh Cán phối họp nghiẻn cứu: ThS.BS Nguyễn Đình Hùng-Viện nhi QG CN Lẻ Văn Son- Tổ chức trẻ em Pháp CN Vũ Thị Minh Ngọc- Học viện HCQG CN Trương Thị Thuý Hàng- Viện XHH CN Nguyễn Thị Nga- Viện XHH Hà Nội 9/2004 BỂ T ĨU CẤP m i ĩj ọ e ọ a ố e m m TT)J Tarn TTiKĩíĩị MUC LUC Trang phụ bìa Tran„ t? Mục lục PHẨN I: MỞ ĐẦU Tính cấp bách vấn để nghiên cứu Ý nghĩa lý luận thực tiễn đề tài * 2.1.Y nghĩa khoa học 2 2.2 Ý nghĩa thực tiễn Tình hình nghiên cứu xã hội học chăm sóc sức khoẻ tâm thần trẻ em gia đình Mục đích nhiệm vụ nghièn cứu Khách thể, đôi tưọng phạm vi nghiên cứu 5.1 Khách thể nghiên cứu 5.2 Đối tượns 5.3 Phạm vi nghiên cứu Các phưonơ pháp nghiên cứu cụ thê 7.1 Phươnơ pháp vấn bàngbảng hỏi 7.2 Phương pháp phỏns vấn sâu 7.3 Phương pháp quan sát Khung lý thuyết nghiên cứu giả thuyêt 10 7.1 Khuns lý thuyết 10 7.1.1 Biến số phụ thuộc 10 7.1.2 Biến số độc lập 10 7.1.3 Biến can thiệp 11 BỂ TÀ3 CẤP m i 5QC Q ố e QUA m m T g j K33T TTiKRĩi 7.2 Giả thuyết nghiên cứu 12 PHẦN H: C SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP LUẬN CỦA ĐỂ TÀI 14 2.1 Một sô lý thuyẽt quan điểm tàng nghiên cứu 2.1 Lý thuyết biến đổi xã hội 2 Lý thuyết vị thế, vai trò xã hội Lý thuyết xung đột y học sức khoẻ Lv thuyết trao đổi Lý thuvết hành độns xã hội M.Weber 2 Cơ sở phưong pháp luận 14 14 16 17 19 20 23 2.2.1 Các hướng tiếp cận nghiên cứu 92 2.2.1.1 Phươns pháp tiếp cận hệ thống 23 2.2.1.2 Quan điểm phát triển 26 2.2.1.3 Phươns pháp tiếp cận lịch sử Oộ 2.2.1.4 Phương pháp tiếp cận Văn hoá 27 2.2.2 Tư tưỏng Hồ Chí Minh CSSKTE -)g 2.2.3 Quan điểm Đảng nhà nước CSSKTE 29 2.3 Các khái niệm công cụ 33 2.3.1 Khái niệm Trẻ em 33 2.3.2 Khái niệm Sức khoẻ 34 2.3.3 Khái niệm Sức khoẻ tâm thần 34 2.3.4 Khái niệm chăm sóc sức khoẻ ban đầu 35 2.3.5 Khái niệm gia đình 35 PHẦN III: KẾT QUẢ NGHIÊN c ứ u 38 38 3.1 Tổns quan địa bàn nghiên cứu 41 3.2 Mạng lưới chăm sóc sức khoẻ Việt Nam ĐỂ Trò e ấ p ĐẠ3 e Q aốe ủ K g m T O i a m T5AH5 3.3 Mạng lưới chăm sóc sức khoẻ cho trẻ em Việt Nam 42 Chương 1: Hiện trạng sức khoẻ tâm thần trẻ em 46 Chương : Chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em gia đình 58 Hà Nội Thực trạng chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em gia đình 1.1 Nhận thức bậc cha mẹ giá trị sức khoẻ giá trị sức khoẻ tâm thán trẻ em 1.2 Hành độns bậc cha mẹ trons chăm sóc sức khoè tâm thần ^! cho trẻ em 1.2.1 Bảo vệ nàng cao sức khoè cho trẻ em £Ía đình + Đẩu tư thời gian chăm sóc sức khoẻ tâm thán cho trẻ + Tạo quan hệ ứns xử tốt trons Ía dinh ~" + Hành độns tạo thỏi quen cho tre trons sinh hoạt , 1.2.2 Ưns xử cha mẹ trẻ măc bệnh ^ 67 77 84 89 Nhân tố chi phối hành động CSSKTE gia đình 89 2.1 Kinh tế Ìa đình 2.2 Kiến thức bâc cha me 2.3 Vai trò cùa thốngw truvền * thòng^V"tế (1-s 2.4 Ảnh hưởng PTTQ ọ7 2.5 Cấu trúc quy mô nhân hộgia đinh gg 2.6 Sự chuvển đổi hệ thống giáo dục xã hội Ị 02 2.7 Vai trò dịch vụ xã hội khả đáp ứng Kết luận khuyên nghị 107 Tài liệu tham khảo 115 SỀ TÀ3 CẤP m i ọ e ẹ a ế e a m TH3 K i m Ti)flRĩ? PHẦNI NHỮNG VẤN ĐỂ CHUNG TÍNH CẤP BÁCH CỦA VÂN ĐỂ NGHIÊN c ứ u Sức khoẻ tâm thần đan vấn đề cộm sức khoẻ cỏns cộns thê giới nay, trons có Việt Nam Số người mắc có nsuv mác bệnh không nhỏ Cho đến nav, giới ước tính có 400 triệu nsười (chiếm khoảng 20-25% dân số) trona có trẻ em, bị rối loạn tâm thần kinh vấn đề tâm thần liên quan đến ma tuý, rượu nhữnơ stress đời sons Việt Nam, theo thỏns kè khoa Tàm thán- Viện Nhi Quốc Gia, năm 1982-1989 tỷ lệ vấn đề liên quan đến sức khoè tâm thần trẻ em chiếm 109c, năm 2000 tỷ lệ trẻ em có rối nhiễu tâm lv chiếm đến 209c, thi ÍỜ ( cho dù chưa điều tra đủ tất rối loạn sức khoẻ tàm thần), tỷ lệ bệnh tâm thần trẻ em cũns xếp thứ 10 loại bệnh trẻ chủ yếu rối loạn hành vi rối loạn cám xúc Tức 10 em có 1-2 em gặp khó khăn cần chăm chữa [29] thị lớn nói chung, Hà Nội nói riêng, tình trạng khơn mơt nguy mà đến trở thành vấn đề xã hội Đã đến lúc chúns ta cần nhận thức lại cách nghiêm túc vấn đề liên quan đến sức khoẻ tâm thần trẻ em có phân tích cẩn trọng Nhìn nhận tầm quan trọng mà năm qua, Đảng Nhà nước Việt Nam trọng đến trẻ em, đến việc chăm sóc sức khoẻ tàm than cho trẻ em thơns qua việc ban hành nhiều nghị quvêt, sắc lệnh, chi thị , coi chãm sóc sức khoẻ tâm thán cho trẻ em mục tiêu ưu tiên cùa phát triến, nhiêm vu quan trọng mà cấp UV Đàns, quyển, ngành, tổ chức BỂ TÀĨ CẤP m i Tịọ e ẹ a ố e rm n ĩ TịỊ l a m ĩĩịK ĩiT í đồn thể xã hội, nhà trường gia đình có trách nhiệm thực Để triển khai chủ trương Đảng Nhà nước, hàng năm, Uỷ ban dân số- sia đình trẻ em Việt Nam Uỷ ban dân số- sia đình trẻ em Hà Nội có tháng hành động trẻ em, trims tâm khoa học, trườns đại học, viện nghiên cứu, tổ chức trong, nước cũns tiến hành nhiều đề tài nghiên cứu nhằm tìm kiêm đề xuất giải pháp khả thi sóp phần tuyên truyền khả phòng nsừa bệnh tật trons cộng đồng nói chuns, trons: gia đình có trẻ em nhỏ nói riêng Nhằm phòng tránh tốt tình trạns sức khoẻ tâm thần trẻ em, trẻ em có hội chăm sóc sức khoẻ tâm thần phù hợp với côns ước quốc tế quyền trẻ em, việc nshiên cứu:” Chăm sóc sức khoe’ tâm thẩn cho trẻ em gia đình Hà Nội ” vô cần thiết nhằm góp phần luận giải đầv đủ sờ khoa học thực tiễn cho việc chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em gia đình Đâv khỏns chí đơn thuán quan niệm mans tính trách nhiệm, đạo đức, xã hội, mà nữa, có quan hệ đến nhận thức, hành vi bậc cha mẹ trons sia đình- nhữns người đám nhận vai trò chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em - nhữne chủ nhân tươns lai đất nước Nếu có nhận thức đắn, bậc cha mẹ quan tâm chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em nhiều Công việc khơng chi thiết thực có tác dụns nâng cao số phát triển người mà Liên Hiệp Quốc nêu Việt Nam đans phấn đấu mà có ý nghĩa quan trọng phát triển dân tộc Việt Nam trons thời kỳ CNH-HĐH đất nước Ý NGHĨA KHOA HỌC VÀ THỰC TIẺN CỦA ĐỂ TÀI 2.1 Ý nghĩa khoa học N ơhiên cứu hoat đơns chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trỏ em có V nơhĩa lv luận quan trọns, siúp phát hiện, tìm hiểu quy luật tiềm SỂ TÀ3 CẤP 5ỌC 030C T iff IQĨIT TTffiTffi ẩn hoạt động này, sở hoạch định sách phù hợp với đặc thù tửng nhóm sia đình cụ thể Kêt nghiên cứu góp phần hình thành quan niệm khoa học chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em, sức khoẻ tàm thần trẻ em trons thực tế xã hội, quan niệm vấn đề nhiều sai lệch Nghiên cứu lý thuyết để tài cung cấp tri thức để điều chỉnh quan niệm phiến diện nói hình thành quan niệm phù hợp Kêt nghiên cứu nhữns sờ thực nghiệm kiểm chứng Óp phần làm sáng tỏ hệ thống lý thuyết sức khoẻ, lý thuyết trao đổi xã hội, hành độns xã hội Nsoài ra, kết nghiên cứu cũnơ đóns Ĩp vào việc tạo sở khoa học nhằm hồn thiện chươns trình truyền thơng chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em 2.2 Ý nghĩa thực tiễn Đề tài cung cấp nhữns liệu cụ thể làm sáns tỏ thực trạns sức khoẻ tàm thần trẻ em Hà Nội, thực trạng hoạt độns chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em gia đình, đặc biệt nhữns hạn chế nhận thức hành vi bậc cha mẹ trons chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em Kết nghiên cứu Óp phần khuyến cáo xã hội nguy ánh hưởng đến sức khoẻ tâm thần trẻ em nay, cung cấp sở khoa học thực tiễn hồn thiện sách, xã hội hố cơng tác BV&CSTE, nâng cao vị trách nhiêm gia đình trons việc chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em TÌNH HÌNH NGHIÊN c ứ u Xà HỘI HỌC VỂ CHĂM SÓC s ứ c KHOẺ TÂM THẨN TRẺ EM TRONG CÁC GIA ĐÌNH 3.1 Trên thê giới Chăm sóc sức khoẻ, đặc biệt chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho tre em nhu cầu nsười, mục tiêu lâu dài nghiệp phát triển BỂ T rò e p T?ọe ọ a ố e Q2R m ỉu t ĩịỊ K jm TT íỉm ĩi kinh tế- xã hội Năm 1628, Comenius đặt vấn đề giáo dục trẻ em chậm phát triển tâm thần, nhiên dừng lại nghiên cứu khía cạnh bệnh học rối loạn tàm thần nặng yếu tô' nội sinh tâm thần phàn liệt, thiểu trí tuệ gày nên Năm 1923, hiến chươns quyền trẻ em với năm nội dung có liên quan đến việc chăm sóc sức khoẻ tâm thần, nhưns chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em nhà khoa học ý đến từ siữa thê kỷ XX, đặc biệt từ sau hội nghị tổ chức Y tế Thế giới vào năm 1976 Alma Ata Cũng từ chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em nhiểu nước đưa vào chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thần, đặc biệt trẻ em có chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thẩn trẻ em trường học gia đinh Từ 30-40 năm gần đây, vấn đề sức khoẻ tâm thẩn có liên quan tới aia đình nhà nshiên cứu quan tâm Nhiều tác giả chứng minh ảnh hưởns âm tính hồn cành sây nên nhữns chấn thương tàm lý kéo dài trons gia đình đến hinh thành nhàn cách trẻ em thiếu niên (Gindikin V Ia, 1961, Kerbikov o v , 1962; Trifonov A, 1967; Lirko A.E, 1977) Bên cạnh cũns nhấn mạnh vai trò khơng thuận lợi gia đình thiếu người chăm sóc, thiếu gắn bó mẹ- bệnh nghiện rượu, ma bố mẹ (Winnicott, Rutter, Ford, 1982, 1990) [29] Khoảng 20 năm trở lại đâv nhiều nhà nshiên cứu xem xét sức khoẻ tàm thần góc độ strees thể Theo họ, chấn thương tâm lý strees cảm xúc tân cơnơ vào sức khoẻ người Stress khôns gây nên biến loạn tâm lý (tổn thươns sức khoẻ tâm thần ), mà ảnh hưởng tới sức khoẻ thể chất Đặc biệt trẻ em, tác động lớn đến phát triển thể chất, tinh thần Điều thể rõ nghiên cứu sinh học nhà khoa học cho strees tác động vào hệ đồi- tuyến yên, tuyến thượng thận hệ thần kinh thực vật, làm thay đổi sỏ' sinh học ACTH ( Adenocorcotropin Hormone), Catecholamines Corticosteroides Các nhà n ơhiên cứu khẳns định việc chăm sóc sức khoẻ tâm thần tốt tránh BỂ T K CẤP m i I)QC ỌHée Ũ1K m ỉ u ĩ ĩ ị Ị m m TTịKRTỉ chấn thương tâm lý, từ giúp thể tăns sức đề kháng chốns bệnh tật 10 năm trở lại đây, khí chất trẻ liên quan đến hành vi, trầm cảm, nghiện hút tuổi vị thành niên nhiều nhà nshiên cứu quan tâm Nhìn chung, ỏ nhiều quốc gia ngày nay, báo sức khoẻ tâm thán trẻ em như: rối loạn hành vi chống đối phạm pháp, tổn thươns não, rối loạn sen, trầm cảm, tự tử sử dụng nhằm phản ánh trình độ phát triển chất lượng sống Các nghiên cứu giới chủ đề chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em trons Ía đình từ trước đến nav cho thấv: hoạt động chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em xoay quanh hai bình diện: sia đình, quan hệ tronơ Ía đình với chức năns quan hệ nơồi xã “ Bcít bình đẳng giới vả phản biệt đối xử phụ nữ có ảnh hưởng đến sống hàng ngày trẻ em ”( Llovd- 1995), "So với cức °iư dinh quy mơ nhò, mức độ chênh lệch giới tính gia dinh dóng thường lớn lu/11, dẩn cỉến chênh lệch hành vi nuôi dưỡng vá chăm sóc cúi Hơn nữa, gia đình qui m lớn thường bất bình đẳng đầu tư, phân bô nguồn lực LÚC thê c ù mo sonso ” "Người mẹ có hoc vàn cao ánh hường o w ĨỨI CSSKTE nhiêu Các bù mẹ ỏ thành phô' diều kiện CSSKTE tut bà mẹ nơn” th ìì\ Benefo, 1994), Việt Nam Tàm thần học có Việt Nam từ năm 50 chi đề cập ơóc độ quản lý điểu trị bệnh rối loạn tâm thần nặng bệnh viện Đến nhữns năm 70, trẻ em chậm phát triển tâm thần quan tâm Mãi tới năm 80, đặc biệt năm 95, vấn đề tâm lý xã hội tác động đến sức khoẻ tâm thần tâm thần học nhi tâm lý học quan tâm Thời ơian ơần đâv, nhiểu chương trình, dự án nghiên cứu chãm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em trons sia đình nhiều nhà nghiên cứu quan tâm BỂ T R CẤP S Ạ 1)ỌC ẹ g é e Qua m m T53 K3m T ỉịR ĩiĩi góc độ khác nhau: y học, tâm lý học, giáo dục Chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thần cộng đồng triển khai bước phạm vi 61 tình thành nước Nhiều cơng trình nghiên cứu khoa học khác lĩnh vực đời: - "Mội vài suy nghĩ chăm sóc sức khoe' tâm thẩn cho tre’ em \ Giáo sư Nguyễn Việt- nguyên chủ tịch Hội Tâm thần Việt Nam) - “ T hôi vị thành niên với sức khoe’ tâm thần" (TS Hoàng cẩm Tú, Quách Thuý Minh, Nguyễn Hổng Thuý - Khoa Tâm Thần, Viện Nhi QG) - “ Nghiên cítii sở thực tiễn đẽ xảy dựng chiến lược nánọ cao sức khoe’tâm thân cho tre’em năm 2001-2010 ” (TS Hồn" cẩm Tú chủ trì) - “Nguyên nhân rối loạn hành vi bị ngược đãi trẻ em vị thành niên” (TS Hoàns cẩm Tú, Quách Thuý Minh Nsuyễn Hồns Thuý - Khoa Tàm Thần Viện Nhi Quốc Gia) “Cuộc điều tra dư luận học sinh xới đê: Hình phạt cùa cha me dối với trẻ e m ’ỴTS Đặns cảnh Khanh chủ trì) Đề tài cấp Bộ, 12 điểm đại diện tỉnh, thành phơ' Truns Nam Bộ trờ phía Bắc gồm: Thành phố Đà Nẵns, Nshệ An Hà Nội, Hải Dươns Hài Phòns Hồ Bình với tham gia 1.240 em - “Hành vi rối nhiễu cùa học sinh Việt Nam, chiùìn đốn vù trị liệu " (Phạm Thị Nguyệt Lãng) - "Hội thào vể rối loạn hành vi thiếu niên Việt N a m \ Bệnh viện tâm thần Truna ương 10/1989 - “ Gia đình cộng việc gìn giữ văn hố truyền thơhg điểu kiện kinh t ế thị trường XII th ế tồn cầu hố, ”(TS Đặng Cảnh Khanh chủ trì) Đề tài cấp Bộ UBBVCSTE Việt Nam, 11/2000 - “ Trẻ em gia đình nliữnq nghịch lý " (Đặng Phương Kiệt) BỀ TÀĨ CẤP SflJ 5QC 03QC QJfl m m TĩịỊ Kirn ĩTịK m ị tăng 41.142 người Sự khủng hoảng phân hoá đáng kể vấn để đội n^ũ cán y tế cấp phường Theo tổng cục thống kê năm 1990 số người làm việc hệ thống y tế phường là: 204 bác sĩ 113.000 Y sỹ 6657 Nữ hộ sinh j 171 Y ta 2460 thciv thuoc dân tộc, với muc tiêu đủt riì đám bào cán bò V tế/1000 dàn Việc ban hành" Chiến lược bảo vệ sức khoe' nhản dàn 1990-2000" với phương châm” Kê thừa, nâng cao, dổi mới, kết lụrp dán tộc vù hiệu đụi" với sách thích hợp đẽ cô xâv dims phát triển nsành dược, sách phân phối lưu thơng thuốc, cuns cấp thuốc thiết yêu cho dàn với eiá ổn định, thời gian nhanh chóng phục vụ kịp thời nhu cẩu khám chữa bênh cho người quận,huyện Tất cà cùne với nhữns điéu kiên kinh tế thị trườns s ó p phán tạo động lực cho khôi phục phát triến sờ V tẽ địa phươns với phân hoá rõ rệt Sự quan tâm nàv eiúp cia đinh ncăn nsừa đáns kể tình trạns bệnh tật trẻ tình trạng xuốne cáp hè thònn Chẳns hạn như: Các chươns trình tiêm chủne mớ rộng, phone chỏns sốt rét chươns trinh Vitamin A chươns trình dinh dưỡng trẻ em chương trình phònơ chốns bệnh tiến hành đổu đặn, điêu dó góp phàn \ ao việc ngăn chặn dịch bệnh trons năm qua Ti lệ chêt măc hộnh nhiêm khuân, viêm não trẻ em trons chươns trình tiêm chùng mờ rộng giam 6-10 lấn khỉ mà phần lớn trẻ em sinh rại bệnh viện dược tiêm chủnơ phònơ n°ừí.i bênh viêm nũo, viẻn gan B micn phi Nho đo cuc tạt chứng tâm thàn bệnh thực tổn giảm Có thể thấy tính phổ biến chất lượng dịch vụ CSSKTE, có chăm sóc sức khoẻ tâm thẩn trẻ em cải thiên nhiều thách thức Bởi thưc tê chưa có tỏ chưc họ thong lien nganh tam than hoc nhi nhi khoa, tâm lv học, Íáo dục học, xã hội học đe trơ mot khoa hix sức khoẻ tam thẩn cho tri, mùng lưới chăm sóc V tẽ dế dư phòng, phái 103 ĐỂ T m eẤ P T?ẹe ọaếe Ũ2K n m TT^J K im TĩịKĩlTỊ can thiệp sớm trẻ có vấn đề liên quan đến sức khoẻ tâm thần chất lượng nhân viên y tế Việt Nam nói chung, Hà Nội nói riênơ vàn coi trờ ngại nghiêm trọng chất lượng dịch vụ hỏi tiếp càn hệ thống dịch vụ y tế tốt trẻ em gia đình có mức sons nshèo - mức thu nhập vốn thấp nhiều so với nhiều nhóm cư dãn Cho dù xuất hệ thống dịch vụ y tế tư nhân theo quv luật cune- cáu đan nsàv phát triển rộns khắp cho dù tình trạns hành nghề tuỳ tiện khơng có eiấy phép, khơng đủ trình độ chun mơn nhiều sờ tồn 2.7.2 Hệ thống dịch vụ văn hố khả đáp ứng Trong hệ thống dịch \Ị văn hoá, thiết chế giải trí phận cấu thành thiết chế văn hố Nó thành lập hoạt độns neồi việc đáp ứng nhu cầu vui chơi giải trí trè thời gian rỗi, giúp chúng có sức khoe tâm thần tốt nhất, Thu đò Hà Nội, thiết chẽ giai trí vỏ phong phú, đa dạnơ có quan hệ tươns hỗ tạo thành hệ thống thiết chè giai trí Hệ thốns bao ồm : ❖ Các thiết chế đáp ứns nhu cẩu hoạt động thể dục thể thao cho tre em : sân vận độns sân tennis, nhà thi đàu bóng bàn ♦> Thiết chế đáp ứns nhu cáu hường thụ văn ho ú : rạp chiếu bóng, nhà hát ❖ Thiết chế đáp ứng nhu cầu vui chơi, vận động : sàn chửi cáp sở ♦% T h i ế t c h ê ' đ p ứ n s n h u c ẩ u p h t t r i ể n n ă n g k h i ê u : c â u l c b ộ n h v ă n hố Qua khảo sát thực tế, chúng tơi nhận thấy Hà nội có : 9/14 rạp du\ trì buổi chiếu phim, 3/12 nhà hát lớn nhỏ hoạt đỏng thường xuyên (nhà hát tuổi trẻ nhà hát múa rối, rạp xiếc), lại biểu diễn theo kỳ khơng biểu diễn 24/36 nhà văn hố câp/102 phường có hoạt đỏng chí có 19/24 nhà văn hoá hoạt động theo chức lại nhà vãn 104 ĐỂ TK eăp SẠ3 5QC Qaee ủ m ĨUKl Tiff Torn ĨTịKĩlĩi hoá để người vào tập thể dục, chơi bóng miễn phí 1.740 điểm vui chơi chủ yếu bãi đất trống khơng có trans bị 21 Theo thốnơ kê UỲ ban dãn số-gia đình trẻ em thành phố chi có 4Src điểm vui chơi có hoạt độn thưỡnguyên 2CTr có phương tiện hoạt dộng Sự lãng phí đến van chưa có cách giải quvết Chăng hạn Quặn Hai Bà Trưns Hà Nội trons 133 điếm vui chửi có 34 điểm nhà trường mà tan học trẻ khỏns thể vui chơi điếm đình chùa-chốn linh thiêng khó vui choi thối mái 19 điếm vui chơi khu đất lun khống khu tập thể 56 sàn bãi hè phố 15 CLB văn hoá Như trước đày trons CO' chế tập trune quan liêu, bao cấp nhĩrne điều kiện dành cho trẻ em vui chơi siài trí ngồi nshèo nàn sờ vật chất nặn nề côns tác tuvẻn huấn hon nhằm mục đích thố mãn nhu cáu vui chơi, nhu cầu nshệ thuật thẩm mv đế đem lại sức khoe tàm thán cho tre siờ đây, trons điều kiện đổi mới, chù trương xã hỏi hoá hoạt đụng vãn hoú mờ rộng phát huy tính chu độns nhãn dàn việc cung Nhà nước chăm lo xâv dựns đời sons vãn hoá tinh thán Do xã hủi xuất nhiều mò hình, nhiều dạns sinh hoạt vãn hố (trong cú mỏ hình dành cho trẻ em) san phẩm văn hoú loại chơi, dạng tro chơi điện từ phù hợp với mức độ phát triẽn tư cua tre em cua cúc nước khác tronơ q trình ơiâO lưu nhâp Nhuns loại hình \un hi đo o mọt khiu C3.nh c ũ n có nhữnă V nshiiA tích CƯC nhi.1t đinh Tu\ nhicn mụt tim cuâ c h ế thị trư ònơ c ũ n s bỏc lộ nhiều điêm tiõu cực \ làm thay đoi mọt so hoạt độnơ để phù hợp với guồng quay cùa xã hội Hiện tre chu yêu tham gia \ao thiết chế đáp ứng nhu cáu hưởng thụ vãn hoá đáp ứng nhu cáu vui chơi, vận độns đáp ứns nhu cẩu phát triển khiếu Tinh trạng thiêu sân chơi, thiết chế sinh hoạt văn hoá dành cho tre em phổ biến bên canh tu điếm trò chơi điện từ cua tư nhàn phát triẽn Điều lo ngai la tu điểm trò chơi nàv tư nhân chưa có sư kiếm soát quan K chặt chẽ cua 105 ĐỂ TÀU eấP BẠ3 T)0C ẹ a ế e Xây dựng mạng lưới chăm sóc sức khoẻ tâm thần học đườns tạo mối quan mật thiết chặt chẽ gia đình- nhà trường Đẩy mạnh cơns tác tư vân sức khoẻ tâm thần - Cần quan tâm có tuyền truyền giáo dục cho bà me tre nhữne kien thưc vê sưc khoe tâm thân cách thức chăm sóc sức khoẻ tâm thẩn cho trẻ em, dấu hiệu bệnh tật nhằm tăng cưòna năn nhận biết chữa trị bệnh cho trẻ, hỗ trợ cho gia đình nhĩrns người chăm sóc cho trẻ phương thức xử lý dúns lúc kịp thòi - Cẩn có phổi hợp liên Uỷ ban, liên nsành để triển khai chươns trình bào vệ sức khoẻ tâm thần trẻ em, tuyên truvén vận độns cho ni!ười hiếu tham gia vào hoạt độns nàv sia đình cũns Cộn2 đổní - Có phối hợp siữa Uv ban dàn số sia dinh trẻ em, trườn2 hoc \ eia dinh đưa nội duns siáo dục sức khoẻ tâm thán trẻ em vào chưone trình học khố từ độns viên khuvến khích học sinh tham sia \'ào hoạt đỏne chăm sóc sức khoẻ tâm than cho bàn thân người gia đinh - Cần tuvên truyền nâns cao hiểu biêt sia đình quyền đươc chăm sóc sưc khoẻ tâm thần cho trẻ em phương tiện thông tin đại chúng Đày biện pháp cần đáy mạnh có hiệu quà diện rộng Tuy nhiên nội dung tuvên truyền cũnơ phái đa dcins, tuỲ từns đỏi tượng mu thici kc nọi dung, cách thức tuvên truyền, phụ nữ Các quan nhà nước, đoàn thẻ nhân dân, phoi hợp \Ơ nganh V te trien khai chươnơ trình chăm sóc sức khoe tâm than cho tre em cha phương, tuvên truyền vận động cho người dàn hiêu tự giac tham gia \ao hoạt động chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em gia đình cơng đồng - Cần bổ xung nội duns Íáo dục văn hố ứng xử cho tre cm lưa tuoi tronơ trường sia đình cộng Cán lăng cường giáo đục \ẽ lòng tư 111 ĐỂ TÀ3 ếp SẠ3 ĩ)Q e ẹ a ố e G ĩfl ™ r n p K j n r ĩĩịKỸiĩi tin, khả hồ nhập cộng đồng trẻ Cần có giải pháp nhằm bước giúp trẻ biết tập hợp, cải tạo chi huv cộng đồnơ - Khuyến khích tuyên truyền tầm quan trọng việc chăm sóc sức khoe tâm thần cho trẻ em Tránh phân biệt cách chăm sóc đối xứ với trẻ em Đối với hệ thống dịch vụ xã hội - Quan tàm chăm sóc mạng lưới chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em, mờ rộng dịch vụ chăm sóc sức khoẻ tâm thần tre em cho Ía đình bao gồm dịch vụ tư vấn, phát hiện, chuẩn đoán sớm - Tiếp tục trì chươns trình, dự án chăm sóc sức khoẻ ban đáu có chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em - Tăns cường hiệu q hoạt động chươns trình chăm sóc sức kh tâm thán cho trẻ em cộns như: tiêm chùns mỏ' rộng - Hợp lv hoá giá cà cua dịch vụ y tế dể tạo điều kiện cho tài ca trò em đéu tiếp cận sử dụns dịch vụ y tè - Các hoạt độna văn hoá, thể thao can phái đầu tư nữa, phai coi dãy môt dans phúc lơi đôi với trẻ cm đẻ chăm sóc sức khoe tâm than cho trc em tốt Tránh thươns mại hoá dịch vụ tre Khổng ngừng cải tiến mở rơnơ đu chintz hũá hcat đòriii nhăm thu hút tre cm cung nơười lớn vào hoạt độns này, nhầm tạo mỏi trường văn hoá tập có tính cộng xã hội Đơi với gia đình - Gia đình cần tăng cường phối hợp chặt chẽ với nhà trường xã hỏi hoạt độnơ Bảo vệ chăm sóc sức khoẻ trẻ em, đặc biệt chăm sóc sức khoe tâm thần cho trẻ em như: theo dõi quản lý tốt sức khoẻ trẻ siai đoạn 112 BẼ TÀ3 eấp ĐẠH T?ọe ẹ a ố e Ũ1R ffiTH TI^J K im TTịRĨIT) - Nhằm khấc phục tình trạng gia đình khuyết thiếu dễ ảnh hườns tới chăm sóc sức khoẻ tâm thần trẻ em, gia đình cần hạn chế tới mức tối đa tình tranơ xuns đột sau tình trạns ly ly thân - Các cha mẹ cần nâng cao yếu tố tránh cho trẻ nsuy rối loạn cảm xúc hành vi thông qua việc nàne cao hiểu biết sức khoẻ tàm thần , cách chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ, có tính kiên định quan tâm chăm sóc trẻ, tạo mối quan hệ nồng ấm, tăng hoạt độn thẩm mý như: âm nhạc, hội hoạ thể thao cũne eiúp trẻ tư chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho - Các gia đình cần có quan tàm em, đề cao quyén chăm sóc bào vệ chăm sóc sức khoẻ tâm thần trẻ em coi nhu cầu thiết yếu bàn - C c c h a m ẹ c ầ n c ó V t h ứ c n ù n s c a o h ọ c v ấ n t i ế p t h u c c t h õ n i i Ú n v ề l u ậ t liên quan đến trẻ em, từ việc bào vệ quvển chăm sóc sức khoé tâm thần cho trẻ em đưọ'c tốt hon - Trẻ em có sức mạnh nội tâm biết tự an ủi chúns tập trung vào việc giai quét vấn đề tập trung vào bàn thân, chúne có định dựa trẽn nsuyên tắc đạo lý lù tính tốn lợi ích cá nhãn, bác cha mẹ cẩn tạo điều kiện cho trẻ dài tốt vấn đề cùa sống chúns nhận thức rõ thực tẽ, cán tạo diều kiện đẽ - Gia đình cần trì khốns gian văn hoá lành mạnh xung quanh sốnơ trẻ, cần coi trẻ trung tâm phát triên - Tănơ cườnơ vai trò nsười mẹ hoạt dộng chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em Tạo điều kiện cho người mẹ có điều kiện tích luỹ kinh n ơhiêm ni day chăm sóc sức khoẻ tâm than cho tre em - Các ơia đình cần nâng cao quyền tự cho người mẹ hoạt động chăm sóc, phát chữa trị cho tre 113 SE TCI CRP Dfl3 Ĩ)Qe QSjQC G3K - Các ông, bố bà mẹ cần nâng cao kiến thức kỹ chăm sóc, xừ lý nhà trẻ bị bệnh tật thông qua việc tham gia đầy đủ thường xuyên buổi sinh hoạt vấn đề đoàn thể (đặc biệt hội Phu nữ), y tế tổ chức - Các sia đình cần tăns cường củng cố phát triển, ổn định cúns cố mối quan hệ sờ nhữns mói quan hệ tinh cam nhãn - Các gia đình cần giữ 2Ìn phát huv nhữnơ siá trị truyền thổn tốt đẹp đời sons xã hội, làm cho giá trị thâm nhập manh mẽ, tự nhiên vào từns đứa trẻ trờ thành nhữns quv tắc chuns cùa sóng thườns ngày 114 ĐỂ TÀ3 CẤP SẠ3 Ị)0C ọaốe ủiR a m TTịỊ KJm TTịKRĨỊ TÀI L IỆ U THAM KHẢO Đảng cộng sán Việt Nam: Báo cáo trị ĐH dại biểu toàn quoc Lĩr thứ IX, NXB Chính trị Quốc gia 2001 Vũ Ngọc Bình: Những điều cần biết xé quyền tre’em XXB Chính trị 1997 Vương Thiên Địa, Triệu Hàm Trương Phàm: Biết trước mười mĩm NXB Vãn hoá, Hà Nội 1998, trans 11,12 Bruce J Cohen, Terri L Orbuch: XHH nhập mòn NXB Giáo dục 1995 Ban Khoa Íáo trung ươn í: Chăm sóc bàu vệ sức khe’lìhái; dai: ĩrciì” thời kỳ cơng n°hiệp h, dụi ÌIOCĨ đất nước NXB Y học Hà Nội 1996 Hồns Đình Cáu- Quàn lý sức khoe chăm sóc sức klu>c' ban dầu - Nhà xuất bán V học nă m 1983 UBBV&CSTE Việt Nam: Chì tiêu tre’em Việt nam núm Ỉ99S ỉ 999 Chương trình chăm sóc sức khoẻ tàm thần cộng đồng ƯBBV&CSTE Việt Nam Tons cục thốne kê: Điêu tra ilar.h ỵui mục í lẽ II thập kỷ vé trẻ em Hà Nội 2000 10 Nguyễn Văn Đạm Văn Tân : Từ điển Tiếng Việt NXB KHXH 1997 11 Phạm Tất Dong, Lè N sọc Hùns chù biên : At7 Hội Học ĐHQG 1997 12 Bệnh viện tâm thẩn Truns ươns: Hội thao rối loạn hành VI cua thiếu niên Việt Nam, 10/1989 13 Maaot Prior Các rối loạn tủm ly tre em trị liệu Trung tám sức khoe tre em cộng đồng Bệnh viện nhi khoa Hoàng Gia Melbourne Victoria australia, 1999 14 Đặng Phươns Kiệt: Trẻ em gia đình nghịch lý NXB Phu nữ 1999 15 Hổ Chí Minh: Tồn táp, NXB Chính trị Quốc gia Hà Nội 1996 tap 12 ĐỂ TÀU eá p BÀU Ị?ẹe 030C Ũ2R f f l f f j TTịỊ K J3T ĨT}KRTị 16 Quách Thuý Minh, Hoàng cẩm Tú, Nguyễn Hổns Thuv: Nguxên nhản rối loạn hành vi bị ngược đãi tre' em vị thành niên Tài liệu báo cáo Hội thảo sức khoẻ tuổi vị thành niên, Bộ y tế 1995 17 Báo Pháp luật đời sons: Nguồn bổ sw:° lội phạm, neày 4/ 3/1905 18.Viện sức khoẻ tâm thần- Hội tàm thán học Hoàns Gia Australia XewDilirr Những thảnh tim sức khoe' rám ỉhân (chuyên nsành tâm thẩn học xã hội học văn hoá Hội thảo 11/1996 19 Nghiên cứu xã hội học, NXB Chính trị quốc Ía 1996 20 Phạm Thị Nguyệt Lãng: Hành vi rối nhiêu cùa học sinh Việt Xam, cìuũĩn đốn vả trị liệu Báo cáo hội thào Pháp-Việt vé '■ Trẻ em thực trạng'’10/1997 Hà Nội 21 Vũ Phạm Nsuvên Thanh: Cơ sở lý thuyết thực tiên cho r.ạhiữn cửu xã hội học vè sức khoe bệnh tật vờ V rờ’tron2 cuốn:”.YJhoihoe tư lìliicu hướng tiếp cận rù nhữnq thành tựu bước iỈLiu", NXB Khoahọcxã hội Ha Nội 1994 22 Nsuyễn Toán Phạm Danh Tốn: Lý luận vù phương pháp the chu the thun NXB TDTT Hà Nội 2000 23 Ban Khoa d o TW: Tình hình Y T ể c ù d Y iệ ỉ Wiiii vù cức nước trớn thê ỹứiTài liệu tham khảo phục vụ cho chiến lược phút trien nguồn nhan lực th iện đời SỐĨ12 n h â n d ãn siai đoạn 2001-2010 12/2000 24 Tổn cục Thốns kê: Tình hình kinh tế-xã hội Việt Nam 10 mĩm 1991-2000, Hà Nội 2/2001 25 Tổnơ cục Thốns kê: Phăn tích kết điều tra bàn tình hình tre em-phụ nữ 10 huyện trọng điểm cùa UNICEF, NXB Thông kê 2002 26 Rutter M: Relationships benveen mental disorders in clulcíhoo and adulthood Acta, psychiatry scand 1995: 91; 73-83 27 Khoa truyền nhiễm- Viện nhi Thuỵ Đien: Tlwii'j /•(.’ r.iit! SẺ TÀ3 ế p SẠ3 l)0 e 030C m ĨT>2 KJm TEARS 28 Bộ y tế: Thống kê Bộ y tê năm 1999 29 Trung tâm nghiên cứu tâm lý trẻ em: Thông tin khoa học 30 Đảng cộng sản Việt Nam: Văn kiện Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VUI, NXB Chính trị Quốc aia, Hà Nội 1996 31 Đảng cộng sàn Việt Nam: Vãn kiện Đại hội Đàng tồn c/itơc Líu thử VIII, NXB Chính trị Quốc gia 1999 32.Nguyễn Việt: Một vài suy nghĩ CSSKTT cho ĩrè em 33 Physical Finessd, Microsoft.Encarta 99 Encyclopedi 34 The Harper Collins- Dictionary of Sociology, 1991 35 Encvclopediea of Sociology, Vol 1, Fidzroy Deamom Publishes UK and u s 1995 ... chăm sóc sức khoẻ cho trẻ em Việt Nam 42 Chương 1: Hiện trạng sức khoẻ tâm thần trẻ em 46 Chương : Chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em gia đình 58 Hà Nội Thực trạng chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho. .. tương tác hàng ngày Hoạt động chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em gia đình với tư cách hành động xã hội điều chỉnh hệ thống biểu tượng Trong chăm sóc sức khoẻ tàm thần cho trẻ em gia đình thành... Cũng từ chăm sóc sức khoẻ tâm thần cho trẻ em nhiểu nước đưa vào chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thần, đặc biệt trẻ em có chương trình chăm sóc sức khoẻ tâm thẩn trẻ em trường học gia đinh