I, PHÂN PHỐI CHƯƠNG TRÌNH NGỮ VĂN 10 (CTC) (Áp dụng năm học 2010-2011) Cả năm: 37 tuần (105 tiết) Học kì I: 19 tuần (54 tiết) Học kì II: 18 tuần (51 tiết) Học kì I Tiết Bài 1, Đọc văn Tổng quan văn học Việt Nam Tiếng Việt Hoạt động giao tiếp ngôn ngữ Đọc văn Khái quát văn học dân gian Việt Nam Tiếng Việt Hoạt động giao tiếp ngôn ngữ (tt) Tiếng Việt Văn Làm văn Bài làm văn số 8, Đọc văn Chiến thắng Mtao- Mxây (Trích sử thi Đăm- Săn) 10 Tiếng Việt Văn (tt) 11, Đọc văn Truyện An Dương Vương Mị Châu Trọng Thuỷ 12 13 Làm văn Lập dàn ý văn tự 14, Đọc văn Uy- lít- xơ trở (Trích Ơ- đi- xê) 15 16 Làm văn Trả làm văn số 17, Đọc văn Ra- ma buộc tội (Trích Ra- ma- ya- na) 18 19 Làm văn Chọn việc, chi tiết tiêu biểu văn tự 20, Làm văn Bài làm văn số 21 22, Đọc văn Tấm Cám 23 24 Làm văn Miêu tả biểu cảm văn tự 25 Đọc văn Tam đại gà Nhưng phải hai mày 26, Đọc văn Ca dao than thân, yêu thương, tình nghĩa 27 28 Tiếng Việt Đặc điểm ngơn ngữ nói ngơn ngữ viết 29, Đọc văn Ca dao hài hước 30 Đọc thêm Lời tiễn dặn (Trích Tiễn dặn người yêu) 31 Làm văn Luyện tập viết đoạn văn tự 32 Đọc văn Ôn tập văn học dân gian Việt Nam 33 Làm văn Trả làm văn số Ra đề làm văn số (Học sinh làm nhà) 34, Khái quát văn học Việt Nam từ kỉ thứ X đến hết 35 kỉ XIX Tuần 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 10 11 11 11 12 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47, 48 49 50, 51 52 53 54 55 Tiếng Việt Phong cách ngơn ngữ sinh hoạt Đọc văn Tỏ lịng (Phạm Ngũ Lão) Đọc văn Cảnh ngày hè (Nguyễn Trãi) Làm văn Tóm tắt văn tự Đọc văn Nhàn (Nguyễn Bỉnh Khiêm) Đọc văn Đọc "Tiểu Thanh kí" (Nguyễn Du) Tiếng Việt Phong cách ngôn ngữ sinh hoạt (tt) Đọc thêm Vận nước (Đỗ Pháp Thuận)- Cáo bệnh, bảo người (Mãn Giác)- Mong ước trở (Nguyễn Trung Ngạn) Đọc văn Tại lầu Hoàng Hạc tiễn Mạnh Hạo Nhiên Quảng Lăng (LB) Tiếng Việt Thực hành phép tu từ ẩn dụ hoán dụ Làm văn Trả làm văn số Đọc văn Cảm xúc mùa thu (Đỗ Phủ) Đọc thêm Lầu Hồng Hạc (Thơi Hiệu)- Nỗi oán người phòng khuê (Vương Duy)- Khe chim kêu (Vương Xương Linh) Ôn tập, kiểm tra học kỳ Làm văn Bài làm văn số 12 13 13 13 14 14 14 15 Làm văn Trình bày vấn đề Làm văn Lập kế hoạch cá nhân Đọc văn Thơ hai- kư Basô Làm văn Trả làm văn số 18 18 19 19 15 15 16 16 17 17 II, GIÁO ÁN Tiết 1, (Đọc văn) TỔNG QUAN VĂN HỌC VIỆT NAM A Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Nắm cách đại cương hai phận lớn văn học Việt Nam, là: Bộ phận văn học dân gian phận văn học viết - Nắm cách khái quát trình phát triển văn học viết Việt Nam - Hiểu nội dung thể người Việt Nam văn học B Phương tiện dạy học - Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế dạy C Phương pháp giảng dạy - Phối hợp phương pháp: Thuyết giảng, vấn đáp, thảo luận nhóm D Tiến trình dạy Ổn định lớp 2 Kiểm tra cũ GV kiểm tra sách HS đầu năm học Giới thiệu Phân môn lịch sử văn học giúp tìm hiểu trình hình thành phát triển văn học Bài học hôm giúp cho có kiến thức hình thành phát triển văn học dân tộc Việt Nam Bài Hoạt động GV (1) Hoạt động HS (2) Nội dung cần đạt (3) Hoạt động 1: Hướng dẫn 1, HS tìm hiểu phần I I Các phận hợp HS tìm hiểu phần I SGK SGK thành văn học Việt - VHVN bao gồm - HS đọc phần I SGK Nam phận? Đó phận Nền văn học Việt Nam nào? - HS tìm hiểu nội dung có hai phận hợp thành, - Hướng dẫn HS thảo luận phần I SGK, phát biểu, trao là: tìm hiểu phận văn đổi - Bộ phận văn học dân học, sau GV định hướng - HS trả lời gian chốt lại câu hỏi SGK - Bộ phận văn học viết Văn học dân gian sáng tác tập thể truyền miệng nhân dân lao động - Các thể loại: (SGK) - Những đặc trưng tiêu biểu: + Tính truyền miệng + Tính tập thể Văn học viết Là sáng tác trí thức, lưu truyền chữ viết Tác phẩm văn học viết mang dấu ấn tác giả Hoạt động 2: Hướng dẫn 2, HS tìm hiểu phần II, II Qúa trình phát triển tìm hiểu phần II, SGK SGK văn học Việt Nam Giúp HS tìm hiểu VHVN có thời kỳ thuật ngữ: Thời kì, giai Văn học trung đại đoạn văn học (VH từ kỷ X đến hết kỷ XIX) - Thời kì văn học viết chữ Hán chữ Nôm - Văn học chịu ảnh hưởng học Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu phần III, SGK 3, HS tìm hiểu phần III, SGK - VH thể mối quan hệ HS suy nghĩ trả lời người giới tự nhiên Hãy dẫn chứng để minh hoạ? - Con ng ười VN HS suy nghĩ trả lời quan hệ với quốc gia, dân tộc người yêu nước, mang tư tưởng trung quân Em nêu nhân vật văn học thể hi ện rõ điều đó? Những biểu nội dung mối quan hệ xã hội văn học Việt Nam? HS suy nghĩ trả lời Củng cố thuyết lớn tư tưởng phương Đơng thời như: Nho, Phật, Lão Văn học đại (VH từ đầu kỷ XX đến hết kỷ XX) - Văn học sáng tác chủ yếu chữ Quốc ngữ - Thời kì văn học chịu ảnh hưởng văn hoá phương Tây III Con người Việt Nam qua văn học Con người Việt Nam quan hệ với giới tự nhiên - Con người có mối quan hệ với thiên nhiên Con người nhận thức, cải tạo, chinh phục giới tự nhiên - Thiên nhiên bạn tri âm, tri kỷ người Con người Việt Nam quan hệ quốc gia, dân tộc - Do hồn cảnh, người VN ln có ý thức bảo vệ xây dựng đất nước Con người Việt Nam quan hệ xã hội - Đó người đời thường với nhiều mối quan hệ Con người Việt Nam ý thức thân - Ý thức cá nhân phát triển xuất Tôi văn học - HS tự hệ thống kiến thức học Dặn dò - HS vẽ sơ đồ phận VHVN - Soạn HĐGT ngôn ngữ Rút kinh nghiệm Tiết (Tiếng Việt) HOẠT ĐỘNG GIAO TIẾP BẰNG NGÔN NGỮ A Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Nắm kiến thức hoạt động giao tiếp, nhân tố giao tiếp, hai trình hoạt động giao tiếp - Biết xác định nhân tố giao tiếp hoạt động giao tiếp, góp phần nâng cao lực giao tiếp, lực phân tích, lĩnh hội giao tiếp - Có thái độ hành vi phù hợp hoạt động giao tiếp B Phương tiện dạy học - Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế dạy C Phương pháp giảng dạy - Phối hợp phương pháp: Thuyết giảng, vấn đáp, thảo luận nhóm D Tiến trình dạy Ổn định lớp Kiểm tra cũ Giới thiệu Ngôn ngữ công cụ giao tiếp quan trọng đời sống người Để thấy tầm quan trọng ngôn ngữ hoạt động giao tiếp, hơm tìm hiểu “Hoạt động giao tiếp ngôn ngữ” Bài Hoạt động GV (1) Hoạt động HS (2) Nội dung cần đạt (3) Hoạt động 1: Hướng 1, HS tìm hiểu chung I Tìm hiểu chung dẫn HS tìm hiểu chung - HS đọc SGK (Chú ý Ví dụ (SGK) - GV yêu cầu đọc văn ngữ điệu phù hợp với nhân Phân tích ví dụ SGK (Trang vật) - Hoạt động giao tiếp diễn 14), trả lời câu hỏi nhân vật: Vua bô lão Hoạt động giao tiếp - HS làm việc với SGK, - Mỗi bên có cương vị khác nhau: VB1 diễn phát biểu, trao đổi + Vua: Cai quản đất nước nhân vật nào? + Các bô lão: Là người - Hai bên có cương vị cao tuổi, đại diện cho tầng lớp nhân quan hệ với dân vua mời tham dự hội nghị nào? - Vua: Từ người nói đổi vai thành GV định hướng: người nghe - Trong hoạt động giao - Các bô lão: Từ người nghe đổi tiếp trên, nhân vật lần vai thành người nói lượt đổi vai Các vai - Hoạt động giao tiếp diễn NVGT đảm nhận gì? - HĐGT diễn hồn cảnh nào? (Ở đâu? vào lúc nào? Khi nước ta có kiện lịch sử gì?) - HĐGT hướng tới nội dung gì? Đề cập đến vấn đề gì? GV định hướng chốt lại - Mục đích HĐGT đoạn văn gì? giao tiếp có đạt mục đích hay khơng? GV chốt vấn đề Hoạt động 2: Hướng dẫn HS thực hành Gọi HS đọc VB2 - Các NVGT ai? (ai viết?, đọc?) Đặc điểm nhân vật lứa tuổi, vốn sống, trình độ hiểu biết, nghề nghiệp - HĐGT tiến hành hồn cảnh nào? (gợi mở cho HS hồn cảnh có tổ chức, có kế hoạch giáo dục nhà trường hoàn cảnh giao tiếp ngẫu nhiên, tự phát ngày…) - Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực nào? Đề tài gì? Bao gồm vấn đề nào? Mục đích giao tiếp? - Phương tiện để tiến hành HĐGT gì? Điện Diên Hồng Lúc qn Mơng- Nguyên kéo 50 vạn quân ạt sang cướp nước ta - Hoạt động giao tiếp bàn bạc để đến định hoà với giặc hay đánh - Mục đích: Lấy ý kiến người, thăm dị lịng dân để tâm gìn giữ đất nước 3, Ghi nhớ khái niệm (SGK) 2, HS thực hành - HS trả lời câu hỏi SGK - HS thảo luận nhóm, trình bày kết thảo luận II Thực hành HS làm tập SGK Bài tập 2( Phần I) - Nhân vật giao tiếp: Người viết SGK giáo viên, học sinh THPT Độ tuổi 65 xuống 15 tuổi (Gồm giáo sư, tiến sĩ, học sinh lớp 10 THPT) - Hoàn cảnh giao tiếp tiến hành hoàn cảnh giáo dục quốc dân nhà trường (Hoàn cảnh có tổ chức giáo dục) - Nội dung giao tiếp thuộc lĩnh vực văn học đề tài: “Tổng quan văn học Việt Nam”, cụ thể: + Các phận hợp thành văn học Việt Nam + Quá trình phát triển văn học viết Việt Nam + Con người Việt Nam qua văn học - Mục đích giao tiếp: + Về phía người viết, trình bày tổng quan vấn đề văn học Việt Nam + Về phía người đọc, hiểu kiến thức văn GV gọi HS làm tập HS làm tập học Việt Nam, đồng thời rèn luyện nâng cao kỹ nhận thức, đánh gía tượng văn học, kỹ xây dựng tạo lập văn (Hết tiết 1) Bài tập 2.1 Phân tích nhân tố giao tiếp thể nững câu ca dao sau đây: Đêm trăng anh hỏi nàng Tre non đủ đan sàng nên chăng? a, Chàng trai xưng hô anh - Cô gọi nàng Cả hai người độ tuổi xuân b, Hoạt động giao tiếp diễn vào đêm trăng Đó thời điểm thích hợp cho buổi hị hẹn, bày tỏ tình cảm lứa đơi - Nhân vật anh nói chuyện tre đủ dùng để đan sàng Ngụ ý tỏ ý định muốn tính chuyện kết duyên Chàng trai tỏ tình với gái - Cách nói nhân vật anh tế nhị, hợp với nội dung mục đích giao tiếp 2.2 Đọc đoạn đối thoại a, Các hoạt động nhân vật giao tiếp là: Chào, nói, hỏi, đáp - Chào: cháu chào ơng ạ! - Đáp: A Cổ à? - Khen: Lớn tướng - Hỏi: Bố cháu có gửi pin đài cho ơng khơng? - Trả lời: Thư ơng có ạ! b, Ba câu nói ơng già: - Chỉ có câu Bố cháu có gửi pin đài cho ơng khơng? Là câu hỏi lại câu chào, câu dùng để khen c, Lời nói nhân vật bộc lộ tình cảm thái độ quan hệ giao tiếp tình cảm ơng cháu Cháu kính mến ơng cịn ơng yêu thương cháu 2.3 Đọc thơ Bánh trôi nước Hồ Xuân Hương a, Hồ Xuân Hương miêu tả giới thiệu bánh trơi nước Nhưng mục đích lại nói thân phận đầy bất hạnh người phụ nữ xã hội phong kiến b, Phương tiện từ ngữ hình ảnh: Trắng, trịn, bảy ba chìm, rắn nát, lịng son - Căn vào đời thơ Hồ Xuân Hương - Người đọc cần phải dựa vào vốn sống, tri thức để cảm nhận thơ 2.4 Viết thông báo - u cầu viết thơng báo phải ngắn, song phải có mở đầu kết thúc - Đối tượng giao tiếp học sinh toàn trường - Nội dung giao tiếp làm mổi tường - Hoàn cảnh giao tiếp khung cảnh nhà trường vào ngày môi trường giới 2.5 Bức thư bác Hồ gửi cho học sinh nước nhân ngày khai trường - Bác Hồ với tư cách chủ tịch nước viết thư cho học sinh nước - Đất nước vừa giành độc lập, học sinh nhận giáo dục - Bác bộc lộ niềm vui sướng học sinh, hệ tương lai hưởng tự do, độc lập - Người nhắc nhở nhiệm vụ trách nhiệm học sinh đất nước, sau lời chúc Bác - Lời lẽ súc tích, gần gũi, chân tình nghiêm túc Củng cố - HS đọc phần ghi nhớ SGK tự ghi vào học Dặn dò - HS làm tập để củng cố kiến thức - Soạn khái quát VHDG Rút kinh nghiệm Tiết (Đọc văn) KHÁI QUÁT VỀ VĂN HỌC DÂN GIAN VIỆT NAM A Mục tiêu dạy Giúp học sinh: - Hiểu ghi nhớ đặc trưng VHDG - Hiểu giá trị to lớn VHDG - Nắm khái niệm thể loại VHDG Việt Nam B Phương tiện dạy học - SGK, SGV, thiết kế giảng C Phương pháp giảng dạy - Giáo viên kết hợp phương pháp: Thuyết giảng, vấn đáp, thảo luận nhóm D.Tiến trình dạy 1.Ổn định lớp Kiểm tra cũ Câu hỏi: Em so sánh điểm khác VHDG văn học viết? Giới thiệu Văn học dân gian phận tạo thành văn học Việt Nam Vì tìm hiểu văn học dân gian việc cần thiết để giúp nắm cội nguồn văn học Việt Nam Bài Hoạt động GV (1) Hoạt động HS Nội dung cần đạt (3) (2) Hoạt động 1: Hướng dẫn 1, HS tìm hiểu chung I Khái niệm văn học dân gian tìm hiểu chung văn học VHDG - VHDG tác phẩm nghệ dân gian thuật ngôn từ truyền miệng - Em nêu khái niệm - HS làm việc với - Là sản phẩm trình sáng VHDG? SGK, dựa vào kiến tác tập thể thức học nêu khái - VHDG đời có mục đích phục - VHDG lưu hành niệm VHDG vụ trực tiếp cho sinh hoạt khác đường nào? - HS cho ví dụ tác đời sống cộng đồng phẩm VHDG Hoạt động 2: Hướng dẫn 2, HS đọc hiểu phần I I Đặc trưng VHDG HS tìm hiểu đặc trưng SGK VHDG tác phẩm VHDG ngơn từ truyền miệng (Tính truyền Em nêu đặc - HS trả lời miệng) trưng VHDG? câu hỏi - VHDG lưu truyền phát triển đường truyền miệng Văn học dân gian sản phẩm q trình sáng tác tập thể (Tính tập thể) - Trong trình lưu truyền đường truyền miệng, tác phẩm VHDG chỉnh lý, bổ sung để hoàn thiện trở thành tài sản chung tập thể Văn học dân gian gắn bó phục vụ trực tiếp cho sinh hoạt khác đời sống cộng đồng (Tính thực hành) Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu hệ thống thể loại VHDG Cho HS đọc phần II SGK, hướng dẫn em tìm hiểu thể loại cụ thể 3, HS tìm hiểu phần II, SGK HS đọc, ghi nhớ thể loại, nêu ví dụ cụ thể để minh hoạ cho thể loại Hoạt động 4: Hướng dẫn 4, HS tìm hiểu phần HS tìm hiểu giá trị III SGK VHDG GV nêu vấn đề: HS trao đổi, thảo - Giá trị nhận thức luận vấn đề VHDG biểu nêu câu hỏi nào? SGK - Giá trị giáo dục VHDG thể nào? 10 II Hệ thống thể loại VHDG Thần thoại Sử thi Truyền thuyết Cổ tích Ngụ ngơn Truyện cười Tục ngữ Câu đố Ca dao 10 Vè 11 Truyện thơ 12 Chèo III Những giá trị VHDG VHDG kho tri thức vô phong phú đời sống dân tộc - Tri thức VHDG thuộc đủ lĩnh vực đời sống: Tự nhiên, xã hội, người VHDG có giá trị giáo dục sâu sắc đạo lý làm người - VHDG giáo dục người tinh thách cuối thử thách khó nhất, Uy- lítxơ vượt qua thử thách nào? Hoạt động 3: HS tổng kết Hướng dẫn HS học tổng kết học chắn - Tắm xong chàng đẹp vị thần  Uy- lít- xơ người anh hùng Uy- lít- xơ biểu tượng cho sức mạnh trí tuệ người III Tổng kết Nghệ thuật - Nghệ thuật kể chuyện chậm rãi, tỉ mỉ dựa vào đối thoại nhân vật Nội dung - Đoạn trích đề cao trí tuệ lịng chung thuỷ người Em có nhận xét nhân vật này? Củng cố HS cần nắm hình tượng nhân vật chính: - Pê- nê- lốp người phụ nữ thủy chung - Uy- lít- xơ tiêu biểu cho vẻ đẹp trí tuệ người Dặn dị Rút kinh nghiệm Tiết 16 (Làm văn) TRẢ BÀI VIẾT SỐ A Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Hệ thống hoá kiến thức khả biểu lộ ý nghĩ cảm xúc, lập dàn ý, diễn đạt - Tự đánh giá ưu điểm nhược điểm làm đồng thời có định hướng cần thiết để làm tốt viết lần sau B Phương tiện dạy học - SGK, SGV, viết học sinh C Phương pháp giảng dạy - Kết hợp phương pháp: Phát vấn, gợi mở, thảo luận D Tiến trình tổ chức dạy học Ổn định lớp Trả viết Hoạt động GV Hoạt động Nội dung cần đạt (3) (1) HS (2) Hoạt động 1: Hướng HS xác định I Đề dẫn HS xác định yêu yêu cầu đề Ghi lại cảm nghĩ chân thực cầu đề em vào ngày bước vào trường THPT HS suy nghĩ trả II Xác định yêu cầu đề - Gọi HS xác định yêu lời - Yêu cầu thể loại: Phát biểu cảm nghĩ 30 cầu đề - GV bổ sung - Yêu cầu nội dung: Cảm xúc ngày bước vào trường THPT - Yêu cầu tư liệu: Những tình cảm chân thật thân II Dàn ý Mở - Ấn tượng khó quên ngày đầu học - Giới thiệu cảm xúc bồi hồi, kỉ niệm đẹp ngày học Thân Lần lượt trình bày cảm nghĩ theo trình tự hợp lý (Nhắc lại vài kỷ niệm buổi học đầu tiên) - Nôn nao gặp bạn bè, thầy cô mới, trường - Lo - Bỡ ngỡ thích thú với áo dài Cảm thấy chững chạc (khơng đeo khăn qng) - Phấn khởi tìm bạn tâm giao - Có thể có cảm xúc riêng cho lần xa cha mẹ (ở trọ học) - Xen vào nhắc lại vài kỷ niệm buổi học đầu tiên: + GV kiểm tra cũ có bạn có tên gọi ấn tượng + Buổi học khai giảng + Tiết sinh hoạt chủ nhiệm hào hứng, sôi Kết - Suy nghĩ tốt đẹp trường, lớp, bạn bè - Ý thức, thái độ sống tích cực Lưu ý: Vì văn địi hỏi nhiều cảm xúc, sáng tạo nên em tiến hành theo nhiều cách Song điều bật rung động chân thành thân Hoạt động 2: Hướng HS lập dàn ý dẫn HS lập dàn ý - Gọi HS lập dàn HS lập dàn ý - Gọi HS khác bổ sung vào dàn ý - Trên ý tưởng HS, GV chốt lại ý - HS thảo luận Hoạt động 3: GV nêu nhận xét ưu, khuyết điểm HS nhận III Kết viết Nhận xét ưu, khuyết điểm viết 31 viết Ưu điểm: - Biết cách thể cảm xúc chân thực - Có số trình bày đẹp, diễn đạt trôi chảy, ý tưởng phong phú Hạn chế: - Một số làm chưa thể cảm xúc riêng thân - Một số mắc nhiều lỗi: dùng từ, diễn đạt, tả, sử dụng dấu chấm câu Kết cụ thể: Điểm 8,0 đến 10: Điểm 6,5 đến 7,5: Điểm 5,0 đến 6,0: Điểm 3,5 đến 4,5: Điểm 0,0 đến 3,0: IV Sửa lỗi - Sửa cách dùng từ Hoạt động 4: Hướng HS sửa lỗi dẫn HS sửa lỗi - GV gọi HS sửa lỗi Củng cố Dặn dò - Soạn bài: Ra- ma buộc tội Rút kinh nghiệm Tiết 17- 18 (Đọc văn) RA- MA BUỘC TỘI (Trích sử thi Ra- ma- ya- na Ấn Độ) A Mục đích, yêu cầu Giúp học sinh: - Qua đoạn trích "Ra- ma buộc tội" hiểu quan niệm người Ấn Độ cổ người anh hùng, đấng quân vương mẫu mực người phụ nữ lý tưởng, hiểu nghệ thuật xây dựng nhân vật sử thi Ra- ma- ya- na B Phương tiện dạy học - SGK, SGV, thiết kế dạy - Kết hợp phương pháp: Phát vấn, diễn giảng, gợi mở D Tiến trình tổ chức dạy học Ổn định lớp Kiểm tra cũ - Phân tích diễn biến tâm lí nàng Pê-nê-lốp đoạn trích “Uy-lít-xơ trở về”? Giới thiệu Bài Hoạt động GV (1) Họat động Nội dung cần đạt (3) 32 HS (2) Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu HS tìm hiểu chung chung - Gọi HS đọc phần tiểu - HS đọc tiểu dẫn dẫn - Nêu vài nét sử thi Ấn - HS suy nghĩ trả Độ? lời - Sử thi Ấn Độ đời dựa sở nào? - Nêu sử thi lớn Ấn Độ? - Nêu hiểu biết em sử thi Ramayana? - Tóm tắt cốt truyện? - Nêu giá trị tác phẩm? Hoạt động 2: Hướng dẫn HS đọc hiểu văn - Cho biết vị trí đoạn trích? - Sau chiến thắng quỷ vương Ra- va- na, Xi- ta Ra-ma gặp hồn cảnh cụ thể nào? - Trong hồn cảnh đó, Ra- ma đứng tư cách để buộc tội Xi- ta? - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS tóm tắt - HS suy nghĩ trả lời HS đọc hiểu văn - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - Em có nhận xét lời buộc tội đó? - HS suy nghĩ trả lời - Trong hồn cảnh tâm trạng Ra- ma diễn - HS suy nghĩ trả 33 I, Giới thiệu chung 1, Sử thi Ấn Độ - Sử thi Ấn Độ đời sở xã hội Ấn Độ cổ đại phát triển mạnh mẽ, nhiều vương quốc hình thành, chiến tranh xảy vương quốc - Trong kho tàng văn học Ấn Độ có hai sử thi lớn, là: Ma- ha- bha- rata Rama- ya- na + Ma- ha- bha- rata dài 110.000 câu coi Bách khoa toàn thư Ấn Độ + Ra- ma- ya- na dài 24000 câu thơ đơi (48000 dịng thơ) truyền miệng từ kỷ III (TCN), đạo sĩ Vanmiki hoàn thiện Sử thi Ra- ma- ya- na a, Tóm tắt (SGK) b, Giá trị tác phẩm Nội dung: - Là tranh rộng lớn xã hội Ấn Độ cổ đại - Tác giả ca ngợi chiến công đạo đức người anh hùng Ra- ma lòng thuỷ chung, kiên trinh nàng Xi- ta Nghệ thuật: - Miêu tả tâm lí nhân vật sâu sắc II Đọc hiểu văn Vị trí đoạn trích Chương 79, khúc ca Đoạn trước: Kể lại việc Ra- ma chiến thắng quỷ vương Ra- va- na, cứu Xi- ta Đọc tóm tắt Phân tích a Hình tượng Ra- ma - Lời nói Ra- ma: + “Hỡi phu nhân cao quý” - Thái độ mĩa mai, khinh miệt - Hành động Ra- ma, đuổi Xi- ta: + “Nàng muốn đâu tùy nàng” - Chàng buộc tội Xi- ta: + “Nàng bị quấy nhiễu vạt áo Ra- va- na” - Ra- ma buộc tội Xi- ta trước đám đông biến nào? - Ra- ma chiến đấu tiêu diệt quỷ vương nhằm mục đích gì? - Ra- ma nhấn mạnh điều gì? - Thái độ Ra- ma chứng kiến cảnh Xi- ta lên giàn hoả thiêu? - Em có nhận xét nhân vật Ra- ma? - Tâm trạng thái độ Xi- ta trước lời buộc tội Ra- ma? - Thái độ cộng đồng? - Cảm nghĩ em nhân vật Xi- ta? lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời - HS suy nghĩ trả lời 34 vì: + Lịng ghen tng: “Ta phải nghi ngờ” + Danh dự: “Người sinh trưởng gia đình cao q lại lấy người vợ sống nhà kẻ khác” - Khi chứng kiến cảnh Xi- ta bước lên giàn hoả thiêu: “Nom chàng khủng khiếp thần chết” Chi tiết diễn tả, lịng Ra- ma lúc có mâu thuẫn lớn, là: + Chàng yêu thương Xi- ta + Chàng muốn khẳng định danh dự - Ra- ma cố ý xúc phạm Xi- ta, bề cố tỏ sắc đá bên giằng xé đau đớn “Mắt dán xuống đất”  Nỗi đau giằng xé giữ dội chàng kiên bảo vệ danh dự bổn phận  Ra- ma bị đẩy vào tình phải lựa chọn tình yêu danh dự Ra- ma chọn danh dự, chưa thật thấu lý đạt tình bộc lộ phẩm chất cao quý người anh hùng, đức vua mẫu mực b Hình tượng Xi -ta Diễn biến tâm trạng Xi- ta trước lời buộc tội Ra- ma - Đau đớn đến nghẹt thở “Như dây lao bị vòi roi quật nát” + Nàng sửng sốt trước lời buộc tội Ra-ma + Nàng xấu hổ muốn “Chơn vùi hình hài thân xác mình” - Nàng lấy lại tự chủ minh lời lẽ dịu dàng, đầy sức mạnh, thấu lý đạt tình + Khẳng định tư cách, phẩm hạnh (Nàng bỏ cung điện, theo chồng vào rừng, chia sẻ gian nan khổ hạnh chồng) + Nàng nhấn mạnh nguồn gốc, dịng dõi cao q Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tổng kết - Dùng hành động để minh oan cho Bình thản bước vào giàn hoả thiêu, chấp nhận thử thách chết để chứng minh phẩm tiết thuỷ chung  Xi- ta người phụ nữ thủy chung c Thái độ cộng đồng Hoàn cảnh tái hợp Ra- ma Xi- ta: - Gặp không gian cộng đồng trước chứng kiến anh em, bạn hữu trung thành Ra- ma (Lắc- mana, Xu- gri- va, Ha- nu- man, Vi- phi- sana), quân đội khỉ, quan quân dân chúng vương quốc khơng phải khơng gian riêng tư có hai người  Tình tiết diễn tả: Ra- ma giữ uy tín, danh dự, vai trị đức vua III Tổng kết Nội dung - Đoạn trích ca ngợi lòng chung thủy người Nghệ thuật - Nghệ thuật miêu tả tâm lí đặc sắc - HS tổng kết Củng cố Dặn dò - Soạn “Chọn việc chi tiết tiêu biểu văn tự sự” Rút kinh nghiệm Tiết 19 (LV) CHỌN SỰ VIỆC, CHI TIẾT TIÊU BIỂU TRONG BÀI VĂN TỰ SỰ A Mục tiêu học Giúp học sinh: - Biết chọn việc, chi tiết tiêu biểu để làm văn tự B phương tiện thực - Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế dạy C Phương pháp dạy học - Kết hợp phương pháp giải tập, thuyết giảng, thảo luận nhóm D Tiến trình lên lớp Ổn định lớp Kiểm tra cũ Giới thiệu Bài Hoạt động GV (1) Hoạt động HS Nội dung cần đạt (3) (2) 35 Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung HS tìm hiểu chung I Tìm hiểu chung Các khái niệm a, Văn tự GV đặt câu hỏi HS suy nghĩ trả lời - Tự ba phương yêu cầu HS đọc SGK để thức biểu đạt văn học trả lời khái niệm - Tự phương thức trình bày chuỗi việc, việc dẫn đến việc kia, cuối dẫn đến kết thúc, thể ý nghĩa b, Sự việc - Trong tác phẩm tự diễn tả bằng, lời nói, cử chỉ, hành động, nhân vật quan hệ với nhân vật khác - Sự việc tiêu biểu việc quan trọng góp phần hình thành cốt truyện c, Chi tiết - Mỗi việc có nhiều chi tiết - Chi tiết đặc sắc tập trung thể rõ nét việc tiêu biểu  Chọn chi tiết, việc tiêu biểu khâu quan trong trình viết kể lại câu chuyện Hoạt động 2: Hướng dẫn 2, HS tìm hiểu cách Cách chọn việc, chi tiết tiêu HS cách chọn việc, chi chọn việc, chi tiết biểu tiết tiêu biểu tiêu biểu a, Ví dụ (SGK) - Cho HS thảo luận nhóm HS thảo luận theo b, Phân tích ví dụ Chia nhóm câu hỏi SGK Ví dụ Về truyện “An Dương việc, yêu cầu nhóm Vương” chọn chi tiết tiêu - Tác giả dân gian kể về: biểu để kể + Công việc xây dựng bảo vệ đất Từng nhóm cử đại diện nước (Xây thành chế nỏ) trình bày + Tình vợ chồng (Mỵ Châu Các nhóm Trọng Thủy) khác thảo góp ý GV bổ + Tình cha (An Dương Vương sung Mỵ Châu) - Sự việc Trọng Thủy Mỵ châu chia tay chi tiết rắc lông ngỗng tiêu biểu Vì thiếu việc chi tiết truyện ý nghĩa diễn tả ngây thơ Mỵ Châu 36 Từ kiến thức học, cho biết cách chọn chi tiết, việc tiêu biểu? HS suy nghĩ trả lời Hoạt động 3: Hướng dẫn HS thực hành HS thực hành HS thực hành Ví dụ 2: Kể lại chuyên người trai lão Hạc lại làng - Định hướng: + Sự việc 1: Người trai nhớ lại khứ + Sự việc 2: Tìm gặp ơng giáo + Sự việc 3: Viếng mộ cha + Sự việc 4: Gửi lại ông giáo di vật cha + Sự việc 4: Đi làm cách mạng c Cách chọn việc, chi tiết tiêu biểu - Xác định đề tài, chủ đề văn - Dự kiến cốt truyện - Triển khai việc số chi tiết tiêu biểu (Đưa nhiều việc, chi tiết chọn việc, chi tiết có tác dụng dẫn dắt câu chuyện, tơ đậm tính cách nhân vật tập trung thể chủ đề câu chuyện) II Thực hành - Kể câu chuyện học sinh tốt phạm phải số sai lầm kịp thời tỉnh ngộ, vươn lên học tập sống Bài viết có sử dụng việc chi tiết tiêu biểu Củng cố Dặn dò Rút kinh nghiệm Tiết 20- 21 (Làm văn) BÀI VIẾT SỐ A Mục tiêu cần đạt Giúp học sinh: - Biết vận dụng kiến thức kĩ học để viết văn tự Bài viết biết chọn việc chi tiết tiêu biểu, có sử dụng yếu tố miêu tả biểu cảm B Phương tiện dạy học - Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế giảng C Phương pháp giảng dạy - Kết hợp phương pháp: Thuyết giảng, vấn đáp, thực hành lớp D Tiến trình lên lớp 37 Ổn định lớp Yêu cầu làm Bài viết Hoạt động Hoạt động GV (1) HS (2) Hoạt động 1: 1, HS đọc phần Hướng dẫn HS hướng dẫn tìm hiểu chung SGK Hoạt động 2: 2, HS ghi đề Ra đề Hoạt động 3: Hướng dẫn HS xác định yêu câu viết 3, HS xác định yêu cầu viết Nội dung cần đạt (3) I Tìm hiểu chung - GV dựa vào câu hỏi SGK để hướng dẫn HS tìm hiểu chung văn tự II Đề tham khảo Đề 1: Kể lại câu chuyện cổ tích mà em yêu thích Đề 2: Kể lại câu chuyện truyền thuyết mà em yêu thích Đề 3: Kể lại câu chuyện truyện ngắn (Đã học) mà em yêu thích Đề 4: Kể lại câu chuyện bạn học sinh lớp em III Yêu cầu viết Yêu cầu kỹ - Biết kể câu chuyện có ý nghĩa thân Trong viết có sử dụng chi tiết việc tiêu biểu để làm bật chủ đề viết - Bài viết có bố cục rõ ràng Hạn chế lỗi tả, ngữ pháp, diễn đạt Yêu cầu nội dung - HS kể lại câu chuyện đọc HS trình bày lí chọn câu chuyện - Dàn ý Mở Giới thiệu câu chuyện Thân Kể lại diễn biến câu chuyện Kết Ý nghĩa câu chuyện kể thân Yêu cầu dẫn chứng - HS lấy dẫn chứng sống 38 tác phẩm văn học Dặn dò Rút kinh nghiệm Tiết 23- 24 (Đọc văn) TẤM CÁM A Mục tiêu cần đạt Giúp HS nắm được: - Nội dung truyện - Biện pháp nghệ thuật truyện + Biết cách đọc hiểu truyện cổ tích thần kỳ, nhận biết truyện cổ tích thần kỳ qua đặc trưng thể loại + Có tình yêu người lao động, củng cố niềm tin vào chiến thắng thiện, nghĩa sống B Phương tiện dạy học - SGK, SGV, thiết kế giảng C Phương pháp giảng dạy - Kết hợp phương pháp: Phát vấn, diễn giảng, gợi mở D Tiến trình dạy Ổn định lớp Kiểm tra cũ a, Qua đoạn trích “Ra- ma buộc tội”, nhân dân Ấn Độ xưa quan niệm nhà vua, người anh hùng, người phụ nữ lý tưởng? b, Tâm trạng, thái độ Xi- ta trước lời buộc tội Ra- ma? Giới thiệu 39 Hoạt động GV (1) Hoạt động 1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung Hoạt động HS (2) HS tìm hiểu chung Nội dung cần đạt (3) I Tìm hiểu chung: Khái niệm truyện cổ tích (HS nhắc lại khái niện truyện cổ tích Truyện cổ tích HS đọc tiểu dẫn học học khái quát văn học dân phân thành loại? HS suy nghĩ trả gian Việt Nam) Đặc điểm lời Phân loại truyện cổ tích loại? Truyện cổ tích Việt Nam nhà nghiên cứu chia thành loại: + Truyện cổ tích lồi vật + Truyện cổ tích thần kì Truyện cổ tích Tấm HS suy nghĩ trả + Truyện cổ tích sinh hoạt Cám thuộc thể loại nào? lời Tấm Cám thuộc thể loại truyện cổ tích thần kì Truyện cổ tích thần kỳ: + Có số lượng lớn + Trong truyện có tham gia yếu tố thần linh + Kết cấu phổ biến truyện là: Nhân vật (Là người bình thường bất hạnh, mồ cơi, nghèo khổ) trải qua hoạn nạn cuối hưởng hạnh phúc  Truyện thể ước mơ nhân dân lao động Hoạt động 2: Hướng HS đọc hiểu II Đọc hiểu văn dẫn HS đọc hiểu văn văn Đọc tóm tắt - Bắt tép→ chăn trâu→ xem hội→ Gọi HS đọc tóm tắt HS đọc tóm thành hồng hậu tác phẩm tắt truyện - Bốn lần bị giết→ bốn lần hóa thân Phân tích a Diễn biến mâu thuẫn xung đột Theo dõi truyện em HS suy nghĩ trả Tấm mẹ Cám thấy bật lời - Nhân vật cô Tấm truyện đối lập Khi nhỏ: nhân vật + Chăm chỉ, làm lụng vất vả nào? Mâu thuẫn + Yếu đuối, sống thụ động, dễ khóc chủ yếu? Vì sao?  Tấm người chăm chỉ, hiền lành, khát khao yêu thương Sống với mẹ Cám, Tấm bị đầy đoạ thể xác, bị áp tinh thần Tấm bị hắt hủi, bị đối xử bất cơng trong gia đình Sống gia đình, mình, người thương u Tấm khơng có cơng bằng, khơng tìm  Cuộc đời cô Tấm thật bất hạnh, đáng người bảo vệ thương Nỗi bất hạnh cô Tấm nỗi Ra xã hội sống bất hạnh người mồ côi Tấm khó khăn xã hội cũ hơn, chân lí thuộc - Mẹ Cám: Là người lười biếng, kẻ mạnh Vì Tấm 40 gian dối, hay ganh tị nên hành động độc gởi gắm niềm tin vào ác, nhẫn tâm hành hạ Tấm để tranh đoạt nhân vật hoàn toàn quyền lợi tưởng tượng ra, Củng cố HS cần ghi nhớ: - Mâu thuẫn truyện mâu thuẫn thiện ác - Trong đấu tranh liệt dành sống, thiện thắng ác Dặn dò Rút kinh nghiệm 41 42 43 ... học kỳ Làm văn Bài làm văn số 12 13 13 13 14 14 14 15 Làm văn Trình bày vấn đề Làm văn Lập kế hoạch cá nhân Đọc văn Thơ hai- kư Basô Làm văn Trả làm văn số 18 18 19 19 15 15 16 16 17 17 II, GIÁO... SGK giáo viên, học sinh THPT Độ tuổi 65 xuống 15 tuổi (Gồm giáo sư, tiến sĩ, học sinh lớp 10 THPT) - Hoàn cảnh giao tiếp tiến hành hoàn cảnh giáo dục quốc dân nhà trường (Hồn cảnh có tổ chức giáo. .. thời kỳ thuật ngữ: Thời kì, giai Văn học trung đại đoạn văn học (VH từ kỷ X đến hết kỷ XIX) - Thời kì văn học viết chữ Hán chữ Nôm - Văn học chịu ảnh hưởng học Hoạt động 3: Hướng dẫn HS tìm hiểu