CẤU TẠO NGUYÊN TỬ 1. CẤU TẠO NGUYÊN TỬ Nguyên tử được cấu tạo bởi hai phần: vỏ và hạt nhân. 1. VỎ NGUYÊN TỬ Gồm các hạt electron (e) Mỗi hạt electron có: - Điện tích là : –1,6 x 10 -19 (c) hay 1- - Khối lượng là : 9,1x10 -28 (g) hay 0,55x10 -3 đvC 2. HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ: Gồm các hạt proton (p) và nơtron (n). Mỗi hạt proton có: - Điện tích +1,6 x 10 -19 (c) hay 1+ - Khối lượng la:1,67x10 -24 (g) hay 1 đvC Mỗi hạt nơtron có: - Điện tích bằng không. - Khối lượng là: 1,67x10 -24 (g) hay 1 đvC 3. KHỐI LƯNG NGUYÊN TỬ là tổng khối lượng các hạt electron, proton , nơtron. Nhưng vì khối lượng electron quá bé do đó khối lượng nguyên tử được xem như là khối lượng của proton và nơtron. 4. ĐIỆN TÍCH HẠT NHÂN (Z+) là điện tích dương của tổng các proton Điện tích hạt nhân (Z+) = Số proton 5. SỐ KHỐI (A) là tổng số proton và số nơtron A = Z + N. A là số khối, Z là số proton, N là số nơtron 6. NGUYÊN TỐ HÓA HỌC là tập hợp những nguyên tử có cùng điện tích hạt nhân. 8. SỐ HIỆU NGUYÊN TỬ (Z) là giá trò đặc trưng cho nguyên tố hóa học vì: Số hiệu nguyên tử (Z) = ĐTHN = Số proton = Số electron 9. KÝ HIỆU NGUYÊN TỬ Dùng để diễn đạt nguyên tử với đầy đủ các chỉ dẫn . X A Z X là ký hiệu hóa học của nguyên tố Z là số hiệu nguyên tử A là số khối 10. ĐỒNG VỊ là tập hợp những nguyên tử có cùng số proton, khác số nơtron. 11. CẤU TRÚC ELECTRON TRONG NGUYÊN TỬ trong nguyên tử các electron chuyển động không theo một quỹ đạo xác đònh nào với vận tốc cực kỳ lớn tạo thành mây electron ở xung quanh hạt nhân. Trong đó mỗi electron có mức năng lượng tương ứng. Các electron có mức năng lượng gần bằng nhau tạo thành lớp electron (tương ứng với số n, hiện nay có 7 lớp, đánh so : n = 1 đến 7 hay từ K đến Q). Các electron có mức năng lượng bằng nhau được xếp vào một phân lớp ( có nhiều phân lớp và được ký hiệu s, p, d, f…) Trong nguyên tử các electron chiếm các mức năng lượng từ thấp đến cao theo dãy: 1s 2s 2p 3s 3p 4s 3d 4p 5s 4d 5p 6s … Để nhớ ta dùng quy tắc Klechkowsky 1s 2s 2p 3s 3p 3d 4s 4p 4d 4f 5s 5p 5d 5f… 6s 6p 6d 6f… 7s 7p 7d 7f… Khi sắp xếp các electron vào theo qui tắc trên ta có cấu hình electron trong nguyên tử (theo mức năng lượng tăng dần), nếu sắp theo lớp e ta có cấu trúc electron. VD : Viết cấu hình electron của các nguyên tố : K(Z=19): 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 1 8 8 1 2 K 2)8)8)1 Br(Z=25) 1s 2 2s 2 3p 6 3s 2 3p 6 4s 2 3d 10 4p 5 18 7 2 8 Br 2)8)18)7 Vậy cấu hình e của Br là 1s 2 2s 2 3p 6 3s 2 3p 6 3d 10 4s 2 4p 5 Khi sắp xếp các electron vào các obitan thì ta tuân theo qui tắc Hund “Trong cùng phân lớp các electron được phân bố trên các obitan sao cho số electron độc thân là tố đa” VD : O (Z = 8) 1s 2 2s 2 3p 4 Từ cấu trúc electron, có thể tính số electron lớp ngoài cùng từ đó có thể biết được đặc điểm cơ bản của các nguyên tử: Lớp ngoài cùng có tối đa 8 e, nguyên tử có 8e ở lớp ngoài cùng đều rất bền vững đó là các khí hiếm ( riêng khí hiếm Heli chỉ có 2e ở lớp ngoài cùng), nguyên tử có 1,2,3 electron ở lớp ngoài cùng là các nguyên tử kim loại, nguyên tử có 5,6,7 electron ở lớp ngoài cùng là các nguyên tử phi kim. 12. OBITAN Obitan là khu vực không gian xung quanh hạt nhân mà ở đó có khả năng hiện diện electron là lớn nhất. Tùy theo mỗi phân lớp mà có số obitan khác nhau: phân lớp s có 1 obitan s (hình cầu), phân lớp p có 3 obitan p (hình số 8 nổi), phân lớp d có 5 obitan d và phân lớp f có 7 obitan (điều có hình dạng phức tạp ) Mỗi obitan chỉ chứa tối đa 2 electron với spin ngược nhau: obitan có đủ 2e gọi là e ghép đôi, chứa một e gọi là e độc thân, không chứa e gọi là obitan trống. BÀI TẬP LUYỆN TẬP 1) Nêu thành phần cấu tạo của nguyên tử? So sánh điện tích và khối lượng của p, n, e? 2) a) Hãy tính khối lượng nguyên tử của các nguyên tử sau: Nguyên tử C (6e, 6p, 6n). Nguyên tử Na (11e, 11p, 12n). Nguyên tử Al (13e, 13p, 14n). b) Tính tỉ số khối lượng nguyên tử so với khối lượng hạt nhân? c) Từ đó có thể coi khối lượng nguyên tử thực tế bằng khối lượng hạt nhân được không? ĐS: 20,1.10 -27 (kg) ; 38,51.10 -27 (kg) ; 45,21.10 -27 (kg) 3) Cho biết 1 nguyên tử Mg có 12e, 12p, 12n. a) Tính khối lượng 1 nguyên tử Mg? b) 1 (mol) nguyên tử Mg nặng 24,305 (g). Tính số nguyên tử Mg có trong 1 (mol) Mg? ĐS: a) 40,18.10 -24 (g) ; b) 6,049.10 23 nguyên tử 4) Tính khối lượng của: a) 2,5.10 24 nguyên tử Na b) 10 25 nguyên tử Br ĐS: a) 95,47 (g) ; b) 1328,24 (g) 2 . HẠT NHÂN NGUYÊN TỬ – NGUYÊN TỐ HÓA HỌC – ĐỒNG VỊ 1) Đònh nghóa nguyên tố hóa học? Vì sao số hiệu nguyên tử lại đặc trưng cho một nguyên tố hóa học? 2) Nguyên tử là gì? Phân tử là gì? Phân tử của đơn chất và hợp chất khác nhau chỗ nào? 3) Nêu sự khác nhau giữa điện tích hạt nhân và số khối? Đònh nghóa đồng vò? 4) Hãy phân biệt các khái niệm: số khối, nguyên tử khối, khối lượng nguyên tử, khối lượng mol. 5) Xác đònh điện tích hạt nhân, số p, số n, số e, khối lượng nguyên tử của nguyên tố có kí hiệu nguyên tử sau: 7 19 23 40 32 79 3 9 11 20 16 35 ; ; ; ; ;Li F Na Ca S Br 6) Viết kí hiệu nguyên tử của nguyên tố sau, biết: a) Silic có điện tích hạt nhân là 14 +, số n là 14. b) Kẽm có 30e và 35n. c) Kali có 19p và 20n. d) Neon có số khối là 20, số p bằng số n. 7) Viết kí hiệu nguyên tử của nguyên tố X, biết: a) X có 6p và 8n. b) X có số khối là 27 và 14n. c) X có số khối là 35 và số p kém số n là 1 hạt. d) X có số khối là 39 và số n bằng 1,053 lần số p. 8) Xác đònh cấu tạo hạt (tìm số e, số p, số n), viết kí hiệu nguyên tử của các nguyên tử sau, biết: a) Tổng số hạt cơ bản là 115, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 25 hạt. b) Tổng số hạt cơ bản là 95, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 25 hạt. c) Tổng số hạt cơ bản là 40, số hạt không mang điện nhiều hơn số hạt mang điện dương là 1 hạt. d) Tổng số hạt cơ bản là 36, số hạt mang điện gấp đôi số hạt không mang điện. e) Tổng số hạt cơ bản là 52, số hạt không mang điện bằng 1,06 lần số hạt mang điện âm. f) Tổng số hạt cơ bản là 49, số hạt không mang điện bằng 53,125% số hạt mang điện. ĐS: 80 65 27 24 35 33 35 30 13 12 17 16 ) ; ) ; ) ; ) ; ) ; )a X b X c X d X e X f X 9) Xác đònh cấu tạo hạt (tìm số e, số p, số n), viết kí hiệu nguyên tử của các nguyên tử sau, biết: a) Tổng số hạt cơ bản là 13. b) Tổng số hạt cơ bản là 18. c) Tổng số hạt cơ bản là 52, số p lớn hơn 16. d) Tổng số hạt cơ bản là 58, số khối nhỏ hơn 40. ĐS: 9 12 35 39 4 6 17 19 ) ; ) ; ) ; )a X b X c X d X 10) Tính nguyên tử lượng trung bình của các nguyên tố sau, biết trong tự nhiên chúng có các đồng vò là: 58 60 61 62 28 28 28 28 16 17 18 8 8 8 55 56 57 58 26 26 26 26 204 206 207 82 82 82 ) (67, 76%); (26,16%); (2,42%); (3, 66%) ) (99,757%); (0,039%); (0,204%) ) (5,84%); (91,68%); (2,17%); (0,31%) ) (2,5%); (23,7%); (22, a Ni Ni Ni Ni b O O O c Fe Fe Fe Fe d Pb Pb Pb 208 82 4%); (51, 4%)Pb ĐS: a) 58,74 ; b) 16,00 ; c) 55,97 ; d) 207,20 11) Clo có hai đồng vò là 35 37 17 17 ;Cl Cl . Tỉ lệ số nguyên tử của hai đồng vò này là 3 : 1. Tính nguyên tử lượng trung bình của Clo. ĐS: 35,5 12) Brom có hai đồng vò là 79 81 35 35 ;Br Br . Tỉ lệ số nguyên tử của hai đồng vò này là 27 : 23. Tính nguyên tử lượng trung bình của Brom. ĐS: 79,91 13) Bo có hai đồng vò, mỗi đồng vò đều có 5 proton. Đồng vò thứ nhất có số proton bằng số nơtron. Đồng vò thứ hai có số nơtron bằng 1,2 lần số proton. Biết nguyên tử lượng trung bình của B là 10,812. Tìm % mỗi đồng vò. ĐS: 18,89% ; 81,11% 14) Đồng có hai đồng vò có số khối là 63 và 65. Hãy tính xem ứng với 27 đồng vò có số khối là 65 thì có bao nhiêu đồng vò có số khối là 63? Biết 63,54 Cu M = . ĐS: 73 15) Neon có hai đồng vò là 20 Ne và 22 Ne. Hãy tính xem ứng với 18 nguyên tử 22 Ne thì có bao nhiêu nguyên tử 20 Ne? Biết 20,18 Ne M = . ĐS: 182 16) Brom có hai đồng vò, trong đó đồng vò 79 Br chiếm 54,5%. Xác đònh đồng vò còn lại, biết 79,91 Br M = . ĐS: 81 17) Cho nguyên tử lượng trung bình của Magie là 24,327. Số khối các đồng vò lần lượt là 24 , 25 và A 3 . Phần trăm số nguyên tử tương ứng của A 1 và A 2 là 78,6% và 10,9%. Tìm A 3 . ĐS: 26 18) Nguyên tố X có hai đồng vò là X 1 , X 2 , 24,8 X M = . Đồng vò X 2 có nhiều hơn đồng vò X 1 là 2 nơtron. Tính số khối và tỉ lệ phần trăm của mỗi đồng vò , biết tỉ lệ số nguyên tử của hai đồng vò là X 1 : X 2 = 3 : 2. ĐS: 24 (60%) ; 26 (40%) 19) Nguyên tử X của nguyên tố R có tổng số hạt cơ bản là 46. Số hạt không mang điện bằng 8 15 số hạt mang điện. a) Xác đònh tên R. b) Y là đồng vò của X. Y có ít hơn X là 1 nơtron và Y chiếm 4% về số nguyên tử của R. Tính nguyên tử lượng trung bình của R. ĐS: a) P ; b) 30,96 20) Nguyên tố A có hai đồng vò X và Y. Tỉ lệ số nguyên tử của X : Y là 45 : 455. Tổng số hạt trong nguyên tử của X bằng 32. X nhiều hơn Y là 2 nơtron. Trong Y số hạt mang điện gấp 2 lần số hạt không mang điện. Tính nguyên tử lượng trung bình của A. ĐS: 20,18 21) Khối lượng nguyên tử của B bằng 10,81. B trong tự nhiên gồm hai đồng vò 10 B và 11 B. Hỏi có bao nhiêu phần trăm 11 B trong axit boric H 3 BO 3 . Cho H 3 BO 3 =61,81. VỎ NGUYÊN TỬ 1) Dựa vào đâu để sắp xếp các e theo từng lớp trong vỏ nguyên tử? Trong nguyên tử, e thuộc lớp nào liên kết với hạt nhân chặt nhất, yếu nhất? Trong nguyên tử, e nào quyết đònh tính chất hóa học của nguyên tố? 2) Viết cấu hình e của nguyên tố có số hiệu nguyên tử từ 1 đến 20. Nhận xét về sự biến đổi số e lớp ngoài cùng? Những nguyên tố nào là kim loại? Phi kim? Khí hiếm? Vì sao? 3) Tổng số hạt cơ bản trong nguyên tử X là 13. Xác đònh khối lượng nguyên tử của X và viết cấu hình e. 4) Cho biết cấu hình e của các nguyên tố sau: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 1 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 6 4s 2 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 4 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 a) Gọi tên các nguyên tố. b) Nguyên tố nào là kim loại, phi kim, khí hiếm? Vì sao? c) Đối với mỗi nguyên tử, lớp e nào liên kết với hạt nhân chặt nhất, yếu nhất? d) Có thể xác đònh khối lượng nguyên tử của các nguyên tố đó được không? Vì sao? 5) Cho biết cấu hình e ở phân lớp ngoài cùng của các nguyên tử sau lần lượt là 3p 1 ; 3d 5 ; 4p 3 ; 5s 2 ; 4p 6 . a) Viết cấu hình e đầy đủ của mỗi nguyên tử. b) Cho biết mỗi nguyên tử có mấy lớp e, số e trên mỗi lớp là bao nhiêu? c) Nguyên tố nào là kim loại, phi kim, khí hiếm? Giải thích? 6) Cho các nguyên tử sau: A có điện tích hạt nhân là 36+. B có số hiệu nguyên tử là 20. C có 3 lớp e, lớp M chứa 6 e. D có tổng số e trên phân lớp p là 9. a) Viết cấu hình e của A, B, C, D. b) Vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử. c) Ở mỗi nguyên tử, lớp e nào đã chứa số e tối đa? 7) Cho các nguyên tử và ion sau: Nguyên tử A có 3 e ngoài cùng thuộc phân lớp 4s và 4p. Ion B 2+ có 10 e. Ion C 1- có 8 e ngoài cùng ở lớp N. Nguyên tử D có cấu hình e lớp ngoài cùng là 6s 1 . Nguyên tử E có số e trên phân lớp s bằng 1 2 số e trên phân lớp p và số e trên phân lớp s kém số e trên phân lớp p là 6 hạt. a) Viết cấu hình e đầy đủ của A, B, C, D, E. b) Biểu diễn cấu tạo nguyên tử. c) Ở mỗi nguyên tử, lớp e nào đã chứa số e tối đa? d) Tính chất hóa học cơ bản của chúng? 8) Ba nguyên tử A, B, C có số hiệu nguyên tử là 3 số tự nhiên liên tiếp. Tổng số e của chúng là 51. Hãy viết cấu hình e và cho biết tên của chúng. ĐS: 16 S, 17 Cl, 18 Ar 9) Phân lớp e ngoài cùng của hai nguyên tử A và B lần lượt là 3p và 4s. Tổng số e của hai phân lớp là 5 và hiệu số e của hai phân lớp là 3. a) Viết cấu hình e của chúng, xác đònh số hiệu nguyên tử, tìm tên nguyên tố. b) Hai nguyên tử có số n hơn kém nhau 4 hạt và có tổng khối lượng nguyên tử là 71 đvC. Tính số n và số khối mỗi nguyên tử. ĐS: 32 39 16 19 ;S K 10) a) Các ion X + , Y - và nguyên tử Z nào có cấu hình e là 1s 2 2s 2 2p 6 ? b) Viết cấu hình e của các nguyên tử trung hòa X và Y. Ứng với mỗi nguyên tử, hãy nêu một tính chất hoá học đặc trưng và một phản ứng minh họa. 11) Tổng số hạt trong ion R + là 57. Trong nguyên tử R, số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 18 hạt. a) Tìm số p, n, e của R. b) Viết cấu hình e của R, R + . ĐS: 19e, 19p, 20n 12) Một hợp chất có công thức MX 3 . Cho biết: Tổng số hạt p, n, e của MX 3 là 196, trong đó số hạt mang điện nhiều hơn số hạt không mang điện là 60. Khối lượng nguyên tử của X lớn hơn của M là 8. Tổng ba loại hạt trong ion X - nhiều hơn trong ion M 3+ là 16. a) Xác đònh M và X thuộc đồng vò nào của hai nguyên tố đó? b) Viết cấu hình e của M và X. c) Viết phương trình phản ứng tạo thành MX 3 từ các đơn chất. ĐS: 27 35 13 17 ;M X 13) Tổng số hạt proton, nơtron, electron của nguyên tử một nguyên tố là 21. a) Hãy xác đònh tên nguyên tố đó. b) Viết cấu hình electron nguyên tử của nguyên tố đó. c) Tính tổng số electron trong nguyên tử của nguyên tố đó. HỆ THỐNG TUẦN HOÀN CÁC NGUYÊN TỐ HÓA HỌC 1) Căn cứ vào đâu mà người ta sắp xếp các nguyên tố thành chu kỳ, nhóm, phân nhóm? Thế nào là chu kỳ? Trong hệ thống tuần hoàn có bao nhiêu chu kỳ? Mỗi chu kỳ gồm bao nhiêu nguyên tố? Thế nào là nhóm, phân nhóm? Các nguyên tố trong cùng nhóm, phân nhóm có tính chất gì chung? 2) Nguyên tử của một số nguyên tố có cấu hình e như sau a) 1s 2 2s 2 2p 1 b) 1s 2 2s 2 2p 5 c) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 1 d) 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p 5 Hãy xác đònh vò trí của chúng trong hệ thống tuần hoàn (stt, chu kỳ, nhóm, phân nhóm). 3) Một nguyên tố thuộc chu kỳ 3, phân nhóm chính nhóm VI trong hệ thống tuần hoàn. Hỏi: - Nguyên tử của nguyên tố đó có bao nhiêu e ở lớp ngoài cùng? - Các e ngoài cùng nằm ở lớp thứ mấy? - Viết số e trong từng lớp? 4) Tổng số hạt p, n, e trong nguyên tử của một nguyên tố thuộc phân nhóm chính nhóm VII là 28. a) Tính khối lượng nguyên tử? b) Viết cấu hình e ? ĐS: 19 9 F 5) Cho 5 nguyên tố sau: Be (Z = 4) ; N (Z = 7) ; Sc (Z =21) ; Se (Z = 34); Ar (Z = 18). a) Viết cấu hình e của chúng? b) Xác đònh vò trí mỗi nguyên tố trong hệ thống tuần hoàn. c) Nêu tính chất hóa học cơ bản của chúng? Giải thích? 6) Nguyên tử A, B, C có cấu hình e ở phân lớp ngoài cùng lần lượt là 5s 1 , 3d 6 , 4p 3 . a) Viết cấu hình e đầy đủ của A, B, C. b) Vẽ sơ đồ cấu tạo nguyên tử. c) Xác đònh vò trí trong hệ thống tuần hoàn, gọi tên. d) Nguyên tử nào là kim loại, phi kim? Giải thích? 7) Viết cấu hình e của nguyên tử các nguyên tố sau, biết vò trí của chúng trong hệ thống tuần hoàn là: A ở chu kỳ 2, phân nhóm chính nhóm IV. B ở chu kỳ 3, phân nhóm chính nhóm II. C ở chu kỳ 4, phân nhóm phụ nhóm III. D ở chu kỳ 5, phân nhóm chính nhóm II. 8) Cho cấu hình e ngoài cùng của các nguyên tử sau là: A: 3s 1 B: 4s 2 a) Viết cấu hình e của chúng. Tìm A, B. b) Viết phương trình phản ứng xảy ra khi cho A, B tác dụng: H 2 O, dung dòch HCl, clo, lưu huỳnh, oxi. 9) Có 3 nguyên tố X, Y, Z. Biết X ở chu kỳ 3, phân nhóm chính nhóm VI; Y ở chu kỳ 4, phân nhóm chính nhóm VIII; Z ở chu kỳ 5, phân nhóm chính nhóm I. a) Viết cấu hình e. Cho biết số lớp e, số e trên mỗi lớp của mỗi nguyên tử? b) Nguyên tố nào là kim loại, phi kim, khí trơ? Vì sao? c) Cho biết tên mỗi nguyên tố. 10) Nguyên tố R thuộc phân nhóm chính nhóm III và có tổng số hạt cơ bản là 40. a) Xác đònh số hiệu nguyên tử và viết cấu hình e của R. b) Tính % theo khối lượng của R trong oxit cao nhất của nó. ĐS: 27 13 ) ; )52,94%a R b 11) Nguyên tử của nguyên tố X thuộc nhóm VI, có tổng số hạt là 24. a) Viết cấu hình e, xác đònh vò trí của X trong hệ thống tuần hoàn và gọi tên. b) Y có ít hơn X là 2 proton. Xác đònh Y. c) X và Y kết hợp với nhau tạo thành hợp chất Z, trong đó X chiếm 4 phần và Y chiếm 3 phần về khối lượng. Xác đònh công thức phân tử của Z. ĐS: a) O; b) C ; c) CO 12) A và B là hai nguyên tố thuộc cùng một phân nhóm chính và ở hai chu kỳ nhỏ liên tiếp trong hệ thống tuần hoàn. Tổng số p của chúng là 32. Xác đònh số hiệu nguyên tử và viết cấu hình e của A, B. ĐS: 12; 20 13) A và B là hai nguyên tố thuộc cùng một phân nhóm chính và ở hai chu kỳ liên tiếp trong hệ thống tuần hoàn. Tổng số điện tích hạt nhân của chúng là 24. Tìm số hiệu nguyên tử và viết cấu hình e của A, B. ĐS: 8; 16 14) A và B là hai nguyên tố đứng kế tiếp nhau ở một chu kỳ trong hệ thống tuần hoàn. Tổng số p của chúng là 25. Xác đònh số hiệu nguyên tử và viết cấu hình e của A, B. ĐS: 12; 13 15) A và B là hai nguyên tố ở hai phân nhóm chính liên tiếp nhau trong hệ thống tuần hoàn. Tổng số hiệu nguyên tử của chúng là 31. Xác đònh vò trí và viết cấu hình e của A, B. ĐS: 15; 16 16) C và D là hai nguyên tố đứng kế tiếp nhau ở một chu kỳ trong hệ thống tuần hoàn. Tổng số khối của chúng là 51. Số nơtron của D lớn hơn C là 2 hạt. Trong nguyên tử C, số electron bằng với số nơtron. Xác đònh vò trí và viết cấu hình e của C, D. ĐS: Z A = 12; Z B = 13 17) Cho 10 (g) một kim loại A hóa trò II tác dụng hết với nước thì thu được 5,6 (l) khí H 2 (đkc). Tìm tên kim loại đó. ĐS: Ca 18) Hòa tan hoàn toàn 5,85 (g) một kim loại B hóa trò I vào nước thì thu được 1,68 (l) khí (đkc). Xác đònh tên kim loại đó. ĐS: K 19) Cho 3,33 (g) một kim loại kiềm M tác dụng hoàn toàn với 100 ml nước (d = 1 g/ml) thì thu được 0,48 (g) khí H 2 (đkc). a) Tìm tên kim loại đó. b) Tính nồng độ phần trăm của dung dòch thu được. ĐS: a) Li; b) 11,2% 20) Cho 0,72 (g) một kim loại M hóa trò II tác dụng hết với dung dòch HCl dư thì thu được 672 (ml) khí H 2 (đkc). Xác đònh tên kim loại đó. ĐS: Mg 21) Hòa tan hoàn toàn 6,85 (g) một kim loại kiềm thổ R bằng 200 (ml) dung dòch HCl 2 (M). Để trung hòa lượng axit dư cần 100 (ml) dung dòch NaOH 3 (M). Xác đònh tên kim loại trên. ĐS: Ba 22) Để hòa tan hoàn toàn 1,16 (g) một hiđroxit kim loại R hoá trò II cần dùng 1,46 (g) HCl. a) Xác đònh tên kim loại R, công thức hiđroxit. b) Viết cấu hình e của R biết R có số p bằng số n. ĐS: Mg 23) Khi cho 8 (g) oxit kim loại M phân nhóm chính nhóm II tác dụng hoàn toàn với dung dòch HCl 20% thu được 19 (g) muối clorua. a) Xác đònh tên kim loại M. b) Tính khối lượng dung dòch HCl đã dùng. ĐS: a) Mg; b) 73 (g) 24) Hòa tan hoàn toàn 3,68 (g) một kim loại kiềm A vào 200 (g) nước thì thu được dung dòch X và một lượng khí H 2 . Nếu cho lượng khí này qua CuO dư ở nhiệt độ cao thì sinh ra 5,12 (g) Cu. a) Xác đònh tên kim loại A. b) Tính nồng độ phần trăm của dung dòch X. ĐS: a) Na; b) 3,14% 25) Hòa tan 20,2 (g) hỗn hợp 2 kim loại nằm ở hai chu kỳ liên tiếp thuộc phân nhóm chính nhóm I vào nước thu được 6,72 (l) khí (đkc) và dung dòch A. a) Tìm tên hai kim loại. b) Tính thể tích dung dòch H 2 SO 4 2 (M) cần dùng để trung hòa dung dòch A. ĐS: a) Na ; K ; b) 150 (ml) 26) Oxit cao nhất của nguyên tố R có công thức RO 3 . Hợp chất khí của nó với hiđro có 5,88 % hiđro về khối lượng. Tìm R. ĐS: S 27) Oxit cao nhất của nguyên tố R có công thức R 2 O 5 . Trong hợp chất khí với hiđro, R chiếm 82,35 % về khối lượng. Tìm R. ĐS: N 28) Hợp chất khí với hiđro của nguyên tố R là RH 4 . Trong oxit cao nhất của R có 53,3 % oxi về khối lượng. Tìm R. ĐS: Si 29) Hợp chất khí với hiđro của nguyên tố R là RH 2 . Trong oxit cao nhất, tỉ lệ khối lượng giữa R và oxi là 2 : 3. Tìm R. ĐS: S 30) Nguyên tố R thuộc phân nhóm chính nhóm V. Tỉ lệ về khối lượng giữa hợp chất khí với hiđro và oxit cao nhất của R là 17 : 71. Xác đònh tên R. ĐS: P 31) X là nguyên tố thuộc phân nhóm chính nhóm VII. Oxit cao nhất của nó có phân tử khối là 183 đvC. a) Xác đònh tên X. b) Y là kim loại hóa trò III. Cho 10,08 (l) khí X (đkc) tác dụng Y thu được 40,05 (g) muối. Tìm tên Y. ĐS: a) Cl ; b) Al LIÊN KẾT HÓA HỌC ĐỊNH LUẬT TUẦN HOÀN MENĐÊLÊEP 1. LIÊN KẾT HOÁ HỌC Các nguyên tử có xu hướng liên kết với nhau để đạt cấu hình electron bền vững của khí hiếm. Có các kiểu liên kết sau: 1. LIÊN KẾT CỘNG HÓA TRỊ là liên kết tạo bởi sự góp chung electron. Phân tử HCl : H: Cl : hay H – Cl Phân tử H 2 O : H : O : H hay H – O – H Phân tử CO 2 : O : : C : : O hay O = C = O Liên kết cộng hóa trò không phân cực là liên kết cộng hóa trò mà trong đó cặp electron dùng chung không bò leach về phía nguyên tử nào. Vd Cl 2 , H 2 . Liên kết cộng hóa trò có cực là liên kết cộng hóa trò mà cặp electron dùng chung bò lệch về phía nguyên tử có độ âm điện lớn hơn. Vd HCl, H 2 O. 2. LIÊN KẾT ĐƠN là liên kết cộng hóa trò do một cặp electron chung Vd H : Cl : 3. LIÊN KẾT ĐÔI là liên kết cộng hóa trò do hai cặp electron chung VD : O : : C: : O 4. LIÊN KẾT BA là liện kết cộng hóa trò do ba cặp electron chung Vd: N N 5. LIÊN KẾT ION Liên kết ion là liên kết hoá học hình thành do lực hút tónh điện giữa các ion trái dấu. Xét phản ứng giữa Na và Cl 2 . Phương trình hoá học : 2.1e 2Na + Cl 2 → 2NaCl Sơ đồ hình thành liên kết: Na CleCl NaeNa      →− →− − + 1 1 + + Cl - → NaCl Liên kết hoá học hình thành do lực hút tónh điện giữa ion Na + và ion Cl - gọi là liên kết ion , tạo thành hợp chất ion. 6. ELECTRON HÓA TRỊ là những electron ở lớp bên ngoài có khả năng tham gia vào việc tạo thành liên kết hóa học. Nguyên tố thuộc PNC: e hóa trò là các e của lớp ngoài cùng . Nguyên tố thuộc PNP: e hóa trò là các e của lớp ngoài cùng và các e phân lớp có mức năng lượng cao nhất chưa bão hòa. [...]... tố? Viết công thức cấu tạo của clorua vôi và 2–cloetan, cho biết hóa trò và số oxi hóa của mỗi nguyên tử trong các phân tử này 10) Nêu qui tắc xác đònh số oxi hóa 11) Đònh nghóa phản ứng oxi -hóa khử, chất oxi hóa, chất khử Các loại phản ứng: hóa hợp, phân tích, thế, thủy phân có phải là các phản ứng oxi hóa khử không? Cho ví dụ minh họa 1) Dựa vào số oxi hóa người ta có thể chia các phản ứng hóa học... ứng nghóa là tuân theo các nguyên tắc đã nêu trên 9 CẶP OXIHÓA – KHỬ là dạng oxihóa và dạng khử của cùng một nguyên tố Cu2+/Cu; H+/H2 10 DÃY ĐIỆN HÓA là dãy những cặp oxihóa khử được xếp theo chiều tăng tính oxihóa và chiều giảm tính khử Chất oxihóa yếu Chất oxihóa mạnh Chất khử mạnh Chất khử yếu 11 CÁC CHÚ Ý ĐỂ LÀM BÀI TẬP Khi hoàn thành chuỗi phản ứng tính số oxihóa để biết đó là phản ứng oxihóa –... OXY HÓA – KHỬ PHẢN ỨNG ÔXI HÓA KHỬ là phản ứng trong đó nguyên tử (hay ion) này nhường electron cho nguyên tử (hay ion) kia Trong một phản ứng oxi hoa ù - khử thì quá trình oxi hoá và quá trình khử luôn luôn xảy ra đồng thời Điều kiện phản ứng ôxihóa khử là chất ôxihóa mạnh tác dụng với chất khử mạnh để tạo thành chất oxihóa và chất khử yếu hơn 1 CHẤT ÔXIHÓA là chất nhận electron, kết quả là số oxihóa... 3p1 có 3e hóa trò Sc (Z = 21) 1s2 2s2 2p6 3s2 3p6 4s2 3d1 có 3e hóa trò 7 HÓA TRỊ là biểu thò khả năng nguyên tử nguyên tố này liên kết với một số nhất đònh nguyên tử nguyên tố khác Điện hóa trò là hóa trò của một nguyên tố trong hợp chất ion, tính bằng điện tích của ion đó Vd CaCl2 là hợp chất ion, hóa trò Canxi là 2+, Clo là 1Cộng hóa trò là hóa trò của một nguyên tố trong hợp chất cộng hóa trò, tính... HCl 21) Phân biệt các khái niệm :hóa trò, electron hóa trò, điện hóa trò, cộng hóa trò 22) Đốt cháy chất X bằng lượng O2 vừa đủ ta thu được hỗn hợp khí duy nhất là CO2 và SO2 có tỉ khối so với hidro bằng 28,667 và tỉ khối (hơi) của X so với không khí nhỏ hơn 3 Xác đònh công thức phân tử, viết công thức electron và công thức cấu tạo của X 23) Từ hoá trò các nguyên tố, viết công thức cấu tạo của các chất... nguyên tử của nguyên tố khác Vd CH 4 là hợp chất cộng hóa trò, hóa trò của Cacbon là 4, Hidrô là 1 BÀI TẬP LUYỆN TẬP 1) Vì sao các nguyên tử không tồn tại đơn lẻ mà đa số lại liên kết với nhau thành phân tử? Nêu đònh nghóa liên kết cộng hoátrò, liên kết ion? Điều kiện hình thành liên kết cộng hoá trò, liên kết ion? So sánh liên kết cộng hoá trò không cực và có cực Cho ví dụ 1 2) Cho 1 H; 12 6 C; 16... bazơ và oxihoá- khử thì được xét đồng thời (thí dụ Fe3O4 +H+ + NO3-) Hỗn hợp gồm Mn+, H+, NO3- thì xét vai trò oxihóa như sau (H+, NO3-), H+, Mn+ α BÀI TẬP LUYỆN TẬP 1) Phân biệt các khái niệm sau đây Cho ví dụ: Phản ứng oxy hóa khử – Phản ứng trao đổi Quá trình oxy hóa- Quá trình khử Chất oxy hóa – Chất khử 2) Hãy xác đònh số oxi hoá của lưu huỳnh, clo, mangan trong các chất: a) H2S, S, H2SO3, SO3, H2SO4,... loại? Đó là những loại phản ứng hóa học gì ? Cho ví dụ 2) Hãy cho biết chiều phản ứng của các cặp oxi hóa khử 3) Cho 3 phản ứng minh họa rằng trong phản ứng oxi hóa khử, các axit có thể đóng vai trò chất oxi hóa, chất khử, môi trường Viết phương trình phản ứng xảy ra và cân bằng 4) Phản ứng oxi hóa khử là gì? Cho phản ứng nA + mBn+  nAm+ + mB (1) Hãy so sánh tính oxi hóa- khử của các cặp Am+/A và Bn+/B... oxi hóa hay chất khử: Al, Cl 2, S, SO2, Fe2+, Ag+ và NO3+ Viết các phương trình phản ứng minh họa 10) Trong các chất và ion sau đây đóng vai trò gì (chất oxi hóa hay chất khử) trong các phản ứng oxi hóa khử xảy ra trong dung dòch Cl–, SO32–, SO2, S, S2– 11) Hãy sắp xếp các ion cho dưới đây theo chiều tăng dần tính (khả năng) oxi hóa, cho phản ứng minh họa: Al3+, Fe3+, Cu2+, 12) Cho các cặp oxi hóa khử... H2SO4(đđ)  t → CaSO4 + 2HF ↑ 2 0 0 0 0 0 0 BÀI TẬP LUYỆN TẬP 1.2 CÁC HALOGEN CLO 1) Nêu điểm giống và khác nhau giữa các Halogen về cấu tạo và hóa tính 2) Từ cấu tạo của nguyên tử clo, hãy nêu tính chất hóa học đặc trưng và viết các phản ứng minh họa 3) Vì sao clo ẩm có tính tẩy trắng còn clo khô thì không? 4) Viết 3 phương trình phản ứng chứng tỏ clo có tính oxi hóa, 2 phương trình phản ứng chứng tỏ clo . khác. Vd CH 4 là hợp chất cộng hóa trò, hóa trò của Cacbon là 4, Hidrô là 1. BÀI TẬP LUYỆN TẬP 1) Vì sao các nguyên tử không tồn tại đơn lẻ mà đa số lại. so với không khí nhỏ hơn 3. Xác đònh công thức phân tử, viết công thức electron và công thức cấu tạo của X. 23) Từ hoá trò các nguyên tố, viết công thức