Phiếu bài tập dạng đọc hiểu + tạo lập văn bản Ngữ văn 6 (học kì 2) PHẦN 2Phiếu BT được làm dưới dạng đề tổng hợp, gồm 2 phần:Phần I. Đọc hiểu văn bản (từ 49 câu tự luận) Hệ thống câu hỏi đa dạng Từ dễ đến khó, theo 3 cấp độ nhận biết thông hiểu vận dụng Bám sát nội dung văn bản Có các câu hỏi theo phương pháp mới, liên hệ thực tế. Mỗi văn bản chính khoá có 24 đề (bao quát những vấn đề cơ bản, trọng tâm nhất)Phần II. Tạo lập văn bản (rèn kĩ năng viết đoạn văn, bài văn) Đề bài bám sát các vấn đề trọng tâm của từng văn bản. Hướng dẫn làm bài chi tiết Có biểu điểm cụ thể Tất cả các câu hỏi đều có đáp án đầy đủ, chi tiết
ĐỀ PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Đọc đoạn trích sau trả lời câu hỏi: Bởi tơi ăn uống điều độ làm việc có chừng mực nên tơi chóng lớn Chẳng tơi trở thành chàng dế niên cường tráng Đơi tơi mẫm bóng Những vuốt chân, khoeo cứng dần nhọn hoắt Thỉnh thoảng, muốn thử lợi hại vuốt, co cẳng lên, đạp phanh phách vào cỏ Những cỏ gãy rạp, y có nhát dao vừa lia qua Đôi cánh tôi, trước ngắn hủn hoẳn thành áo dài kín xuống tận chấm đuôi Mỗi vũ lên, nghe tiếng phành phạch giịn giã Lúc tơi bách người tơi rung rinh màu nâu bóng mỡ soi gương ưa nhìn Hai đen nhánh lúc nhai ngoàm ngoạp hai lưỡi liềm máy làm việc Sợi râu dài uốn cong vẻ đỗi hùng dũng Tôi lấy làm hãnh diện với bà cặp râu Cứ lại trịnh trọng khoan thai đưa hai chân lên vuốt râu Tôi đứng oai vệ Mỗi bước đi, làm điệu dún dẩy cá khoeo chân, rung lên rung xuống hai râu Cho kiểu cách nhà võ Tôi tợn Dám cà khịa với tất bà xóm Khi tơi to tiếng nhịn, khơng đáp lại Bởi quanh quẩn quen Khơng nói, có lẽ họ nể sợ Nhưng lại tưởng không dám ho he vậy, cho giỏi Những gã xốc thường làm cử ngông cuồng tài cao Tơi qt chị Cào Cào ngụ ngồi đầu bờ khiến lần thấy qua, chị phải núp khuôn mặt trái xoan nhánh cỏ, dám đưa mắt lên nhìn trộm Thỉnh thoảng, tơi ngứa chân đá cái, ghẹo anh Gọng Vó lấm láp vừa ngơ ngác đầm lên Tôi tưởng tơi tay ghê gớm, đứng đầu thiên hạ (Tơ Hồi) Câu Đoạn văn trích văn nào? Cho biết xuất xứ văn bản? Câu Trong văn bản, người kể chuyện? Kể thứ mấy? Nêu tác dụng việc sử dụng ngơi kể đó? Câu Nhân vật Dế Mèn tác giả miêu tả theo trình tự nào? Câu Nhân vật Dế Mèn tác giả miêu tả qua phương diện nào? Hãy rõ phân tích phương diện ấy? Câu Giải nghĩa từ “cà khịa, xốc nổi” Câu Tìm 04 từ láy có đoạn trích cho biết ý nghĩa việc sử dụng từ láy việc miêu tả nhân vật? Câu Chỉ phân tích tác dụng phép tu từ sử dụng hai câu văn: “Những cỏ gãy rạp, y có nhát dao vừa lia qua.” “Hai đen nhánh lúc nhai ngoàm ngoạp hai lưỡi liềm máy làm việc.” PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Viết đoạn văn khoảng 10 câu nêu cảm nhận em nhân vật Dế Mèn, có sử dụng phó từ phép so sánh (gạch chân, thích rõ) ĐÁP ÁN ĐỀ Câ u PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Gợi ý trả lời - Đoạn văn trích vàn "Bài học đường đời đầu tiên” (trích "Dế Mèn phiêu lưu ký”) - Xuất xứ: “Bài học đường đời đầu tiên”(tên người biên soạn đặt) trích từ chương I “Dế Mèn phiêu lưu kí” (1941) - Người kể chuyện: Dế Mèn - Kể thứ - Tác dụng: + Làm cho việc kể chân thật hơn; tạo tin cậy người đọc; + Người kể dễ bộc lộ thái độ tâm trạng nhân vật; - Nhân vật miêu tả theo trình tự từ khái quát đến cụ thể *Hình ảnh Dế Mèn: - Ngoại hình: + Càng: mẫm bóng + Vuốt:cứng, nhọn hoắt + Cánh: áo dài chấm đuôi + Đầu: to, tảng + Răng: đen nhánh, nhai ngoàm ngoạp + Râu: dài, cong vút → Dế Mèn chàng niên ngồi tự tin, khỏe mạnh, cường tráng - Hành động: + Đi đứng oai vệ, làm điệu, nhún chân, rung đùi + Quát chị cào cào, đá ghẹo anh gọng vó + Co cẳng, đạp phanh phách vào cỏ, dáng điệu nhà võ + Nhai ngoàm ngoạm, trịnh trọng vuốt sâu - Ý nghĩ Dế Mèn: đứng đầu thiên hạ ⇒ Dế Mèn anh chàng khỏe mạnh,cường tráng, hùng dũng tính tình kiêu căng, hợm hĩnh, xốc nổi… - Cà khịa: Cố ý gây chuyện để cãi nhau, đánh dù khơng có lý đáng kể - Xốc nổi: Hăng hái thiếu chín chắn 04 từ láy đoạn trích: - Phanh phách - Hủn hoẳn - Phành phạch - Giịn giã - Rung rinh - Ngồm ngoạp Những từ láy khiến nhân vật lên cách rõ nét, sinh động Dế Mèn đoạn trích thực chàng dế Điể m 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,5 0,5 Ghi lớn, khỏe mạnh, đáng yêu - Phép tu từ sử dụng: so sánh 0,5 - Tác dụng: + Giúp người đọc hình dung lợi hại vuốt hai khỏe, làm việc nhanh Dế Mèn, 0,25 Qua nhấn mạnh đến cường tráng dế lớn 0,25 + Cho ta thấy tự hào Dế Mèn thân PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Hình thức: 0,5 - Trình bày hình thức đoạn văn, có đủ số câu - Có câu chủ đề đầu cuối đoạn văn - Diễn đạt lưu lốt, khơng mắc lỗi tả Tiếng Việt: - Gạch chân, thích rõ phó từ, phép so sánh 0,5 Nội dung: Cảm nhận nhân vật Dế Mèn *Câu mở đoạn: Giới thiệu tên VB, tác giả, nêu cảm nhận chung 3,0 nhân vật Ví dụ: Nhân vật DM VB “Bài học đường đời đầu tiên” để lại em ấn tượng sau sắc *Các câu tiếp theo: - Trước hết, yêu mến (ngưỡng mộ, khâm phục, thích thú ) trước vẻ đẹp ngoại hình Đó chàng niên cường tráng, khỏe mạnh, độ tuổi lớn, căng tràn sức sống + Dẫn chứng: Đơi mẫm bóng, vuốt cứng nhọn hoắt, cánh dài tới tận chấm đuôi, hai đen nhánh lúc nhai ngoàm ngoạp, râu dài, uốn cong vẻ đỗi hùng dũng - Nhưng khơng ưa (khơng thích, giận, phê phán, chê trách ) DM tính cách kiêu căng, tự phụ, hống hách, coi thường người xung quanh + Dẫn chứng: Chỉ muốn oai với DC, DM trêu chị Cốc để rôi gây chết thương tâm, oan uổng cho DC; - Tuy nhiên, DM nhận lỗi lầm sau nghe lời khuyên anh bạn hàng xóm trước nhắm mắt Mèn ăn năn, hối hận Chúng ta cảm thông cho DM hơn; - Nhận xét nghệ thuật miêu tả, xây dựng nhân vật tác giả (tính từ, động từ, từ láy, nhân hóa, so sánh….) - Qua nhân vật Dế Mèn, em rút học cho thân? (Không kiêu căng, hợm hĩnh, sống phải khiêm nhường, nhân ái, biết giúp đỡ người, đặc biệt người yếu mình, cần biết nhận lỗi sửa chữa lỗi lầm… ) - Câu kết: khẳng định cảm nghĩ nhân vật Ví dụ: Quả thật, nhân vật DM vừa đáng trách lại đáng yêu ĐỀ PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (6 điểm) Bên hàng xóm tơi có hang Dế Choắt Dế Choắt tên tơi đặt cho cách chế giễu trịch thượng Choắt trạc tuổi tơi Nhưng Choắt bẩm sinh yếu đuối nên coi thường gã sợ Cái chàng Dế Choắt, người gày gò dài nghêu gã nghiện thuốc phiện Ðã niên mà cánh ngắn ngủn đến lưng, hở hai mạng sườn người cởi trần mặc áo gi-lê Ðôi bè bè, nặng nề trông đến xấu Râu ria mà cụt có mẩu, mà mặt mũi lúc ngẩn ngẩn ngơ ngơ Ðã tính nết lại ăn sổi, (thật ốm đau ln ln khơng làm được) hang bới nông sát mặt đất, đào sâu khoét nhiều ngách hang Một hôm sang chơi, thấy nhà luộm thuộm, bề bộn, bảo: - Sao mày sinh sống cẩu thả thế! Nhà cửa đâu mà tuềnh tồng Ngộ có kẻ đến phá thật chết đuôi! Này thử xem: chui vào tổ lưng phải lồm cồm đụng sát lên tận mặt đất, làm cho cỏ nhìn sang biết đương đứng chỗ tổ Phỏng thử có thằng chim Cắt nhịm thấy, tưởng mồi, mổ phát, định trúng lưng chú, có mà đời! Ơi thơi, mày ơi! Chú mày có lớn mà chẳng có khơn Ngẫm tơi nói lấy sướng miệng thơi Cịn Dế Choắt than thở nào, tơi khơng để tai Hồi tơi có tính tự đắc, miệng nói tai nghe khơng biết nghe ai, chí chẳng để ý có nghe khơng Dế Choắt trả lời tơi giọng buồn rầu: - Thưa anh, em muốn khôn, không không được, đụng đến việc em thở rồi, khơng cịn sức đâu mà đào bới Lắm em nghĩ nỗi nhà cửa nguy hiểm, em nghèo sức quá, em lo ròng rã hàng tháng làm Hay em định Song anh có cho phép nói em dám nói Rồi Dế Choắt loanh quanh, băn khoăn Tơi phải bảo: - Ðược, nói thẳng thừng nào: Dế choắt nhìn tơi mà rằng: - Anh nghĩ thương em anh đào giúp cho em ngách sang bên nhà anh phịng tắt lửa tối đèn có đứa đến bắt nạt em chạy sang Chưa nghe hết câu tơi hếch răng, xì rõ dài rồi, với điệu khinh khỉnh, mắng: - Hức! Thông ngách sang nhà ta? Dễ nghe nhỉ! Chú mày hôi cú mèo này, ta chịu Thôi im điệu hát mưa dầm sụt sùi Ðào tổ nơng cho chết! Tôi không chút bận tâm (Sách giáo khoa Ngữ Văn – tập 2) Câu Chỉ phương thức biểu đạt đoạn trích Câu Giải nghĩa từ: “trịch thượng”, “ăn xổi thì”? Câu Đoạn trích kể việc gì? Sự việc tiếp sau gì? Câu Tìm 04 từ láy miêu tả nhân vật Dế Choắt đoạn trích cho biết ý nghĩa việc sử dụng từ láy việc miêu tả nhân vật? (1,0 điểm) Câu Chỉ phân tích tác dụng phép tu từ sử dụng hai câu văn: “Cái chàng Dế Choắt, người gày gò dài nghêu gã nghiện thuốc phiện Ðã niên mà cánh ngắn ngủn đến lưng, hở hai mạng sườn người cởi trần mặc áo gilê.” (1,0 điểm) Câu Nhận xét thái độ Dế Mèn Dế Choắt (biểu qua lời lẽ, cách xưng hô, giọng điệu…) Câu So sánh điểm trái ngược ngoại hình tính cách hai nhân vật Dế Choắt Dến Mèn PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN (4 điểm) Viết đoạn văn khoảng 10 câu nêu cảm nhận em nhân vật Dế Choắt, có sử dụng phó từ phép nhân hóa (gạch chân, thích rõ) ĐÁP ÁN ĐỀ Câ u PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Gợi ý trả lời Điể m 0,5 0,25 0,25 - Phương thức biểu đạt: tự (kết hợp miêu tả) - Trịch thượng: vẻ bề trên, coi thường người khác - Ăn xổi (thành ngữ): cách sống tạm bợ trước mắt cho qua ngày, khơng tính đến lâu dài - Sự việc đoạn trích: Dế Choắt xin đào ngách thông sang nhà 0,25 Dế Mèn để phòng nguy hiểm bị Dế Mèn phũ phàng từ chối - Sự việc tiếp theo: Dế Mèn trêu chọc chị Cốc gây chết cho 0,25 Dế Choắt - Từ láy: 0,5 + nghêu + bè bè + ngẩn ngẩn ngơ ngơ + luộm thuộm + bề bộn + tuyềnh toàng Những từ láy khiến nhân vật lên cách rõ nét, 0,5 sinh động Dế Choắt đoạn trích thực chàng dế ốm yếu, nhút nhát, đáng thương - Phép tu từ sử dụng: so sánh 0,25 - Tác dụng: 0,25 + Giúp người đọc hình dung ngoại hình xấu xí, gày gò, ốm yếu Dế Choắt 0,25 + Giúp người đọc hình dung thái độ cao ngạo Dế Mèn thông qua cách đánh giá Mèn chân dung xấu xí, thảm hại Dế Choắt 0,25 + Gợi cho người đọc cảm thương, tội nghiệp trước nhân vật Thái độ Dế Mèn Dế Choắt: - Trịch thượng, kẻ cả: 0,5 + Cách đặt tên cho Dế Choắt + Xưng hô với Dế Choắt mày tao (mặc dù hai tuổi, thái độ kẻ cả, bề trên) + Trong mắt Dế Mèn, chân dung Dế Choắt miêu tả cách thê thảm, xấu xí: gầy gị, dài khêu, gã nghiện thuốc phiện…(Đó nhìn thể cao ngạo Dế Mèn người bạn hàng xóm mình.) - Khinh thường: 0,25 + Chê bai nhà Dế Choắt: luộm thuộm, bề bộn, tuềnh toàng… - Vơ cảm, ích kỉ: + Dế Choắt xin đào giúp ngách sang nhà Dế Mèn Dế Mèn 0,25 khinh khỉnh, ích kỉ khơng cho nói lời phỉ báng So sánh điểm trái ngược ngoại hình tính cách hai nhân vật Dế Choắt Dến Mèn: Ghi 1,0 Ngoại hình Tính cách Dế Mèn Dế Choắt - Cường tráng, khỏe mạnh - Gày gị, xấu xí, ốm yếu - Kiêu căng, ngạo mạn, - Hiền lành, nhút nhát xốc - Nhân hậu PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Hình thức: - Trình bày hình thức đoạn văn, có đủ số câu - Có câu chủ đề đầu cuối đoạn văn - Diễn đạt lưu lốt, đảm bảo tính liên kết, khơng mắc lỗi dùng từ tả Tiếng Việt: - Gạch chân, thích rõ phó từ, phép nhân hóa Nội dung: Cảm nhận nhân vật Dế Choắt *Câu mở đoạn: Giới thiệu tên VB, tác giả, nêu cảm nhận chung nhân vật Ví dụ: Nhân vật Dế Choắt VB “Bài học đường đời đầu tiên” để lại em ấn tượng sau sắc *Các câu tiếp theo: - Trước hết, ta thấy Dế Choắt anh chàng có ngoại hình gày gị, yếu ớt nhỏ bé + Ngay từ tên mà Dế Mèn đặt cho Choắt nói lên điều + Choắt có thân hình gầy gị, nghêu gã nghiện thuốc phiện, đơi cánh ngắn củn đến lưng người cởi trần mặc áo gi-lê + Đặc biệt so với bề nhỏ bé cậu lại có đơi bè bè nặng nề làm cho thân hình khơng cân xứng + Nếu Dế Mèn đôi râu niềm tự hào cậu ria Choắt lại ngắn cụt mẩu - Tuy có ngoại hình khơng đẹp mắt, Dế Choắt lại có tính cách hiền lành trái tim nhân hậu + Choắt ln nói chuyện với Mèn giọng nhẹ nhàng, lễ phép không chấp nhặt câu nói chê bai hay thái độ kiêu ngạo anh bạn hàng xóm + Khi bị đổ oan trêu chị Cốc, bị trọng thương trước trị nghịch dại Dế Mèn, Choắt khơng ốn trách mà dùng lịng vị tha để khuyên nhủ bạn - Dù Dế Choắt nhân vật nhỏ bé Choắt lại nhân tố quan trọng khiến cho Dế Mèn rút học đường đời tâm thay đổi - Nhận xét nghệ thuật miêu tả, xây dựng nhân vật tác giả (tính từ, động từ, từ láy, nhân hóa, so sánh….) - Câu kết: khẳng định cảm nghĩ nhân vật Ví dụ: Quả thật, nhân vật Dế Choắt nhỏ bé thật đáng yêu, đáng khâm phục ĐỀ 0,5 0,5 4,0 PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (6 điểm) Đọc đoạn trích trả lời câu hỏi (từ câu đến câu 4): Biết chị Cốc rồi, tơi mon men bị lên Trơng thấy tơi, Dế Choắt khóc thảm thiết Tơi hỏi câu ngớ ngẩn: - Sao? Sao? Choắt không dậy nữa, nằm thoi thóp Thấy tơi hốt hoảng quỳ xuống, nâng đầu Choắt lên mà than rằng: - Nào đâu biết lại nông nỗi này! Tôi hối Tôi hối hận lắm! Anh mà chết tội ngông cuồng dại dột Tôi biết làm bây giờ? " Tôi không ngờ Dế Choắt nói với tơi câu thể này: - Thôi, ốm yếu rồi, chết Nhưng trước nhắm mắt, khuyên anh: đời mà có thói hăng, bậy bạ, có óc mà khơng biết nghĩ, sớm muộn rịi mang vạ vào Thế Dế Choắt tắt thở Tôi thương Vừa thương vừa ăn năn tội Giá tơi khơng trêu chị Cốc đâu Choắt việc Cả nữa, không nhanh chân chạy vào hang tơi chết toi Tơi đem xác Dế Choắt đến chôn vào vùng cỏ bùm tum Tôi đắp thành nấm mộ to Tôi đứng lặng lâu, nghĩ vè học đường đời đầu tiên." (Trích Bài học đường đời - Ngữ văn 6, tập 2) Câu Đoạn văn sử dụng kể thứ mấy? Tác dụng kể? ( 1,0 điểm) Câu 2: Giải nghĩa từ “cơ sự”, “bùm tum” Câu Em thấy nhân vật Dế Mèn có thay đổi thái độ hành động san gây chết Dế Choắt? Miêu tả thay đổi đó, tác giả muốn nói lên điều gì? (2,0 điểm) Câu Hình ảnh nhân vật Dế Mèn văn khiến em liên tưởng tới người lứa tuổi nào, với đặc điểm gì? Vì em lại có liên tưởng vậy? (2,0 điểm) Câu Trong chương trình Ngữ văn tập có nhân vật có tính cách xốc nổi, kiêu ngạo nhân vật Dế Mèn Theo em nhân vật nào? Hậu mà tính cách hai nhân vật để lại gì? Câu Từ học đường đời Dế Mèn nói tới đoạn trích trên, em rút học cho thân? (1,0 điểm) PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN (4 điểm) Ba nhân vật văn (Dế Mèn, Dế Choắt, chị Cốc) tác giả xây dựng với nét khác lại tạo nên hoà hợp để dẫn dắt phát triến câu chuyện Hãy viết đoạn văn (khoảng 10 câu) để làm rõ nhận xét Trong đoạn văn có sử dụng hai phó từ thuộc hai loại khác nhau, rõ phó từ nêu ý nghĩa chúng ĐÁP ÁN ĐỀ PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Câ u 2 5 Gợi ý trả lời - Kể thứ - Tác dụng: + Làm cho câu chuyện chân thật hơn; tạo tin cậy người đọc + Người kể dễ bộc lộ thái độ tâm trạng nhân vật Giải thích nghĩa: - Cơ sự: việc, tình khơng hay xảy - Bùm tum: um tùm - Sự thay đổi thái độ hành động Dế Mèn sau gây chết cùa Dế Choắt: + Ăn năn hối lỗi, thương Choắt + Chôn cất bạn cẩn thận + Thành tâm đứng trước nấm mộ sám hối lỗi lầm - Miêu tả thay đổi này, tác giả muốn nói lên bước ngoặt đến với Dế Mèn, đánh dấu trưởng thành Dế Mèn, cho thấy trưởng thành phải trả giá đắt - Hình ảnh nhân vật Dế Mèn văn gợi nhớ tới người trẻ tuổi, giai đoạn chuẩn bị bước vào đời - Họ khoẻ khoắn, yêu đời, kiêu hãnh nông cạn, xốc nổi, hay gặp va vấp gây tai hoạ mà họ khơng lường trước Tuy vậy, họ biết sống khiêm tốn hơn, biết sửa chữa nhận sai lẩm cùa - Nhân vật Dế Mèn độ tuổi mang tính cách Và trải nghiệm giai đoạn trở thành học đường đời sau - Trong chương trình Ngữ văn tập có nhân vật có tính cách xốc nổi, kiêu ngạo nhân vật Dế Mèn Đó ếch truyện ngụ ngôn “Êch ngồi đáy giếng” - Hậu mà tính cách hai nhân vật để lại chết thương tâm Nếu câu chuyện Dế Mèn; chết người khác gánh chịu câu chuyện ếch kia, chết gánh chịu Bài học rút ra: + Phải suy tính kĩ trước lời nói, hành động thân + Khơng nên kiêu căng, ngạo mạn + Cần biết khiêm tốn, biết sống hòa hợp giúp đỡ người xung quanh PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Hình thức: - Trình bày hình thức đoạn văn, có đủ số câu - Có câu chủ đề đầu cuối đoạn văn - Diễn đạt lưu loát, đảm bảo tính liên kết, khơng mắc lỗi dùng từ tả Tiếng Việt: - Gạch chân, thích rõ phó từ khác loại Nội dung: *Mở đoạn: Giới thiệu nhận định Điể m 0,5 Ghi 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 4,0 HS diễn đạt theo cách khác, miễn hợp lý *Thân đoạn: - Ý 1: Làm rõ khác ba nhân vật (Dế Mèn, Dế Choắt, Chị Cốc) tính cách: + Dế Mèn kiêu căng, ích kỉ, xốc + Dế Choắt tự ti, hiền lành, rộng lượng + Chị Cốc đanh đá, nóng vội - Ý 2: Ba nhân vật với tính cách khác lại bổ sung cho tạo nên hoà hợp để dẫn dắt phát triển câu chuyện: + Vì Dế Mèn ích kỉ, xốc không giúp đỡ Dế Choắt lại trêu chị Cốc nên dần đến việc Dế Choắt chết oan + Vì chị Cốc nóng vội, chưa rõ thực hư cơng Dế Choắt; + Vì Dế Choắt ốm yếu hiền lành nên không minh với chị Cốc *Kết đoạn: khẳng định lại vấn đề ĐỀ PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN (6 điểm) Đọc đoạn trích sau trả lời câu hỏi: Thuyền chúng tơi chèo qua kềnh Bọ Mắt, đổ sông cửa lớn, xuôi Năm Căn Dịng sơng Năm Căn mênh mơng, nước ầm ấm đổ biển ngày đêm thác, cá nước bơi hàng đàn đen trũi nhô lên hụp xuống người bơi ếch đàu sóng trắng Thuyền xi dịng sơng rộng ngàn thước, trơng hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất hai dãy trường thành vô tận Cây đước mọc dài theo bãi, theo lứa trái rụng, tăm tắp, lớp chồng lên lớp ơm lấy dịng sơng, đắp bậc màu xanh mạ, màu xanh rêu, màu xanh chai lọ lòa nhòa ẩn sương mù khói sóng ban mai (Ngữ văn 6, tập II) Câu Đoạn trích trích từ văn nào? Tác giả ai? Câu Giải nghĩa từ “đước”, “trường thành” Câu Đoạn trích kể theo thứ mấy? Việc lựa chọn kể có tác dụng gì? Câu Xác định vị trí miêu tả, người miêu tả trình tự miêu tả đoạn văn Câu Chỉ nêu tác dụng phép tu từ so sánh sử dụng đoạn văn Câu Liệt kê tính từ màu sắc, âm thanh, hình dung khoảng khơng gian đoạn văn Từ em rút nhận xét lực quan sát, liên tưởng, tưởng tượng tác giả miêu tả? PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Dựa vào nội dung đoạn trích kết hợp với hiểu biết văn bản, nêu cảm nhận em vùng đất Cà Mau Trong đoạn văn có sử dụng phó từ, phép so sánh ĐÁP ÁN ĐỀ Câ u PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Gợi ý trả lời - Văn “Sông nước Cà Mau” - Tác giả: Đoàn Giỏi Giải nghĩa: - Đước: cao, thân gỗ cứng, rễ chùm mọc thành rừng vùng đất ngập mặn, có nhiều ven biển Nam Bộ nước ta - Trường thành: thành dài - Ngôi thứ - Tác dụng: cảnh vật lên qua cảm nhận hồn nhiên, ham hiểu biết cậu bé thông minh, cảnh vật vừa có sức hấp dẫn, thú vị vừa chân thực, gần gũi - Ví trí miêu tả: Trên thuyền xuôi dần hướng mũi Cà Mau: từ qua Chà Là, Cái Keo, rời sơng Bảy Háp, kênh Bọ Mắt, sơng Cửa Lớn, xuôi sông Năm Căn vào chợ Năm Căn - Người miêu tả: Tác giả nhập vai nhân vật bé An gia đình cha ni đường kiếm sống ngang dọc vùng sông nước Cà Mau - Trình tự miêu tả: Từ bao quát đến cụ the, tò xa đến gần, cảnh vật hai bên bờ, cảnh vật sông - Phép tu từ so sánh sử dụng đoạn: + Dịng sơng Năm Căn mênh mông nước âm ầm đổ biển ngày đêm thác + Cá nước bơi hảng đàn đen trũi nhô ỉên hụp xuống người bơi ếch đầu sóng trắng + trơng hai bên bờ, rừng đước dựng lên cao ngất hai dãy trường thành vô tận - Tác dụng: + Làm lên tranh mênh mơng, rộng lớn, trù phú dịng sơng Năm Căn + Thể gắn bó, tình yêu, niềm tự hào nhà văn vùng đất cực Nam Tổ quốc - Các tính từ màu sắc, âm thanh, hình dung khoảng khơng gian: mênh mơng, ầm ầm, đen (trũi), trắng (sóng), ngàn thước, cao (ngất), vô tận Điể m 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25 0,5 Vì lẽ thường tình Bác Hồ Chí Minh (Ngữ văn 6, tập II) Câu Bài thơ sáng tác theo thể thơ nào? Nêu đặc điểm thể thơ đó? Câu Bài thơ “Đêm Bác không ngủ” sử dụng phương thức biểu đạt nào? Phương thức phương thức chính? Việc sử dụng kết hợp phương thức biểu đạt có tác dụng gì? Câu Giái thích ngun nhân “đêm Bác khơng ngủ, Minh Huệ cho rằng: Vì lẽ thường tình / Bác Hồ Chí Minh Em hiểu lời khắng định nhà thơ? Câu Có ý kiến cho rằng, thơ “Đêm Bác khơng ngủ”có thê kết câu: “Anh thức Bác” mà không cần tới bốn câu thơ Em có tán thành với ỷ kiến khơng? Vì sao? Câu Đọc thơ Đêm Bác không ngủ Minh Huệ, em nhận thấy kiện lịch sử nói tới tác phẩm? Chi tiết, hình ảnh thơ cho em biết điều đó? Qua đó, em cảm nhận kháng chiến dân tộc ta nói tới bài? Câu Kể tên số thơ nói Bác Hồ mà em biết? PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Bằng hiểu biết đoạn thơ thơ nói trên, viết đoạn văn ngắn (khoảng 8-10 câu) nêu cảm nhận em khổ thơ cuối thơ Trong đoạn có sử dụng 01 phó từ, 01 phép so sánh (Gạch chân, thích rõ) ĐÁP ÁN ĐỀ 15 Câ u PHẦN I ĐỌC - HIỂU VĂN BẢN Gợi ý trả lời - Bài thơ sáng tác theo thể thơ chữ - Đặc điểm thể thơ chữ: + Mỗi dòng chữ + Mỗi khổ thơ thường có câu, có có câu không chia khổ + Nhịp 2/3 3/2 + Vần thơ thay đổi, không thiết vần liên tiếp - Bài thơ sử dụng phương thức biểu đạt biểu cảm, tự sự, miêu tả - Phương thức biểu cảm phương thức - Việc sử dụng kết hợp phương thức biểu đạt khiến cho dòng cảm xúc tái chân thực, đáng tin với việc đan xen yếu tố kể chuyện, dòng cảm xúc tái rõ thông qua việc miêu tả hình ảnh bác Hồ đêm khơng ngủ suy nghĩ, trạng thái anh đội viên - Lẽ thường tình: điều trở thành phổ biến, tất nhiên, thành chân lí - Đêm Bác khơng ngủ lẽ thường tình Bác Hồ Chí Minh, vị lãnh tụ vĩ đại dân tộc lo nghĩ cho dân cho nước Đây đêm không ngù Bác Bác không ngủ Điể m 0,5 0,25 0,25 0,25 0,25 0,25 0,5 0,25 0,25 0,5 6 lo việc nước, thương đội, thương dân công lo cho chiến dịch đến thắng lợi - Khổ thơ cho ta cảm nhận lòng yêu nước đức hi sinh quên Bác - Khơng thể bỏ khổ thơ cuối cùng, vì: + Chính khổ thơ thực thể nhùng suy nghĩ, kết luận, học nhân sinh tự đúc rút nhà thơ sau nghe câu chuyện anh bạn đồng hương kế Bác Hồ + Với Bác Hồ, đêm không ngủ chuyện thường tình, với chúng ta, thật chuyện thần tình, cảm động - Đọc thơ Đêm Bác không ngủ Minh Huệ, ta nhận thấy kiện lịch sử nói tới tác phẩm chiến dịch Biên giới Cao Lạng năm 1950 chống thực dân Pháp nhân dân ta - Chi tiết, hình ảnh thơ cho biết điều “Chiến dịch cịn dài/Rừng dốc, ụ”, “Bác thương đồn dân cơng/ Đêm ngủ ngồi rừng/ Rải làm chiếu/ Manh áo phủ làm chăn” - Qua đó, ta nhận thấy kháng chiến dân tộc ta vô gian khổ, khốc liệt - HS tự kể tên Ví dụ: - Thơ: “Bác ơi”, “Theo chân Bác”, Việt Nam Có Bác Hồ, Bác Kính u - Bài hát: "Tấm ảnh Bác Hồ" (Lưu Hữu Phước) "Thăm bến Nhà Rồng" (Trần Hoàn) "Thanh niên làm theo lời Bác" (Hồng Hà) "Tiếng hát rừng Pắk Pó" (Nguyễn Tài Tuệ),… PHẦN II TẠO LẬP VĂN BẢN Hình thức: - Trình bày hình thức đoạn văn, có đủ số câu - Có câu chủ đề đầu cuối đoạn văn - Diễn đạt lưu loát, đảm bảo tính liên kết, khơng mắc lỗi dùng từ tả Tiếng Việt: - Gạch chân, thích rõ 01 phó từ, 01 phép so sánh Nội dung: - Bốn câu thơ cuối mang tính khái quát cao Qua câu thơ này, hình ảnh Bác Hồ lên cao mà gần gũi + Câu thơ Đêm Bác không ngủ nhắc lại điệp khúc có ý nghĩa nhấn mạnh Nhưng điều đáng nói cách tạo tương quan tác giả Khơng ngủ chuyện trái với bình thường Nhưng đặt văn cảnh này, anh chiến sĩ nhận lơgíc khác; chuyện thường tình đời Bác + Cách cắt nghĩa lí Bác không ngủ đơn giản lại xác: Vì lẽ thường tình, Bác Hồ Chí Minh - Đó thường tình vĩ đại, thường tình bậc "đại trí, đại nhân, đại dũng" Không nhân dân ta mà nhân dân giới coi Hồ Chí Minh huyền thoại Huyền thoại trước hết huyền thoại tình yêu lớn Huyền thoại vừa cao lại gần gũi, thấm vào hoạt động, lời nói, nhìn trìu mến Người - Câu thơ cuối vang lên định nghĩa phẩm chất cao đẹp Người, phát hiện, khám phá tác giả về: Vẻ đẹp thống 0,25 0,5 0,5 0,5 0,25 0,25 0,5 0,5 0,5 3,0 Học sinh trình bày cảm nhận khác thân nhất, hài hoà vĩ đại giản dị giản dị làm nên vĩ đại Bác ... thịt cuồn cuộn, hai hàm cắn chặt, quai hàm Điể m 0 ,25 0 ,25 0,5 0,5 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0,5 0,5 0,5 4,0 Học sinh trình bày cảm nhận khác thân bạnh ra, cặp... loại Nội dung: *Mở đoạn: Giới thiệu nhận định Điể m 0,5 Ghi 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0,5 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0,5 0,5 0,5 4,0 HS diễn đạt theo cách khác, miễn hợp lý *Thân... Tự hào vể truyền thống, sắc văn hố dân tộc - Ý chí căm thù giặc ngoại xâm, tinh thần tâm đánh giặc 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0,5 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 0 ,25 - Mong muốn, ý thức xây