UY BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH T H U Ậ N SỜ K H O A H Ọ C VÀ CÔNG N G H Ệ B Ả O C Ả O ĐÈ TÀI ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG HUYỆN ĐẢO PHÚ QUÝ Cơ quan thực hiện: P HÒNG TÀI CHÍNH -KỀ HOẠCH HUYỆN PHÚ QUÝ Tháng năm 2006 U Y BAN NHÂN DÂN TỈNH BÌNH T H U Ậ N SỞ K H O A H Ọ C VÀ CÔNG N G H Ệ BẢO C Ả O ĐẺ T Ả I ĐÁNH GIÁ HIỆN TRẠNG MÔI TRƯỜNG HUYÊN ĐAO PHÚ QUÝ Co- quan thực hiện: P HÒNG TÀI CHÍNH -KÉ HOẠCH HUYỆN PHÚ QUÝ Tháng năm 2006 MỤC L Ụ C M đầu Phần 1: Đác diêm tư nhiên kinh te-xã hội ì Đặc điểm tự nhiên l i Đặc điểm kinh tế-xã h ộ i Phần 2: Hiện trạng Mơi trường ì D i ễ n biến y ế u tố khí tượng li M i trường khơng khí I U Môi trường nước IV Chất M i rắn V Tài nguyên biển VI Tài nguyên đất V I I Tài nguyên rừng V U I Đ a dạng sinh hộc IX Tài nguyên khoáng sản X Quản lý nhà nước bảo v ệ môi trường Phần 3: K ế t kuận kiến nghị Tài liệu tham khảo Phu lục MỞ ĐÀU Đảo Phú Quý quần đảo gồm lo đảo nằm án ngữ tuyến giao thông đường biển nội địa quốc tế, có vị tri quan trọng an ninh quốc phòng Ngày 15/1/2002 Thủ Tướng Chính phủ có Quyết định số 14/2002/QĐ-TTg việc phê duyệt đề án kinh tế đảo Phú Quý Đảo Phú Quý tru đãi thành trung tâm khai thác; đánh bắt xa bờ; sở sản xuất chế biến thủy sản; dịch vụ hậu cần nghề cá; cứu hộ, thương mại; vận tải; du lịch sinh thái; y tế số dịch vụ khác phục vụ sản xuất đời sống nhân dân Báo cáo trạng môi trường sở khoa học thực tiền quan trọng để xây dựng kể hoạch bảo vệ môi trường nói riêng kế họach phát triển kinh tế xã hội nói chung, nhằm thực đường lối chiến lược phát triển bền vững Ngày 24/03/2000 ƯBND tỉnh Bình Thuận định số 541/QĐUB-BT việc phân khai kinh phí khoa học cơng nghệ năm 2000, cho phép triển khai đề tài "Đánh giá trạng mơi trường huyện đảo Phú Q" Phòng Tài - Kê họach Phú Q chủ trì Phạm vi nghiên cứu đề tài tổng quan trạng thành phần môi trường điạ bàn, xác định vấn đề môi trường nhạy cảm đìa phương đề xuất giải pháp bảo vệ môi trường thời gian tới Phương pháp thực đề tài thu thập, tổng hợp thơng tin mơi trường liên quan có, kết hợp với đạt khảo sát thực địa, quan trắc mơi trường khơng khí, nước số đìa điểm đặc trưng, qua thảo luận, phân tích Đề tài xây dựng lần sở tài liệu ỏi nằm rãi rác số Sở Ban Ngành cấp tỉnh cấp huyện số liệu phân tích thí nghiệm qua đạt khảo sát vào tháng 5/2000 tháng 5/2001 mà thu thập trình điều tra Trong điều kiện tài liệu kinh phí có hạn, kết đề tài chắn có khơng sai sót, mong bạn đọc góp ý để cho-báo cáo đề tài bổ sung hoàn thiện Chúng chân thành cảm ơn tác giả, ngành giúp đỡ có ý kiến đóng góp để hồn thành báo cáo Ì PHẦN ì : ĐẶC ĐIỂM T ự NHIÊN VÀ KINH TẾ XÃ HỘI ì Đ Ặ C ĐIỂM T ự NHIÊN L I VỊ trí địa lý Huyện đảo Phú Q Ì lo huyện, thị xã, thành tỉnh Bình Thuận, gồm lo đảo là: Phú Quý, Tranh, Trứng, Đen, Đỏ, Giữa, Đồ lớn, Đồ nhỏ, Tí, Hải Đảo Phú Q (Cù Lao Thu): Hòn đảo lớn có toa độ địa lý giới hạn: 10°28'58"-10° 33'35" Vĩ độ Bắc 108 55'Ỉ3"-108° 58'12" Kinh độ Đông Đảo Phú Quý có có tồng diện tích khoảng 1.639,4 ha, hình dáng chữ nhật lệch, chiều dài Bấc -Nam 7km, chiều rộng Đông -Tây khoảng 4,5km Đảo Phú Quý cách thành phố Phan Thiết 120km phía Động Nam, cách Cam Ranh 150 km phía Nam, cách Vung Tàu 200 kin phía Đơng, cách Cơn Đảo 330km phía Đơng Bắc, cách Trường sa 385km phía Bắc Đây địa bàn tập trung đa số dân cư huyện Phú Quý Hòn Tranh: Nằm cách đào Phú Quý 600m phía Đơng Nam, có dạng hình chừ s, nơi rộng 400m, dài khoảng lOOOm, diện tích khoảng 40 Ở dân cư sinh sống Hòn Trứng: Nằm cách đảo Phú Quý kin phía Tây Bắc, đảo hoang Hòn Đen: Nằm phía Đơng Bắc đảo Phú Q khoảng 200m, tồn đá Bazan Hòn Đỏ: Nằm phía Đơng Bắc đảo Phú Q khoảng 200m, tồn đá màu đỏ Hòn Giữa: Là gánh đá nhọn năm canh Đen Đỏ Hùn Hải: Nằm cách đảo Phú Quý 70 km phía Đơng, khối đá vng cạnh, nằm ưên đường lảnh hải Việt Nam Hòn Đồ lớn: Hòn đảo hình thành năm 1923 hoạt động núi lửa nằm cách đảo Phú Quý 60 km phía Đơng Nam Hiện hình thành bãi đá ngầm dài 70m, rộng khoảng 500 m Hòn Đồ nhỏ : Là bãi đá nằm phía Nam, cách đảo Phú Q khoảng 60 km Hòn Đá tí: Là bãi đá nằm phía Nam đảo Phú Quý 80 km Đảo Phú Quý nơi dân cư tập trung sinh sốrt£ hoạt động kinh tế-xã hội diễn đây, đảo lại nhỏ hầu hết núi đá bãi đá lên biển khơi; có ý nghĩa mặt an ninh quốc phòng xác định chủ quyền quốc gia 1.2 Địa hình-Địa mạo 1.2.1 Địa hình Đảo Phú Ọ có loại địa hình núi, đồi, bậc thềm ven biển với độ cao trung bình tứ 15m đến 20m, giảm dần từ Bắc xuống Nam Phía Bắc có núi cấm cao 107,2 m, núi Cao Cát cao 89 m, phía Nam có chỏm đồi cao từ 35-45m Trung tâm đảo có dải địa hình tương đối Gao 15-20m Khu Long Hải, Tam Thanh lên đụn cát cao mặt địa hình 5-10m Viền chung quanh đảo bậc thềm cao 5m, bãi Triều dương cao 2m Đường ven bờ có dạng lượng sóng mềm mại chia cắt Ngồi đường bờ khoảng 200 -250m có đá Bazan, ám tiêu san hô che chắn tạo thành lạch Địa hình Đảo Phú Q nhìn chung khơng phang, không bị chia cắt sông, suối lớn, đồi cát, cồn cát thường xuyên bị tác động gió với qui mơ tốc độ đáng kể thu hẹp điện tích canh tác vùi lấp đường sá * ì 2.2 Địa mạo Kiêu địa hình phong hoa bóc mòn, rửa trơi : Phát triền bê mặt đá phun trào bazan (núi Cao Cái, núi cấm, Tranh ) Đặc điểm địa hình đồi sườn dốc thoải, bề mặt sườn gồ ghề, q trình phong hoa bóc mòn khơng đều, vỏ phong hoa từ 2-8m Kiểu địa hình tích tụ: Phát triền tràm tích biển, bề mặt địa hình lượn sóng tạo đồi cát, cồn cát cao đến 50m Điạ hình số đoạn bờ biển Tam Thanh, L ong Hải, Ngũ Phụng, thường xây biến đối q trình xâm thực, xói l diễn hàng năm 1.3 Khí h ậu: Do đặc điểm vị trí nằm giửa biển khơi nên Phú Quý nằm vùng khí hậu hải dương nhiệt đới gió mùa với mùa tương đối rõ rệt mùa mưa mùa khô Theo số liệu theo dõi liên tục qua nhiều năm Trạm quan toác khí tượng thúy hải vãn đảo cho thấy đặc trưng sau: 1.3.1 Nhiệt độ: Nhiệt độ bình quân năm đảo 27,2°c, nhiệt độ trung bình tháng cao 29,l°c (tháng V), tháng thấp 25°c (tháng ì), nhiệt độ cao 39°c thấp 12°c Tồng tích ơn từ 9600°c đến Ì Í000°c Bảng P hân bố nhiệt đảo Phú Quý Yêu tô đặc trưng Nhiệt độ trung bình năm Nhiêt cao nhát Tri sô 27,2 C U 39,0°c 25°c 29,l c Nhiệt độ thấp Nhiệt độ tháng trung bình cao Nhiệt độ tháng trung bình thấp u 25,°c I.3.2 Độ ẩm, lượng bốc h i : Độ ẩm khơng khí trung bình năm tò 82% đến 84%, thấp tháng ì với 78% cao nhát tháng IX với 88% Lượng bốc trung bình hàng năm Ì 280mm, cao tháng IV thấp tháng IX 1.3-3 Nắng: Tổng số nắng trung bình năm 900 M ỗ i ngày eo từ 7-8 nắng với cường độ ánh sáng mạnh Tháng IU tháng có số nắng cao 316 giờ, với 10 ngày T háng I X thang có số nắng thấp 182 ĩ.3.5.Lượng mưa; Lượng mưa trung bỉnh hàng năm đảo 1.199 min, trung binh lOOmm/tháng, lại phân bố không năm Mưa tập trung chủ yếu từ tháng V đến tháng X, tháng X có lượng mưa cao 300 m Những tháng lại mưa rát ít, có đến tháng khơng có giọt mưa số ngày mưa trung bình 130-140 ngày/năm 1.3.6 Gió: Nằm vùng nhiệt đới gió mùa, ừên đảo Phú Quý hàng năm có mùa gió chính: Gió mùa Tây Nam từ tháng V đến tháng X, chiếm tần suất 32,2 % gió mùa Đơng Bắc từ tháng X I đến tháng IV năm sau, chiếm tần suất 65,5 % Vận tốc gió trung bình đảo vào khoang 5m/s, vận tốc gió lớn thường hay xuất đạt tốc độ vào khoang 16-18m/s Vận tốc gió lớn theo dõi chuối quan trắc 1998-2000 34m/s (theo hướng Tây) Gió có vận tốc lợn thường hay xuất ảnh hưởng lớn đời sống sản xuất người dân đảo Bảng Tháng Hướng Vmax (m/s) Hướng tốc độ gió mạnh tháng năm ì B ĐB 23 n ni B ĐB 19 B ĐB 18 IV B ĐB 19 V TN VI T VII T Víu TO IX TN X IN XI T 24 24 24 34 TO 18 24 • 24 xu B ĐB 20 Trên đảo tương đối dơng Hàng năm trung bình quan trắc 40-45 ngày có đơng Mùa đơng tập trung vào tháng từ tháng I V đến tháng X, Ương tháng V tháng I X dông xuất nhiều I.3~7.Băo: Bão xuất đảo Phu Quý, tần suất xuất bão 0,66 lần/năm Một số bão đồ đảo Phú Quý từ năm 1968 đến thống kê : r r - Tháng X I năm 1968 bão Mamie cáp 8, cáp - Tháng X năm 1983 bão Kim cấp 8, cấp - Tháng X I năm 1988 bão Tess cấp lo, cấp 11 - Tháng X năm 1994 bão Teresa Mặc dù có bão, đảo Phú Quý thường chiu ảnh hưởng áp thấp nhiệt đới, ATNĐ gây nhiễu động thời tiết đảo Bão ATNĐ sinh sóng to, mưa lớn, biến động mạnh gây nên xói lở vùng bờ biển đảo, làm thay đổi đường bờ, thay đổi cán cân vật ỉý khu vực, ảnh hường mạnh tới đời sống sinh hoạt sản xuất người dân đảo Nhìn chung khí hậu đảo Phú Quý mang tính chất cùa khí hậu đại đương với đặc trưng nắng nhiều, khơ gió nhiều; Biên độ dao động nhiệt độ chênh lệch số nắng tháng khơng lớn, nên gây biến đổi đột ngột thời tiết Đặc điểm nắng, gió, khô trở ngại lớn cho phát triển ngành nông, lâm nghiệp nhưnglại thuận lợi cho phát triển ngành đu lịch đầy tiềm nang cua đảo 1.4 Thúy hải văn: 1.4.1 Thúy văn: Đảo Phú Q khơng có sơng, có suối nhỏ khơng chảy thường xuyên, chủ yếu dòng chảy mặt vào mùa mưa 1.4.2 Thúy triều: Vùng biển đảo Phú Quý có chế độ nhật triều khơng hay gọi thúy triều hổn hợp, thiên nhật triều Biên độ đao động mực nước với chu kỳ nửa ngày đêm (bán nhật triều) thường nhỏ biên độ dao động chu kỳ ngày đêm (nhật triều) Biên độ dao động mực nước triều (nhật triều) vùng biển đảo nhỏ 2m số ngày nhật triều tháng 18-20 ngày.Có địa hình cao so với mực nước biển nên thúy triều không ảnh hưởng đến đời sống đảo Bảng Mực nước thúy triều Trạm Khí tượng- hải văn Phú Quý Các thông số kỹ thuật yếu tố thúy, hải vãn vùng biển đảo sau: - Mực nước triều thực đo cao nhất: +3,26 m - Mực nước triều thực đo thấp nhất: +0,72 m - Mực nước triều thực đo trung bình: +2,16 m - Mực nước đỉnh triều tằn suất 5%: +3,2 m - Mực nước chân triều tần suất 95%: +0,64 m 1.4.4 Sóng biển: Số liệu quan trắc sóng đảo giai đoạn 1980-2000 cho thấy có gió hướng Tây Tây Nam độ cao sóng cực đại lớn chiều cao sóng gió có hướng Đơng Bắc Trong năm gió hướng Tây Nam bắt đầu xuất vào tháng V kết thúc vào tháng X I , tháng V I giỏ có hướng Tãy-Tây Nam, Tháng V I I tháng X I gió Tây chiếm ưu Do sóng có hướng T ây Tây Nam xuất từ tháng V đến tháng X I Từ tháng X I I đến tháng I V năm sau gió cỏ hướng Bắc-Đơng Bắc sóng có hướng Đơng Bắc chiếm ưu Tháng X sóng có hướng Tây Nam chiếm tằn suất xuất nhiêu hơn, tháng lại sóng có hướng Tây Độ cao sóng cực đại hướng Tây Tây Nam 5m Từ thángV đến thár X gió hướng Tây chiếm tần suất 36,8% hướng gió Tây Nam chiếm tần suất 32,2%, hướng gió Nam Tây-Tây Nam chiếm tần suất - Hướng gió Tây: Khỉ vận tốc gió 24 m/s độ cao sóng 5m; - Hướng gió: Tây-Tây Nam: K hi vận tốc gió 24 m/s độ cao sóng 5m - Hướng gió Bắc-Đơng Bắc: K hi vận tốc gió từ 18 đến 23 m/s độ cao sóng m Do bờ phía Nam, Tây Nam đảo có mỏm đá tự nhiên che chắn, sóng theo hướng gió Tây Nam, Tây có chiều cao lớn nên từ tháng V đến tháng X I hàng năm nên tượng xâm thực bờ biền đảo mạnh nhiều so với mùa gió Đơng Bắc ; l i Đ Ặ C ĐIỂM K I N H TÉ-XÃ HỘI l i Dân sô - lao động Năm 2004, dân số huyện Phú Quý có; 23.027 người Tỷ lệ tăng dân số tự nhiên; 18,88%0 Mật độ dân số trung bình 1.439 người/km , nơi có mật độ dân số cao huyện thảnh phố tỉnh Theo thống kê năm 2004, Phú Quý có 11.353'người độ tuổi lao động II.2 Hiện trạng sử dụng đát Tồng diện tích đất tự nhiên huyện Phú Quý 1.758.1 ha, đến năm 2004 tổng diện tích đất đai đưa vào sử dụng cho ngành sau : Đất đưa vào sản xuất Nôn g n ghiệp: 1084, ỉ ha, chiếm tỷ lệ 60,86% diện tích tự nhiên Đất cho sản xuất Lâm n ghiệp: 157,92 ha, tỷ l ệ 8,86% diện tích Đất thổ cư ỉ48,17 đắt chuyên dùn g; 151,75 ha, chiếm tỷ lệ 18,09% diện tích Đắt trổng đồi trọc chưa đưa vào sử dụn g: 216,26 chiếm 12,14% diện tích l i Hiện trạng kinh tế l ĩ 3.1 Nông nghiệp Diện tích nơng nghiệp theo thống kê năm 2004 855 ha, bắp 215 ha, sản lượng 81 tấn; K hoai lang 12 ha, sản lượng 41 tấn; K hoai mì 383 sản lượng 3.618 tấn;,,.Đàn gia súc có sừng 534 đàn heo 2.709 l i 3.2,Lâm nghiệp Diện tích lãm nghiệp chủ yếu rừng trồng, trồng 192,57 ha, bên cạnh có 308 lâu năm 11.3.4 Ngư nghiệp Ngành ngư nghiệp có bước phát triển mạnh năm gằn Tồn huyện năm 2004 có 799 tàu thuyền loại với tồng công suất 21.633 cv, sản lượng khai mác đạt 12.537 Đến Phú Quý triển khai nuôi cá bè, chủ yếu cá mù, tơm hùm 11.3.5 Cơng nghiệp Hiện nay, tồn huyện có 16 doanh nghiệp chế biến hải sản, 22 nhà máy nước đá, sở sửa chữa tàu thuyền, 15 tàu thu mua chế biến hải sản biển số loại hình dịch vụ cung ứng nguyên nhiên liệu, sở khí sửa chữa động tàu thuyền loại hình dịch vụ hậu cần nghề cá khác Nhìn chung cơng nghiệp huyện phát triển, thiết bị phần lớn lạc hậu, thị trường bấp bên sức cạnh tranh 11.3.6 Thương nghiệp Trong năm gần thị trường xã hội mở rộng, hàng hóa lưu thơng ngày thuận lợi đáp ứng tốt nhu cầu tiêu dùng tầng lóp nhân dân vùng dân cư l i Cơ sở hạ tầng: ỈI.4.1 Giao thông: Những năm gần nhờ chương trình Biển Đơng -Hải đảo nên hệ thống giao thông nội đảo cải tạo nâng cấp Mạng giao thông đường đảo chủ yếu đường nhựa đường cấp phối, nối cụm dân cư, bến tàu tương đối thuận tiện Tồn huyện có 60 km đường nội bộ, có 26 km đường nhựa lại đường cấp phối, gồm tuyến chính: Tuyến Trung tâm (Triều Dương - Ngũ Phụng) dài 6,6 km quy mô đường cấp miền núi nối liền cảng Triều Dương với trung tâm huyện lỵ trãi nhựa toàn Tuyển bao quanh nối liền xã đảo đài 14,6 km hoàn thành với kết cấu đá cán nhựa Tuyến đường thông thương nội đảo đồng thời động tình bảo đảm an ninh quốc phòng Tuyến Ngũ Phụng -Long Hải dài km, T am -Long hải dài 3,3 km tuyến đường Ương nội khu dân cư chủ yếu đất, mùa mưa thường lầy iội lại khó khăn Trên đảo có 23 xe giới với tổng trọng tải 60 12 thuyền vận tải hàng hoa tồng tải trọng 415 bước đầu đáp ứng đủ nhu cầu vận chuyển hàng hoa đảo Việc lại người đảo chủ yếu xe đạp xe máy Giao thông đường thủy phương tiện phổ biến nối đảo với đất liền đảo với nhau, nhiên hạn chế phụ thuộc vào khí hậu Tồn Nhóm đất đỏ (Ferrasols): Diện tích 916,8 ha, chiếm 55,9 % diện tích tự nhiên huyện, tập trung khu vực núi cẩm, núi Cao Cát, núi ơng Đụn, nơi có địa hỉnh cao Căn vào đặc tính đất, nhóm đất đỏ chia thành: Đất nâu tham đá bazan có tầng đá sâu (Endolithi-chromic feưasols): Diện tích 842,4 ha, chiếm 51,38 % điện tích tự nhiên Đất nâu thẩm đá bazan có tầng đá nơng (Epilithi-chromic feưasols): Diện tích 74,4 ha, chiếm 5,54 % diện tích tự nhiên Đất nâu thẩm Phú Quý hình thành đá mẹ bazan có thành phần giới tương đối nặng, đất có màu nâu đổ đỏ tham Tầng đất dày, phần lớn dày lOOcm Đất có cấu tượng tốt, tươi xốp Trong trình phong hoa đá biến đổi khoáng sét diễn nhanh kiệt Q trình rửa trơi kiềm tích tụ sát, nhơm xây tương đối mãnh liệt Đất có phản ứng chua (pHKCl tò 5,6-6_, mùn từ nghèo đến trung bỉnh tiên toàn phau diện Tỉ l ệ C/N thường dưới-8, chứng tỏ mùn tương đối kiệt Lân tổng số trung bình, lân dể tiêu nghèo, Cation kiềm trao đồi thấp Nhìn chung loại đất tương đối tốt, có độ phì sử dụng để trồng loại ăn có giá trị trồng rừng Đài xói mòn trơ sỏi đá (Leptosoỉs): Diện tích 49,9 ha, chiêm 3,04 % điện tích tự nhiên Loại đất phát triền bề mặt phun trào bazan núi Cao Cát, Hòn Tranh, núi cấm dọc theo bờ biển đảo L oại đất thường địa hình đồi, sườn dốc thoải, bề mặt sườn ghồ ghề bới trình bóc mòn rửa trơi khơng Đất khơng thể sử đụng cho mục đích nơng lâm nghiệp Bảng 14 Các loại đất STT Tên đát r Đát cát (Arenosols) Đát cát biên (Dystry -Hapỉi c Arenosoỉs) Đát cát đỏ (Dy stry -Rhodic Arenosols) Đất đỏ (ferrasols) Ị —, r — , ~ —•—T Đát nâu thâm đá bazan có tâng đá sâu (Endoỉithỉ-chromic /errasoỉs) Đất nâu thấm đả bazan có tầng đá nơng (Epiỉithi-chromìc /errasoỉs) Đát xói mòn tro* sỏi đá (Leptosoỉs): Diên tích (ha) Tỷ l ệ % so với toàn huyện 672,7 41,03 355,25 317,45 916,8 21,66 19,36 55,9 842,4 51,38 74,4 4,54 49,9 3,04 20 BẢN HÔ HIỆN T R Ạ N G sử DỤNG DẮT HUYỆN P HÍ Q — •'»'•' ir, |L- .ì: ,| — -Ị VI.2 Hiện trạng biến động sử dụng đất VI.2.1 Hiện trạng sử dụng đất Tồng diện tích đất tự nhiên huyện Phú Quý 1.639 ha, đến năm 2004 tổng diện tích đất đai đưa vào sử dụng sau : Đắt đưa vào sản xuất Nôn g n ghiệp: 1084, ỉ ha, chiếm tỷ l ệ 60,86% diện tích Đắt dùn g cho sản xuất Lãm n ghiệp: 157,92 ha, chiếm tỷ lệ 8,86% diện tích Đất thồ cu ỉ48, ỉ đất chuyên dùn g: 151,75 ha, chiếm tý l ệ 18,09% Dơi trống đồi trọc chưa đưa vào sử dụn g: 216,26 ha, chiếm 12,14% diện tích Nhìn chung đảo có loại đất chỉnh: Đất nâu đỏ, đất cát đỏ bazan nhóm đất cát trắng, cát vàng ven biển, phần lớn đất có tầng dày Ì m, hàm lượng mùn trung bình, thành phần giới nhẹ, nước tốt _ , Khó khăn khu vực Long Hải với bãi cát trắng khơ nóng ven biển, khu vực Đông Nam Tam Thanh Gánh Hang với bãi đất hoang hoa, kết vón có tỉ lệ đá bàn lớn, lớp phủ thực vật vùng đồi bị bóc trụi, đo gió biển nước, đất cát khả giữ ẩm nên nhiều trồng không đứng vững được, tượng hoang mạc hoa diễn đe đọa đến sản xuất đời sống Khu vực xã Ngũ Phụng T am T hanh phần lớn có diện tích tương đối bàng phang, xa bờ biển nên khuất gió, đất đai đất nâu đỏ nguồn gốc bazan cát đỏ đá bazan, tàng dày Ì m, mùn trung bình đến Hiện trạng vùng rẫy trồng màu (bắp, khoai, sắn ) canh tác mùa mưa, rãi rác khu vực cỏ vườn ăn dừa, xoài, nhản, vú sửa xen lân ăn ngắn ngày chuối, đu đủ, mía Để hạn chế tác hại tự nhiên, nhân dân kiến thiết lô đất thành ô vuông trồng chắn gió chung quanh như: Dứa dại, mù u, ngũ trào .cao từ Ì,5"3m, phát huy phòng hộ tốt VI.2.2 Biến động sử dụng đất Khi nghiên cứu biến động sử đụng đất đai thấy đất rừng có trồng thêm không nhiều, đất nông nghiệp, đất đất chuyên dùng có chiều hướng tăng lên Đất trống đồi núi trọc từ năm 1996 đến lại có chiều hướng giảm dần Bảng 15 : Biến động sử dụng đất giai đoạn 1996-2000 • Đơn vị tinh : Diện tích tự Đát Đát nông Đát lâm Đát chuyên Đát chưa Năm dùng sư dụng nhiên nghiệp nghiệp 1996 2000 2004 1.652 1.639 1.758.1 129 134 148,17 962 1029 1084,17 135 144 157,75 loi 150 151,75 325 182 216,26 21 VI.3 Các vấn đề suy thối nhiễm mơi trường đất Tập qn can h tác truyền thon g: Canh tác màu theo thời vụ, tăng dần nạn rửa trôi chất màu sau mồi mùa canh tác trồng quảng canh ngày làm đJ.L thoái hoa nặng nề Ở đất canh tác trồng cạn, ngán ngày, đất bị xói tầng đất mặt chứa nhiều mùn, đạm chất dinh dường khống Rua trơi theo chiều thẳn g đứng: Rửa trôi đất xảy hầu hết nơi trôn đảo, kể vùng đất có độ dốc thấp Đất bị m ả trôi mạnh trở nên chua bạc màu (do chất dinh đường khoáng N,P,K,Ca, Mg bị rửa trơi khỏi tầng mặt), có thành phần giới nhẹ, khả hấp thu trao đổi tâng mặt, đồng thời chặt bí, kết vỏn, khả thấm nước tầng Suy gi ảm chắt hữu :Đất trống trọc khơng bị xói mòn, rửa trơi làm mát tâng mặt tâng giàu chát hữu nhát mà chất hữu bị giảm sút mạnh nhiệt độ cao q trình khống hoa mạnh mẽ Ĩ nhiễm đất : Sản xuất nơng - lâm nghiệp chưa đì sâu vào kỹ thuật thâm canh biện pháp cải tạo đất số vùng canh tác có tượng bị nhiễm phân bón thuốc trừ sâu sử dụng khơng hợp lý Trong số loại thuốc chậm phân giải sử dụng phổ biến thuốc 2,4D, Furađan VÍA Đề xuất hướng sử dụng bảo vệ đất Đe sử dụng họp lý bảo vệ đất trước hết phải có qui hoạch sử dụng đất cách khoa học kỹ lưỡng M ỗ i vùng định phải đánh giá cách tồn diện độ phì tự nhiên, điều kiện sinh thái, tính ổn định mặt môi trường để chọn loại trồng biện pháp canh tác hợp lý Xác định tiềm đát đai, khả sản xuất đất cho phép tính tốn lượng dân cư tối đa mà đất ni sống mà khơng gây ảnh hưởng đến môi trường r r Bảo vệ đát chông xói mòn : biện pháp kỹ thuật quan trọng sử dụng hợp lý đất đảo, bao gồm việc sử dụng cơng trình chống xói mòn đất dốc ( Mương bờ, hàng xanh, bậc thang ); H ệ thống trồng luân canh trồng phù hợp ( Trồng lâu năm, họ đậu làm thức ăn gia súc,nông lâm kết hợp, thảm phủ ); Bảo vệ tái sinh rừng, trồng rừng hạn chế tối đa việc canh tác hàng năm khu vực nguy hiểm xói mòn Tỷ lệ che phủ rừng lâu năm cần đạt mức 50% lãnh thồ Các hàng năm nên trồng khu vực đất thấp Đổi với đắt cải '.Diện tích đất cát chưa sử dụng đảo nhiều ảnh hưởng trực tiếp đến đời sống người Cát loại đất điển hình xấu lý hoa tính, có độ phì thấp, muốn sử dụng phải có biện pháp cải tạo tích cực Muốn cần giải vấn đề bản: cố định cát nâng cao độ phi (tăng 22 lượng sét, tăng chất hữu cơ, tăng chất dinh dưỡng, cải thiện tính thấm nước giữ nước ) Có nhiều biện pháp cải tạo cát Có thể dùng biện pháp giới ( Ghép ván, xây tường,đắp đập, đồ chất kết dính phủ mặt ) biện pháp ton kém, hiệu Biện pháp hiệu biện pháp sinh vật Đó biện pháp trồng cây,tốt phi lao, số họ đậu (vừa cải tạo môi trường vừa làm thức ăn gia súc ) để chắn cát di động, tạo kết cấu tất Các biện pháp can h tác ton g hợp: Phối hợp nhiều loại trồng mơ hình nơng lâm kết hợp, có thâm canh hợp lý, có kết hợp biện pháp cơng trình biện pháp sinh học chống xói mòn cát bay hướng thích hợp để sử dụng đất đảo Trong đỏ canh tác nông lâm theo kiểu quảng canh khơng có tác dụng bảo vệ đất Do phải có kế hoạch sử dụng đất đai cách hợp lý: Bắt đầu từ việc qui hoạch sử dụng đất đai, tiếp đến có biện pháp kỹ thuật hợp lý chống xói mòn, chống sa mạc hoa, thâm canh trồng, sử dụng hệ thống ừồng biện pháp bảo vệ tổng hợp.Đẻ sử dụng hợp lý đất đai bảo vệ đất cách có hiệu cần áp dụng tồng hợp biện pháp nêu qui trình thống Nhận xét chung: Tài nguyên đất suy giảm nghiêm trọng kiểu canh tác truyền thống màu theo thời vụ, rửa trôi, suy giảm chất hưu cơ, nhiễm phân bón thuốc bảo vệ thực vật, khơng có biện pháp dễ xây việc hoang mạc hoa VII TÀI NGUYÊN RỪNG V I I l Hiện trạng đất có rừng Đen năm 2004 tổng diện tích rừng huyện Phú Quý 157,92 ha, có 12,69 rừng tự nhiên 145,23 rừng trồng, chủ yếu keo tràm, phì lao có nhiệm vụ phòng hộ VH.2 Diễn biến tài nguyên rừng Theo kết điều tra vào tháng 4/1997 Sở Nông nghiệp vả phát triển nơng thơn, diện tích có rừng đảo Phú Quý: Rừng tự nhiên phục hồi (trạng thái HA) tồn huyện có 16,50 ha, khu vực núi cấm lo Ngũ Phụng 6,5 Tổng diện tích rừng huyện Phú Quý 157,92 diện tích trồng lâu năm dừa, điều, xồi 308 độ tản che thảm thực vật đảo 24,42 % , thấp so tỉnh ( 51,2%.) Diện tích đất trống dồi trọc, đất chưa sử dụng đến 216,26 , chiếm tỉ lệ 12,30% đất tự nhiên Thực bì loại thị khô hạn vùng cát như: Xương Rồng, đứa dại, bồn bồn, dầu lai, cỏ chông chông 23 Độ tán che thảm thực vật ưên đảo có nâng lên thời gian gần từ 23,64% (năm 2000) lên 24,42% (năm 2004), chậm diện tích rừng tự nhiên thu hẹp (gân ha) Tỉ lệ trông rừng thành rừng thấp: Theo đánh giá Sờ Nông nghiệp phát triển nông thôn tỉ lệ rừng trồng thành rừng đảo (giai đoạn 1977-1996) đạt tỉ lệ 36,11% Các n guyên n hân h: Điều kiện tự nhiên khắc nghiệt, vùng T â y Bắc Bắc Long Hải, Đơng Tam Thanh thường có gió mùa Đơng Bắc thổi mạnh làm chết khô rừng trồng hàng loạt chết khô phần nửa thân cây, phát triển chồi gốc phát triển thành ỉùm bụi Diện tích trồng rừng rãi rác phân tán thành mảnh Chưa xác định trồng phù hợp với điều kiện khơ hạn, gió, bốc Diễn tình trạng chặt phá rừng trái phép để lấy gổ củi, làm rẫy iàm vườn lấn chiếm làm đất nhà ở, kể việc mở đường giao thơng, cơng trình cơng cộng Để tiếp tục phủ xanh Đảo Phú Quý theo Quyết định số 212/QĐ-CTUBBT ngày 12/02/2001 Chủ tịch ƯBND Tỉnh Bình Thuận việc ban hành hệ thống tiêu khu rừng thuộc quy hoạch 03 loại rừng tỉnh Bình Thuận giai đoạn 2000-2010 với yêu cầu toàn huyện đảo Phú Q có 531 rừng phòng hộ chống gió, cát bay, phòng hộ cho trồng nơng nghiệp, bảo vệ cho khu dân cư, chống sạt lở bờ bảo vệ cơng trình ven biển mồi năm huyện phải trồng thêm khoảng 40 rừng Đe đưa tỉ l ệ thành rừng cao đảo đòi hỏi phải có biện pháp kỹ thuật lâm sinh liên hồn ứng dụng cho vùng khơ hạn, chịu gió, tạo khoe, đào hố sâu, trồng thời vụ, chăm sóc tốt rừng ừồng Cơ cấu lồi trồng rừng cơng nghiệp loài chịu hạn loài keo chịu hạn, chịu gió, keo lai, xoan châu Phi, phi lao Trung Quốc, điều chùm Ấn độ, xoài Thái Lan Nhận xét chung: Tài nguyên rừng đảo chủ yếu rừng trồng, có tác dụng phòng hộ chống gió, chống cát bay, chống sạt l bảo vệ bờ biển Trong năm gần có quan tâm quyền người dân: độ che phủ đảo có tăng lên thấp so với tỉnh Điều kiện khắc nghiệt tự nhiên hạn chế tỉ lệ sống rừng trồng, để tăng độ che phủ đảo cần phải có biện pháp lâm sinh, giống trồng phù họp với kha chịu hạn chịu gió VUI ĐA DẠNG SINH H Ọ C Khu vực huyện đảo Phú Quý Viện hải dương học Nha Trang đề nghị trở thành khu bảo tồn sau ghi vào danh sách khu bảo tồn thiên nhiên quản lí đê xuât B ộ Khoa học, Công nghệ Môi trường năm 1998 Khu bảo tồn đề xuất bao gồm toàn vùng quần đảo khoảng 24 16.680 vùng biển bao quanh, phần cạn: 1.600 ha, phần biển: 18.980 Ranh giới nước có thề chạy theo đường đẳng sâu 50m phía Đơng phía Bắc đảo bao gồm dải đá ngầm chạy sang phía Tây Tiềm bảo tồn vùng biển Phú Quý chưa nghiên cứu chi tiết thời điểm xếp vào đanh hạng tương đương với hang VI IƯCN -Khu bảo tôn tài nguyên (Resource Reserve) Đầu năm 2006 Bộ Thỷ sàn định đưa khu bảo tồn Phú Quý vào triển khai giai đoạn 2006-2010 Lý cần bảo vệ đa dạng sinh học đảo Phủ Quý: Quần đảo có nguồn gốc núi lửa Phú Quý nằm thềm lục địa cách đất liền khoảng lOOkm có người định cư đảo với số cư dân sinh sống nghê nông Các vùng biên xung quanh bị ảnh hường Tất mạnh tượng nữởc trơi vòn đặc trưng cho vùng Nam Trung Việt Nam Các nghiên cứu sơ ghi nhận khoảng 70 loài cạn, 72 loài rong biển, 134 lồi san hơ rắn, 15 lồi động vật thân mềm Các dạng san hơ hình tua chủ yếu Acropora Pociỉlopora phổ biến tất đảo Một bãi san hơ rộng phấn bố sườn phía Tây Hòn đảo lớn với chiều rộng khoảng 600 m kế cận đầm phá bao phủ bãi cỏ biển rộng lớn Địa hình thềm bao gồm hàng loạt dải đá ngầm, dường hỗ trợ cho tính đa dạng móng san hô, điều cần phải khẳng định bời nghiên cứu thức Các vùng biển bao quanh quần đảo Phú Quý bãi cá quan trọng Bình Thuận, tạo nên động lực đáng kể giúp cho tỉnh vươn lên số tỉnh có sản lượng đánh bắt cá cao đất nước Các nguồn tài nguyên biển bao gồm mực, cá vàng, cá mù, cá ngừ, cá mập Việc đánh bắt cá phương pháp lặn phát triên qua thời kì dài với sản phẩm từ tơm hùm, đĩa biển, động vật thân mềm đến loài cá tầng sâu Vị trí quần đảo Phú Quý quan trọng cho việc phát triển đánh bắt xa bờ, sở để mở rộng hoạt động kinh tế sang khu vực quần đảo Trường Sa Nghề cá du lịch hoạt động chiếm ưu quy hoạch tồng thể huyện đảo Các đặc trưng vật ií sinh học vùng biển bao quanh đảo trì điều kiện tốt khuyến khích việc bào tồn quy hoạch khu bảo tồn vả phát triển tổng thể tồn huyện đảo Khu bảo tồn có tiềm du lịch cao nhờ cảnh quan đẹp, bãi biển phủ cát, dòng nước biển vắt, tính đa dạng sinh học biển cao với địa hình nước đa dạng Đã có vài nghiên cứu rạn san hô bãi cỏ biển khu vực nước nơng xung quanh đảo, kết chưa đủ để xây dựng kế hoạch quản lí Hiện chưa có đơn vị quản iý chuyên trách thành lập để quản lí khu bảo tồn đề xuất Các nguồn tài nguyên hải sản 25 biển Chi cục Bảo vệ nguồn lợi thúy sản tỉnh Bình Thuận kiểm sốt, đỏ Chi cục có trạm gác đảo Phú Quý với nhãn viên Các vấ n đề vã mối đe doa: Mơi trường biền chưa phải chịu tác động tiêu cực cùa công nghiệp nông nghiệp, đồng thời nhờ ngăn ngừa có hiệu biện pháp đánh bắt huy diệt Tuy nhiên, khu rừng, bãi đất đá đảo chịu khai thác tăng dân số gây nên Một trở ngại cơng tác bảo tồn huyện trình độ dân chưa cao Việc đánh bắt hải sản (juá tải hoạt động thăm dò, khai thác dầu khí khu vực lân cận mối đe doa chủ yếu tới đa dạng sinh học biển Phú Quý IX TÀI NGUYÊN K H O Á N G SẢN Theo kết quà đánh giá Liên đoàn Địa chất thủy vãn-Địa chất cơng trình năm 1997 đánh giá chưa phát loại khống sản có giá trị, ngồi diêm có khống sản sau: Than bùn: T ại l ổ khoan (Ngũ Phụng) phát thấu kính than bùn từ độ sâu 8-13m lẩn xác sinh vật biển, chưa đánh giá trữ lượng chất lượng diêm than Đá xây dựng: Đá bazan màu xám đen, kiến trúc vi hạt, cấu tạo đặc sít Đơng Nam núi cấm, xã Tam Thanh, Long Hải Với quy mô trữ lượng chưa đánh giá xác Đán hgiá tiêu lý điểm khai thác so sánh với tiêu quy định điểm khai thác Đơng Nam núi cấm (Tam Thanh) đạt yêu cầu chất lượng phục vụ xây dựng kiến thiết đảo cường độ kháng nén đá trạng thái khô từ 900-1200 kg/cm , trạng thái bảo hoa 800-1050 kg/cm 2 Cát nén: Là nguôn vật liệu xây dựng nhân dân địa phương khai thác sử dụng làm vật liệu không nung Các điểm khai thác phân bố xã Long Hải tang cát nén dày đến -4m Đá vơi san hơ: Được sóng biển dồn vào bờ biển Tam T hanh, Ngũ Phụng đá vôi san hô tạo thành bãi rộng khoảng 5m, dày l,2m kéo dài 50~70m Nguồn nguyên liệu sử dụng làm vật liệu xây dựng, phân bón, phục vụ nhu cầu phát triển kinh tế địa phương Nhìn chung năm qua việc khảo sát,điều tra để xác định đánh giá trử lượng nguồn khoáng sản chưa tiến hành có hệ thống nên chưa có quy hoạch khai thác cách mức Hiện trạng khu vực sau khai thác đất nén, đá xây đựng chưa hoàn trả mặt vào mục đích thích hợp, nhiều vùng có nguy xói mòn vào mùa mưa thảm thực vật bị suy giảm dần vào mùa khơ Khai thác thơ sơ nguyên nhân gây hậu đẫn đến nhiều vấn đề cảnh quan môi trường xây nghiêm" trọng Vùng 26 san hơ ven bờ có tác dụng chán sóng bảo vệ bờ bị khai thác gây hậu nghiêm trọng xói lở bờ biển, vịnh, khơng có cho để neo đậu tàu thuyền X QUẢN LÝ NHÀ NƯỚC VẺ BẢO VỆ MƠI TRƯỜNG Cơng tác quản lý nhà nước bảo vệ môi trường huyện đào Phủ Quý bắt đâu triên khai từ năm 1997 Nhiệm vụ quản lý đìa bàn giao cho Phòng Tài chính-K e hoạch huyện Phú Quý từ năm 2004 chuyển giao nhiệm vụ cho Phòng Tài ngun Mơi trường huyện Phú Quý; Từ năm 1998 nay, đảm nhiệm công tác quàn lý chủ yếu từ kiêm nhiệm cơng chức thuộc Phòng Tài chính-K e hoạch (nay Phòng Tài ngun Mơi trường) Công chức vừa phải thực nhiều công việc kiêm nhiệm vừa chưa được đào tạo lỉnh vực quản lý nên hạn chế khả triển khai công tác quản lý nhà nước bảo vệ môi trường điạ bàn Các hoạt động quàn lý môi trường thời gian qua chủ yếu tồ chức tuyên truyền giáo dục nâng cao nhận thức bảo vệ môi trường, tập trung vào hoạt động hưởng ứng "Tuần lễ Quốc gi a nước vệ sin h môi trườn g", kỷ niệm Ngày môi trườn g Thế giới hàng năm phối hợp với Sở K hoa học, Công nghệ Môi trường (hoặc Sở Tài nguyên Môi trường) thực công tác quàn lý khác như: kiểm tra thực bảo vệ môi trường sở sản xuất điạ bàn; Điều tra, thống kê nguồn ô nhiễm đảo Phú Quý; Điều tra, quy hoạch bãi chôn lấp rác cho đảo Phú Quý; Điều tra, xây dựng dự án quy hoạch hệ thống thu gom, xử lý rác thải, nước thải đảo; Đánh giá trạng mơi trường đảo Phú Q Nhìn chung hoạt động quản ỉý Nhà nước bảo vệ môi ừường địa bàn thời qua triển khai nhiều hạn chế do.chưa cỏ đầu tư mức cho nhiệm vụ này, kể từ tổ chức máy, nhãn lực, tài đến trang thiết bị cần thiết 27 PHẦN HI: KÉT LUẬN VÀ K I Ế N NGHỊ Đề tài thu thập, xử lý số liệu có từ ngành, địa phươngvề điều kiện tự nhiên, kinh t ế - xã hội huyện đảo Phú Quý, đồng thời kết hợp với đợi khảo sát quan trắc môi trường số khu vực nhạy cảm đìa bàn Trên sở phương pháp luận lập báo cáo trạng môi trường thảo luận pRn tích, tiến hành đánh giá trạng thành phần môi trường đĩa bàn kiến nghị hướng bảo vệ môi trường số vấn đề mơi trường nhạy cảm đìa phương thời gian đến Ì Tài nguyên nước đảo tài nguyên vô quỷ giá cho sinh hoạt sản xuât, cân phải bảo vệ, việc khai thác nước tập trung cho phát triển kinh tấ_-xãhội cần kiểm sốt chặt chẽ quy mơ (