CHỦ ĐỀ 1: TẬP HP Q CÁC SỐ HỮU TỶ Số tiết: 10 I/.MỤC TIÊU: 1)kiến thức: HS thực hiện thành thạo cách cộng, trừ, nhân, chia số hữu tỷ. Biết áp dụng quy tắc chuyển vế để tìm x, biết chứng minh tỷ lệ thức và áp dụng tính chất của dãy tỷ số bằng nhau vào giải toán. 2)Kỹ năng: HS biết kết hợp cả bốn phép toán trong thưc hiện phép tính 3)Thái độ: rèn cho các em kỹ năng tính cẩn thận, chính xác, biết vận dụng một cách linh hoạt các phương pháp phân tích. II/.TÀI LIỆU HỖ TR: - bài tập nâng cao và một số chuyên đề toán 7 - nâng cao và phát triển toán 7 - sách GV và sách bài tập III/.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC Tiết 1 – 2: CỘNG, TRỪ SỐ HỮU TỶ_ LUYỆN TẬP Ngày dạy:30/8/07 1) ổn đònh : GV kiểm tra só số lớp 2) kiểm tra bài cũ : Gv: hỏi số hữu tỷ được đònh nghóa như thế nào? Ký hiệu là gì? Gv: cho HS nhận xét cách trình bày của bạn, GV cho điểm HS: Số hữu tỉ là số viết được dưới dạng phân số ( , , 0) a a b z b b ∈ ≠ ; Tập hợp các số hữu tỷ ký hiệu là: Q 3) giảng bài mới: HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt Động 1 GV: cho HS nhắc lại công thức tổng quát cộng, trừ số hữu tỷ, quy tắc chuyển vế 1) cộng, trừ số hữu tỷ: Quy tắc: Với ),0,,,(, >∈== mZmba m b y m a x Ta có: m ba m b m a yx m ba m b m a yx − =−=− + =+=+ 2) phép cộng trong Q cũng có các tính chất cơ bản như phép cộng trong Z, cũng có quy tắc dấu ngoặc như tổng đại số trong Z. 3) Quy tắc chuyển vế: Với x, y,z, t ∈ Q ta có: x + y – z = t ⇒ x – t = - y + z Hoạt Động 2 Gv: treo bảng phụ có các bài tập sau: Bài 1: thực hiện phép tính bằng cách hợp lý (nếu có thể) -5 32 9 1) 18 45 10 -1 7 5 15 6 48 2) 4 33 3 12 11 49 11 17 5 4 17 3) 125 18 7 9 14 1 2 3 1 1 1 4) 1- 2 3 4 3 2 1 2 3 4 4 3 2 -2 3 1 2 5) 3 4 6 5 -2 1 3 5 7 6) 3 5 4 6 10 + − −     + − − + −  ÷  ÷     − − + + + − + − + − − − − − − − − + − + − − + + − − GV: đối với từng câu một GV có thể gợi ý cho các em sau đó gọi lần lượt từng HS lên bảng thực hiện, còn HS ở dưới lớp làm vào nháp Bài 2: tìm x, biết: 2) Bài tập Bài 1 ( ) -5 32 9 25 64 81 1) 18 45 10 90 90 90 25 64 81 42 7 90 90 15 − − + − = + + − + + − − = = = − -1 7 5 15 6 48 2) 4 33 3 12 11 49 -1 5 5 6 7 48 = 4 4 3 11 33 49 48 1 = 1 - 2 + 49 49 −     + − − + −  ÷  ÷         + − + − +  ÷  ÷     − = 11 17 5 4 17 11 4 17 17 5 3) 125 18 7 9 14 125 9 18 14 7 11 8 17 17 10 11 9 7 = 125 18 18 14 14 125 18 14 11 1 1 11 = 125 2 2 125     − − + + = + − + −  ÷  ÷     −     + − + − = + +  ÷  ÷     − + + = ( ) ( ) ( ) ( ) 1 2 3 1 1 1 4) 1- 2 3 4 3 2 1 2 3 4 4 3 2 1 1 2 1 3 1 = 1+2+3+4-3-2-1 2 2 3 3 4 4 =4+ -1 -1 -1 1 + − + − + − − − − − − − −       + − − + − + −  ÷  ÷  ÷       + + = -2 3 1 2 40 45 10 24 5) 3 4 6 5 60 60 60 60 -40+45+10-24 9 3 = 60 60 20 − − − − + − + = + + + − − = = -2 1 3 5 7 6) 3 5 4 6 10 40 12 45 50 42 60 60 60 60 60 15 1 60 4 − − + + − − − − = + + − + − − = = 2 1) 4 12 3 2) 3x-5=4 11 5 15 11 3) 13 42 28 13 x x + = −     − − = − −  ÷  ÷     GV: gợi ý cho HS sử dụng quy tắc chuyển vế để giải các bài tập và gọi 3HS lên bảng làm Bài 2: tìm x, biết: 2 1) 4 12 3 2 12 4 3 2 16 3 2 16 : 3 16.3 24 2 x x x x x + = − = − − = − = − − = = − 2) 3x-5=4 3x=4 5 3x=9 x=9:3=3 + 11 5 15 11 3) 13 42 28 13 11 5 15 11 13 42 28 13 15 11 11 5 x= 28 13 13 42 15 5 35 x= 28 42 84 5 x= 12 x x     − − = − −  ÷  ÷     − + = − + − + − + − + = − − Bài 3: thực hiện phép tính bằng cách hợplý 3 5 3 1) 7 2 5 4 2 7 2) 5 7 10 2 7 1 3 3) 3 4 2 8 2 1 5 3 7 5 4) 6 5 3 3 2 3 2 3 2 4 5 4 16 5)1 0,5 23 21 23 21 − −     + +  ÷  ÷       − − −  ÷         − − − +  ÷  ÷               − + − + − − − +  ÷  ÷  ÷       + − + + Bài 3 3 5 3 3 5 3 30 175 42 1) 7 2 5 7 2 5 70 187 47 2 70 70 − − − −     + + = − − =  ÷  ÷     − = = − 4 2 7 4 2 7 56 20 49 27 2) 5 7 10 5 7 10 70 70 + −   − − − = + − = =  ÷   2 7 1 3 2 7 1 3 3) 3 4 2 8 3 4 2 8 2 7 1 3 16 42 12 9 79 3 4 2 8 24 24   −         − − − + = − + +  ÷  ÷  ÷  ÷             + + + = + + + = = GV: đối với từng câu một GV có thể gợi ý cho các em sau đó gọi lần lượt từng HS lên bảng thực hiện, còn HS ở dưới lớp làm vào nháp 3 1 ) 0 4 3 3 1 4 3 3 1 3 1 hoac 4 3 4 3 3 1 4 3 1 3 3 4 5 12 d x x x x x x x + − = + = + = + = − ⊕ + = = − − = ( ) 2 1 5 3 7 5 4) 6 5 3 3 2 3 2 3 2 2 1 5 3 7 5 6 5 3 3 2 3 2 3 2 2 5 7 1 3 5 6 5 3 3 3 3 2 2 2 1 5 2 0 2 2       − + − + − − − +  ÷  ÷  ÷       = − + − − + − + − −     = − − + − + + + −  ÷  ÷       = − + + − = −  ÷   4 5 4 16 5)1 0,5 23 21 23 21 27 5 4 1 16 23 21 23 2 21 27 4 5 16 1 23 23 21 21 2 23 21 1 23 21 2 1 1 1 1 2 2 2 + − + + = + − + +     = − + + +  ÷  ÷     = + + = + + = GV: cho HS quan sát đề trên bảng phụ: tìm x, biết: 1 3 1) 3 4 x + = 2 5 2) 5 7 x − = 2 6 3) 3 7 x− − = − Bài 4: tìm x, biết 4 1 4) 7 3 x− = ( ) ( ) 4 5) 3, 75 2,15 15 x   + − − = − −  ÷   1 3 1) 3 4 3 1 x= 4 3 9 - 4 x= 12 5 x= 12 x + = − 2 5 2) 5 7 5 2 x= 7 5 25+14 x= 35 39 x= 35 x − = + 2 6 3) 3 7 6 2 7 3 18 14 21 4 21 4 x= 21 x x x x − − = − − = − + − + − = − − = 4 1 4) 7 3 1 4 3 7 7 12 21 5 x= 21 5 x= 21 x x x − = − = − − − = − − ( ) ( ) ( ) 4 5) 3, 75 2,15 15 4 2,15 3,75 15 4 1, 6 15 4 16 15 10 16 4 10 15 16.15 4.10 280 28 150 150 15 x x x x x x   + − − = − −  ÷     + = + −  ÷     + = −  ÷     + = −  ÷   = − − − − = = − = − 4)hướng dẫn HS tự học ở nhà - xem lại các bài tập đã giải - xem lại các lý thuyết đã học ở tiết chính khoá Tiết 3-4: NHÂN, CHIA SỐ HỮU TỶ Ngày dạy:20/9/07 TIẾN TRÌNH: 1) ổn đònh: GV kiểm tra só số lớp 2) kiểm tra bài cũ : Gv: cho HS nhắc lại quy tắc nhân, chia hai phân số? GV: cho HS nhận xét cách trình bày của bạn HS:muốn nhân hai phân số ta lấy tử nhân với tử, lấy mẫu nhân với mẫu. Muốn chia hai phân số ta giữ nguyên phân số thứ nhất nhân với phân số thứ hai nghòch đảo 3) Giảng bài mới : HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 Gv: bây giờ ta thay hai phân số bằng hai số hữu tỷ x,y thì quy tắc nhân, chia hai số hữu tỷ có khác hay không? HS: không Gv: cho HS dựa vào tiết học chính khoá nhắc lại quy tắc nhân, chia hai số hữu tỷ, các tính chất cơ bản của phép nhân trong Q I/. kiến thức cơ bản 1) Nếu ; a c x y b d = = thì . . . . a c a c x y b d b d = = 2) Nếu ; a c x y b d = = ( 0)y ≠ Thì . : : . . a c a d a d x y b d b c b c = = = - Thương của phép chia x cho y còn gọi là tỷ số của hai số x và y, ký hiệu là: x y (hay x:y) 3) phép nhân trong Q có các tính chất tương tự như phép nhân trong Z Hoạt động 2 BÀI 1:tính 1 1 ) .2 2 5 a − II/. Bài tập Bài 1: 1 1 1 11 1.11 11 ) .2 . 2 5 2 5 2.5 10 a − − − = − = = 1 5 )3 .2 7 3 b ) 0,5.0,75c − 43 19 ) . 51 80 d     − −  ÷  ÷     3 1 ) : 14 28 e 13 1 ) : 21 28 f GV: gọi 6 HS lần lượt lên bảng làm 1 5 22 11 22.11 242 )3 .2 . 7 3 7 3 7.3 21 b = = = 5 75 1 3 3 ) 0,5.0,75 . . 10 100 2 4 8 c − − − = = − = ( ) 43. 19 43 19 817 ) . 51 80 51.80 4080 d − −     − − = =  ÷  ÷     3 1 3 28 3.28 ) : . 6 14 28 14 1 14.1 e = = = 13 1 13 28 13.28 52 ) : . 21 28 21 1 21.1 3 f = = = GV: ghi đề bài trên bảng phụ và gọi HS nêu cách trình bày sau đó HS lên bảng trình bày 40 17 64 ) .0,32. : 51 20 75 a −    ÷   10 8 7 10 ) . . 11 9 18 11 b − + Bài tập 2 : thực hiện phép tính bằng cách hợp lý (nếu có thể) 40 17 64 40 32 17 75 ) .0,32. : . . . 51 20 75 51 100 20 64 40 17 32 75 40 17 8 75 . . . . . . 51 20 100 64 51 20 25 64 2.1 1.3 6 1 . 3.1 1.8 24 4 a − −   =  ÷   − −         = =  ÷  ÷  ÷  ÷         − − − = = = 10 8 7 10 10 8 7 10 16 7 ) . . . . 11 9 18 11 11 9 18 11 18 10 9 10 1 5 . . 11 18 11 2 11 b − − +     − + = + =  ÷  ÷     −     = = − = −  ÷  ÷     GV: ghi đề bài trên bảng phụ và hướng dẫn các em cách làm sau đó gọi HS lên bảng trình bày. 2 7 ) 7 2 3 9 a A x x y y= − − + với 1 ; 4,8 10 x y= − = Bài tập 3: tính giá trò của các biểu thức 2 7 ) 7 2 3 9 1 A=5x+ (1) 9 a A x x y y y = − − + Thay 1 ; 4,8 10 x y= − = vào (1) ta có: -1 1 A=5. .4,8 10 9 5 1 48 5 48 45 48 3 1 . 10 9 10 10 90 90 90 30   +  ÷   − − − + = + = + = = = 2 1 4 ) ; 6 10 15 b B x x x y= + − + với 5 ; 1 2 x y= = 2 1 4 ) 6 10 15 1 1 5 5 17 . 1 1 6 6 2 12 12 b B x x x y x y = + − + = + = + = + = GV: ghi đề trên bảng phụ và cho HS đọc đề suy nghó và lên bảng làm. Sau đó GV sửa lại 2 21 ) . 7 8 a − 15 )0, 24. 4 b −    ÷   ( ) 7 ) 2 : 12 c −   −  ÷   3 ) : 6 25 d −    ÷   3 12 25 ) . . 4 5 6 e − −    ÷ −   ( ) 38 7 3 ) 2 . . . 21 4 8 f − − −       −  ÷  ÷  ÷       11 33 3 ) : . 12 16 5 h    ÷   7 8 45 ) . 23 6 18 g     − −  ÷       Bài tập 4: thực hiện các phép tính 2 21 2.21 3 ) . 7 8 7.8 4 a − − − = = ( ) ( ) 15 24 15 6 15 )0, 24. . . 4 100 4 25 4 6. 15 3. 3 9 25.4 5.2 10 b − − −       = =  ÷  ÷  ÷       − − − = = = ( ) ( ) ( ) ( ) 2 . 12 7 12 24 ) 2 : 2 . 12 7 7 7 c − − − −     − = − = =  ÷  ÷     3 3 1 1 ) : 6 . 25 24 6 50 d − − −   = =  ÷   ( ) ( ) ( ) 3.( 12). 25 3 12 25 ) . . 4 5 6 4.5.6 1. 3 . 5 15 1.1.2 2 e − − − − −   =  ÷ −   − − − − = = ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 2 . 38 . 7 . 3 38 7 3 ) 2 . . . 21 4 8 21.4.8 38 19 16 8 f − − − − − − −       − =  ÷  ÷  ÷       = = 11 33 3 11 16 3 11.16.3 4 ) : . . . 12 16 5 12 33 5 12.33.5 15 h   = = =  ÷   ( ) 7 8 45 7 24 45 ) . . 23 6 18 23 18 7. 69 483 7 23.18 414 6 g   − −     − − =  ÷  ÷         − − − = = = GV: ghi đề bài trên bảng phụ cho HS quan sát và hỏi : muốn tính nhanh một phép tính ta làm như thế nào? HS: ta áp dụng tính chất giao hoán, kết hợp nhóm các hạng tử nhân với nhau làm tròn số Bài tập 5: ( ) ) 6,37.0, 4 .2,5a − ( ) ( ) ) 0,125 . 5,3 .8b − − ( ) ( ) ( ) ) 2,5 . 4 . 7,9c − − − ( ) ( ) ) 6,37.0, 4 .2,5 6,37. 0, 4.2,5 6,37.1 6,37 a − = − = − = − ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ) 0,125 . 5,3 .8 0,125.8 . 5,3 1 . 5,3 5,3 b − − = − − = − − = ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ) 2,5 . 4 . 7,9 2,5 . 4 . 7,9 10. 7,9 79 c − − − = − − −    = − = − 4) hướng dẫn HS tự học ở nhà - xem lại các bài tập đã giải - xem lại các lý thuyết đã học ở tiết chính khoá Tiết 5 – 6: GIÁ TRỊ TUYỆT ĐỐI CỦA MỘT SỐ HỮU TỶ- LUYỆN TẬP Ngày dạy: 27/9/07 1) ổn đònh lớp : Gv kiểm diện 2) kiểm tra bài cũ : GV: cho HS phát biểu khái niệm giá trò tuyệt đối của một số hữu tỷ x. viết công thức tổng quát và làm bài tập sau: Tìm x, biết: 5x = GV: cho HS nhận xét cách trình bày của bạn • HS: Giá trò tuyệt đối của số hữu tỉ x , kí hiệu x , là khoảng cách từ điểm x tới điểm 0 trên trục số . • Công thức tổng quát: neu x 0 -x neu x < 0 x x ≥  =   * 5x = Suy ra x = 5 hoặc x = -5 3) giảng bài mới HOẠT ĐỘNG CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH NỘI DUNG BÀI HỌC Hoạt động 1 GV: cho HS ghi vào tập khái niệm giá trò tuyệt đối của một số hữu tỷ x. viết công thức tổng quát. GV: khi x a= thì x nhận mấy giá trò? HS: khi x a= thì x nhận hai giá trò là a và - a 1) Kiến thức cơ bản • Khái niệm: Giá trò tuyệt đối của số hữu tỉ x , kí hiệu x , là khoảng cách từ điểm x tới điểm 0 trên trục số . • Công thức tổng quát: neu x 0 -x neu x < 0 x x ≥  =   *) chú ý: khi x a= thì x nhận hai giá trò là a và - a Hoạt động 2 2) Bài tập