Bài giảng Nghiên cứu thống kê: Chương 8

Bài giảng Nghiên cứu thống kê: Chương 8 Điều tra chọn mẫu gồm các nội dung chính như: Khái niệm về điều tra chọn mẫu, các bước của quá trình nghiên cứu mẫu, các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên, các phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên,...

CHƯƠNG 8

ĐIỀU TRA CHỌN MẪU

1

Nội dung

 Khái niệm về điều tra chọn mẫu

Các bước của quá trình nghiên cứu mẫu

Các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên

Các phương pháp chọn mẫu phi ngẫu nhiên

2

8.1 Khái niệm về điều tra chọn mẫu:

8.1.1 Khái niệm :

Điều tra chọn mẫu là một loại điều tra khơng tồn

bộ ,người ta chỉ chọn ra một số đơn vị từ tổng thể

chung để điều tra thực tế,sau đĩ bằng các phương

pháp khoa học , tính tốn suy rộng cho tồn bộ tổng

thể.

8.1.2 Ưu điểm và hạn chế của điều tra chọn mẫu

Ưu điểm:

-Tiết kiệm chi phí -Tiến độ nhanh -Số liệu điều tra chính xác hơn, hạn chế được sai số phi chọn mẫu.

Hạn chế:

-Kết quả suy rộng từ mẫu điều tra bao giờ cũng cĩ sai số đại diện nhất định.

Phạm vi ứng dụng:

- Dùng để thay thế điều tra tồn bộ.

- Dùng để tổng hợp nhanh tài liệu điều tra tồn bộ.

- Được ứng dụng rộng rãi trong các lĩnh vực nghiên cứu kinh tế xã hội.

8.1.3 Sai số trong điều tra chọn mẫu

Các loại sai số trong điều tra chọn mẫu:Sai số chọn

mẫu và sai số phi chọn mẫu

Sai số chọn mẫu (sai số đại diện) là sự khác biệt

giữa kết quả mẫu và tổng thể,vì từ kết quả mẫu suy

rộng cho tồn bộ tổng thể => sự sai lệch nhất định.

- Để giảm sai số chọn mẫu, tăng quy mơ của mẫu.

Sai số phi chọn mẫu xuất hiện trong cả điều tra

chọn mẫu và điều tra tồn bộ.

Một số nguyên nhân xuất hiện sai số phi chọn mẫu:

- Do đơn vị điều tra trả lời sai

- Do nhân viên điều tra ghi chép sai

- Do tỷ lệ khơng trả lời quá cao hoặc do đo lường

sai

5

8.2 Các bước của quá trình nghiên cứu mẫu:

QUÁ TRÌNH NGHIÊN CỨU MẪU CÓ THỂ ĐƯỢC MINH HỌA BẰNG SƠ ĐỒ SAU :

6

2 XÁC ĐỊNH TỔNG THỂ

1 XÁC ĐỊNH MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU

6 KẾT LUẬN VỀ TỔNG THỂ

3 XÁC ĐỊNH KÍCH THƯỚC MẪU

4 LỰA CHỌN PHƯƠNG PHÁP THU THẬP THÔNG TIN

5 SUY RỘNG CÁC ĐẶC TRƯNG CỦA TỔNG THỂ

8.3 Các phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên

• Chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản

• Lấy mẫu hệ thống

7

 Khi nhiệm vụ chọn mẫu là để ước lượng số trung bình về một tiêu thức nào đĩ sai số trung bình chọn mẫu sẽ là:

Khi nhiệm vụ chọn mẫu là để ước lượng tỷ lệ theo một tiêu thức nào đĩ, sai số trung bình chọn mẫu sẽ là

(Nếu P chưa biết ta thay bằng )

8

2

ˆ

(1- )

p

p p n

ˆp

Cách xác định sai số trung bình chọn mẫu trong chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản

GỌI LÀ PHẠM VI SAI SỐ CHỌN MẪU.

KHI NHIỆM VỤ CHỌN MẪU LÀ ĐỂ ƯỚC LƯỢNG SỐ

TRUNG BÌNH VỀ MỘT TIÊU THỨC NÀO ĐĨ THÌ :

KHI NHIỆM VỤ CHỌN MẪU LÀ ĐỂ ƯỚC LƯỢNG TỶ LỆ

THEO MỘT TIÊU THỨC NÀO ĐĨ THÌ :

9

/ 2 / 2

n

   

ˆ / 2 / 2

(1- )

n

   

x

chọn mẫu ngẫu nhiên đơn giản

KÍCH THƯỚC MẪU n PHỤ THUỘC VÀO CÁC YẾU TỐ SAU:

Phương pháp chọn mẫu nào sẽ được tiến hành theo phương pháo nào để sử dụng cơng thức xác định kích thước mẫu cho phù hợp

Xác định phạm vi sai số cĩ thể chấp nhận được

Quy định độ tin cậy muốn cĩ trong ước lượng

Xác định hệ số tin cậy Z từ độ tin cậy mong muốn

Ước tính độ lệch tiêu chuẩn của tổng thể

10

XÁC ĐỊNH PHẠM VI SAI SỐ CĨ THỂ CHẤP NHẬN

ĐƯỢC :

ĐỘ LỚN CỦA PHẠM VI SAI SỐ ĐƯỢC XÁC ĐỊNH CĂN

CỨ VÀO MỤC ĐÍCH NGHIÊN CỨU CỤ THỂ , KINH

NGHIỆM NGHIÊN CỨU VÀ KHẢ NĂNG NGHIÊN CỨU

XÁC ĐỊNH ĐỘ TIN CẬY MONG MUỐN TỪ ĐĨ XÁC

ĐỊNH HỆ SỐ TIN CẬY

TRONG THỰC TẾ ĐỘ TIN CẬY THƯỜNG ĐƯỢC SỬ

DỤNG LÀ 99%; 95% VÀ 90% TRONG ĐĨ ĐỘ TIN CẬY

95% ĐƯỢC SỬ DỤNG PHỔ BIẾN NHẤT TỪ ĐỘ TIN

CẬY MONG MUỐN, TA XÁC ĐỊNH ĐƯỢC HỆ SỐ TIN

CẬY z

ƯỚC TÍNH ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN :

 SỬ DỤNG ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN CỦA LẦN ĐIỀU TRA TRƯỚC NẾU TRƯỚC ĐÂY ĐÃ TIẾN HÀNH NHIỀU LẦN ĐIỀU TRA, CÓ THỂ LẤY ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN LỚN NHẤT

 TIẾN HÀNH ĐIỀU TRA THÍ ĐIỂM ĐỂ TÍNH ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN

 NẾU HIỆN TƯỢNG NGHIÊN CỨU CÓ PHÂN PHỐI CHUẨN THÌ CÓ THỂ ƯỚC TÍNH ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN THEO KHOẢNG BIẾN THIÊN R

TA CÓ :

ax min

ax min

m m

R x x

x x R



      



  

8.4 Các phương pháp chọn mẫu phi ngẫu

nhiên

Chọn mẫu thuận tiện

Chọn mẫu theo phỏng đoán

Chọn mẫu theo định mức

13

VÍ DỤ 1 : ĐỂ XÁC ĐỊNH THU NHẬP TRUNG BÌNH TRONG NĂM CỦA MỘT CÔNG NHÂN NGÀNH MAY, NGƯỜI TA TIẾN HÀNH ĐIỀU TRA CHỌN MẪU VỚI YÊU CẦU LÀ : PHẠM VI SAI SỐ là 40 NGÀN ĐỒNG, ĐỘ TIN CẬY 95%,

ĐỘ LỆCH TIÊU CHUẨN VỀ THU NHẬP ƯỚC TÍNH ĐƯỢC LÀ 220 NGÀN ĐỒNG HÃY XÁC ĐỊNH CỠ MẪU CẦN ĐIỀU TRA?

14

VÍ DỤ 2 : Ở MỘT TỈNH MIỀN NÚI, NGƯỜI TA

TỔ CHỨC ĐIỀU TRA CHỌN MẪU ĐỂ XÁC

ĐỊNH TỶ LỆ TRẺ EM Ở CẤP TIỂU HỌC BỎ

HỌC, VỚI YÊU CẦU PHẠM VI SAI SỐ, ĐỘ TIN

CẬY95% Ở CUỘC ĐIỀU TRA NĂM TRƯỚC ĐÃ

XÁC ĐỊNH TỶ LỆ TRẺ EM BỎ HỌC CỦA TỈNH

LÀ 8% HÃY XÁC ĐỊNH CỠ MẪU CẦN ĐIỀU

TRA?

Ví dụ 3:

Trong một xí nghiệp dệt gồm 4000 CN,người ta cần tính năng suất lao động bình quân một ngày bằng phương pháp chọn mẫu ngẫu nhiên đơn thuần chọn nhiều lần, yêu cầu độ tin cậy là 0.95 và sai số không vượt quá 2 mét, thực tế trong xí nghiệp cho thấy rằng ,nhìn chung mỗi ngày người kém nhất cũng dệt được 60 mét,người khá nhất dệt được không quá 90 mét.vậy cần phải chọn ra ít nhất bao nhiêu công nhân để điều tra thực tế?

Ví dụ 4:

Để kiểm tra trọng lượng lô hàng lớn với độ tin

cậy 99%, độ dài khoảng ước lượng là

D=0.05kg.Hãy xác định kích thước mẫu Biết

rằng điều tra sơ bộ 100 sản phẩm tính được

phương sai hiệu chỉnh mẫu là 0.016.

17