Bộ giáo dục và đào t ạ o phạm thế long (Chủ b i ê n) B ù i V i ệt Hà QUáCH TấT KIÊN B ù i Văn T hanh h ớ n g dẫn thực h i ệ n c h ơ n g t r ì n h , s á c h g i á o kh o a t i n h ọ c dành cho t r u n g h ọ c cơ sở Q u y ể n 4 P h ầ n A. NHữNG VấN đề C H UNG Về đ ổ i M ớ i g i á o D ụ C PHổ T H ô NG I. Về đổi mới giáo dục phổ thông 1. Căn cứ pháp l í đối với việc đổi mới chơng t r ì nh giáo dục p h ổ t h ô n g a) Luật Giỏo duc 2005 Điều 29 muc II: Ch ơng t r ì nh giáo dục phổ t hôn g t h ể hiện mục t iê u giáo dục; quy định c hu ẩ n kiến t h ứ c , kĩ năng, phạm vi và cấu t r ú c n ộ i dung giáo dục phổ t hôn g , ph ơng p h á p và hình t h ứ c t ổ c h ứ c h o ạ t đ ộ n g giáo dục, cách t h ứ c đánh giá k ế t quả giáo dục đối với các môn học ở mỗi lớp và mỗi cấp học của giáo dục phổ t hôn g . Nhr vậy, d5i mõi chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng phải là một quỏ trInh d5i mõi từ muc tiờu, nội dung, phrnng phỏp dến phrnng tiờn, phrnng phỏp dỏnh giỏ, cũng nhr d5i mõi cỏch xây dựng chrnng trInh, từ quan niờm cho dến quy trInh kĩ thuật và d5i mõi những hoạt dộng quản lí cả quỏ trInh này. Chrnng trInh giỏo duc trung học cn sở là một bộ phận cỹa chrnng trInh trờn. VI vậy khi tiến hành d5i mõi, phải tuân theo cỏc dinh hrõng, dảm bảo cỏc nguyờn tắc, thực hiờn cỏc yờu cầu nhr dối või chrnng trInh cỏc bậc học khỏc, trờn cn sở quỏn triờt những d ặ c diểm cỹa cấp học, cỹa trrờng Trung học ph5 thụng. Nói cỏch khỏc, khi tiến hành d5i mõi, trrõc hết cần tIm hiểu những vấn dề liờn quan dến d5i mõi chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng nói chung. b) Nghi quyết số 40/2000/QH10, ngày 09 thỏng 12 năm 2000 cỹa Quốc hội khoỏ X về d5i mõi chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng dó khẳng dinh muc tiờu cỹa viờc d5i mõi chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng lần này là: X â y dựng n ộ i dung ch ơng t r ì nh, ph ơng pháp giáo dục, sách giáo khoa phổ t hôn g mới nhằm nâng cao c h ấ t l ợng giáo dục t o à n diện t h ế hệ t r ẻ , đáp ứ n g yêu cầu p h á t t r iể n nguồn nhân lực phục vụ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đ ấ t n ớ c, phù hợp với t hự c t iễ n và t r u y ề n t hốn g V iệ t Nam, t iế p cận t r ì nh đ ộ giáo dục phổ t hôn g ở các nớc p h á t t r iể n t r o n g khu vực và t r ê n t h ế giới. V ă n bản dồng thời yờu cầu Việc đổi mới ch ơng t r ì nh g i á o dục phổ t hôn g phải quán t r iệ t mục t iê u, yêu cầu về n ộ i dung, ph ơ ng pháp g i á o dục của các bậc học, cấp học quy định t r o n g L u ậ t giáo dục; khắc phục những 3 m ặ t hạn chế của ch ơng t r ì nh, sách giáo khoa; t ăn g c ờng t í nh t hự c t iễ n, kĩ năng t hự c hành, năng lực t ự học; coi t r ọn g kiến t h ứ c khoa học xã h ộ i và nhân văn; bổ sung những t h à nh t ựu khoa học và công nghệ hiện đại phù hợp với khả năng t iế p t hu của học sinh. Bảo đảm sự t hốn g nh ấ t , kế t hừ a và p h á t t r iể n của ch ơ ng t r ì nh giáo dục; t ăn g c ờng t í nh liên t hôn g giữa giáo dục phổ t hôn g với giáo dục nghề nghiệp, giáo dục đại học; t hự c hiện phân luồng t r o n g hệ t hốn g giáo dục quốc dân để t ạ o sự cân đối về cơ cấu nguồn nhân lực; bảo đảm sự t hốn g nh ấ t về C hu ẩ n KTKN, có ph ơng án vận dụng ch ơng t r ì nh, sách giáo khoa phù hợp với h o à n cảnh và điều kiện của các địa bàn khác nhau. Đổi mới n ộ i dung ch ơng t r ì nh, sách giáo khoa, ph ơng pháp dạy và học phải t hự c hiện đồng b ộ với việc nâng c ấ p và đổi mới t r a n g t h iế t bị dạy học, t ổ c h ứ c đánh giá, t h i cử, chuẩn hoá t r ờn g sở, đào t ạ o , bồi d ỡng giáo viên và công t á c quản lí giáo dục. c) Thực hiờn Nghi quyết số 40/2000/QH10 cỹa Quốc hội khoỏ X và Chỉ thi số 30/1998/CTTTg về diều chỉnh chỹ trrnng phân ban ở ph5 thụng trung học và dào tạo hai giai doạn ở dại học, Thỹ trõng Chính phỹ dó có chỉ thi số 14/2001/CTTTg về viờc d5i mõi chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng nờu rõ cỏc yờu cầu và cỏc cụng viờc mà Bộ Giỏo duc và Đào tạo cùng cỏc cn quan có liờn quan phải khẩn trrnng tiến hành. 2. Căn cứ khoa học và t hự c t i ễ n của việc đổi mới chơng t r ì nh g i á o dục phổ t h ô n g a) Do yộu cầu cda sự phỏt triển kinh tế xa h O i dối v6i viộc dõo tao n g u ồ n nhân lực trong giai doan m6i Đất nrõc ta dang brõc vào giai doạn cụng nghiờp hoỏ, hiờn dại hoỏ või muc tiờu dến n ă m 2020 Viờt Nam sẽ từ một nrõc nụng nghiờp về cn bản trở thành nrõc cụng nghiờp, hội nhập või cộng dồng quốc tế. Nhân tố quyết dinh thắng l ợ i cỹa cụng cuộc cụng nghiờp hoỏ, hiờn dại hoỏ và hội nhập quốc tế chính là nguồn lực con ngrời Viờt Nam dr ợ c phỏt triển về số l r ợ ng và chất l r ợ ng trờn cn sở m ặ t bằng d â n trí dr ợ c nâng cao. Viờc này cần dr ợ c bắt dầu từ giỏo duc ph5 thụng, mà trrõc hết là phải bắt dầu từ viờc xỏc dinh muc tiờu dào tạo, t ứ c là xác định những gì c ầ n đ ạ t đ ợc (đối với ng ời học) sau m ộ t quá t r ì nh đào t ạ o . Nói chung dó là một hờ thống phẩm chất và n ă ng lực dr ợ c hInh thành trờn một nền tảng kiến t h ứ c , kĩ n ă ng dỹ và chắc chắn. 4 b) Do sự phỏt triển nhanh, manh v6i tốc dO mang tính bùng nổ cda khoa h ọ c công n g h ộ Sự phỏt triển này thể hiờn qua cỏc lí thuyết, cỏc thành tựu mõi có khả n ă ng ứ ng dung cao vào thực tế trong phạm vi rộng, buộc chrnng trInh, sỏch giỏo khoa (SGK) phải luụn dr ợ c xem xét, diều chỉnh. Học vấn mà nhà trrờng ph5 thụng trang bi khụng thể thâu tóm dr ợ c mọi tri t h ứ c mong muốn, vI vậy phải coi trọng viờc dạy phrnng phỏp, dạy cỏch di tõi kiến t h ứ c cỹa loài ngrời, trờn cn sở dó mà tiếp tuc học tập suốt dời. Xó hội hiờn dại dòi hỏi ngrời có học vấn khụng chỉ có khả n ă ng lấy ra từ trí nhõ cỏc tri t h ứ c drõi dạng có sẵn, dó lĩnh hội ở nhà trrờng, mà còn phải có n ă ng lực chiếm lĩnh, sử dung cỏc tri t h ứ c mõi một cỏch dộc lập. Đồng thời, xó hội hiờn dại cũng dòi hỏi ngrời có học vấn khả n ă ng dỏnh giỏ cỏc sự kiờn, cỏc tr trởng, cỏc hiờn t r ợ ng mõi g ặ p trong cuộc sống, trong lao dộng và trong quan hờ või mọi ngrời một cỏch thụng minh, sỏng tạo. Nội dung học vấn dr ợ c hInh thành và phỏt triển trong nhà trrờng phải góp phần quan trọng dể phỏt triển h ứ ng thú và n ă ng lực nhận t h ứ c cỹa học sinh; cung cấp cho học sinh những kĩ n ă ng cần thiết cho viờc tự học và tự giỏo duc sau này. Chrnng trInh và SGK phải góp phần tích cực trong viờc thực hiờn yờu cầu dó. c) Do có những thay dổi trong dối tợng giỏo d ụ c Những kết quả nghiờn c ứ u tâm sinh lí cỹa học sinh và diều tra xó hội học gần dây trờn thế giõi cũng nhr ở nrõc ta cho thấy thanh thiếu niờn có những thay d5i trong sự phỏt triển tâm sinh lí. Sự thay d5i dó là sự thay d5i có gia tốc. Trong diều kiờn phỏt triển cỹa cỏc phrnng tiờn truyền thụng, trong bối cảnh hội nhập, mở rộng giao lru, học sinh, d ặ c biờt là học sinh bậc trung học, dr ợ c tiếp nhận nhiều nguồn thụng tin da dạng, phong phú từ nhiều m ặ t cỹa cuộc sống, có hiểu biết nhiều hnn, linh hoạt và thực tế hnn so või cỏc thế hờ cùng l ứ a tu5i trrõc dây hàng chuc n ă m . Trong học tập, học sinh khụng thoả món või vai trò cỹa ngrời tiếp thu thu dộng, khụng chỉ chấp nhận cỏc giải phỏp dó có sẵn dr ợ c dra ra. Nhr vậy, ở l ứ a tu5i này nảy sinh một yờu cầu và cũng là một quỏ trInh: sự lĩnh h ộ i đ ộ c lập các t r i t h ứ c v à p h á t t r iể n kĩ năng. Tuy nhiờn, dể cỏc phrnng t h ứ c học tập tự lập ở học sinh có thể dr ợ c hInh thành và phỏt triển một cỏch có chỹ dinh, cần thiết phải có sự dinh hrõng và tạo cỏc diều kiờn thuận l ợ i . Chrnng trInh và d ặ c biờt là SGK có một vai trò hết s ứ c quan trọng. d) Cần phải cùng hoõ chung v6i xu thế dổi m6i tiến bO trộn thế gi6i trong lĩ nh vực chơng trình, SGK, dặc biột lõ trong bối cảnh hiộn n a y Đây cũng là một trong những yờu cầu cần thiết, d ặ c biờt là trong bối cảnh thế giõi hiờn nay või xu thế hoà nhập. 5 Từ những thập kỉ cuối cỹa thế kỉ XX, nhiều quốc gia dó tiến hành chuẩn bi và triển khai cải cỏch giỏo duc, tập trung vào giỏo duc ph5 thụng, mà trọng diểm là cải cỏch chrnng trInh và SGK. Chrnng trInh cỹa cỏc nrõc dều hrõng tõi viờc thực hiờn yờu cầu nâng cao chất l r ợ ng giỏo duc, trực tiếp góp phần cải thiờn chất l r ợ ng nguồn nhân lực, nâng cao chất l r ợ ng sống cỹa con ngrời, khắc phuc tInh trạng học tập n ặ ng nề, c ă ng thẳng, ảnh hrởng dến s ứ c khoẻ, h ứ ng thú và niềm tin dối või viờc học tập cỹa học sinh; từng brõc khắc phuc tInh trạng giỏo duc thoỏt li dời sống, quỏ nhấn mạnh dến tính hờ thống, yờu cầu quỏ cao về m ặ t lí thuyết mà coi nhẹ những tri t h ứ c và kĩ n ă ng có liờn quan trực tiếp dến cuộc sống hàng ngày cỹa học sinh, khiến n ă ng lực hoạt dộng thực tiễn cỹa ngrời học bi hạn chế. Xu thế d5i mõi cũng nhằm khắc phuc tInh trạng sản phẩm cỹa giỏo duc khụng dỏp ứ ng dr ợ c yờu cầu biến d5i nhanh và da dạng cỹa sự phỏt triển xó hội, sự bất bInh dẳng về cn hội tiếp nhận giỏo duc, mà biểu hiờn chỹ yếu là sự cỏch biờt về diều kiờn, về t r I nh dộ giữa cỏc dia phrnng và khu vực, cỏch biờt giữa giõi tính cũng nhr dia vi xó hội. Trào lru cải cỏch giỏo duc lần t h ứ ba cỹa thế kỉ XX dang hrõng vào viờc khắc phuc những biểu hiờn nói trờn dể chuẩn bi cho thế hờ trẻ ở cỏc quốc gia brõc vào thế kỉ XXI. Từ tinh thần trờn, viờc xây dựng chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng ở cỏc nrõc thrờng theo cỏc xu thế sau: Quan tâm nhiều hnn dến viờc dỏp ứ ng yờu cầu cỹa sự phỏt triển kinh tế xó hội và cạnh tranh quốc tế trong trnng lai, góp phần thực hiờn yờu cầu b I nh dẳng và cụng bằng về cn hội giỏo duc. Nhấn mạnh viờc gIn giữ bản sắc v ă n hoỏ dân tộc, kế thừa truyền thống tốt dẹp cỹa mỗi quốc gia trong bối cảnh toàn cầu hoỏ. Giúp trẻ em phỏt triển tri t h ứ c cn bản, hInh thành và phỏt triển khả n ă ng tr duy phờ phỏn và kĩ n ă ng phỏt hiờn-giải quyết vấn dề. Cỏc yờu cầu dr ợ c ru tiờn phỏt triển là: cỏc kĩ n ă ng cn bản, thói quen và n ă ng lực tự học, thói quen và n ă ng lực vận dung kiến t h ứ c dó học vào cuộc sống hàng ngày. NhIn chung, chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng cỹa cỏc nrõc trong khu vực và trờn thế giõi dó coi trọng thực hành, vận dung; nội dung chrnng trInh thrờng tinh giản, tập trung vào cỏc kiến t h ứ c , kĩ n ă ng cn bản và thiết thực, tích h ợ p dr ợ c nhiều m ặ t giỏo duc. HInh t h ứ c t5 c h ứ c dạy học tại cỏc nrõc dó cũng rất da dạng. Chrnng trInh và cỏch thực hiờn chrnng trInh nhr trờn dó làm thay d5i quan niờm và cỏch biờn soạn, cỏch sử dung SGK. SGK trở thành tài liờu dinh hrõng và hỗ t r ợ cho quỏ trInh tự học, tự phỏt hiờn, tự chiếm lĩnh tri t h ứ c mõi và thực hành theo n ă ng lực cỹa ngrời học. Cỏc thụng tin trong SGK (qua kờnh hInh và kờnh chữ) 6 thrờng da dạng, phong phú, dòi hỏi ngrời học phải có tr duy linh hoạt, có dầu óc phờ phỏn mõi phỏt hiờn và giải quyết dr ợ c vấn dề. C ă n c ứ vào những yờu cầu vừa nờu dể xem xét chrnng trInh ph5 thụng hiờn hành thI rõ ràng là phải t5 c h ứ c xây dựng lại chrnng trInh, SGK mõi cho tất cả cỏc cấp bậc học ph5 thụng ở nrõc ta. 3. Nguyên t ắ c đổi mới chơng t r ì nh giáo dục, sách giáo k h o a p h ổ t h ô n g ở Vi ệ t N a m Viờc d5i mõi chrnng trInh và SGK cỹa giỏo duc ph5 thụng lần này dr ợ c tiến hành theo cỏc nguyờn tắc sau: a) Quỏn triột mục tiộu giỏo d ụ c Chrnng trInh và SGK giỏo duc ph5 thụng phải là sự thể hiờn cu thể cỹa muc tiờu giỏo duc quy dinh trong Luật giỏo duc või những phẩm chất và n ă ng lực dr ợ c h I nh thành và phỏt triển trờn nền tảng kiến t h ứ c , kĩ n ă ng või m ứ c dộ phù h ợ p või dối t r ợ ng ở từng cấp học, bậc học. Làm dr ợ c nhr vậy thI chrnng trInh và SGK mõi dóng góp một cỏch hiờu quả vào quỏ trInh chuẩn bi nguồn nhân lực cỹa dất nrõc trong những thập kỉ dầu thế kỉ XXI. Või yờu cầu xây dựng muc tiờu dó nờu, chrnng trInh và SGK phải quan tâm dúng m ứ c dến dạy chữ" và dạy ng ờ i", dinh hrõng nghề nghiờp cho ngrời học trong hoàn cảnh mõi cỹa xó hội Viờt Nam hiờn dại. b) Đảm bảo tính khoa học võ s p h a m Chrnng trInh và SGK giỏo duc ph5 thụng phải là cụng trInh khoa học sr phạm, trong dó phải lựa chọn dr ợ c cỏc nội dung cn bản, ph5 thụng, cập nhật või những tiến bộ cỹa khoa học, cụng nghờ, cỹa kinh tế xó hội, gần gũi või dời sống và phù h ợ p või trInh dộ nhận t h ứ c cỹa học sinh trong từng giai doạn học tập, gắn bó või thực tế phỏt triển cỹa dất nrõc, tích h ợ p dr ợ c nhiều m ặ t giỏo duc trong từng dnn vi nội dung, nâng cao chất l r ợ ng hoạt dộng thực hành, vận dung theo n ă ng lực từng dối t r ợ ng học sinh. Chrnng trInh mõi sẽ tích h ợ p nội dung dể tiến dến giảm số mụn học, d ặ c biờt ở cỏc cấp học drõi, tinh giản nội dung và t ă ng crờng mối li ờ n h ờ giữa cỏc nội dung, chuyển một số nội dung thành hoạt dộng giỏo duc dể góp phần giảm nhẹ gỏnh n ặ ng học tập ở cỏc cấp học mà khụng giảm trInh dộ cỹa chrnng t r I nh. c) Thể hiộn tinh thần dổi m6i phơng phỏp day h ọ c Một trong những trọng tâm cỹa d5i mõi chrnng trInh và SGK giỏo duc ph5 thụng là t ậ p t r un g vào đổi mới ph ơng pháp dạy học, thực hiờn dạy học dựa vào hoạt dộng tích cực, chỹ dộng cỹa học sinh või sự t5 c h ứ c và hrõng dẫn dúng mực cỹa 7 giỏo viờn nhằm phỏt triển tr duy dộc lập, sỏng tạo góp phần hInh thành phrnng phỏp và nhu cầu tự học, bồi drỡng cảm h ứ ng và niềm say mờ, tạo niềm tin và niềm vui trong học tập. Bờn cạnh dó, cần tiếp tuc tận dung cỏc ru diểm cỹa phrnng phỏp dạy học truyền thống và dần dần làm quen või những phrnng phỏp dạy học mõi. Đ5i mõi phrnng phỏp dạy học luụn luụn d ặ t trong mối quan hờ või d5i mõi muc tiờu, nội dung dạy học; d5i mõi cn sở vật chất và thiết bi dạy học; d5i mõi cỏc h I nh t h ứ c t5 c h ứ c dạy học dể phù h ợ p giữa dạy học cỏ nhân và cỏc nhóm nhỏ ho ặ c cả lõp, giữa dạy học ở trong phòng học và ở ngoài lõp học; d5i mõi mụi trrờng giỏo duc dể học tập gắn või thực hành và vận dung; d5i mõi dỏnh giỏ kết quả học tập cỹa học sinh thụng qua d5i mõi nội dung, hInh t h ứ c kiểm tra, xây dựng cỏc bộ cụng cu dỏnh giỏ, phối h ợ p kiểu dỏnh giỏ truyền thống või cỏc trắc nghiờm khỏch quan nhằm dảm bảo xỏc dinh m ứ c dộ dạt dr ợ c muc tiờu giỏo duc cỹa từng học sinh một khỏch quan và trung thực. d) Đảm bảo tính thống nh ấ t Chrnng trInh giỏo duc ph5 thụng phải dảm bảo tính chỉnh thể qua viờc xỏc dinh muc tiờu, nội dung, dinh hrõng phrnng phỏp . từ bậc tiểu học qua trung học cn sở dến trung học ph5 thụng. Chrnng trInh và SGK phải ỏp dung thống nhất trong cả nrõc, dảm bảo sự bInh dẳng thực sự trong giỏo duc, d ặ c biờt ở giai doạn học tập cn bản cỹa cỏc cấp, bậc học ph5 cập giỏo duc. Tính thống nhất cỹa chrnng trInh và SGK thể hiờn ở: Muc tiờu giỏo duc. Quan diểm khoa học và sr phạm xuyờn suốt cỏc mụn học, cỏc cấp bậc học. TrInh dộ chuẩn cỹa chrnng trInh trong dạy học và kiểm tra, dỏnh giỏ. Do sự phỏt triển khụng dồng dều giữa cỏc vùng, miền, giữa cỏc dối t r ợ ng học sinh nờn phải có cỏc giải phỏp thích h ợ p và linh hoạt về cỏc brõc di, về thời l r ợ ng, về diều kiờn thực hiờn chrnng trInh theo từng vùng, miền, từng loại dối t r ợ ng học sinh; giải quyết một cỏch h ợ p lí giữa yờu cầu cỹa tính thống nhất või sự da dạng về diều kiờn học tập cỹa học sinh. e) Đỏp ứng yộu cầu phỏt triển cda từng dối tợng học s i nh Chrnng trInh và SGK tạo cn sở quan trọng dể: Phỏt triển trInh dộ giỏo duc cn bản cỹa nguồn nhân lực Viờt Nam dỏp ứ ng giai doạn cụng nghiờp hoỏ, hiờn dại hoỏ dất nrõc và dỹ khả n ă ng h ợ p tỏc, cạnh tranh quốc tế. 8 Phỏt triển n ă ng lực cỹa mỗi cỏ nhân, góp phần phỏt hiờn và bồi drỡng cỏc tài n ă ng trnng lai cỹa dất nrõc bằng phrnng t h ứ c dạy học cỏ nhân hoỏ, thực hiờn dạy học cỏc nội dung tự chọn khụng bắt buộc ngay từ tiểu học và phân hoỏ theo n ă ng lực, sở trrờng ngày càng dậm nét qua cỏc hInh t h ứ c t h í c h h ợ p . Chrnng trInh và SGK phải giúp cho mỗi học sinh või sự cố gắng dúng m ứ c cỹa mInh dể có thể dạt dr ợ c kết quả trong học tập, phỏt triển n ă ng lực và sở trrờng cỹa bản thân. g) Quỏn triột quan diểm m6i trong biộn soan chơng trình võ sỏch giỏo k h o a Cỏc quan diểm dó là: Chrnng trInh khụng chỉ nờu nội dung và thời l r ợ ng dạy học mà thực sự là một kế hoạch hành dộng sr phạm, kết nối muc tiờu giỏo duc või cỏc lĩnh vực nội dung và phrnng phỏp giỏo duc, phrnng tiờn dạy học và cỏch t h ứ c dỏnh giỏ kết quả học tập cỹa học sinh, dảm bảo sự phỏt triển liờn tuc giữa cỏc cấp học, bậc học, dảm bảo tính liờn thụng giữa giỏo duc ph5 thụng või giỏo duc chuyờn nghiờp. SGK khụng dnn giản là tài liờu thụng bỏo cỏc kiến t h ứ c có sẵn mà là tài liờu giúp học sinh tự học, tự phỏt hiờn và giải quyết cỏc vấn dề dể chiếm lĩnh và vận dung kiến t h ứ c mõi một cỏch linh hoạt, chỹ dộng và sỏng tạo. Chrnng trInh và SGK dr ợ c thể chế hoỏ theo Luật Giỏo duc và dr ợ c quản l í , c h ỉ dạo dỏnh giỏ theo yờu cầu cu thể trong giai doạn phỏt triển mõi cỹa dất nrõc, cố gắng giữ vững 5n dinh dể góp phần khụng ngừng nâng cao chất l r ợ ng giỏo duc ph5 thụng, thực hiờn tiết kiờm trong sản xuất và sử dung sỏch ở cỏc cấp học. h) Đảm bảo tính khả t h i Chrnng trInh và SGK khụng dòi hỏi những diều kiờn v r ợ t quỏ sự cố gắng và khả n ă ng cỹa số dụng giỏo viờn, học sinh, gia dInh và cộng dồng. Tuy nhiờn, tính khả thi cỹa chrnng trInh và SGK phải d ặ t trong mối trnng quan giữa trInh dộ giỏo duc cn bản cỹa Viờt Nam và cỏc nrõc phỏt triển trong khu vực và trờn thế giõi, giữa giai doạn trrõc mắt và khoảng thời gian từ 10 dến 15 n ă m tõi. 9 P h ầ n B. C h ơ ng t r ì n h , c h u ẩ n k i ế n t h ứ c , k ĩ n ă ng Chủ đề 1: Giới thiệu ch ơng trình, chuẩn kiến thức kĩ năng môn tin học THCS - phần IV A. Mục t i ê u Học viờn cỏn: + Hiểu cấu trúc, nội dung cỹa chunng t r I nh. + Hiểu m ứ c dộ yờu cỏu về kiờn t h ứ c , ki n A ng, thai dộ trong Chuẩn. + Xac dinh du ợ c trọng tâm, mach kiờn t h ứ c cỹa Chunng t r I nh. B. M ộ t số nội dung chính cần t h a m k h ả o I. Chơng t r ì nh 1. Mục th iê u Kiến th ỏ c: Trang bi cho HS một s6 hiểu biờt ban dỏu về mang, mang Internet, dữ liờu da phunng tiờn v phỏn mềm trInh chiờu. HS biờt du ợ c những l ợ i Ich cỹa cac dich vu Internet. Biờt du ợ c những uu diểm cỹa dữ liờu da phunng tiờn trong viờc ph5 biờn thụng tin. Biờt cac l ợ i Ich, cac m ặ t han chờ cỹa CNTT v một s6 vấn dề phap lI v dao d ứ c trong xó hội tin học hoa. Ki nóng: HS cú khó n A ng sử dung mang may tInh, mang Internet v phỏn mềm may tInh (phỏn mềm da phunng tiờn, phỏn mềm trInh chiờu) dể phuc vu học tập v buõc dỏu vận dung vo cuộc s6ng. Thực hiờn du ợ c một s6 cach thụng dung bóo vờ dữ liờu. Tỏai d O : Cú tac phong suy nghi v lm viờc h ợ p lI, chInh xac v tinh thỏn lm viờc theo nhúm. Cú hiểu biờt một s6 vấn dề xó hội, kinh tờ, dao d ứ c liờn quan dờn tin học. 2. N O i dung cỏ ơng th r ì nỏ Mang may tInh, mang Internet v thu diờn tử; Phỏn mềm trInh chiờu; Da phunng tiờn; 10 Mụt s6 vấn dề về tin hoc v xa hụi, phụng ch6ng virus mỏy tInh v bóo vờ dỹ liờu. II. Chuẩn KTKN Chủ đ ề Mức độ cần đ ạ t GHi c h ú I. Mạng máy tính và I n t e r n e t 1. Khỏi niờm mang mỏy tInh v Internet Kiến t hứ c Biờt khỏi niờm mang mỏy t I nh. Biờt vai trụ cỹa mang mỏy tInh trong xa hụi. Biờt Internet l mang thụng tin ton cỏu. Biờt nhỹng lGi Ich cỹa Internet. - Giõi thiờu mang mỏy tInh cỹa truờng ho A c tham quan mụt cn sở sõ dung mang mỏy tInh cú kờt n6i Internet. 2. T I m kiờm thụng tin trờn Internet Kiến t hứ c Biờt c h U c n A ng cỹa mụt trInh duyờt web. Biờt mụt s6 cỏch tIm kiờm thụng dung thụng tin trờn Internet. Biờt cỏch luu trỹ thụng tin tIm kiờm du G c . Kĩ năng Sõ dung du G c trInh duyờt web. Thuc hiờn du G c viờc tIm kiờm thụng tin. Ghi du G c nhỹng thụng tin lấy tỹ Internet. - Cú thể sõ dung t r I nh duyờt IE. - Cú thể giõi thiờu mụt s6 cụng cu tIm kiờm nhu Google, Yahoo, . - Cỏn xõy dung cỏc bi thuc h n h v t5 c h U c thuc hiờn tai phụng mỏy dể HS dat du G c nhỹng ki n A ng theo yờu cỏu. 3. Thu diờn tõ Kiến t hứ c Biờt lGi Ich cỹa thu diờn tõ. Biờt cỏch tao v d A ng nhõp vo hụp thu diờn tõ. Biờt cỏch gõi v nhõn thu. Kĩ năng Tao du G c mụt hụp thu diờn tõ. Gõi du G c thu v nhõn thu tró lời. - Cú thể tao hụp thu qua Yahoo. - Cỏn xõy dung cỏc bi thuc h n h v t5 c h U c thuc hiờn tai phụng mỏy dể HS dat du G c nhỹng ki n A ng theo yờu cỏu. 11 Chủ đ ề Mức độ cần đ ạ t GHi c h ú 4. Tao trang web dnn gión Kiến t hứ c Biờt cỏc thao tỏc chỹ yờu dể tao mụt trang web. Kĩ năng Tao du G c mụt trang web dnn gión bằng cỏch sõ dung mẫu cú sẵn. - Tao du G c trang web dnn gión theo mẫu cú sẵn. - Cỏn xõy dung cỏc bi thuc h n h v t5 c h U c thuc hiờn tai phụng mỏy dể HS dat du G c nhỹng ki n A ng theo yờu cỏu. II. Phần mềm trình c h iế u Kiến t hứ c Biờt cỏch tao mụt tờp mõi theo kiểu mẫu cú sẵn. Biờt mở mụt tờp c h U a mụt trInh diễn cú sẵn. Biờt tao mu cho v A n bón. Biờt tao mụt s6 hiờu U ng. Kĩ năng Tao du G c mụt phiờn trInh diễn gồm mụt vi trang chiờu dnn gión. Tao du G c mụt vi hiờu U ng cho phiờn trInh diễn. - Cú thể sõ dung phỏn mềm PowerPoint cú sẵn trong Microsoft Office. - Cỏn xõy dung cỏc bi thuc h n h v t5 c h U c thuc hiờn tai phụng mỏy dể HS dat du G c nhỹng ki n A ng theo yờu cỏu. III. Đa phơng t iệ n Kiến t hứ c Biờt xu huõng cỹa cụng nghờ da phunng tiờn hiờn nay. Biờt cỏc th n h phỏn cỹa són phẩm da phunng tiờn ( v A n bón, hInh ónh, õm thanh, hoat h I nh). Biờt cỏch thuc hiờn dể cú du G c mụt són phẩm da phunng tiờn. Kĩ năng Sõ dung du G c phỏn mềm cụng cu v cỏc tu liờu dể tao mụt són phẩm da phunng tiờn. - Cú thể sõ dung phỏn mềm cụng cu nhu Authoware, Snagit. - Cỏn xõy dung cỏc bi thuc h n h v t5 c h U c thuc hiờn tai phụng mỏy dể HS dat du G c nhỹng ki n A ng theo yờu cỏu. 12 Chủ đ ề Mức độ cần đ ạ t GHi c h ú IV. Bảo vệ dữ liệu, phòng chống v i r u s [...]... tAng tInh hấp dẫn cỹa mụn hoc d6i või hoc sinh, nhung khụng phói l nụi dung bắt buục Tuy nhiờn, nhu da núi ở trờn, trInh dụ v kiờn thUc da cú cỹa hoc sinh ở cỏc vùng miền l rất khỏc nhau Tùy diều kiờn cu thể, giỏo viờn cú thể lua chon cỏc bi doc thờm ny dể b5 sung cho nụi dung day hoc sao cho phù hGp või mAt bằng kiờn thUc cỹa hoc sinh tai dia phunng Trong quỏ trInh thuc hiờn cỏc bi thuc hnh, hoc sinh... thụng tin mỏy tInh, cỏch thUc phụng dể bóo vờ dỹ liờu duGc luu trong mỏy tInh cũng nhu mụt vi vấn dề cn bón về tin hoc v xa hụi Về kiến thỏc Biờt duGc nh ng nguyờn nh n chỹ yờu gõy mất an ton thụng tin mỏy tInh v su cỏn thiờt phói bóo vờ thụng tin mỏy tInh Biờt khỏi niờm virus mỏy tInh v nguyờn tắc phụng ch6ng cn bón Biờt vai trụ cỹa tin hoc trong xa hụi hiờn dai v trỏch nhiờm cỏ nh n trong quỏ trInh... nAng m hoc sinh tIch luỹ duGc qua cỏc bi hoc Cỏc bi thuc hnh ny duGc xõy dung giúp hoc sinh thấy duGc quỏ trInh phỏt triển, xõy dung mụt bi trInh chiờu Hoc sinh cú thể thấy duGc ý nghia cỹa kiờn thUc, ki nAng duGc hoc qua nh ng tInh hu6ng, dụi hỏi thuc tờ Thời luGng du kiờn dnh cho ụn tõp v kiểm tra l 12 tiờt Tuỳ theo tInh hInh thuc tờ v mUc dụ tiờp thu cỹa hoc sinh, giỏo viờn cú thể chỹ dụng v linh hoat... máy t nh Biờt cỏc yờu t6 cn bón nh huởng tõi an ton thụng tin mỏy tInh v su cỏn thiờt phói bóo vờ thụng tin mỏy tInh Biờt khỏi niờm virus mỏy tInh v tỏc hai cỹa virus mỏy tInh Biờt duGc cỏc con duờng lõy lan cỹa virus mỏy tInh v nguyờn tắc phụng ngỹa NOi dung trọng tâm: 1 Cú nhiều yờu t6 nh huởng dờn su an ton cỹa thụng tin mỏy tInh: yờu t6 cụng nghờ, yờu t6 bóo quón v sõ dung v virus mỏy tInh Su... thi thuõn tiờn nh t dể sao chép v di chuyển cỏc trang chiờu Bài thực h nh 8 Tr nh bày thông tin bằng h nh nh Chèn duGc hInh nh vo cỏc trang chiờu v thuc hiờn duGc mụt s6 thao tỏc xõ lI hInh nh NOi dung trọng tâm: 1 Dể chèn hInh nh, chon l nh Insert PictureFrom File 2 Nờu mu6n thay d5i thU tu hInh nh da duGc chèn vo trang chiờu, nh y l nh Order rồi chon Bring to Front dể chuyển hInh nh lờn trờn... thù riờng cỹa bụ mụn Tuy nhiờn, cú nhiều phunng phỏp day hoc tIch cuc chung cú thể duGc ỏp dung cho mụn Tin hoc VI du, cỏc phunng phỏp day hoc tIch cuc nhu vấn dỏp, day hoc giói quyờt vấn dề, day hoc dua trờn tInh hu6ng, day hoc hGp tỏc nh m nh , day hoc dua trờn du ỏn l nh ng phunng phỏp thIch hGp cú thể thuc hiờn trong quỏ trInh gióng day mụn Tin hoc Do dAc diểm cỹa mụn hoc nờn viờc võn dung cỏc... hoc hGp lI, phù hGp või diều kiờn cỹa nh truờng v dia phunng B Một số nội dung ch nh cần tham khảo 1 Cấu trúc SGK Tin học d nh cho Trung học cơ sở - Quyển 4 Sỏch GK Tin hoc dnh cho Trung hoc cn sở - Quyển 4 gồm 4 chunng: Mang mỏy tInh v Internet; Da phunng tiờn; Phỏn mềm trInh chiờu v Bóo vờ thụng tin mỏy tInh Chunng I Mang mỏy tInh v Internet: Gồm 5 bi lI thuyờt (tỹ Bi 1 dờn Bi 5) v 04 bi thuc hnh... kiểm tra dinh kI l 06 tiờt, mỗi hoc kI 03 tiờt Viờc phõn b5 thời luGng trờn dõy chỉ l tunng d6i, trong quỏ trInh day hoc giỏo viờn (GV) cú thể diều ch nh dể phù hGp või thuc tiễn day hoc 3 NOi dung SGK Tin học d nh cho THCS - Quyển 4 Duõi dõy l cấu trúc v nụi dung sỏch giỏo khoa Tin hoc dnh cho THCS, Quyển 4: TIN HọC d nh cho THCS Quyển 4 (35 tuỏn ì 2 tiờt/tuỏn = 70 tiờt) 15 Chơng I Mạng máy t nh và Internet... hoc sinh thuc hiờn nhu bi tõp ở nh või mỏy tInh (nờu cú), hoAc cùng thuc hiờn theo nh m Ngay sau bi lI thuyờt l bi thuc hnh tunng Ung või kiờn thUc lI thuyờt da hoc Muc dIch chInh cỹa cỏc bi thuc hnh l rèn luyờn ki nAng thuc hnh trờn mỏy tInh cho HS, qua dú cỹng c6, hiểu sõu hnn cỏc nụi dung lI thuyờt vỹa hoc ở bi lI thuyờt Cỏc bi thuc hnh ny về cn bón l dể HS thuc hnh võn dung nh ng nụi dung vỹa hoc. .. Virus mỏy tInh v cỏch phụng tr nh Bi thuc hnh 5 Sao luu du phụng v quét virus (2 tiờt) Bi doc thờm 4 LuGc sõ cỹa virus Bi 7 Tin hoc v xa hụi (2 tiờt) 1 Vai trụ cỹa Tin hoc v mỏy tInh trong xa hụi hiờn dai 2 Kinh tờ tri thUc v xa hụi tin hoc hoỏ 3 Con nguời trong xa hụi tin hoc húa Chơng III Phần mềm tr nh chiếu (22 tiết) Bi 8 Phỏn mềm trInh chiờu l gI? (2 tiờt) 1 TrInh by v cụng cu hỗ trG trInh by 2 . day hoc. 3. N O i dung SGK Tin học d nh cho THCS - Quyển 4 Duõi dõy l cấu trúc v nụi dung sỏch giỏo khoa Tin hoc dnh cho THCS, Quyển 4: TIN HọC d nh cho. viờc hoc tõp, nh truờng v dời s6ng xa hụi. Nờn tr nh gõy quỏ tói cho hoc sinh bằng cỏch giõi thiờu nhiều cỏch thuc hiờn. Tuy nhiờn, või nh ng hoc sinh da