BỆNH VIỆN NHI TRUNG ƢƠNG HƢỚNG DẪN CHẨN ĐOÁN VÀ ĐIỀU TRỊ BỆNH TRẺ EM (Cập nhật năm 2018) Hà Nội, năm 2018 LỜI NÓI ĐẦU Những năm gần khoa học công nghệ giới phát triển mạnh mẽ, có kỹ thuật cơng nghệ phục vụ cho ngành Y tế việc khám bệnh, điều trị, theo dõi chăm sóc người bệnh Nhằm cập nhật, bổ sung kiến thức phác đồ chẩn đoán điều trị khám bệnh, chữa bệnh, Bệnh viện Nhi Trung ương thành lập Hội đồng khoa học kỹ thuật gồm Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ Nhi theo chuyên khoa sâu để biên soạn sách Hƣớng dẫn chẩn đoán điều trị bệnh trẻ em (cập nhật năm 2018) Cuốn sách bao gồm 272 viết, có sử dụng tài liệu tham khảo nước nước, chia sẻ thực tế đồng nghiệp nhiều chuyên khoa thuộc chuyên ngành Nhi khoa Mỗi viết biên soạn đảm bảo ngun tắc thơng tin xác, hữu ích, cập nhật, ngắn gọn, đầy đủ, theo thể thức thống thẩm định Hội đồng khoa học Bệnh viện Các viết Hƣớng dẫn chẩn đoán điều trị bệnh trẻ em sở pháp lý để thực việc chẩn đoán điều trị cho bệnh nhi sở khám, chữa bệnh Việt Nam, đặc biệt Bệnh viện Nhi Trung ương hệ thống bệnh viện vệ tinh Do yêu cầu nghiêm ngặt hạn chế thời gian kể từ biên soạn tài liệu tới ban hành, lần xuất này, chưa thể đề cập đầy đủ tất bệnh lý phổ biến, hay gặp khám bệnh, chữa bệnh theo chuyên khoa chuyên ngành Chúng tiếp tục cập nhật bổ sung thông tin để phục vụ tốt cho công tác khám, chữa bệnh Bệnh viện Nhi Trung ương trân trọng cảm ơn Giáo sư, Phó Giáo sư, Tiến sĩ, Bác sĩ chuyên khoa, chuyên ngành tác giả thành viên Hội đồng biên soạn, Hội đồng nghiệm thu nhà chuyên môn tham gia góp ý giúp chúng tơi hồn thiện sách Tuy cố gắng q trình biên soạn khó tránh khỏi sai sót, chúng tơi mong nhận thơng cảm bạn đọc Bệnh viện Nhi Trung ương xin chân thành đón nhận ý kiến đóng góp xây dựng để lần tái sách hoàn thiện Mọi ý kiến xin gửi về: Bệnh Viện Nhi Trung ương- 18/879 La Thành, Đống Đa, Hà Nội Chủ biên GS.TS LÊ THANH HẢI CHỦ BIÊN GS.TS Lê Thanh Hải BAN ĐIỀU HÀNH GS.TS Lê Thanh Hải PGS.TS Trần Minh Điển PGS.TS Lê Thị Minh Hương ThS Trịnh Ngọc Hải PGS.TS Đào Minh Tuấn TS Lê Xuân Ngọc TS Phạm Thu Hiền BAN BIÊN SOẠN GS.TS Lê Thanh Hải PGS.TS Trần Minh Điển PGS.TS Bùi Đức Hậu PGS.TS Bùi Văn Viên PGS.TS Đào Minh Tuấn PGS.TS Hồ Sỹ Hà PGS.TS Lê Thị Hồng Hanh PGS.TS Nguyễn Phú Đạt PGS.TS Nguyễn Diệu Thúy PGS.TS Nguyễn Thị Quỳnh Hương PGS.TS Nguyễn Thị Việt Hà PGS.TS Nguyễn Văn Thắng PGS.TS Ninh Thị Ứng PGS.TS Phạm Văn Thắng PGS.TS Trương Thị Mai Hồng TS Bùi Ngọc Lan TS Bùi Phương Thảo TS Cấn Thị Bích Ngọc TS Cao Việt Tùng TS Cao Vũ Hùng TS Đặng Ánh Dương TS Đặng Thị Hải Vân TS Lê Ngọc Duy TS Lê Hồng Quang TS Lê Quỳnh Chi TS Lê Thị Thu Hương TS Lưu Thị Mỹ Thục TS Nguyễn Lý Thịnh Trường TS Nguyễn Ngọc Khánh TS Nguyễn Phạm Anh Hoa TS Nguyễn Hồng Hà TS Nguyễn Thị Hương Giang TS Nguyễn Thị Quỳnh Nga TS Nguyễn Thị Thanh Hương TS Nguyễn Thu Hương TS Nguyễn Tuyết Xương TS Nguyễn Văn Lâm TS Phạm Duy Hiền TS Phạm Thị Mai Hương TS Phan Thị Hiền TS Thái Thiên Nam TS Tô Mạnh Tuân TS Trần Anh Quỳnh TS Trần Thị Chi Mai TS Trần Văn Học TS Vũ Chí Dũng TS BSCKII Trịnh Quang Dũng TS.KTV Nguyễn Hữu Chút BSCKI Ngô Thị Thu Tuyển BSCKII Nguyễn Thị Kim Oanh BSCKII Nguyễn Thị Lệ Thu BSCKII.ThS Lê Tuấn Anh BSCKII Trần Kinh Trang ThS Bạch Thị Ly Na ThS Chu Lan Hương ThS Đặng Hoàng Thơm ThS Đặng Thúy Hà ThS Đào Hữu Nam ThS Đỗ Thị Thúy Nga ThS Đỗ Thiện Hải ThS Đỗ Văn Cẩn ThS Dương Thị Thanh Bình ThS Hồng Hải Đức ThS Lê Thanh Chương ThS Lê Thị Hà ThS Lê Thị Hoa ThS Lê Thị Hương ThS Lê Thị Yên ThS Lương Thị Liên ThS Lương Thị Nghiêm ThS Lương Thị Phượng ThS Ngô Anh Vinh ThS Ngô Thị Hường ThS Nguyễn Đăng Quyệt ThS Nguyễn Đức Thường ThS Nguyễn Hoàng Nam ThS Nguyễn Kim Ngọc ThS Nguyễn Ngọc Chung ThS Nguyễn Ngọc Quỳnh Lê ThS Nguyễn Thị Hà ThS Nguyễn Thị Thúy Hồng ThS Nguyễn Thị Mai Hoàn ThS Nguyễn Thị Ngọc Lan ThS Nguyễn Thị Phương Thảo ThS Nguyễn Thị Thúy Hồng ThS Nguyễn Thu Thủy ThS Nguyễn Thúy Hằng ThS Nguyễn Vũ Hoàng ThS Phạm Anh Tuấn ThS Phạm Hồng Sơn ThS Phạm Thị Thanh Nga ThS Phạm Thu Hà ThS Phó Đức Thúy ThS Phùng Công Sáng ThS Thành Ngọc Minh ThS Trần Thị Lý ThS Trần Thị Mạnh ThS Trần Thị Thu Hương ThS Trần Thu Hà ThS Trịnh Đỗ Vân Ngàư ThS Trịnh Thị Thu Hà ThS Trương Mạnh Tú BS Bùi Thị Hương Thùy BS Bùi Thị Kim Oanh BS Hoàng Thị Vân Anh BS Lê Thị Thu Dung BS Lương Thị Minh BS Nguyễn Phương Thảo BS Nguyễn Sỹ Đức BS Nguyễn Thị Kiên BS Nguyễn Thị Ngọc BS Nguyễn Thị Thu Nga BS Nguyễn Thị Thu Trang BS Nguyễn Thị Thùy Liên BS Nguyễn Thị Vân Anh BS Thục Thanh Huyền BS Trịnh Thị Thủy TỔ THƢ KÝ TS Lê Xuân Ngọc BSCKI Bùi Thị Hồng Hoa BSCKI Nguyễn Thanh Khải Cnh Trịnh Thị Thu MỤC LỤC Trang Từ viết tắt Chƣơng 1: Cấp cứu – chống độc 14 Nhận biết xử trí dấu hiệu đe dọa chức sống trẻ em 14 Cấp cứu 28 Tiếp cận chẩn đoán xử trí bệnh nhi khó thở 47 Ngưng thở ngưng tim 54 Vận chuyển an toàn bệnh nhân trẻ em 68 Nguyên tắc tiếp cận xử lý ngộ độc cấp trẻ em 75 Xử trí vết thương người súc vật cắn 80 Xử trí ong đốt trẻ em 84 Rắn cắn 92 Chƣơng 2: Điều trị tích cực 102 Sốc tim trẻ em 102 Sốc giảm thể tích tuần hồn trẻ em 107 Sốc phản vệ trẻ em 115 Rối loạn kiềm toan trẻ em 125 Nuôi dưỡng tĩnh mạch cho bệnh nhân nặng hồi sức cấp cứu 137 Tăng áp lực nội sọ 144 Viêm phổi liên quan đến thở máy 155 Nhiễm khuẩn huyết bệnh nhân đặt catheter mạch máu 161 Chƣơng 3: Sơ sinh 166 Bệnh màng trẻ đẻ non 166 Hội chứng hít phân su 170 Khó thở nhanh thống qua trẻ sơ sinh 174 Tăng áp lực động mạch phổi dai dẳng trẻ sơ sinh 178 Bệnh phổi mạn tính trẻ sơ sinh 183 Hạ đường huyết sơ sinh 188 Viêm ruột hoại tử 192 Nhiễm khuẩn sơ sinh sớm 197 Nhiễm khuẩn sơ sinh muộn 204 10 Đa hồng cầu sơ sinh 207 11 Thiếu máu trẻ sơ sinh 211 12 Xuất huyết não trẻ đẻ non 216 Chƣơng 4: Hồi sức ngoại 221 Hồi sức bệnh nhi khe hở thành bụng 221 Hồi sức chấn thương sọ não trẻ em 225 Phác đồ chẩn đốn hồi sức bệnh vị hồnh bẩm sinh có suy hơ hấp sớm 232 Tắc ruột sơ sinh 237 Teo thực quản 241 Hồi sức bệnh nhi thoát vị qua dây rốn 246 Tiếp cận hồi sức trẻ chấn thương nặng 250 Chƣơng 5: Hô hấp 257 Viêm phổi vi khuẩn trẻ em 257 Viêm phổi virus 263 Viêm phổi khơng điển hình trẻ em 269 Viêm tiểu phế quản cấp trẻ em 274 Khó thở quản trẻ em 279 Dị vật đường thở trẻ em 283 Viêm mủ màng phổi trẻ em 289 Tràn khí màng phổi trẻ em 295 Chƣơng 6: Miễn dịch – Dị ứng – Khớp 307 Hen phế quản 307 Điều trị hen phế quản 311 Dị ứng thức ăn trẻ em 320 Dị ứng thuốc 324 Nhiễm trùng tái diễn 330 Phác đồ chẩn đoán điều trị giảm bạch cầu trung tính nặng tiên phát 336 Hội chứng wiskott- aldrich 342 Viêm khớp tự phát thiếu niên 347 Phác đồ điều trị bệnh scholein henoch 354 10 Viêm da cơ, viêm đa 358 11 Hướng dẫn chẩn đoán điều trị bệnh lupus ban đỏ 365 12 Bệnh viêm mạch trẻ em 371 Chƣơng 7: Ung thƣ 379 Sốt giảm bạch cầu hạt trẻ em ung thư 379 Khối u hệ thần kinh trung ương 385 U nguyên tủy bào 393 U vùng tuyến tùng 399 U sọ hầu 404 Chẩn đoán phân loại u nguyên bào thần kinh trẻ em 408 Điều trị u nguyên bào thần kinh nhóm nguy thấp, thấp trung bình 414 Điều trị u nguyên bào thần kinh nguy cao 420 Bệnh sacôm vân 427 Chƣơng 8: Huyết học lâm sàng 434 Chẩn đoán điều trị thiếu máu thiếu sắt 434 Chẩn đoán điều trị hemophilia 437 Xuất huyết giảm tiểu cầu miễn dịch trẻ nhỏ 445 Phác đồ điều trị suy tủy xương mắc phải 452 Phác đồ chẩn đoán điều trị huyết tán tự miễn trẻ em 459 Phác đồ điều trị hội chứng thực bào tế bào máu (HLH) 464 Chẩn đoán điều trị bệnh mô bào langerhan (LCH) 470 29 30 31 32 33 Ferritin FT3(Triidothyronine, free) FT4 free) FSH Trẻ vừa sinh 25 – 200 ng/mL tháng 200 – 600 ng/mL – tháng 50 – 200 ng/mL tháng – 15 tuổi – 140 ng/mL Người lớn: Nam Nữ 15 – 200 ng/mL 12 – 150 ng/mL 1-2 ngày 5,2- 14,3 pmol/L 3- 30 ngày 4,3- 10,6 pmol/L 1- 12 tháng 5,1- 10,0 pmol/L 1- năm 5,2- 10,2 pmol/L 7- 13 năm 6,2- 9,5 pmol/L 13- 18 năm 5,2- 8,6 pmol/L Người lớn 5,4- 12,3 pmol/L (Thyroxine, 1-2 ngày 21- 49 pmol/L 3- 30 ngày 19- 39 pmol/L 1- 12 tháng 14- 23 pmol/L 1- năm 12- 22 pmol/L 7- 13 năm 12- 22 pmol/L 13- 18 năm 12- 23 pmol/L Người lớn 10- 23 pmol/L Trẻ gái ngày 20 IU/L Nam 1- 18 IU/L GGT (γ-glutamyl – tháng transpeptidase) – tháng 13 – 147 U/L 12 – 123 U/L – tháng – 90 U/L tháng – 10 tuổi – 32 U/L 1660 10 – 15 tuổi 34 G6 PD (Glucose-6- Người lớn phosphate dehydrogenase) Trẻ sơ sinh – 24 U/L 200 – 299 IU/1012 Hồng 6- 20.5 IU/g Hb cầu 150% người lớn 35 HbA1c Người lớn 4% - 6.2 % 36 HDL-C Tốt ≥ 1,55 mmol/L Bình thường 1,03- 1,55 mmol/L Thấp, khơng tốt < 1,03 mmol/L 0-