Trong chơng trình ngữ văn THCS nói chung và chơng trình ngữ văn 6, 7, 8, 9 nói riêng, đặc biệt là lớp 6 và lớp 9, các bài thơ đợc đa vào giảng dạy cho học sinh đều là những tác phẩm đợc
Trang 1KHAI THáC CHấT NHạC TRONG THƠ cho học sinh
trung học cơ sở
I Mở đầu.
I.1 Lý do chọn đề tài.
Thơ ca là cây đàn muôn điều của tâm hồn, là nhịp thở của trái tim Nói nh nhà thơ Sóng Hồng: “ Thơ không chỉ là thơ mà còn là nhạc, là hoa, chạm khắc theo một cách riêng” Đó là một trong những đặc trng cơ bản của thơ ca Sở dĩ thơ ca dễ đi vào lòng ngời, nhanh chóng khắc sâu trong trí nhớ độc giả có một phần đóng góp quan trọng của nhạc điệu
Chính vì vậy nếu khi phân tích giá trị của thơ ca mà vô tình quên đi yếu tố nhạc điệu thì thật là thiếu sót Bởi vì đằng sau cái nhạc điệu rung lên ngân nga khác thờng ấy là những thông điệp mà tác giả muốn gửi gắm tới ngời đọc Và nh vậy đôi cánh của thơ ca mới có dịp cất lên bay bổng lạ thờng
I.2 Mục đích nghiên cứu.
Một văn bản thơ thực sự có giá trị sẽ tạo đợc bởi rất nhiều yếu tố nghệ thuật trong đó có một yếu tố vô cùng quan trọng: đó là nhạc điệu Nếu không có nhạc điệu thì bài thơ không có điểm sáng, không có linh hồn và ngời đọc dễ dàng lãng quên
Trong chơng trình ngữ văn THCS nói chung và chơng trình ngữ văn 6, 7, 8, 9 nói riêng, đặc biệt là lớp 6 và lớp 9, các bài thơ đợc đa vào giảng dạy cho học sinh
đều là những tác phẩm đợc chọn lựa kĩ càng, không những có giả trị nội dung t tởng sâu sắc mà còn lấp lánh một vẻ đẹp của ngôn từ Bên cạnh đó có những nhạc phẩm để lại ấn tợng sâu sắc trong lòng ngời đọc
Ví dụ: “ Mùa xuân nho nhỏ” – Thanh Hải
“ Viếng lăng Bác” – Viễn Phơng
“ Đồng chí” – Chính Hữu
“ Khúc hát ru những em bé lớn trên lng mẹ” – Nguyễn Khoa Điềm Việc đổi mới phơng pháp dạy học môn ngữ văn ở trờng THCS thực chất là giúp các em làm sống lại toàn bộ các văn bản đang chìm trong câu chữ: giúp các em hình dung ra những cái không có ở trớc mặt hoặc cha hề có mà các nhà thơ đã mã hoá bằng ngôn từ Một trong những thao tác khai thác văn bản là đánh thức dậy chất nhạc
để cho những con chữ khô khan ấy trở thành những bức tranh hiện ra trớc mắt bạn
đọc không chỉ có màu sắc rõ nét hình khối sắc cạnh mà còn có cả âm thanh sống
động
Trang 2Tóm lại, việc hớng dẫn, rèn luyện cho học sinh có thói quen và kĩ năng khai thác, phân tích tính chất nhạc trong tác phẩm thơ ca là mục đích vô cùng quan trọng
và cần thiết của ngời giáo viên dạy ngữ văn
I.3.Thời gian - Địa điểm nghiên cứu đề tài.
• Thời gian: Năm học 2007 – 2008
• Địa điểm: Tại các lớp 6A4, 8C3, 9D1, 9D2 trờng THCS Mạo Khê 2 - Đông Triều – Quảng Ninh
I.4 Đóng góp mới về lý luận thực tiễn.
Đề tài thành công sẽ đem lại cho học sinh thói quen và kĩ năng khai thác, phân tích tính chất nhạc trong tác phẩm thơ ca Đánh thức, khơi dậy nguồn xúc cảm tiềm
ẩn trong mỗi em về các tác phẩm đó và lòng say mê học tập bộ môn
Mặt khác đề tài thành công còn đóng góp cho ngời dạy kinh nghiệm thực tiễn
về việc giảng dạy các tác phẩm thơ ca trong nhà trờng đó là không thể quên thao tác
đánh thức dậy chất nhạc trong những câu chữ của văn bản trong lòng ngời học
II Nội dung.
II.1.Chơng I: Tổng quát.
Thực hiện chơng trình đổi mới phơng pháp dạy học ở trờng THCS nói chung, môn ngữ văn nói riêng đã phát huy tính ch động sáng tạo, óc liên tởng của học sinh
và đã đạt dợc những hiệu quả nhất định Việc phân tích một tác phẩm văn học nói chung và tác phẩm thơ ca nói riêng đã có sự kết hợp khá linh hoạt, hài hoà giữa nội dung và các biện pháp nghệ thuật, không còn tình trạng tác phẩm văn chơng bị cắt rồi thành hai mảnh: Nội dung và nghệ thuật nữa
Phát hiện và phân tích tính nhạc trong thơ ca là việc làm hết sức cần thiết Có
nh vậy việc phân tích văn bản mới đi đúng hớng, đúng đặc trng thể loại của thơ Trong một văn bản thơ ca thì câu nào, đoan nào cũng có nhạc điệu Nhng nh vậy không có nghĩa là phân tích tràn lan nhạc điệu ở tất cả các câu các đoạn Mà giáo viên phải lu ý hớng dẫn học sinh lựa chọn những chỗ nào là “điểm sáng nghệ thuật” chỗ nào mà thơ ca “rung lên nhạc điệu khác thờng” để phân tích
Vấn đề phân tích tính nhạc trong thơ ca không phải là vấn đề hoàn toàn mới nhng không phải giáo viên nào cũng biết sáng tạo khi hớng dẫn các em thực hiện thao tác này
Là ngời trực tiếp giảng dạy môn ngữ văn ở trớng THCS, tôi luôn trăn trở về vấn
đề: “Làm thế nào để học sinh say mê học văn, hứng thú với các tác phẩm văn chơng
và thực sự có d âm về nó sau mỗi giờ học” Qua tìm tòi, vận dụng và thực nghiệm trong quả trình giảng dạy tôi xin phép đợc trình bày kinh nghiệm:
“ Phơng pháp khai thác chất nhạc trong thơ ca cho học sinh trung học cơ sở”
Trang 3II.2 Chơng II: Nội dung vấn đề nghiên cứu.
II.2.1 Phơng pháp nghiên cứu:
2.1.1 Phơng pháp khảo sát:
- Điều tra trắc nghiệm
- Khảo sát qua bài làm của học sinh
2.1.2 Thời gian khảo sát:
Đầu năm học 2007 – 2008
2.1.3 Kết quả khảo sát:
Lớp Sĩ số Không nhắc đến
nhạc điệu
Nhắc đến nhạc điệu Phân tích nhạc điệu
2.1.4 Nhận xét đánh giá:
Qua khảo sát bài làm của học sinh tôi thấy trong các bài phân tích tác phẩm thơ của học sinh yếu tố nhạc gần vắng bóng Dờng nh khái niệm về nhạc điệu không còn trong nhóm các yếu tố nghệ thuật nữa Nhiều khi chấm bài của học sinh, giáo viên thấy tiếc, thấy hẵng hụt khi các em “hồn nhiên” bỏ qua yếu tố nhạc điệu, một trong những u thế đặc biệt của thơ ca
Đi sâu tìm hiểu nguyên nhân tôi thấy sở dĩ có tình trên là vì:
- Thói quen đọc, khai thác nội dung và nghệ thuật của văn bản không ăn khớp, cha nhuần nhuyễn
- Thời gian dành cho việc cảm thụ văn bản còn ít, học sinh cha thấy đợc mối quan hệ hết sức tự nhiên, hợp lý giữa nghệ thuật và nội dung, cha thấy đợc nguyên lý
“ nội dung qui định hình thức, còn hình thức biểu hiện nội dung”
- Giáo viên dạy cũng cha thực sự chú ý đúng mức đến yếu tố này, thờng là nhắc đến nhạc điệu chung của toàn văn bản trớc khi phân tích hoặc khi tổng kết, còn trong khi phân tích thì lại “bỏ quên” hoặc có chú ý đến nhng cũng chỉ rừng ở mức độ
“kể” ra chứ cha chú ý phân tích để học sinh thấy rõ ràng là: Nhạc điệu này gợi nên nội dung ý nghĩa này là hoàn toàn hợp lý
II.2.2 Các biện pháp thực hiện:
2.2.1 Vai trò của nhạc điệu trong thơ ca.
Nói đến hội hoạ là phải nói đến màu sắc và hình khối, nói đến điêu khắc là phải nói đến đờng nét tinh xảo Nói đến thơ ca là phải nói đến nhạc điệu, vì nhạc…
điệu tạo nên vẻ đẹp hoàn hảo cho thơ
Trang 4Nhạc điệu trong thơ ca trớc hết tạo ra giai điệu trầm bổng, tha thiết, ngân vang chính giai điệu ấy đi vào lòng ng… ời đọc hết sức tự nhiên và đem lại cảm xúc thẩm mĩ cho ngời đọc Nh có một sự hô ứng diệu kỳ, giác quan của con ngời tiếp nhận âm thanh và ngay lập tức những âm thanh ấy ngâm sâu vào tâm hồn họ, nó trở thành một ấn tợng không thể nào quên Đôi khi ta tự mình ngân nga một câu thơ, một
đoạn thơ mà lòng dạt dào cảm xúc, mà nh bắt gặp hình ảnh của chính mình trong đó Không những vậy, nhạc điệu còn góp phần quan trọng trong việc thể hiện nội dung: Những cảm xúc tinh tế, phức tạp mà nội dung chủ nghĩa không tả nổi thì nhạc điệu trong thơ ca lại đảm nhiệm trọng trách ấy một cách hết sức tự nhiên tinh tế nh vậy , ta không thể hình dung nổi nếu lợc bỏ hết giai điệu thơ, chỉ để lại nội dung chữ nghĩa cứng cỏi thì thử hỏi còn mấy ai dám yêu thơ
2.2.2 Rèn học sinh khai thác chất nhạc trong thơ:
* Bớc 1: Đọc đúng nhịp điệu bài thơ.
Đối với học sinh việc này thực ra không phải là dễ Thông thờng các em chỉ
đọc rõ ràng, liền mạch, đôi khi có học sinh đọc rất nhanh nên không lắng đọng lại một ấn tợng gì Do vậy giáo viên phải hớng dẫn học sinh cách đọc cho phù hợp với từng bài, từng đoạn
Trớc hết để đọc đúng nhịp điệu, giáo viên phải cho học sinh xác định đợc nội dung bao trùm và cảm xúc chữ đạo trong bài thơ, đoạn thơ ấy Vì nhạc điệu thơ là nhạc điệu rung động của trái tim Sau đó cho học sinh tìm hiểu cách ngắt nhịp, giọng thơ (giáo viên phải lu ý cho học sinh một điều là bao giờ nhịp điệu thơ ấy cũng góp phần thể hiện nội dung văn bản) Tìm đợc cách ngắt nhịp, giọng thơ xong giáo viên hớng dẫn học sinh đọc diễn cảm (đọc diễn cảm cũng là một khâu để phân tích thơ)
Ví dụ 1: Đọc đoạn thơ sau đây trong văn bản “Ma” của Trần Đăng Khoa có nhạc điệu độc đáo khác thờng:
Ma
Ma
ù ù nh xay lúa
Lộp bộp…
Rơi
Rơi…
Đất trời
Mù trắng nớc
Ma chéo mặt sân
Trang 5Trớc tiên giáo viên phải cho học sinh tìm hiểu nội dung của đoạn thơ này là gì? chắc chắn các em sẽ xác định đợc ngay là đoạn thơ này miêu tả âm thanh của trận ma rào
Sau đó giáo viên cho học sinh phát hiện cách ngắt nhịp của đoạn thơ? Giọng thơ?
( Ngắt nhịp theo từng dòng, nhịp nhanh dồn dập)
Ví dụ 2: Dạy văn bản “Lợm” của Tố Hữu ở đoạn thơ đầu:
Chú bé loắt choắt
Cái sắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Nh con chim chích
Nhảy trên đờng vàng
Tơng tự nh trên, việc đầu tiên là cho học sinh tìm hiểu về nội dung bao chùm
đoạn thơ Các em sẽ dễ dàng xác định đợc là đoạn thơ miêu tả hình ảnh của Lợm Một chú bé liên lạc trong kháng chiến chống Pháp
Sau đó cho học sinh phát hiện cách ngắt nhịp 2/2, nhịp thơ ngắn Phát hiện giọng thơ: Đọc với đoạn nhanh, rộn ràng, vui tơi đọc đúng nhịp điệu, đúng giọng thơ vừa mới phát (Giáo viên đọc mẫu rồi hớng dẫn cho học sinh thực hành đọc)
Ví dụ 3: Phân tích 2 câu thơ
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim
( Viếng Lăng Bác – Viễn Phơng)
- Nội dung hai câu thơ là nỗi đau đớn, xót xa của nhà thơ trớc sự ra đi mãi mãi của Bác Hồ
- Nhịp điệu thơ: Ngắt nhịp 2/2/3
- Giọng thơ: Câu đầu trầm lắng, tha thiết, đến câu sau giọng thơ lại bật lên nh tiếng thổn thức, tiếng nấc nghẹn
- Yêu cầu học sinh đọc hai câu thơ theo đúng nhịp điệu, đúng giọng thơ
* Bớc 2: Khai thác giá trị của nhạc điệu trong việc thể hiện nội dung, cảm xúc.
Đây là khâu cảm thán quan trọng nhất của việc phân tích thơ Để giúp học sinh hiểu đợc giá trị của nhạc tình trong thơ giáo viên cần hớng dẫn các em theo các thao tác sau:
Trang 6- Đọc chậm, đọc đúng nhịp điệu và lắng nghe những âm thanh vang lên từ câu chữ
- Nhng có những trờng hợp nhạc điệu không “lộ thiên” mà phải đọc đi, đọc lại, nghiền ngẫm, trăn trở mới phát hiện ra đợc chất nhạc quí giá ở bên trong Trờng hợp hai câu thơ trong bài “Viếng lăng Bác” của Viễn Phơng là một ví dụ ở đoạn thơ trong bài “Lợm” hỏi về nhịp điệu, học sinh có thể trả lời nhanh cảm xúc nhng trong hai câu thơ trong bài “Viếng lăng Bác” thì không thể
- Liên tởng, tởng tợng: sau khi đọc chậm và lắng nghe, học sinh phải huy động
óc liên tởng, tởng tợng của mình để phân tích Nghĩa là các em tự tìm cho mình câu trả lời: Âm thanh ấy nghe nó nh thế nào? Giống âm thanh gì? Và nghe âm thanh ấy, mình liên tởng ngay đến điều gì? Và gợi cho mình cảm giác gì?
- Cuối cùng là diễn đạt những liên tởng, tởng tuợng, những cảm giác đợc gợi ra
từ nhạc điệu bằng ngôn ngữ văn học Có thể bất cứ ngời đọc nào có cảm giác giống nhau, nhng không phải là ai cũng diễn đạt đợc đúng những điều mình nghĩ, mình cảm giác Cũng tơng tự nh phần phát hiện nhạc điệu, việc lựa chọn từ ngữ để diễn đạt tác dụng cũng phải tìm tòi dày công và trăn trở mới gọi đợc đúng tên nó, diễn đạt đợc
đúng điều mình nghĩ
VD: Phân tích nhạc trong thơ:
Đất nớc/ bốn ngàn năm Vất vả/ và gian lao
Đất nớc/ nh vì sao Cứ/ đi lên phía trớc
(Mùa xuân nho nhỏ – Thanh Hải) Nhịp thơ ba câu đầu là 2/3, còn câu cuối là 1/4 Hai câu đầu vang lên với một nhạc điệu trầm hùng khi nhắc lại lịch sử đau thơng của đất nớc Tiếng thơ nh tiếng vọng về từ 4.000 năm dằng dặc Đến hai câu cuối, giai điệu thơ bổng trở lên thanh thoát, rắn rỏi, khoẻ khoắn giúp ngời đọc cảm nhạn đợc hình ảnh đất nớc tơi đẹp, ngời sáng, bền bỉ vững bớc đi lên nh có một sức mạnh thần kỳ Đặc biệt là cách ngắt nhịp
ở câu thơ thứ t
Cứ/ đi lên phía trớc
Từ “cứ” vang lên với cách ngắt nhịp 1/4 nh một lời thách thức, một sự khẳng
định về sức sống mãnh liệt, trờng kì của dân tộc ta
Nhạc thơ cũng chính là nhạc lòng, là nỗi đau đớn xót xa trớc cảnh đau thơng,
là niềm vui sớng, tự hào, kiêu hãnh về sức sống bất diệt của đất nớc
Nh vậy, với học sinh bậc THCS thì biết phát hiện đúng nhạc điệu, bớc đầu biết phân tích mối quan hệ giữa nhạc điệu với nội dung thơ là điều đáng mừng
Trang 72.2.3 Khai thác giá trị của nhạc điệu trong khi tìm hiểu một số đoạn trong văn bản l‘ ợm của Tố Hữu.”
Nh trên đã nói, để tạo giá trị của văn bản là có sự kết hợp của nhiều yếu tố Do vậy, tìm hiểu một văn bản cũng nh phải tìm hiểu vai trò của các yếu tố nghệ thuật ấy Nhng trong phạm vi của phần trình bâỳ này, tôi chỉ đề cập đến vai trò của nhạc điệu
và hớng dẫn học sinh phân tích tác dụng của nó trong văn bản?
Trớc khi vào tìm hiểu văn bản, giáo viên cho các em tìm hiểu về thể thơ và nhịp điệu chung toàn bài (thể thơ 4 chữ), thờng ngắt nhịp đôi 2/2 và nhịp điệu chung
là ngắt nhanh, vui tơi, sôi nổi
* Đoạn kể, tả về hình ảnh Lợm trong buổi gặp gỡ:
Chú bé loắt choắt
Cái xắc xinh xinh
Cái chân thoăn thoắt
Cái đầu nghênh nghênh
Ca lô đội lệch
Mồm huýt sáo vang
Nh con chim chích
Nhảy trên đờng vàng
? Em hãy cho biết các câu thơ trong đoạn
đợc ngắt nhịp nh thế nào
? Với cách ngắt nhịp 2/2 đã tạo cho đoạn
thơ giọng điệu nh thế nào? Em nghe
giọng điệu ấy nh thế nào?
? Giọng thơ ngắn, nhanh, vui tơi khiến
em hình dung tởng tợng đợc những gì?
- Ngắt nhịp 2/2
- Giọng điệu ngắn, nhanh
- Nghe vui tơi, rộn rã
- Hình dung ra những nhịp bớc chân ngắn, nhanh, tiếng huýt sáo trong trẻo, rộn ràng và hình dung ra cả hình ảnh em Lợm bé nhỏ, nhanh nhẹn hồn nhiên, nhỉ nhảnh rất đáng yêu
* Đoạn nói về sự rung cảm:
? Em nhận xét gì về cách cấu tạo của câu
thơ:
Ra thế
Lợm ơi!…
- Câu thơ 4 chữ thông thờng giờ bị ngắt làm 2 dòng thơ
Trang 8? Việc ngắt nh thế tạo ra giọng điệu nh
thế nào? có còn giống giọng thơ đoạn
trên nữa không?
? Em hình dung đợc điều gì khi đọc đoạn
thơ ấy
? Nhịp điệu đoạn thơ khi diễn tả hình ảnh
Lợm trong lúc làm nhiệm vụ nh thế nào?
Vụt qua mặt trận
Đạn bay vèo vèo
Th đề thợng khẩn
Sợ chi hiểm nghèo
* Đoạn nói về sự hy sinh cao đẹp của
L-ợm
? Đọc:
“Cháu nằm trên lúa
Tay nắm chặt bông
Lúa thơm mùi sữa
Hồn bay giữa đồng”
? Âm điệu câu thơ khổ này có gì khác với
khổ thơ trên?
? Em cảm giác đợc điều gì qua giọng thơ
? Ngoài ra giọng thơ êm nhẹ ấy còn gợi
cho em điều gì
- Giọng thơ nghẹn ngào, ngắt quãng
- Hình dung tâm trạng vô cùng đau đớn bàng hoàng, giọng thơ bật lên nh một tiếng nấc, tiếng thổn thức nghẹn ngào
- Vẫn nhịp thơ 2/2 nhng giọng thơ nhanh, gấp gáp dồn dập Chính nhạc điệu đoạn thơ đã làm nên cả chất tạo hình cho thơ
Ta hình dung rõ nét hình ảnh em Lợm nhanh nhẹn, lúc ẩn, lúc hiện băng băng giữa làn ma bom bão đạn của kẻ thù
- Giọng trầm lắng man mác
- Nỗi đau xót, tiếc thơng vô hạn và lòng trân trọng của tác giả
- Giọng thơ êm, nhẹ, ngọt ngào còn gợi lên hình ảnh em Lợm vẫn hồn nhiên thanh thản giữa đồng lúa quê hơng
Có thể nói bài thơ “Lợm” của Tố Hữu là một bài thơ rất giàu nhạc điệu, mỗi cung bậc cảm xúc của nhà thơ đợc diễn tả tinh tế bằng những giai điệu khác nhau Nhà thơ có lúc vui tơi rộn rã, phơi phớt, nhng cũng có lúc lại trầm lắng, xót xa
Tất cả nhằm nổi bật hình ảnh đáng yêu, đáng trân trọng trong cảm phục của chú bé Lợm và tình cảm yêu thơng, trân trọng xót đau của nhà thơ
II.3.Chơng III: Kết quả nghiên cứu.
Trang 9Sau một thời gian kiên trì hớng dẫn học sinh về cách phát hiện và phân tích tính nhạc trong thơ qua các tiết học văn bản và các tiết tập làm văn phân tích tác phẩm thơ ca, đến nay đã có những dấu hiệu đáng mừng Học sinh đã quen với việc tìm nhạc điệu khi đợc hỏi đến biện pháp nghệ thuật và bớc đầu đã biết phân tích giá trị của nhạc điệu trong thơ
Qua khảo sát học sinh với đề tập làm văn sau:
Nêu suy nghĩ của em về đoạn thơ:
Không có kính, vì không có bụi Bụi phun tóc trắng nh ngời già Cha cần rửa phì phèo châm điếu thuốc Nhìn nhau mặt lấm cời ha ha
Không có kính, ừ thì ớt áo
Ma tuôn, ma xối nh ngoài trời Cha cần thay, lái trăm cây số nữa
Ma ngừng, gió lùa khô mau thôi
(Bài thơ về tiểu đội xe không kính – Phạm Tiến Duật)
Lớp Sĩ Số Không nhắc đến nhạc
điệu
Nhắc đến nhạc điệu, không phân tích
Phân tích nhạc
điệu
Đặc biệt các học sinh học khá văn có tiến bộ rõ rệt, các em đã viết đợc những
đoạn văn phân tích nhạc điệu bằng sự cảm thụ riêng của mình Khi phân tích hai câu:
“Bên trời góc bể bơ vơ
Tấm son gột rửa bao giờ cho phai?”
Có học sinh đã viết:
Hai tiếng “bao giờ” nh một nốt nhấn khiến cho câu thơ rung lên nức nở nghẹn ngào Nhịp thơ cũng chính là nhịp đập thổn thức của trái tim
Đây là dấu hiệu đáng mừng trong bài viết của các em và là bớc đầu của sự thành công trong việc hớng dẫn các em phân tích chất nhạc trong thơ
III Kết luận và kiến nghị:
Đổi mới phơng pháp dạy học luôn là một sự thôi thúc, đòi hỏi chính đáng của ngành giáo dục nói chung và bộ môn ngữ văn nói riêng nhằm đem lại mục đích chung là phát huy tính thích cực, chủ động sáng tạo của học sinh, khai thác đúng h-ớng các phản ứng thẩm mĩ của ngời đọc, khơi ngợi ở họ những rung động tinh tế trên
Trang 10cả nội dung, hình thức, đánh thức ở họ những tởng tợng và liên tởng kì diệu Khai thác chất nhạc trong thơ góp phần vào việc phát huy cao độ tính chủ động sáng tạo của học sinh
* Chính vì vậy, tìm hiểu khai thác chất nhạc trong thơ là một yêu cầu bắt buộc
đối với giáo viên và học sinh khi phân tích thơ ca Nhng trên thực tế đây là việc làm cha đợc quan tâm đúng mức Qua quá trình kiên trì rèn luyện học sinh, tôi cảm thấy ngày càng hứng thú với công việc này Bởi học sinh đã đợc hớng dẫn đến nơi đến chốn cũng say mê hào hứng và thích đợc thực hành Tôi tin rằng nếu chúng ta để tâm
đến và kiên trì nhất định sẽ thành công Làm đợc điều này cũng là góp phần trong việc cải thiện tình trạng chán học văn của học sinh hiện nay
Tôi mong các thầy cô giáo trực tiếp giảng dạy cố gắng quan tâm đến chất nhạc trong thơ hơn nữa, để một giờ dạy - học văn bản giúp học sinh phát huy trí tởng tợng sáng tạo của mình./
Mạo Khê, ngày 2 tháng 5 năm 2008
Ngời viết sáng kiến
Đào Ngọc Lan
IV Phụ lục
