Bài tập học kỳ môn Luật môi trường Trường Đại học Luật Hà Nội. Bài tập số 94 : “Tự xây dựng và giải bài tập vê xác định nghĩa vụ pháp lý trong lĩnh vực môi trường đối với một dự án cụ thể.” Bài tập học kỳ môn luật môi trường đạt điểm 9
Trang 1M c l c ục lục ục lục.
LỜI MỞ ĐẦU 1
NỘI DUNG 1
1, Xây dựng tình huống 1
2, Xác định nghĩa vụ pháp lý trong lĩnh vực môi trường của dự án 2
a, Nghĩa vụ đánh giá môi trường 2
b, Các nghĩa vụ với việc khai thác quặng sắt 4
c, Nghĩa vụ đối với việc nhập khẩu phế liệu 7
d, Nghĩa vụ quản lí chất thải 9
KẾT LUẬN 10
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO 11
Trang 2LỜI MỞ ĐẦU
Quá trình mở cửa, hội nhập kinh tế quốc tế, công nghiệp hóa hiện đại hóa đất nước kéo theo nhu cầu tiến hành rất nhiều dự án để có thể phát triển kinh tế
xã hội Và đi cùng với những dự án phát triển kinh tế xã hội là những vấn đề về bảo vệ môi trường mà nhà nước không thể không quan tâm Đó có lẽ là một trong những lý do mà ngành luật môi trường được ra đời, các qui phạm pháp luật của ngành luật này giúp cân đối các lợi ích kinh tế, xã hội, môi trường để hướng đến sự phát triển bền vững Trong đó, các qui định pháp luật về xác định nghĩa vụ pháp lý
về môi trường của chủ các dự án khi tiến hành các dự án là những qui định có ý nghĩa hết sức thiết thực cho thấy vai trò bảo vệ môi trường, góp phần phát triển bền vững của luật môi trường Với mong muốn vận dụng những hiểu biết của mình sau quá trình học luật môi trường để xác định nghĩa vụ pháp lý đối với dự án cụ thể, em đã lựa chọn làm đề tài số 94 : “Tự xây dựng và giải bài tập vê xác định nghĩa vụ pháp lý trong lĩnh vực môi trường đối với một dự án cụ thể.” Dưới đây là phần tình huống và giải quyết tình huống
NỘI DUNG
1, Xây dựng tình huống
Nhận thấy nhu cầu lớn của ngành thép, doanh nghiệp X hoạt động trong lĩnh vực khai thác và chế biến khoáng sản quyết định xây dựng một dự án, dự án
dự định xây dựng một nhà máy luyện gang thép tại xã A tỉnh B Để phục vụ nguyên liệu cho nhà máy, dự án này cũng dự định tiến hành khác thác quặng sắt tại khu mỏ gần đó đồng thời tiến hành nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất cho nhà máy Nhà máy sự định xây dựng trên mặt bằng gần trục giao thông chính của tỉnh B , với thiết kế dự định gồm 2 lò luyện thép cho công suất dự kiến khoảng
Trang 350 000 tấn phôi thép /năm tương đương khoảng 4 triệu m3 thép/ năm Trên cơ sở đánh giá trữ lượng của mỏ quặng phục vụ nguyên liệu cho dự án, dự án dự định khai thác mỏ này từ năm 2017 đến năm 2030, mỗi năm dự kiến khai thác khoảng
12 triệu m3 quặng sắt/ năm; lượng phế liệu sắt thép nhập khẩu để làm nguyên liệu sản xuất hàng năm khoảng 2 500 tấn
Hãy xác định nghĩa vụ pháp lý trong lĩnh vực môi trường đối với dự án trên
2, Xác định nghĩa vụ pháp lý trong lĩnh vực môi trường của dự án.
a, Nghĩa vụ đánh giá môi trường.
Căn cứ vào Luật bảo vệ môi trường và nghị định số 18/2015 NĐ- CP quy định về qui hoạch bảo vệ môi trường, đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và kế hoạch bảo vệ môi trường có thể xác định nghĩa vụ đánh giá môi trường của chủ sự án là doanh nghiệp X đối với dự án trên như sau :
- Trước hết cần xác định hoạt động đánh giá môi trường mà doanh
nghiệp X phải tiến hành với dự án Theo qui định thì sự án có thể phải thực hiện một trong ba nghĩa vụ : đánh giá môi trường chiến lược , đánh giá tác động môi trường hoặc kế hoạch bảo vệ môi trường Nhiệm vụ đầu tiên của chủ dự án là cần xác định mình cần tiến hành loại đánh giá môi trường nào
+, Đây là dự án đầu tư, không phải dự án chiến lược, hay qui hoạch, kế hoạch nên không thuộc đối tượng thực hiện đánh giá môi trường chiến lược
+, Đối chiếu với danh mục dự án qui thuộc diện phải thực hiện đánh giá tác động môi trường qui định tại phụ lục II, nghị định 18 /2015/ NĐ – CP thì dự án trong tình huống này thuộc nhóm dự án thăm dò, khai thác, chế biến khoáng sản với với công suất chế biến trên 50 000 m3 sản phẩm/năm và sản lượng khai thác trên 50 000m3 Do đó, dự án phải thực hiện đánh giá tác động môi trường
Trang 4+, Vì phải thực hiện đánh giá tác động môi trường nên dự án không phải thực hiện kế hoạch bảo vệ môi trường
- Lập báo cáo đánh giá tác động môi trường và tham vấn ý kiến : Chủ
dự án ở đây là doanh nghiệp X có thể tự mình lập báo cáo hoặc thuê tổ chức dịch
vụ lập báo cáo đánh giá tác động môi trường Trong quá trình thực hiện đánh giá tác động môi trường, chủ dự án phải gửi văn bản đến Ủy ban nhân dân cấp xã, đại diện cộng đồng dân cư, tổ chức chịu tác động trực tiếp của dự án kèm theo văn bản tóm tắt các hạng mục đầu tư chính, các tác động đến môi trường, các giải pháp bảo
vệ môi trường và xin ý kiến tham Nội dung kết quả tham vaand phải được thể hiện trong báo cáo đánh giá tác động môi trường Bên cạnh đó, báo cáo đanh giá tác động môi trường phải đảm bảo những nội dụng chính qui định tại điều 22 Luật bảo vệ môi trường năm 2014 gồm
“1 Xuất xứ của dự án, chủ dự án, cơ quan có thẩm quyền phê duyệt dự án; phương pháp đánh giá tác động môi trường
2 Đánh giá việc lựa chọn công nghệ, hạng mục công trình và các hoạt động của dự
án có nguy cơ tác động xấu đến môi trường
3 Đánh giá hiện trạng môi trường tự nhiên, kinh tế - xã hội nơi thực hiện dự án, vùng lân cận và thuyết minh sự phù hợp của địa điểm lựa chọn thực hiện dự án
4 Đánh giá, dự báo các nguồn thải và tác động của dự án đến môi trường và sức khỏe cộng đồng
5 Đánh giá, dự báo, xác định biện pháp quản lý rủi ro của dự án đến môi trường và sức khỏe cộng đồng
6 Biện pháp xử lý chất thải
7 Các biện pháp giảm thiểu tác động đến môi trường và sức khỏe cộng đồng
8 Kết quả tham vấn
Trang 59 Chương trình quản lý và giám sát môi trường.
10 Dự toán kinh phí xây dựng công trình bảo vệ môi trường và thực hiện các biện pháp giảm thiểu tác động môi trường
11 Phương án tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường.”
- Lập hồ sơ thẩm định Báo cáo đánh giá tác động môi trường :Hồ sơ đề nghị
thẩm định phê duyệt Báo cáo đánh giá tác động môi trường bao gồm : Đơn xin thẩm định, báo cáo giải trình kinh tế kỹ thuật, báo cáo đanh giá tác động môi trường
- Nghĩa vụ của chủ dự án sau thẩm định : Sau khi có quyết định phê duyệt
báo cáo đánh giá tác dộng môi trường, chủ dự án còn phải thực hiện các nghĩa vụ được qui định cụ thể tại các điều 26,27 Luật Bảo vệ môi trường và điều 16 Nghị định 18/2015 như
Thực hiện các yêu cầu của quyết định phê duyệt báo cáo
Giải trình với cơ quan phê duyệt báo cáo nếu có những thay đổi về qui mô , công suất , công nghệ là tăng tác đông xấu đến môi trường mà chưa đến mức phải lập lại báo cáo và chỉ được thực hiện khi có văn bản chấp thuận của cơ quan phê duyệt
Tổ chức thực hiện các biện pháp bảo vệ môi trường theo quyết định phê duyệt
Báo cáo với cơ quan phê duyệt kết quả thực hiện các công trình bảo vệ môi trường phục vụ vận hành dự án,
b, Các nghĩa vụ với việc khai thác quặng sắt.
Trang 6Theo nội dung dự án, để phục vụ nguyên liệu cho nhà máy luyện thép, dự án còn dự định khai thác quặng sắt tại khu mỏ gần nhà máy trong thời gian từ 2017 đến 2030 với công suất khai thác khoảng 12 triệu m3 quặng sắt / năm Tiến hành hoạt động này, căn cứ Luật khoáng sản năm 2010, chủ sự án là doanh nghiệp X phải thực hiện các nghĩa vụ trong lĩnh vực môi trường như sau :
- Nghĩa vụ xin cấp phép khai thác khoáng sản :
Theo qui định của Luật khoáng sản 2010, hồ sơ xin cấp phép khai thác quặng sắt của doanh nghiệp X cần có những giấy tờ theo quy định định tại Khoản 1 Điều 59 Luật khoáng sản 2010 gồm :
“a) Đơn đề nghị cấp Giấy phép khai thác khoáng sản;
b) Bản đồ khu vực khai thác khoáng sản;
c) Quyết định phê duyệt trữ lượng khoáng sản của cơ quan nhà nước có thẩm quyền;
d) Dự án đầu tư khai thác khoáng sản kèm theo quyết định phê duyệt và bản sao giấy chứng nhận đầu tư;
đ) Báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường; e) Bản sao giấy chứng nhận đăng ký kinh doanh;
”
Để được cấp phép khai thác khoáng sản doanh nghiệp X với tư cách chủ dự
án cần đáp ứng các điều kiện qui định tại Khoản 2 Điều 53 Luật khoáng sản 2010 :
“2 Tổ chức, cá nhân được cấp Giấy phép khai thác khoáng sản phải có đủ các điều kiện sau đây:
a) Có dự án đầu tư khai thác khoáng sản ở khu vực đã thăm dò, phê duyệt trữ lượng phù hợp với quy hoạch quy định tại các điểm b, c và d khoản 1 Điều 10 của Luật này Dự án đầu tư khai thác khoáng sản phải có phương án sử dụng nhân lực chuyên ngành, thiết bị, công nghệ, phương pháp khai thác tiên tiến phù hợp; đối với khoáng sản độc hại còn phải được Thủ tướng Chính phủ cho phép bằng văn bản;
b) Có báo cáo đánh giá tác động môi trường hoặc bản cam kết bảo vệ môi trường theo quy định của pháp luật về bảo vệ môi trường;
Trang 7c) Có vốn chủ sở hữu ít nhất bằng 30% tổng số vốn đầu tư của dự án đầu tư khai thác khoáng sản.”
- Nghĩa vụ ký quỹ cải tạo và phục hồi môi trường :
Theo qui định tại khoản 3, điều 30 Luật khoáng sản 2010 “Trước khi tiến hành khai thác khoáng sản, tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản phải ký quỹ cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của Chính phủ” Về cách tính số tiền ký quỹ thì theo qui định tại điều 8 quyết định số 18/2013 QĐ- TTg của thủ tướng chính phủ :
“1 Tổng số tiền ký quỹ bằng tổng kinh phí thực hiện của các hạng mục công trình cải tạo, phục hồi môi trường quy định tại Phụ lục II ban hành kèm theo Quyết định này
2 Kinh phí thực hiện từng hạng mục công trình cải tạo, phục hồi môi trường phải
áp dụng đơn giá của địa phương tại thời điểm lập Đề án hoặc Đề án bổ sung Trường hợp địa phương không có đơn giá, định mức thì áp dụng theo quy định của
Bộ, ngành tương ứng hoặc theo địa phương cùng khu vực
3 Thời gian ký quỹ được xác định như sau:
a) Đối với dự án đầu tư khai thác khoáng sản mới thì thời gian ký quỹ được xác định theo dự án đầu tư khai thác khoáng sản được phê duyệt
b) Đối với các khu vực khai thác khoáng sản đã được cấp Giấy phép khai thác thì thời gian ký quỹ xác định theo thời hạn còn lại của Giấy phép khai thác khoáng sản.”
Do dự án trong tình huống này có thời hạn trên 3 năm , cụ thể là 14 năm ( 2017- 2030 ) nên phương thức tính tiền ký quỹ theo quy định tại khoản 2 điều 9 quyết định số 18/2013/ QĐ_TTg , theo đó thì chủ dự án được ký quỹ nhiều lần, mức tiền ký quỹ lần đầu bằng 20% tổng số tiền ký quỹ của dự án
- Nghĩa vụ nộp thuế tài nguyên :
Căn cứ luật thuế tài nguyên năm 2009 thì dự án trong tình huống này phải nộp thuế tài nguyên đối với hoạt động khai thác quặng sắt là khoáng sản kim loại thuộc đối tượng chịu thuế tài nguyên Căn cứ tính thuế là sản lượng tài nguyên tính thuế, giá tính thuế và thuế suất Chi tiết về cách xác định sản lượng và giá tính thuế qui định tại Luật thuế tài nguyên 2009, thuế suất thuế tài nguyên đối với sắt theo qui định hiện hành tại Thông tư số 152/ 2015/ TT- BTC áp dụng theo biểu thuế suất tại Nghị quyết số 712/2013/UBTVQH13 ngày 16 tháng 12 năm 2013 của
Ủy ban thường vụ Quốc hội, cụ thể thuế suất đối với sắt là 12 %
Trang 8- Nghĩa vụ thực hiện các yêu cầu về bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản
Ngoài các nghĩa vụ nêu trên , chủ dự án còn phải thực hiện các nghĩa vụ khác về bảo vệ môi trường đối với hoạt động khai thác khoáng sản qui định tại Khoản 1 khoản 2 điều 30 Luật khoáng sản 2010
“1 Tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản phải sử dụng công nghệ, thiết bị, vật liệu thân thiện với môi trường; thực hiện các giải pháp ngăn ngừa, giảm thiểu tác động xấu đến môi trường và cải tạo, phục hồi môi trường theo quy định của pháp luật
2 Tổ chức, cá nhân hoạt động khoáng sản phải thực hiện các giải pháp và chịu mọi chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường Giải pháp, chi phí bảo vệ, cải tạo, phục hồi môi trường phải được xác định trong dự án đầu tư, báo cáo đánh giá tác động môi trường, bản cam kết bảo vệ môi trường được cơ quan quản lý nhà nước có thẩm quyền phê duyệt.”
Bên cạnh đó còn phải thực hiện nghĩa vụ liên quan đến lĩnh vực môi trường trong qui định tại khoản 2 Điều 55 Luật khoáng sản 2010 về các nghĩa vụ của tổ chức, cá nhân khai thác khoáng sản :
Khai thác tối đa khoáng sản chính, khoáng sản đi kèm; bảo vệ tài nguyên khoáng sản; thực hiện an toàn lao động, vệ sinh lao động và các biện pháp bảo vệ môi trường;
Bồi thường thiệt hại do hoạt động khai thác khoáng sản gây ra;
Đóng cửa mỏ, phục hồi môi trường và đất đai khi Giấy phép khai thác khoáng sản chấm dứt hiệu lực;
Thu gom, xử lý nước thải đại tiêu chuẩn môi trường
Thu gom, xử lí chất thải rắn theo qui định về chất thải rắn thông thường, trường hợp chất thải nguy hại thì quản ký theo quy định về quản lý chất thải nguy hại
c, Nghĩa vụ đối với việc nhập khẩu phế liệu
Để được nhập khẩu phế liệu thì phế liệu mà dự án dự định nhập khẩu phải nằm trong danh mục phế liệu được phép nhập khẩu theo quyết đinh số 73/ 2014/ QĐ- TTg cuat thủ tướng chính phủ , chủ dự án phải là đối tượng được phép nhập
Trang 9khẩu phế liệu và phải đáp ứng các yêu cầu về điều kiện bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu qui định tại Khoản 1 Điều 56 Nghị định số 38/2015/ NĐ-CP về quản lý chất thải và phế liệu về kho, bãi lưu giữ phế liệu, công nghệ, kĩ thuật xử lý phế liệu và các tạp chất đi kèm phế liệu phù hợp với qui chuẩn kĩ thuật môi trường,
- Trước khi nhập khẩu phế liệu, chủ dự án muốn nhập khẩu phế liệu sắt thép
phải lập “Hồ sơ đề nghị cấp Giấy xác nhận đủ điều kiện về bảo vệ môi trường
trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất” theo qui định tại thông tư số 41/2015/ TT_ BTNMT hướng dẫn về bảo vệ môi trường trong nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất, cụ thể các giấy tờ phải có trong hồ sơ qui định tại điều 4 thông tư này
- Bên cạnh đó, cũng theo thông tư 41/ 2015 của Bộ tài nguyên môi trường còn yêu cầu chủ dự án muốn nhập khẩu phế liệu phải có chứng nhận phù hợp quy chuẩn kỹ thuật môi trường đối với phế liệu nhập khẩu làm nguyên liệu sản xuất Theo đó, trên có sở chỉ định của Bộ tài nguyên môi trường, các tổ chức, cá nhân nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất chủ động lựa chọn tổ chức chứng nhận phù hợp đối với phế liệu nhập khẩu của mình
- Ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập khẩu cũng là một trong các nghĩa vụ để đáp ứng yêu cầu bảo vệ môi trường của chủ dự án khi tiến hành nhập khẩu phế liệu làm nguyên liệu sản xuất theo qui định tại nghị định số 38/ 2015 Việc ký quỹ bảo đảm phế liệu nhập khẩu là để bảo đảm tổ chức, cá nhân nhập khẩu phế liệu chịu trách nhiệm xử lý rủi ro, nguy cơ ô nhiễm môi trường có thể phát sinh từ lô hàng phế liệu nhập khẩu Theo các qui định tại điều 57 nghị định 38/ 2015 thì chủ dự án trong tình huống này có thể ký quỹ tại Quỹ Bảo vệ môi trường Việt Nam hoặc ngân hàng thương mại nơi tổ chức, cá nhân mở tài khoản giao dịch chính Khoản tiền ký quỹ xác định theo điều 58 nghị này, theo đó tùy vào khối lượng từng lô hàng nhập khẩu mà khoản tiền ký quỹ có thể khác nhau như sau :
“a) Khối lượng nhập khẩu dưới 500 tấn phải thực hiện ký quỹ 10% tổng giá trị lô hàng phế liệu nhập khẩu;
b) Khối lượng nhập khẩu từ 500 tấn đến dưới 1.000 tấn phải thực hiện ký quỹ 15% tổng giá trị lô hàng phế liệu nhập khẩu;
c) Khối lượng nhập khẩu từ 1.000 tấn trở lên phải thực hiện ký quỹ 20% tổng giá trị lô hàng phế liệu nhập khẩu.”
Ngoài ra, chủ dự án còn phải cam kết về việc tái xuất hoặc xử lý phế liệu
Trang 10d, Nghĩa vụ quản lí chất thải.
Đối với ngành công nghiệp luyện kim là ngành công nghiệp nặng và khai thác khoáng sản ( cụ thể là khai thác quặng sắt và luyện gang thép ) thì quá trình hoạt động sẽ thải ra lượng lớn khí thải, chất thải rắn và nước thải, trong đó có những chất thải nguy hại Từ đó đặt ra nghĩa vụ quản lý chất thải của chủ dự án trong tình huống này như sau
Đối với chất thải nguy hại ( CTNH) : Quá trình luyện gang thép chắc chắn sẽ
làm phát sinh chất thải có thể là chất thải nguy hại, trong tình huống này, các chất thải phát sinh từ chế biến quặng sắt theo phụ lục 1 của thông tư 36/2015 về quản lí chất thải nguy hại là nhóm chất thải mà cần căn cứ vào ngưỡng nguy hại theo quy chuẩn kỹ thuật quốc gia để xác định có phải CTNH hay không Nếu căn cứ vào ngưỡng CTNH xác định được sự án trong tình huống này sẽ thải chất thải nguy hại thì chủ dự án cần thực hiện các nghĩa vụ quản lý chất thải nguy hại theo mục 2 chương IX của Luật bảo vệ môi trường năm 2014 Theo đó, chủ nguồn thải ở đây
là chủ dự án phải tiến hành lập hồ sơ về chất thải nguy hại và đăng ký với cơ quan quản lý nhà nước về bảo vệ môi trường cấp tỉnh Chủ dự án phải tổ chức phân loại, thu gom lưu giữ và xử lý chất thải nguy hại đạt quy chuẩn kỹ thuật môi trường, nếu không có khả năng xử ly thì phải chuyển giao cho cơ sở có giấy phép
xử lý chất thải nguy hại Quá trình lưu giữ chất thải nguy hại phải đảm bảo về phương tiện, thiết bị chuyên dụng sao cho không ảnh hưởng xâu đến con người và môi trường
Đối với quản lý khí thải : Công nghiệp luyện gang thép thải ra một lượng
lớn khí thải Hơi và sản phẩm phụ từ quá trình luyện cốc, nung kết và làm sạch kim loại gây ô nhiễm nặng môi trường không khí Cụ thể các loại khí sinh ra từ quá trình này là oxit lưu huỳnh (SOx), oxit nitơ (NOx), và oxit các bon (CO, CO2) và các hạt lơ lửng Theo khoản 3 Điều 102 Luật bảo vệ môi trường khí thải có yếu tố